około |
około czegoś: |
około czegoś: |
około kogoś: |
Jesus... przystąpiwszy swe zwoleniki wzbudził, ktorychże miłościwie strzegł, dokąd spali, i obchadzał około ich jako miłościwy ociec około swych dziatek |
Kopali wszitczy Egipsczy około rzeky wodi, abi pyly (foderunt autem omnes Aegyptii per circuitum fluminis aquam, ut biberent) |
'około kogoś, czegoś, circa, circum aliquid': |
Nye poczinay sczepow... ani szekirami około kragini poszekasz (nec securibus... debes vastare regionem) |
w przybliżonym określeniu: a. 'około, circiter': |
w przybliżonym określeniu 'około, prawie, circiter, fere': |
'z Chełmna się wywodzący, Culmensis': a. miara chełmińska (miara powierzchni) 'włóka chełmińska = około 17,4 ha': |
Obłok i chmura obokoło jego (nubes et caligo in circuitu eius, Fl: obłok i ciemność około jego) |
2. w określaniach ilości: a. wprowadza odcień niedokładności 'około, mniej więcej, circa, fere': |
Quia tu... jesteś rozmiotał i rozrąbał płotu, ostrog i drżębinę około tego dwora złamałeś 1477 |
'prawie, około, fere': |
Puszcza jedna była blisko Nazareta, na niej było barzo wiele lwow, ktorzyż są gładzili wszytki osady około Nazareta, bo wiele rozdrapali ludzi i z dobytkiem (cum iumentis homines vorantes lacerabant) |
Około wszytkiej ziemie Ejulat, tu, gdzież się złoto rodzi (ubi nascitur aurum) |
*Uźrzaw Saula śpiąc w stanie, a jiny lud (et reliquum vulgus) wszędy około jego |
'miara objętości (około 3800 litrów), capacitatis mensura (circa 3800 litros continens)': |
'jednostka długości stosowana w górnictwie, wynosząca 4 łokcie, tj. około 2 m, łatr, mensura longitudinis in sale fodiendo usurpari solita': |
'środek nocy, pora około godziny 24., media nox': |
'środek nocy, pora około godziny 24., media nox': |
'około, circa, circiter': |
Tamo był w Jeruzalem jeden staw, <... ktory miał pięć przysienkow> około siebie a w tych przysienkoch leżało bar-zo wiele niemocnych, zeschłych (aridorum Jo 5, 3), czekając ruszenia wody |
'miara objętości, około pół korca, tu opłata zbożem za mielenie, capacitatis mensura, hic pro molendo in frumento soluta': |
III. przysłówek zaimkowy nieokreślny: 1. 'około, mniej więcej, circiter, quasi, fere': |
Obiecujcie i napełniajcie (reddite, Puł: napełnia<j>cie) Gospodnu Bogu waszemu wszytcy, jiż około jego nosicie dary |
Quia tu... yesteś rozmiotał i rozrubał płotu, ostrog i drzewinę (?) około tego dwora złamałeś 1476 |
Jego krasne i bar-zo rozkoszne weźrzenie, to sie było zmieniło, bo około jego świętych oczu było więcej niż nad tysiąc ran |
'naczynie, garniec na miód o wysokości pięciu piędzi, tj. około 1 m, używany jako jednostka miary daniny z miodu, vas altitudinis quinque palmorum, i. e. circiter 1 m, quo mel asservabatur, mellis tributi loco solvendi mensura': |
'mający pięć piędzi, tj. około 1 m, tu o naczyniu wysokości pięciu piędzi, quinque palmos, i. e. circiter 1 m habens, hoc loco de vase altitudinis quinque palmorum': |
w wyrażeniach dotyczących czasu: 'do, aż, około, ad, sub, circa': |
'miara długości wyznaczana rozwarciem dłoni od końca kciuka do końca środkowego palca, równa około 20 cm, palmus, spatium, quod digitis medio et pollice comprehendi potest atque circiter 20 cm facit': |
'miara odległości (około 7 km), milliarium, longitudinis mensura (circa 7 km)': |
'dotyczący przewoźnika, ad portitorem pertinens': przewoźnicza kolęda 'podarunek dawany przewoźnikom około Bożego Narodzenia, donum, quod Festo Nativitatis Christi appropinquante portitoribus dabatur': |
Kaszą się około mnie succinxerunt (in multitudine eorum, sc. dolorum, consumitur vestimentum meum, et quasi capitio tunicae succinxerunt me Job 30, 18) 1471 |
'jednostka wagi (około 1 kilograma), ponderis mensura': |
Obiecujcie... Gospodnu... wszytcy, jiż około jego nosicie (affertis) dary |
Kiedy ksiądz Afrados<k>i szedł około kościoła..., tako nalazł dziewicę Maryją |
Ten isty kapłan chciał ją (sc. Maryję) obakać a uźraw światłość wieliką około jej, poszedł nie rzekąc żadnego słowa |
Obiecujcie i napełniajcie (vovete et reddite) Gospodnu Bogu waszemu wszytcy, jiż około jego nosicie dary |
'miara powierzchni, wielkości zależnej od okolicy, najczęściej około 56 arów, tej wielkości teren, który chłop winien był uprawić na rzecz pana feudalnego, też sama powinność uprawy, agri pars certae cuiusdam mensurae, cuius magnitudo variis regionibus varia, iugerum, quam partem ad praedii possessorem pertinentem colonus colere cogebatur vel ipse coloni agrum illum colentis labor': |
Gdyż siędziesz, okopasz około ciebie a łajna pierścią przykryjesz na tem mieścu, na ktoremżeś obleczczon (egesta humo operies quo relevatus es) |
'naokoło, wokół, circum, circa': |
A udziełał jemu (sc. stołowi) obrębę z złota około, a na tej obrębie koronę złotą (labium aureum per gyrum, ipsique labio coronam auream) rozmajicie rytą |
'podarunek noworoczny dawany około Bożego Narodzenia, strena tempore Nativitatis Christi dari recipique solita': |
Quia tu... destruxisti et disiecisti al. jesteś rozmiotał i rozrąbał płotu, ostrog i drżębinę około tego dwora złamałeś 1477 |
'jednostka wagi (około 1 kilograma), ponderis mensura': |
Rozstanowiłem lud w mieście za mury wszędy około (statui in loco post murum per circuitum populum in ordinem) s mieczmi |
Było barzo wiele lwow, ktorzyż są gładzili wszytki osady około Nazareta (multitudo leonum habitabat, qui vicinas regiones undique vastabant) |
'jednostka wagi mająca około 16 kg, mensura ponderis, circiter 16 kg': |
'jednostka wagi mająca około 16 kg, mensura ponderis, circiter 16 kg': |
A udziałał Beseleel skrzynią... A udziełał na nię k[z]oronę złotą około (fecit illi coronam auream per gyrum) |
Położ, Panie, strożą ustam mojim i drzwi ogarnienia (ostium circumstantiae Psal 140, 3, Fl: drzwi około stojące) wargam mojim! |
(o liczbie, ilości) 'około, w przybliżeniu, circa, circiter': |
w określeniach miejsca 'blisko, około, prope, iuxta, circa': |
I. przysłówek 1. 'dookoła, wokoło, ze wszystkich stron, circum, circa, undique': |
Ktorzy się ostrzygli około (mamotrekt kapitulny: gess to su ostřiženi okruhle) qui attonsi sunt in coma (Jer 25, 23) 1471 |
Głod cirzpieć będą jako psi i chodzić będą około miasta (circuibunt civitatem) |
A oni związali jemu ręce i związali ji około słupa |
Obiecujcie i napełniajcie Gospodnu... wszytcy, jiż około jego (qui in circuitu eius) nosicie dary |
Czyrwień ma swoje święta, prażma patrzy około Wita 1471 |
Starosta... ma przydać woźnego... ku oglądaniu onego gwałtu albo szkody ku opytaniu, iesli jest jawna sława około uczynku tego złego (si culpatus vel culpati laborant publica infamia de accusato et patrato scelere) 1498 |
Będziesz mieć wychod przed stany, k niemuż przydziesz prze przyrodzoną przygodę, niosąc kołek na pasie, a gdyż siędziesz, okopasz około ciebie (fodies per circuitum) a łajna pierścią przykryjesz |
Okrąg jej oczu (circulus in oculis) około źrzenice jakoby drogiego jacynkta, takiego kamienia barwa <...> albo zafirowa |
Bronę uliczną udziałał [syn] Sellum... a ustawił jej wrota... i mury około rybnika (piscinae) Syloe |
Obłok i ciemność około jego, sprawiedlność i sąd oprawianie (Puł: oprawa) stolca jego (iustitia et iudicium correctio sedis eius) |
Jego (sc. Jesusa) krasne i barzo rozkoszne weźrzenie, to sie było zmieniło, bo około jego świętych oczu było więcej niż na‹d› tysiąc ran |
Starosta... ma przydać woźnego... ku oglądaniu onego gwałtu albo szkody, ku opytaniu (ad inquirendum), jesli jest jawna sława około uczynku tego złego 1498 |
w wyrażeniach dotyczących czasu: 'aż, na, przy, około, do, w czasie, ad, usque ad, prope, iuxta, eo tempore quo': |
Puszcza jedna była blisko Nazareta, na niej było barzo wiele lwow, ktorzyż są gładzili wszytki osady (qui vicinas regiones undique vastabant) około Nazareta |
Okrąg jej oczu około źrzenice jakoby drogiego jacynkta, takiego kamienia barwa albo zafirowa (circulus in oculis fuit iacinctini coloris, satis lucidi sive saphyrini) |
(w Biblii) 'miara objętości płynów, mieszcząca około sześć litrów, liquidorum mensura duorum congiorum': |
Około kościoła bożego bydlili w strożach swych, aby gdyżby czas był, oni rano otwierali drzwi (ut... aperirent fores) |
[Transkrypcja według odczytania cytatu w haśle pod, znaczenie 'około'.] |
Gdyż siędziesz (cumque sederis), okopasz około ciebie a łajna pierścią przykryjesz |
'miara powierzchni pola, używana głównie na Mazowszu, wynosząca około 30 morgów, też pole o tej powierzchni, mansus qui dicebatur, agri mensura, praecipue Masoviensis, 30 iugera continens, item ager eiusdem magnitudinis': |
'naczynie, garniec na miód o wysokości siedmiu piędzi, tj. około 11/2 m, używany jako jednostka miary daniny z miodu, vas altitudinis septem palmorum, i. e. circiter 11/2m, quo mel asservabatur, mellis tributi loco solvendi mensura': |
'mniej więcej, około, fere': |
Starosta... ma przydać woźnego... ku opytaniu, jesli jest jawna sława około uczynku tego złego (si... culpati laborant publica infamia de accusato et patrato scelere) 1498 |
'zwój, sztuka tkaniny mająca najczęściej około 14 m długości, textile, saepissime circa 14 m longum': |
Sługa i służebniczka (servus et ancilla) będzie wam s rodu, jeż to około was są |
Memento, domine, famulorum... et omnium circumstancium, około stojącym, quorum tibi fides cognita est... et nota devocio, poświę[t]cenie (Msza III. IV. VI–IX: nabożeństwo, XII: nabożstwo) qui tibi offerunt hoc sacrificium, poświę[t]cenie (Msza III. IV. VI. VII. IX. X: obiatę, XII: świętość), pro se suisque omnibus 1476 |
Panie, niechaj jego (sc. drzewa figowego) jeszcze i tego lata, aćci okopaję około jego i potrzęsę gnojem (mittam stercora Luc 13, 8), azaby urodziło owoc |
Około się wznosi circumfertur (qui... haesitat, similis est fluctui maris, qui a vento movetur et circumfertur Jac 1, 6) ca 1470 |
'miara długości, około 33 cm, mensura longitudinis, ca 33 cm': |
Uczynili około jego (sc. Jeruzalema) ćwirdze (exstruxerunt... munitiones) |
Źrzenica, ta była czarna, a około jej było jako zafirowo koło (nigra fuit oculorum interior pupilla, saphyrinus circulus) |
Imię pirzwej rzece Fyzon: ta jest, jeż to się toczy (circuit) około wszytkiej ziemie Ejulat |