| kamień, kamienie |
| 'iłowaty, iłowy, limosus': kamień ilny 'kamień winny, winian potasu kwaśny, cremor tartari': |
| 'odsunąć, odwalić (tu kamień z grobu), amovere, dimovere (hoc loco: lapidem de monumento)': |
| 'kamień do mielenia ziarna, lapis molaris': |
| 'kamień do ostrzenia żelaznych narzędzi, osełka, brusek, lapis ad instrumenta ferrea acuenda aptus, cos': |
| 2. 'minerały, też skamienieliny pochodzenia organicznego, fossilia, lapides, qui ex animalium antiquissimorum reliquiis exstiterunt': a. wężowy kamień 'serpentyn, lapis serpentinus': |
| 'kamień do mielenia ziarna, lapis molaris': |
| 'kamień do mielenia ziarna, lapis molaris': |
| 'związany z kowalem, qui ad fabrum ferrarium spectat': kowalski kamień 'brusek, osełka, lapis ad instrumenta ferrea acuenda aptus, cos': |
| 'czerwony, krwawoczerwony, ruber': krwawy kamień 'hematyt, haematites': |
| Baziliscow (sc. kamień) lapis lincis 1419 |
| 'kamień szlachetny, lapillus pretiosus, gemma': |
| Niż to, iże sie pościł na puszczy miedzy Jerusalem a miedzy Jerychem, wtory kamień od Jerycha, czusz dwie mili, a ten kamień słowie kw<a>r[z]entena (secundo lapide a Jericho, qui Quarentana dicitur)... Dwie mili od <k>warenteny leży gora przeciw Galilei (secundo milliario a Quarentana contra Galilaeam dicitur mons esse) |
| krwawy kamień |
| żabi kamień |
| ilny, winny kamień |
| 4. kamień jako jednostka miary: a. 'wagi, lapis certi cuiusdam ponderis, qui mensurae loco adhibebatur': |
| 'kamień do ostrzenia żelaznych narzędzi, osełka, brusek, lapis ad instrumenta ferrea acuenda aptus, cos': |
| Toć jest kamień widziany (?) krolem wielikiem, z gory przez rogu (pro ręku) wyciosany (qui fuit sine manibus de montibus excisus) |
| 'wyprażony kamień wapienny, wapno palone, niegaszone, calx cruda, viva': |
| 'kamień półszlachetny, odmiana agatu, onyks, onyx': |
| wężewy kamień |
| 'szlachetny, krystaliczny kamień, gemma pretiosa': |
| Nalal nayn (sc. na kamień) s wyrzchu oleya (fundens oleum desuper) |
| winne drożdże, winny kamień |
| żarnowy kamień |
| 'duży, okrągły kamień, tu kamień będący znakiem granicznym, grandis, globosus lapis, hic signum terminale': |
| 'jakiś kamień podobny do słoniowej kości': |
| 'kamień szlachetny koloru zielonego, beryllus': |
| 'żabi kamień, stożkowata narośl wapienna na głowie ropuchy, lapis ranae': |
| 'kamień do ostrzenia, cos': |
| kamień 'saxa caedere, secare': |
| Wybrana książęta jego potonęły są w Morzu Czyrwionem..., poszły są na dno jako kamień (descenderunt in profundum quasi lapis Ex 15, 5) |
| 'drogi kruszec albo kamień, gemmae, aurum, sim.': |
| Tedy odwalił (sc. Jakob) kamień, jimże studnicę zakrywano (quo puteus claudebatur) |
| On weźmie kamień i założył sobie pod głowę (supponens capiti suo) |
| Zakładowana ta studnica kamieniem... Tedy kamień odwalili (sc. pastuchowie) i napawali owce, a napojiwszy lepak zasię założyli onym to kamieniem (ut... rursum super os putei ponerent) |
| Wybrana książęta jego potonęły są w Morzu Czyrwionem..., poszły (Puł: poszli) są na dno (descenderunt in profundum Ex 15, 5) jako kamień |
| Wziął kamień..., nalał nań z wirzchu oleja (fundens oleum desuper) |
| 'kamień winny, osad w beczkach z winem, tartarus, cremor tartari': |
| On lepak wzwiodł kamień znamienity (titulum lapideum) na tem mieście, gdzież to z nim Bog mowił |
| 'kamieniowi właściwy, twardy jak kamień, lapidis naturam habens, lapidosus, durus': |
| 'kamień, głaz, odłam skalny, lapis, petra, saxum': |
| Przez kamień aut przez okna per cancellos, id est per fenestras (cecidit... per cancellos coenaculi sui IV Reg 1, 2) 1471 |
| 'kamień kosztowny, szlachetny, także perła, lapis pretiosus, gemma. margarita': |
| Święty Jan począł krzcić... Jezu Krysta, trzeci kamień albo skałę od Jerycha (tertio lapide a Jericho) |
| 'mały kamień, kamyk, lapillus, calculus': |
| 'mały kamień, lapillus, calculus': |
| Kamień, jen są odrzucili działając (lapidem, quem reprobaverunt aed ficantes, Puł: budujący), ten uczynion jest we głowę kąta |
| Bądźcie nieporuszni (fiant immobiles Ex 15, 16, Puł: nie ruszający sie) jako kamień, aliż przejdzie gniew twoj, Gospodnie |
| Wtargnie sie na nie strach a bojaźń..., będą nieruszający (fiant immobiles) jako kamień |
| Kamień, jen są odrzucili działając, ten uczynion jest we głowę kąta (hic factus est in caput anguli) |
| Kamień, ktory odrzucili murując, ten sie przygodził w głowę (hic factus est in caput anguli Psal 117, 22) |
| W ręku nosić będą ciebie, aby nie uraził o kamień (ad lapidem) nogi twojej |
| Nosek[...] porapondine, lapis est preciosus subalbidus ait (pro aut?) varius krostawej żaby kamień abo inszej żaby XV ex. |
| Bojaźń boża święta przebywa na wiek wiekom, sądy boże <prawe> sprawieny samy w sobie, *żądniejsza (iudicia Domini vera... desiderabilia, Puł: sądy boże... żądniejsze) nad złoto i nad kamień drogi |
| W ręce wezmą ciebie (sc. aniołowie), aby nie obraził o kamień nogi twojej (ne forte offendas ad lapidem pedem tuum Mat 4, 6) |
| 'kamień (otoczak), petra': |
| Z gory odłomił się kamień (de monte abscissus est lapis) przez ręku a stroskotał [w] skorupę |
| 'kamień szlachetny, czerwona odmiana korundu, lapis pretiosus, rubinus': |
| Tedy kamień odwalili (sc. z studnicy, devolverent lapidem) i napawali owce |
| Będą nieruszający jako kamień..., dokąd nie przejdzie lud twoj ten, ktoryś odzierżał (quem possedisti) |
| Facilius possent saxa molliri rychle by kamień umięczczył, niżliby myśl te to dziewki od wiary krześcijańskie... odwrocił |
| Richle by kamień umięczczył..., niżliby (czy niźliby) myśl te to dziewki od wiary krześcijańskie... odwrocił facilius possent saxa molliri..., quam ut mens puelle istius ab intencione christiana... reuocetur |
| 'związany z wapnem, dotyczący wapna, ad calcem pertinens': szachta wapienna 'dół, zagłębienie, z którego wydobywano kamień wapienny, fovea, ubi lapis calcarius effoditur': |
| 'kamień półszlachetny koloru ciemnoczerwonego, granat, lapis pretiosus coloris violacei, carbunculus': |
| 'skała, kamień, saxum, petra, lapis': |
| 'kamień, ciemna odmiana kwarcu, też skała, silex': |
| 'drogi kamień, prawdopodobnie odmiana cyrkonu, lapis quidam pretiosus, gemma': |
| Toć jest to miłe dzieciątko święte..., toć jest kamień [...] widziony krolem wielikiem (hic est lapis visionis regi magno visus) |
| 'podłużny kamień, najczęściej z piaskowca, używany do ostrzenia kosy, sierpa, noża itp., osełka, cos, lapis oblongus quo ferramenta acuuntur': |
| Preciosa margaritha, id est wielebny kamień cristal XV med. |
| Święty Jan począł krzcić tego miłego Pana Jesukrysta trzeci kamień albo skałę od Jerycha (baptizatus est Iesus tertio lapide a Iericho) |
| W ręku nosić będą ciebie, aby nie uraził (ne forte offendas) o kamień nogi twojej |
| Z gory odłomił się kamień przez ręku a stroskotał [w] skorupę a żelazo i miedź (comminuit testam et ferrum et aes) |
| Gorze temu, przez ktoregoż pogorszenie przydzie. Użyteczniej jemu jest, by (utilius est illi, si Luc 17, 2) kamień młynny uwiązan na jego szyję i iżby wrzucon w morze |
| Miły Jesus... rzekł: Widzieliście to wszytko sprawienie? Zawierne to wam powiedam, nie ostanie tu kamień na kamieniu (Mat 24, 2) |
| Ten to kamień, jenże jeśm wzwiodł (erexi) będzie świadek miedzy mną a miedzy tobą |
| 'topaz, kamień szlachetny o żółtej lub zielonkawej barwie, topazius': |
| Z gory odłomił się kamień przez ręku a stroskotał (comminuit) [w] skorupę a żelazo i miedź |
| 'kamień szlachetny niebieski lub niebieskozielony, kalait, lapis pretiosus coloris caerulei ad viridem accidentis': |
| Facilius possent saxa molliri, rychle by kamień umięczczył, ... quam ut mens puelle istius ab intencione christiana... reuocetur |
| 'dół, zagłębienie, z którego wydobywano sól, kamień lub kruszec, puteus, e quo sal, lapis vel fossile effoditur': |
| 'kamień szlachetny o barwie błękitnej, odmiana korundu, sapphirus': |
| kamień 'wygładzić, polire, limare': |
| 'kamień szlachetny o barwie ciemnozielonej, odmiana berylu, smaragdus': |
| 'drogi kamień oszlifowany na tzw. tablicę, tzn. z mocno ściętą górną powierzchnią, lapis pretiosus certo quodam modo politus, cuius summa pars detrita est': |