artykuł hasłowy:  prze

Jednostki:
(1) I.1. I. z acc. rzeczownika lub zaimka wyraża: 1. stosunki przestrzenne, tj. określone miejsce, wzdłuż, czy wszerz czy na wskroś którego ktoś przechodzi 'per, trans':
(2) ~ 'sięgać, nie zważając na innych, manum super alium extendere, porrigere':
(3) 2. stosunki czasowe, tj. okres, w którym się coś odbywa lub trwa 'w czasie, w ciągu, dum, cum':
(4) 3. cel 'w celu, dla, ad aliquid':
(5) ~
(6) 4. powód, przyczynę czegoś 'z powodu, propter':
(7) ~
(8) ~ przecz 'dlaczego, cur':
(9) 5. motyw działania 'ze względu na, mając na względzie, dla czyjegoś dobra, korzyści, za kogoś, pro aliquo, alicuius causa':
(10) ~
(11) ~
(12) 6. powoływanie się na kogoś, coś, najczęściej na Boga (przy proszeniu, przysięganiu, dawaniu, wypełnianiu czegoś):
(13) ~
(14) ~ 'bezpłatnie, darmo, gratuito, sine mercede':
(15) ~ 'żebrać, mendicare':
(16) 7. pośrednictwo kogoś, czegoś w jakimś działaniu, wykonywaniu czegoś 'za pośrednictwem, per aliquem':
(17) ~
(18) 8. czynnik wspomagający 'przy pomocy, za pomocą, alicuis rei uxilio, aliqua re':
(19) ~ coś prze coś rozumieć, znamionować się itp.:
(20) 9. w konstrukcjach biernych wskazuje sprawcę, wykonawcę czegoś (agensa):
(21) 10. dubia: 'przed, ante':
(22) ~ wprowadza przedmiot prośby 'o, pro':
(23) ~
(24) II. z gen. rzeczownika lub zaimka wyraża brak, nieposiadanie, wyłączenie, pozbawienie, niewystępowanie tego, co oznacza dany rzeczownik lub zaimek 'bez, sine':
(25) ~ 'mniej o, minus, odjąwszy, aliquo deducto, detracto':
(26) III. dubia z instr.:
Szczegóły:
TypJednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzajsynsemantyczna
Numer(1) I.1.
FunkcjaI. z acc. rzeczownika lub zaimka wyraża: 1. stosunki przestrzenne, tj. określone miejsce, wzdłuż, czy wszerz czy na wskroś którego ktoś przechodzi 'per, trans':
Gramatykaprzyimek
Przykład
w transliteracji		Hymyely szye ktho konya myenyącz, aby mv vkradzon..., daley (pro daye-li) odpowyedacz zachodcza, mą powod za nym do zachoczcze gycz, a od tego do drugyego, az do tego, czo ten koyn... vchoval, a wszdy nye prze mo<r>ze
Przykład
w transkrypcji		Himieli sie kto konia mieniąc, aby mu ukradzion..., dajel<i> odpowiedacz zachodcę, ma powod za nim do zachoćce jić, a od tego do drugiego, aż do tego, co ten koń... uchował, a wżdy nie prze mo<r>ze
LokalizacjaOrtOssol 93, 3.