| trzeba |
| (komuś) czegoś, kogoś (było) trzeba 'coś, ktoś jest (było) niezbędne, potrzebne, ktoś czegoś potrzebuje, alicui aliqua re opus est (erat)': |
| Przeszthapyly ktho naprzeczywko rayczam albo myasthu, mogą raycze sz nyego wszyacz podlug mylosczy myeszkyey wye<l>krza, tho yesth vchwaly, a nye trzeba gym o tho ny sz kym czynycz |
| Maly ktho kramna komorą... temv gey szye nye trzeba odrzekacz besz gego woley, *allyszby gemv zaplaczono (OrtMac 54: aleszby yemv zaplaczona) |
| Layely ktho ortel, a dokona szye, szlowye, ysz poszle po wysze prawo, a nye ostogy szye yego ortel, tedy ma pokupycz kaszdemu przyszyasznykowy XXX szelagow, ... a <nie> dokonaly szye, szlowye poda ('podda') pyrwey, ysz ne trzeba szlacz do wyszego prawa, tedy pokupy wszyszthkym *przyszyasznokom XXX szelagow |
| Nye chcze-ly ktho zany rączycz, thedy gy maya zathwerdzycz yako wynowathego y szbyega a powodowy yusz nye trzeba nan doszwyathczacz (OrtBrRp 86, 1: doszwyathczycz) |
| Wsządycz trzeba luczkyey przyyaszny, by czą szgrzely w swoyey laszny |
| Yako kthorymy szlowy ma bycz gayon sząd..., a yako wyele k themu maya bycz przyszyasznykow namyenyayacz gych (OrtBrRp 86, 3: na nyem, acz gych) mnyey nye moze bycz albo acz gych nye wyaczey trzeba nyszly kv drugyey |
| Wsządycz trzeba luczkyey przyyaszny, by czą szgrzely w swoyey laszny, aby szą v *myey napoczyla |
| A prosczye trzeba *wschitgyego schesczyorga blogoslawyenstwa naprzod myecz, nysz tho przidzye XV med. |
| A takosch schamim kasznodzyeyam nabarsye trzeba, a potem caliszdemu XV med. |
| Themv szye nye trzeba dzyvovacz, yze <przykładnie> mynya, yszby dvsza myala czlonky bo y bostwo thymze obyczayem przez czlonky yest znamyonano (cum divinitas eodem tropo per membra distinguatur) |
| Wsządycz trzeba luczkyey przyyaszny |
| A prosczye trzeba *wschitgyego schesczyorga blogoslawyenstwa naprzod myecz, nysz tho przidzye XV med. |
| Jarpanowi Marczin s Troyanem ranczili sø dzeuøcz grziuen: kediby mu trzeba gych, tediby mu ge bili meli dacz 1398 |
| K tey czistosczy nabiczu trzeba tich wod: napyrwey wodi mądrosczi..., drugye gest skruschenye na grzechi a gich placanye XV med. |
| Gdy raczcze czo wysznayą, nye trzeba gym k temv przyszandz, bo ony ku myastu przyszagaly |
| Ktho kramna komorą albo dom, albo rolą czynszowa ma, themu szyą yey ne trzeba odrzekacz besz yego wolyey |
| Ktho kramna komorą albo dom, albo rolą czynszowa ma, themu szyą yey ne trzeba odrzekacz besz yego wolyey, aleszby yemv zaplaczona |
| Nye trzeba gosczyowy albo goszpodarzowy od gosczya bracz zakladv za wysznany dlug |
| Nye szaday, gdze czø ney (pro nye) trzeba XV ex. |
| W<szy>thkego tego moya pany gothoua podeprzecz szwyathky, geschlyby trzeba 1493 |
| Wsządycz trzeba luczkyey przyyaszny, by czą szgrzely w swoyey laszny, aby szą v *myey napoczyla, gdyby sza vrobyla |
| Tho ona czcze dokonacz... s tako wyelmy dobrymy ludzmy, czosz gey gych bandze trzeba (tot hominibus, quantum indigeret) ku prawu |
| Czokolvyek tha pany gothowych pyenyądzy... przynyossla szwemu mazowy, thych nye trzeba zaszyą wraczacz (sibi restituere non debent, OrtOssol 59, 1: wroczycz) |
| Jarpanowi Marczin s Troyanem ranczili sø dzeuøcz *grziuem, kediby mu trzeba gych, tediby mu ge bili meli dacz 1398 |
| Vynydz z moyey skoly, bocz nye trzeba ode mnye vyknącz (necesse a me doceri tu non habes) |
| Jakom prze tho cupil ten skoth..., yz my go bilo trzeba k mey potrzebisne 1418 |
| Czso iest pan Thomislaw (przekreślone: wzlomil) casze wslomicz plotu pana Milayewego, tho iest bil obiczay, comu bi trzeba bilo drogø iachacz, ysz y (leg. ji 'go') mogl wzlomycz a zazyø zagrodzycz 1418 |
| K tey czistosczy nabiczu trzeba tich wod: napyrwey wodi mądrosczi XV med. |
| Na syercza wiczisczyenye czworga trzeba XV med. |
| Nye szaday, gdze czø nye trzeba XV p. pr. |
| Tho iest bil obiczay, comu bi trzeba bilo drogø iachacz, ysz y (leg. ji, sc. płot) mogl wzlomycz a zazyø zagrodzycz 1418 |
| Przebodø gy ia kopygym ku zemy genø a wtore nye bødze trzeba (secundo opus non erit) |
| Przeto na syercza wiczisczyenye czworga trzeba: napyrwey caszdi grzech czyelni y duschni wyerną spowyedzyą wirzuczicz a pocutą witrzecz y wiyączy XV med. |
| Na syercza wiczisczyenye czworga trzeba: napyrwey caszdi grzech czyelni y duschni wyerną spowyedzyą wirzuczicz a pocutą witrzecz y wiyączy XV med. |
| Kako wiele mają być przysiężnikow na niem: acz jich mniej nie może być albo acz jich nie więcej trzeba ku wszelkiej rzeczy? |
| ~ Trzeba się liczyć z błędem pisarskim imie zamiast imienie. [W Bibliotece zabytków imie<nie>.] |
| ~ Może trzeba czytać lądowe? Poprawka w definicji z "Wykazu ważniejszych błędów drukarskich i rzeczowych", s. 572, t. 6. |
| ~ Może trzeba rektyfikować na zapłotnica. |
| 'w sam raz, ile trzeba, quantum decet, nec plus, nec minus': |
| 1. 'tyle ile trzeba, w sam raz, dostatecznie, satis, sufficienter': a. przy czasowniku: |
| 'tyle ile trzeba, dostatecznie, w sam raz, satis, sufficienter': |
| ~ Może trzeba rektyfikować na przezchwalny. |
| w wyrażeniach określających to, przed czym trzeba się zabezpieczać: |
| ~ Może trzeba poprawić lekcję wydawcy na: ...medzach y granyczach; wyrazy polskie wpisane są zapewne nad rządkiem wszystkie obok siebie. |
| ~ Może trzeba czytać niechaj mego lub niechajnego ? |
| 'bardzo ważny, taki, którego trzeba przestrzegać, obowiązujący, qui plurimum valet, qui colendus est, qui neglegi nullo modo potest': |
| ~ Może trzeba czytać nie źrzeć. [W Bibliotece zabytków wyraz hasłowy odczytany jako nie<na>źrzało.] |
| ~ Przykłady w tej grupie może trzeba czytać nie naźrzeć. Dodatkowy cytat, por. Wszego dna slowa moia nenasrzana sø (verba mea exsecrabantur), przecywo mne wszistky misli gich we zle Fl 55, 5, sim. Puł. |
| 'nie trzeba, jest zbyteczne, opus non est': |
| ~ Może trzeba rektyfikować na nieustawiczny. |
| ~ W tym przykładzie może by trzeba czytać obełżają. |
| ~ Może trzeba czytać obpłacenia ? |
| ~ Może też trzeba się liczyć z wymową pobezczynić. |
| Gdy radźce co wyznają, nie trzeba jim k temu przysiąc, bo oni <pirwej> ku miastu przysięgali (ut prius civitati iuraverunt) |
| 1. 'jak trzeba, w sposób właściwy, należycie, przepisowo, zgodnie z panującymi zwyczajami, przepisami, normami, more solito, ut solet, debite, decenter': a. prawnymi, de rebus iudicialibus: |
| ~ Może trzeba rektyfikować lekcję con na conus, fortasse legendum conus pro con. |
| ~ Może trzeba rektyfikować <z>globo. [W. Twardzik – <z>głobą] |
| ~ Może trzeba poprawić na oglądana? [Wydawcy Mamotrektów odczytują wyraz hasłowy jako ogląd<a>na.] |
| ~ Może trzeba zapis rektyfikować na ognać. |
| Gdy radźce co wyznają, nie trzeba jim k temu przysiąc,... a w tem jest dosyć |
| ~ Może trzeba poprawić na podniecić. [Wydawcy Mamotrektów odczytują wyraz hasłowy jako podniecę.] |
| ~ Zapewne trzeba rektyfikować na kruszyny. |
| 'opatrzyć, obrządzić, zrobić koło kogoś, czegoś wszystko co trzeba, providere, curare, prospicere': |
| ~ Może tu trzeba czytać nie ostawiaj. [W Bibliotece zabytków wyraz hasłowy odczytany jako ostawiaj.] |
| ~ Może jednak trzeba czytać nie znała. |
| Cso ta pani gotowych <pieniędzy>... przyniosła k swemu mężowi, nie trzeba jej zasie wrocić (sibi restituere non debent, OrtMac 75: wracać) |
| 'trzeba, jest potrzebne, konieczne, oportet, necesse est': |
| 'trzeba, jest konieczne, oportet, necesse est': |
| 'należy, wypada, trzeba, oportet, decet, necesse est': |
| 'należy, wypada, jest konieczne, trzeba, oportet, decet, necesse est': |
| 'należy, wypada, jest konieczne, trzeba, oportet, decet, necesse est': |
| ~ Może trzeba poprawić na owszem. |
| 'wstydliwy, którego się trzeba wstydzić, qui pudori est, pudendus': |
| ~ Może trzeba rektyfikować na ostawić a. zstawić. [W Bibliotece zabytków wyraz hasłowy odczytany jako zstawił.] |
| Może trzeba rektyfikować na wzdzalvge, tj. wz(d)żałuje. [W Bibliotece zabytków wyraz hasłowy odczytany jako wdżałuje.] |