| wieś |
| 'wieś położona w pobliżu miasta, vicus prope urbem situs': |
| (Za ojca swego... podjął się wieś... Janowi... według zwyczaju ziemskiego w przeciągu 3 lat) exbrigare al. wywarowacz et expedire al. czlicz 1440 |
| 'miasto, wieś osadzona na prawie niemieckim, oppidum vel villa iure Teutonico constituta': |
| (Za ojca swego... podjął się wieś... Janowi... według zwyczaju ziemskiego...) exbrigare al. wywarowacz et expedire al. czlicz 1440 |
| Ustawiamy..., że gdy ktory kmieć... nie uczyniw prawa w ziemi naszej ustawionego... panu swemu, ot ktorego wyszedł w drugiego ziemianina wieś, bydlenie w niej brać jest by się przemienił albo przeniosł (quod cum quis kmetho... non exhibito iure... domino suo, a quo recessit in alterius terrigenae villam, incolatum in eadem accepturus, se transtulerit)..., ten isty ślachcic..., do ktorego rzeczony kmieć uciekł..., ku płaceniu prawa... pirwszemu panu przerzeczonego kmiecia ma przypędzić |
| Ustawiamy..., że gdy ktory kmieć... nie uczyniw prawa w ziemi naszej ustawionego... panu swemu, ot ktorego wyszedł w drugiego ziemianina wieś, bydlenie w niej brać (incolatum in eadem accepturus) jest by się przemienił albo przeniosł..., ten isty ślachcic..., do ktorego rzeczony kmieć uciekł..., ku płaceniu prawa... pirwszemu panu przerzeczonego kmiecia ma przypędzić |
| Nowa Wieś nie postała w manowst<w>o do Czacza, co w niej Zbor siedzi 1395 |
| Gdzie grzech zstał się, onym prawem, ktorego ona wieś pożywałaby, ma być sądzon alibo dokonan (quod ubi crimen est commisum, illo iure, quo illa villa tunc usa fuerit, debebit iudicari sive terminari) |
| Nowa Wieś nie postała w manowst<w>o do Czacza 1395 |
| 'wieś, ziemia, trzymana tytułem lenna, feudum': |
| Eosdem (sc. florenos) in et super opido nostro Kościerzyn... et super villa, que iacet iuxta opidum, al. wieś przedmiestna... assignavimus, inscripsimus 1471 |
| Eż Jan za nocną rzeczą nie jał na *Tomislaową wieś siłą, mocą i troich drzwi nie wybił 1400 |
| 1. 'coś posiadanego na własność': a. 'własność ziemska, włość, wieś, jej mieszkańcy, possessio, hereditas, praedium, villa, ager, praedii incolae': |
| 'obowiązek utrzymywania pana feudalnego przyjeżdżającego na wieś dla odbycia sądów, zamieniony z czasem na świadczenie pieniężne, onus alendi dominum feodalem, qui ad iudicium exercendum in vicum venit, postea: tributum, quod ob eam causam pecunia solvebatur': |
| Aczby... służebnikowi przez sędzią naznamionanemu na tę to ciążą... nie przepuszczona by była przez pana alibo przez wieśnice wieś być ciądzana podług przerzeczonego obrownania (iuxta praemissam limitationem)..., chcemy, aby winę... zapłacić byli powinni |
| Tedy my o taką rzecz... pastyrzowi skazalismy przysiąc (iurare), jako owcę w wieś wegnał |
| Kiedykoli kmieć siedzi w ktorej wsi..., a ta wieś acz jest albo była nie orana a puszczna (inculta et nemorosa), tedy każdy kmieć... dwa morgi na zimę a trzeci morg wieśnie wykopać będzie winowat... i wzorać |
| Kiedy Marcisz swym kmieciem w czas powiedział, eże o wieś odmowił, a na pieniądzech osadził 1429 |
| (o kmieciu, de cmethone) ruszyć się 'odejść, opuścić rolę, wieś, abire, agrum, vicum relinquere': |
| 'opłata uiszczana panu feudalnemu przez chłopa opuszczającego wieś, tributum, quod domino a colono praedium relinquente solvebatur': |
| 'opłata uiszczana panu feudalnemu przez chłopa opuszczającego wieś, tributum, quod domino a colono praedium relinquente solvebatur': |
| 'zakładać wieś, osadę, vicum, villam condere': |
| pl. tantum 'płot, ogrodzenie, ogrodzona droga we wsi, ogrodzona wieś, saepes, via saepta, pagus saeptus': |
| Jako Mikołaj... Jadama zabite<go> wziął w swą wieś i wsadził ji ('go') w k<ł>odę, on powroz nań wdzia[y]ł 1425 |
| Ustawiamy, iż aczby przerzeczonem<u> służebnikowi przez sędzią naznamionanemu na tę to ciążą z czeladzią (Dział 18: z pachołki) sędziego nie przepuszczona by była przez pana... wieś być ciądzana (quod si praedicto ministeriali... cum familia ipsius iudicis villa pignoranda... non permittatur impignorari)..., tedy... chcemy, aby winę... ci to przeciwnicy... zapłacić byli powinni |
| 'główne osiedle pewnej okolicy, wieś (parafialna?), vicus, pagus': |
| 'obsadzać (wieś, rolę) chłopami, vicum terram cmethonibus frequentare': |
| 'obsadzić (wieś, rolę) chłopami, vicum, terram cmethonibus frequentare': |
| Chcemy, aby gdzie grzech zstał się, onym prawem, ktorego ona wieś pożywałaby, ma być sądzon (debebit iudicari, Dział 33: jinszym sądzić będą) |
| 'obowiązek utrzymywania pana feudalnego przyjeżdżającego na wieś dla odprawiania sądów wielkich, zamieniony z czasem na opłatę pieniężną, onus alendi dominum feodalem, qui ad iudicium magnum exercendum in vicum venit, postea tributum, quod ob eam causam pecunia solvebatur': |
| 'gospodarstwo z zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarskimi, też wieś, praedium cum domibus et aedificiis rusticis, etiam vicus': |
| 'wieś, wioska, osada wiejska, vicus, pagus': |
| Circa iudicia tam parva, quam magna ac ad concursum communem, qui vlg. wieś (var. wep) vocatur seu nominatur, si cuiquam invadent, quod absit, in adiutorium sint (sc. hortulani) veloces (1368) 1485 |
| 'założyć (miasto, wieś), condere (dicitur de urbe, vico)': |
| 'mieszkańcy wszystkich domostw, cała wieś, incolae omnium domorum, vicus totus': |
| 'wieś, osiedle, vicus, pagus': |
| 'mieszkańcy wsi, wieśniacy, rustici, incolae vicorum': |
| Gdyż wszedl w Kanę, w tako rzekącą wieś, tamże proszon je od tego krolika dzisie<j>szego XV ex. |
| Jako to świadczę, iż Nowa Wieś nie postała w manowst<w>o do Czacza 1395 |
| 'mała wieś, viculus, villula': |
| Wieś jestem kupił i mam potrzebiznę <wynić i> obeźrzeć ją (necesse habeo Luc 14, 18) |
| Ta to wieś... ma być rozdzielona, a wżdy (nihilominus) dom przez matkę ma być dzirżan |
| Jako Bniński zapowiedział Miknowi swą wieś, gdzie się miało prawo stać 1403 |
| (o kmieciu, de cmethone) wyciągnąć z dziedziny 'opuścić wieś swego pana, vicum domini sui deserere': |
| Gdy... kmieć..., nie uczyniw prawa w ziemi naszej ustawionego, trzymałego, mianego i chowałego (iure et ordine... tento)..., w drugiego ziemianina wieś... się... przeniosł |
| w błędnym przekładzie dwuznacznego łacińskiego vicus jako 'ulica' zamiast 'wieś': |
| Nie była jest wieś ani miasto, jeż to by uciekło naszych ręku (quae nostras effugeret manus) |