| 1. zdrowie |
| 2. zdrowie |
| 'odzyskać zdrowie, wyzdrowieć, convalescere, recreari a morbo': |
| w zwrocie sankcjonującym przysięgę, in locutione ius iurandum approbante: przysięgać przez (moc i) czyjeś zdrowie: |
| Chromem chodzenie, skrzywionem a załamionem dawał zdrowie (gressumque restituit claudis) |
| dać zdrowie |
| 'uzdrawiać, starać się przywrócić zdrowie, uwalniać od choroby, mederi, aegrum curare': |
| Boze,... zagasz plomenye swarow, oddal zapalenye skodliwe (aufer calorem noxium), raczi dacz zdrowie czieleszne |
| Tyś roża rayskiego kwiata..., tyś zdrowie wszech ludzi trudnych XV p. pr. |
| zdrowie wieczne, zdrowie odkupienia, zbawienia |
| Raczi dacz zdrowie czieleszne y wierny pokoy serdeczny |
| Tyś namacna ścieszka błędnych, tyś zdrowie wszech ludzi trudnych XV p. pr. |
| Chromem chodzenie, skrzywionem a załamionem (incurvatis... et contractis) dawał (sc. Jesus) zdrowie |
| Smętek leczy rany grzechow (peccatorum vulnera) i daje zdrowie duszy |
| Rozmaite paraliżem zarażone..., wschytkiem dał zdrowie (multos paralyticos... curavit) |
| 'osłabnąć, stracić zdrowie, zachorować, zaniemóc, viribus debilitari, vires amittere, morbo corripi': |
| Abagarus, krol Wokaniejski, ... dobremu Jesukrystusowi zbawicielowi szwego ('wszego') świata, patryjarsze wielikiemu w ziemi jerozolimskiej (bono Iesu salvatori, qui est patriarcha manens in Ierusalem) zdrowie i wszytko dobre |
| [...] jako wiele zdrowie przepuszcza (quantum valitudo permittit) ca 1500 |
| w pozdrowieniu, życzeniach, formule listu, salutando, exoptando, epistulam incohando: |
| A drudzy ocinali rozgi z oliwnego drzewa i słali na drodze, a tłuszcze, ktore szły naprzod i ty, ktore naśladowały, <wołały> rzekąc: Osanna, czusz zdrowie, synowi Dawidowemu (hosanna filio David Mat 21, 9)! |
| (o istotach żywych i częściach ciała, de animantibus et partibus corporis) 'dobry stan fizyczny, zdrowie, może też przenośnie, valetudo bona, sanitas, fortasse etiam translate': |
| 'stracić siły, zdrowie, osłabnąć, podupaść, deficere, languescere, debilitari': |
| Błażej... rękę swą dziecięci na głowę włożył, od jegoż dotknienia dziecię pełne zdrowie wzięło |
| Przymowił sie k tobie... dając zdrowie od Boga... przeciw mdłości i niemocy świata wszego |
| O Maryja dziewice, ... użycz cielestne zdrowie a w cnotach dobrych przemieszkawanie |
| Przymowił sie k tobie... dając zdrowie od Boga... przeciw mdłości i niemocy świata wszego |
| Przysięgajęć wam przez moc cesarską i zdrowie |
| Za nadzieję zbawienia i za zdrowie swe tobie płacą (Msza III: dawają, V: oddawają, VI. VII: dawają, XII: oddawają, XIII: polecają) obietnice swe (tibique reddunt vota sua) 1426 |
| Tho ne gest f [s]twe voly, abicz thobe Xpt dal dludze stroue (leg. długie zdrowie) |
| Wysłuchaj nas w naszej prośbie i tego, ktory to składał... Daj mu ście w łasce twej i zdrowie |
| Rozmaite paraliżem zarażone i ty, ktor<z>yż byli poczęli schnąć..., wszytkiem dał zdrowie (multos paralyticos et aridos curavit) |
| Por. też Raczi dacz zdrowie czieleszne y wierny pokoy serdeczny (veram pacem cordium) MW 33a. |
| Obacząc to Abagarus, iże jednym ręki włożenim (per solam impositionem manuum)... Tadeusza wziął zdrowie, wezwawszy imię bożego syna... i zawołał |
| 'przywrócić zdrowie, uzdrowić, aliquem sanum facere, alicui sanitatem restituere': |
| Tho ne gest f[s] twe voly, abicz thobe Xpc dal dludze stroue (leg. długie zdrowie) |
| Poczęła (sc. Maryja) czyść ten psalm: „Błogosławiłeś Gospodnie, ziemię twoję” (Psal 84, 2) aże do tego wirsza (cum illum legeret psalmum..., cum profatur hunc versum): „Co będzie Bog moj mowić” (Psal 84, 9). Tedy sie zdrowie naszego odkupienia poczęło |
| wracać cało, zdrowo, zdrowie wracać, wracać coś całe, dobre i pełne |
| Sym wykłada sie plastr, bo mołwi, iże smętek leczy rany grzechow i daje zdrowie (dat salutem) duszy |
| (w odniesieniu do ludzi, de hominibus) 'przywracać zdrowie, leczyć, sanitatem restituere, sanare': |
| (w odniesieniu do ludzi, de hominibus) 'przywracać zdrowie, leczyć, sanitatem restituere, sanare': przenośnie: |
| 'przywracający zdrowie (tu duchowe), qui sanitatem restituit (hoc loco de animo sano dicitur)': |
| (w odniesieniu do ludzi, de hominibus) 'przywrócić zdrowie, uleczyć, sanitatem restituere, sanare': [uzdrawia Bóg] |
| 'użyczyć zdrowia, dać zdrowie, siły, bonam valetudinem, vires dare': |
| Użycz cielestne zdrowie (confer vitae sanitatem) a w cnotach dobrych przemieszkawanie |
| 'odzyskać siły, zdrowie, convalescere, vires recuperare': |
| 'przywrócić zdrowie, uzdrowić, sanitatem restituere, sanum reddere': |
| Tłuszcze... <wołały> rzekąc: Osanna, czusz zdrowie synowi Dawidowemu (filio David Mat 21, 9) |
| Daj szczęście, zdrowie, Panie, przy śmierci dobre skonanie XV med. |
| Zdrow bądź, Joachymie, ... mir i uciechę, zdrowie i nadzieję wielikiego wesela przymi dzisia (salus atque gaudium... spei... tibi sit) |
| 'odzyskać zdrowie, wrócić do zdrowia, convalescere, vires recuperare': |