| ach |
| Ach boze moy, pomozy my XIV ex. |
| Ach, tocz Ezau, twoy brat <grozi-ć>, chce czyø zabycz. A ti posluchay myø. Byerz syø ku Labanowy (fuge ad Laban), bratu memu, do Aram |
| Ach krolu wyeliki nasch, czosz czy dzeyą Maschyasz, prziday rosvmv k mey rzeczi |
| Ach, myly lvdze, zazyce (SkargaPłoc w. 89: zaszyczyesz) my ale svecze |
| Ach myloscz, czosz my vczinyla, eszesz me tak oslepila, eszesm sche ye na myloscz podal, yakobych nykogo na swecze znal 1408 |
| Ach, moy szmathku, ma szalosczy, nye moga sza dovyedzeczy, gdze mam pirvy noczlek myeczy |
| Ach, myly lvdze, zazyce my ale svecze, yvscy ydze dvsza *krevim potem |
| Ach sluszebnyky twoge byczmy byyø, przesprawnye sze dzege przeczyw ludu twemu (iniuste agitur contra populum tuum) |
| 1. 'miłość, gorące przywiązanie, silne upodobanie w kimś (czymś), gorąca sympatia, amor, caritas, studium, pietas': a. w sprawach świeckich: |
| Ach, moy myly synku, svyatloscz moych oczu y moya vyelyka mylosczy! |
| Ach, nyevyerny Iudaschu, czemusz nye przedal matky synem (leg. z synem), aby tych, ktorych byla nyerozlączona myloscz, by tez byla obu mąka yedna |
| Eu heu, ach nyestoycze, quod viuo vicio labens recidiuo 1466 |
| Ach nyestocze proch dolor! XV med. |
| Ach mnye nądzney, byada mnye nyescząsney, kto myą zbavyl takyego navczyczyelya, takyego mystrza? |
| Ach, myly bosse, kthoz v cyebye bycz mosse? 1413–4 |
| w wyrażeniach zabarwionych uczuciowo: |
| Ach, mnye nądznemv! Ktorem oblyczem poyde do kosczyola, ktorem vezryą y vzryą kaplany boze? |
| Ach, myloscz, czosz my vczinyla, eszesz me tak oslepila, eszesm sche ye na myloscz podal 1408 |
| Ach nyestocze proch dolor XV med. |
| Ach gelacze (leg. jełacie) heu XV p. post. |
| Takoż płakał rzekąc: Ach mnie nędznemu |
| Marya... począla... narzekacz: Ach, moy synv myly, ... gdzye szye podzyala ona tvoya mlodoscz vyelebna? |
| Ach, mnye nądznemv, ktorem oblyczem poyde do kosczyola, ktorem vezryą a vzryą kaplany boze (qua facie visurus sum sacerdotes dei)? |
| Ach, myly bosse, kthoz v cyebye bycz mosse? 1413–4 |
| Ach myloscz, czosz my vczinyla, eszesz me tak oslepila, eszesm sche ye na myloscz podal, yakobych nykogo na swecze znal 1408 |
| Ach, czo szye vyelye zlego stalo przeczyv stvorzyczyelovy prze laską szvyeczką! |
| Ach, krolu wyeliki nasch, czoszczy dzeyą Maschyasz |
| Ach panicze Bernacze, wesrzi na me vbostwo a pomoszi! XIV ex. |
| <A Jozef mowił>: A czo mye zvodzyczye...? Takosch plakal rzekącz (et haec dicens flebat et dicebat) : Ach mnye nądznemv! |
| Ach, myly bosse, kthoz v cyebye bycz mosse? 1413–4 |
| Takosch plakal (sc. Jozef) rzekącz: Ach, mnye nądznemv! Ktorem oblyczem poyde do kosczyola? Ktorem vezrą y vzryą kaplany boze (qua facie visurus sum sacerdotes dei)? |
| Ach, moy kwyathkv naroszkosznyeyschy, [...] na thwogyem lyczkv byalem kwthaczy a rosza czyrwona w poszrothkv 1447–62 |
| Ach, myli boze, thocz boli, kyedi chlop kygyem glowa goly! 1460 |
| 'ach, euge!': |
| 'ach, euge!': |
| Tamo są szli po puszczy a po charpęciach (rp. charpyączach, hi per solitudinis transibant... desertum) |
| Doconay chodzena moia we sczach twogich (perfice gressus meos in semitis tuis) |
| Acz (pro ach), co ich umrze niewinną śmiercią, co ich będzie pomowiono niewinnie |
| Vy, yzesczye ostaly abo staly se mną v *pokuschach y przeczyvnosczyach moych (qui permansistis mecum in tentationibus meis Luc 22, 28), a ya spravyam vam stalym krolevstvo vyeczne |
| Beatus Bartholomeus... multis aliis laboribus attritus, wnødzod (pro w nødzach ?) natart[al], intravit in regnum celorum XV med. |
| Zwyrzchny (Fl: doconay) chodzenya moya we *szdzyach twoych (perfice gressus meos in semitis tuis), eszby szye nye poruszyly szlyadowye mogy |
| żal, narzekanie 'ach, ej': |
| Yass wstąpuye sz puschczey w roschkoschaach opplwythvyącza (SKJ V 277: opwithuyącza) que ascendit de deserto, deliciis affluens (Cant 8, 5) XV med. |
| Que est ista, que ascendit de deserto deliciis affluens, innixa, z puschczyey oplywita (R XXV 265: oplvitha) w roskoschaach..., super dilectum suum (Cant 8, 5)? XV med. |
| Tisz nam zostauil taki korzen, a mismi syø lepak nawrocyly ku przestøpowanyv twich zakonnich vstawyen[yach], przimyeszaiøcz syø (ut commisceremur) ku nyeczistocye czudzego rodu |
| Ach, moye namilsche weysrzenye! 1464 |
| 1. wykrzyknik: a. wyrażający żal, narzekanie 'ach, ej, euge!': |
| wykrzyknik wyrażający żal, narzekanie 'ach, ej, euge!': |
| wykrzyknik wyrażający żal, narzekanie 'ach, ej, euge': |
| O swynach vkladamy (decernimus), ysz kthokole swynye wlosthne do czvdzego lasza na szolącz wypądzy, ten, czy (leg. czyj) by byl lasz, ... moze... swynye zagyącz |
| Bo nye statczyl w boleszczy zywot moy a lyata moya we wzdychanach (in gemitibus, Fl: w placzoch) |