artykuł hasłowy:  tako

Jednostki:
(1) I.A.1.a.aa. I. przysłówek zaimkowy wskazujący: A. w zdaniu pojedynczym: 1. wskazuje na sposób czynności, stanu lub właściwości 'w ten sposób, w taki sposób, tak, hoc modo, ita': a. bezpośrednio: aa. przy czasownikach:
(2) ~ 'tak właśnie, ita quidem':
(3) ~ 'tak zwany, o takim imieniu, nazwie, qui hoc nomine appellatur':
(4) ~ w użyciach orzecznikowych odpowiada zaimkowi przymiotnemu 'taki, tego rodzaju, talis, eius modi':
(5) ~ 'niezależnie od tego, i bez tego, mimo to, nulla huius rei ratione habita, sine hac re, nihilominus':
(6) ~bb. przy przymiotnikach:
(7) ~b. pośrednio, w wyrażeniach porównawczych tako (...) jako, jako... tako (i):
(8) ~
(9) ~
(10) 2.a.aa. 2. wskazuje na intensywność czynności, stanu lub właściwości 'do tego stopnia, tak bardzo, adeo, tantum, tantopere': a. bezpośrednio: aa. przy czasownikach:
(11) ~ w utartych formułach przysiąg potwierdzających prawdziwość faktów opisanych w zdaniach zależnych o zatartym stosunku składniowym:
(12) ~bb. przy przymiotnikach:
(13) ~ 'w tym samym stopniu, równie, pari modo, aeque':
(14) ~cc. przy przysłówkach:
(15) ~
(16) ~ 'tyle, tak dużo, tot, tantum':
(17) ~
(18) ~b. pośrednio, w wyrażeniach porównawczych tako... jako, tako jakoby:
(19) ~ 'wartości czegoś, wart tyle, co coś (innego), qui est tanti pretii, quanti aliquid (aliud)':
(20) ~
(21) ~ 'tyle... co, tot, tantum':
(22) 3. wskazuje przedmiot czy też sposób wykonywanej czynności 'to, hoc':
(23) ~~ w zdaniu zestawionym z przytoczeniem:
(24) 4. (w odpowiedzi) służy jako potwierdzenie lub zaprzeczenie, że coś jest prawdziwe, zgodne z prawdą 'tak, nie, ita, non':
(25) B.1. B. w zdaniu złożonym, jako odpowiednik zdania podrzędnego (również z elipsą orzeczenia): 1. sposobowego 'w ten sposób, w taki sposób, tak (że, jak), eo modo, ita (ut)':
(26) ~ w wyrażeniach porównawczych:
(27) ~
(28) ~
(29) ~
(30) ~
(31) ~
(32) ~~ w połączeniu tako jako:
(33) 2. okolicznikowego stopnia i miary 'do tego stopnia, tak bardzo, adeo, tam, tantopere':
(34) ~
(35) ~
(36) ~
(37) ~
(38) ~ miara i stopień wyrażone przez porównanie:
(39) ~
(40) ~
(41) ~
(42) ~
(43) 3. przedmiotowego czy też sposobowego 'to, hoc':
(44) 4. podmiotowego 'to, hoc':
(45) 5. orzecznikowego 'taki, talis':
(46) 6. przydawkowego 'taki, talis':
(47) ~
(48) ~ w porównaniach:
(49) 7.a. 7. czasowego tako długo, tako dawno: a. równoczesnego 'tak długo, póty (póki), tamdiu donec':
(50) ~b. bezpośrednio następczego 'tak długo, póty (aż, póki nie), tamdiu (donec)':
(51) 8. celowego 'po to, w tym celu, eo consilio, ut (finale)':
(52) II.A. II. spójnik: A. w zdaniu pojedynczym w połączeniach tako (dobrze)... jako (i), jako... tako (i), tako... i, wyjątkowo podług... tako i łączy części zdania 'zarówno... jak, i... i, ita... ut, tam... quam, et... et':
(53) ~
(54) ~
(55) ~
(56) B.a. B. w zdaniu współrzędnie złożonym łączy zdania współrzędne, wskazując stosunek: a. łączny 'i, a, też, et, quoque':
(57) ~ 'a także, a nadto, et etiam':
(58) ~
(59) ~b. wynikowy 'więc, tedy, zatem, przeto, dlatego, ergo, itaque, igitur, autem, propterea':
(60) ~
(61) ~ z odcieniem przyczynowym:
(62) ~c. przeciwstawny z dodanym ograniczeniem poprzednika w połączeniach a tako, a to tako, ale tako, le tako (aż, iż etc.) 'ale, jednak, z tym jednak (że), sed, tamen, ea condicione (ut)':
(63) ~
(64) ~
(65) ~
(66) ~d. włączny w połączeniach a to tako, le tako (to) iże 'mianowicie tak, en ita':
(67) C.1.a. C. w zdaniu podrzędnie złożonym: 1. w połączeniu z różnymi spójnikami wprowadza zdania podrzędne: a. skutkowe 'że, żeby, aż, ut (consecutivum)':
(68) ~
(69) ~
(70) ~
(71) ~
(72) ~
(73) ~b.aa. b. warunkowe: aa. warunku wyłącznego w połączeniach niżli tako gdy, niżli tako gdyby 'chyba że, chyba żeby, nisi quod':
(74) ~bb. w połączeniach tako aby, tako aż wyraża zastrzeżenie 'pod warunkiem że, ea condicione, cum hac exceptione, ut':
(75) 2.a. 2. jako odpowiednik zdania podrzędnego lub równoważnika imiesłowowego: a. czasowego 'to, to wtedy, eo tempore, tum':
(76) ~b. warunkowego 'to, hoc (sensu condicionali)':
(77) ~c. przyzwalającego w połączeniu tako wżdy 'to przecież, to jednak, tamen, nihilominus':
(78) ~d. łączy równoważnik imiesłowowy ze zdaniem 'to, wtedy, tum':
(79) ~
(80) D.a. D. nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując stosunek: a. łączny 'i (wtedy), a (wtedy), też, et (tum), etiam':
(81) ~
(82) ~
(83) ~
(84) ~
(85) ~b. wynikowy 'więc, tedy, zatem, przeto, dlatego, ergo, itaque, igitur, autem, propterea':
(86) ~
(87) ~
(88) ~
(89) ~ wyjątkowo tako iże:
(90) ~c. przeciwstawny 'ale, natomiast, zaś, jednak, sed, at, autem, tamen':
(91) ~
(92) III. partykuła: wzmacnia część zdania 'również, także, etiam, quoque':
Szczegóły:
TypJednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzajniepełna B
Numer(68) ~
Funkcja
Semantyka
Przykład
w transliteracji		Czy wszitczi... poraszeny szlepotø..., tako aze (ita ut) nye mogly drzwy naleszcz
Przykład
w transkrypcji		Ci wszytcy... porażeni ślepotą..., tako aże (ita ut) nie mogli drzwi naleźć
LokalizacjaBZ Gen 19, 11.