Słownik pojęciowy języka staropolskiego

Słownik pojęciowy języka staropolskiego

Słownik pojęciowy języka staropolskiego był opracowywany w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie ze środków grantowych Narodowego Centrum Nauki w latach 2011–2015. Realizacja projektu to pierwsza, całościowa i systematyczna prezentacja leksykograficzna semantyki i funkcji słownictwa staropolskiego (do końca XV w.). Dzięki zastosowaniu technik informatycznych najważniejsze składniki struktury Słownika staropolskiego, takie jak: zasób haseł, znaczenia wyrazów autosemantycznych i funkcje wyrazów synsemantycznych oraz konteksty, w których występują wyrazy staropolskie, stają się dostępne szerokiemu gronu odbiorców. Słownik pojęciowy języka staropolskiego został opracowany na materiale Słownika staropolskiego pod red. S. Urbańczyka (1953-2002) oraz Suplementu (cz. I (verba absentia) pod red. E. Deptuchowej, 2014) przy czym dane zaczerpnięte z tych prac zostały poddane koniecznym zabiegom interpretacyjnym i modyfikującym, które narzuca charakter słownika pojęciowego o strukturze hierarchicznej. W nawiasach kwadratowych [ ] zostały zamieszczone uwagi redaktorów SPJS odnoszące się między innymi do semantyki prezentowanych wyrazów, ich zapisu, postaci wyrazów hasłowych, etc.

Cel Słownika pojęciowego języka staropolskiego jest praktyczny, ma on pomóc językoznawcom i wszystkim osobom zainteresowanym średniowieczem w odnajdywaniu wyrazów i połączeń wyrazowych zgrupowanych w obrębie współczesnych pojęć, co ułatwia ich wyszukiwanie i ewentualne prowadzenie analiz leksykologicznych i innych. Zamierzeniem twórców tego pojęciowego słownika nie było więc stworzenie językowego obrazu świata średniowiecza ani odtworzenie sposobu myślenia ludzi z tej epoki.

W zakładce „Prace na temat słownika” zawarte jest zestawienie bibliograficzne opracowań na temat Słownika pojęciowego języka staropolskiego. Dotyczą one sposobu zredagowania tego słownika i jego zawartości. Obecnie zespół w skład którego wchodzą: B. Sieradzka-Baziur, J. Duska i D. Mika z Instytutu Języka Polskiego PAN analizuje pod względem semantycznym słownictwo zgromadzone w tym słowniku, pisząc na ten temat artykuły, wygłaszając referaty i weryfikując klasyfikację semantyczną SPJS. Weryfikację poprzedza lektura opracowań naukowych odnoszących się do analizowanego pojęcia, w rezultacie której dokonywana jest czasem korekta przyporządkowań jednostek leksykalnych do kategorii pojęciowych, a także przeprowadzany jest podział i uszczegółowienie niektórych zbyt szerokich kategorii. Struktura semantyczna słownictwa staropolskiego jest więc systematycznie modyfikowana i wydoskonalana.

prof. dr hab. Bożena Sieradzka-Baziur

Conceptual Dictionary of Old Polish

The Słownik pojęciowy języka staropolskiego ( Conceptual Dictionary of Old Polish, CDOP) was prepared in the Institute of Polish Language at the Polish Academy of Sciences in Cracow, the project received founding under the grant program from the National Science Centre in the years 2011-2015. Implementation of the project is the first comprehensive and systematic lexicographic presentation of semantics and functions of Old Polish vocabulary (until the end of the fifteenth century). By applying IT, the most important components of dictionary structure, such as a set of dictionary entries, the meanings of autosemantic words, functions of synsemantic words and but also the contexts in which the Old Polish words occured, is becoming available to users. The Conceptual Dictionary of Old Polish was elaborated on the basis of the Dictionary of Old Polish (1953-2002) edited by Stanisław Urbańczyk and the Supplement vol. I (verba absentia) edited by Ewa Deptuchowa. The data from these works have undergone the interpretative and modifying treatments, which was required by the was hierarchical structure of the CDOP. The square brackets [ ] contain the annotations made by the editors of the CDOP concerning among others the semantics of words of the dictionary and the way of writing entries of the dictionary.

The aim of the Conceptual Dictionary of Old Polish is practical, it was prepared to help linguists and all those interested in the Middle Ages to find words and expressions grouped within modern concepts what makes it easier to search them and even provides the basis for lexicological and other analyzes. The intention of the creators of this conceptual dictionary was not to create a linguistic image of the world of the Middle Ages or to reconstruct the way people of the epoch thought.

The bookmark „Prace na temat słownika” contains the summary of the bibliographical studies on the Conceptual Dictionary of Old Polish. They are concerning the way of constructing the dictionary and its contents. Now the team consisted of B. Sieradzka-Baziur (leader), J. Duska i D. Mika from the Institute of Polish Language is analyzing the semantics of the vocabulary gathered in the dictionary. They are writing articles on the subject, presenting papers and verifying semantic classification in the CDOP. The verification in the text of the dictionary was preceded by the reading of scientific papers related to the subject which resulted in the correction of semantic placement of units to the conceptual categories in the CDOP. In consequence, some broad categories were split and rearranged. The semantic structure of the old Polish vocabulary is systematically being modified and improved.