| ŻYCIE FIZYCZNE |
| ŻYCIE PSYCHICZNE |
| ŻYCIE SPOŁECZNE |
| ŻYCIE DUCHOWE |
| ŻYCIE WIECZNE |
| życie |
| 'obdarzać życiem, siłą życiodajną, podtrzymywać życie, też przywracać życie, vitam alicui dare, vivificare, etiam aliquem ad vitam revocare': |
| 'niezbędny do życia, podtrzymujący życie, dający życie, vitalis, vitam alens': |
| Jakom ja nie wiązał konie w Święszkowie życie... Eże Fałk nie wiązał konie w Święszkowie życie 1437 |
| 'życie wśród ludzi, życie świeckie, vita, quae inter homines degitur, vita laica, quae dicitur': |
| Czsom zajął konie Przybkowi, tym zajął w mem życie, a ony mi zjadły żyta za kopę 1424 |
| 'życie, postępowanie, vita, vitae conditiones': |
| 'życie, vita': |
| (w religii chrześcijańskiej) 'szczęście wieczne jako nagroda za bogobojne życie, coelestis sanctorum beatitudo': |
| 'okres życia ludzkiego, życie, vitae humanae tempus, aetas, vita': |
| 'zadać śmierć, odebrać życie, occidere, interficere, necare': |
| 'zadawać śmierć, odbierać życie, occidere, interficere': |
| (o istotach żywych, de animantibus) 'ulec zagładzie, stracić życie, umrzeć, zwłaszcza śmiercią gwałtowną, perire, obire, decedere': |
| 'zbiór przepisów określających i normujących życie w zakonie, regula cuiusdam ordinis': |
| 'życie czynne, aktywne, vita laboris plena': |
| 'życie czynne, aktywne, vita laboris plena': |
| 'skończyć życie, skonać, umrzeć, mori, obire': |
| Jako wiedzą i śwadczą, eże Bartłomiej Janowi bydło mocą siłą zajął w trawie, a nie w życie, i grzywnę mu szkody uczynił, gdzież on imiał paść wolno ote trzy lat 1402 |
| Eże to wz<wi>edziaw, rą[d]cze jest przybieżał Urban gonić wilka a drzeć łyka i nalazł ziarno w życie zawiązane ca 1400 |
| Ach, mili ludzie, zażżycie (SkargaPłoc w. 89: zażżycież) mi ale świece |
| (o Chrystusie, de Christo) 'wybawić od potępienia po śmierci, zapewnić życie wieczne, odkupić, redimere, salvare, vitam aeternam praebere': |
| 'stan wiecznej szczęśliwości po śmierci, życie wieczne, też niebo, raj, vita aeterna beatorum in caelo': |
| Vita activa życie pracujące, żywot pracujący XV med. |
| 'skończyć życie, umrzeć, skonać, decedere, obire, mori': |
| (o ludziach, de hominibus) 'skończyć życie, ponieść śmierć, skonać, mori, obire, mortem oppetere: |
| (o istotach żywych, de animantibus) 'ulec zagładzie, stracić życie, umrzeć, zwłaszcza śmiercią gwałtowną, perire, obire, decedere': |
| Nalazł ziarno w życie XV in. |
| 'odzyskać utracone życie, reviviscere, a mortuis resurgere': |
| 'życie wieczne, na wieki, vita aeterna': |
| 'życie nietrwałe, przemijające, vita mala, caduca': |
| Nalazł ziarno w życie, święć nam prażmo, Wicie, aby się go nazobał Jan XV in. |
| 'wartości pozorne, wysiłki daremne, marność, próżność, złe życie, vanitas, res vanae': |
| 'siła życiowa, życie, vitae spiritus, vita': |
| 'czyhać na życie, vitae alicuius insidiari': |
| dubium: 'życie, postępowanie według jakichś zasad, sposób życia a. może zgromadzenie zakonne, dom zakonny, modus vivendi, fortasse monialium congregatio': |
| Życie kające, żywot kający vita contemplativa XV med. |
| w złym rozumieniu dwuznacznego victus 'życie' jako 'zwyciężony': |
| 'niepodleganie śmierci, nieumieranie, życie wieczne, immortalitas': |
| 'krew (życie) człowieka niewinnego, sanguis (id est vita) hominis innocentis': |
| 'poczynać nowe życie, powodować powstanie istoty żywej, procreare, gignere': |
| 'niemiły fakt, trudności, trudne życie, zmartwienie, molestia, difficultates, incommoda vitae': |
| 'jedna z ksiąg opisujących życie i naukę Chrystusa (także opowieść apokryficzna), wyjątek z takiej księgi, Evangelium, unus ex libris, quibus Christi vita ac doctrina describitur': |
| 'powiesić, odebrać życie przez powieszenie, aliquem suspendere, suspendendo interficere': |
| Jako moj (sc. sługa?) zajął jedennaście skotu Wawrzyńcewego na Brudzewie w życie 1429 |
| 'oddawać życie, vitam pro aliquo (aliqua re) offerre': |
| 'nastawać na życie, vitae alicuius periculum inferre': |
| 'umierać, kończyć życie, mori, vita decedere': |
| przenośnie 'życie, vita (metaphorice)': |
| 'wieść życie, pędzić żywot, aliquo modo vivere, vitam agere': |
| 'dać życie płodowi, (o kobiecie) zajść w ciążę, concipere, gravidam fieri (de femina)': |
| 'otrzymać życie, concipi, vitam accipere': |
| 'przywrócić życie, vitam restituere': |
| 'życie, istnienie, też czas trwania życia, vita, aetas, tempus vitae alicuius': |
| 'życie doczesne (na ziemi) jako przeciwstawienie życiu wiecznemu, haec vita, vita temporalis, terrena quae vitae aeterne opponitur': |
| 'zmartwychwstanie na wieczne życie, resurrectio ad vitam aeternam': |
| 'życie, vita': |
| 'zacząć żyć na nowo, rozpocząć nowe życie, odżyć, renasci, reviviscere': |
| 'uniknąć kary śmierci, uchronić życie, poenam capitis evitare, vitam servare': |
| 'pole ze ściernią po zżętym życie, ściernisko, ager, ubi Secale cereale L. demessum est': |
| 'nierządne życie, lubieżność, wszeteczność, stupra libidinesque': |
| Jako csom zajął ośmioro koni sołtyszewi de Gorka, tym zajął w życie, w mem 1427 |
| Jako cso moj owczarz zajął owce księdza kanclerzewy, to zajął na mem życie 1423 |
| (w użyciach poetyckich i przenośnych) 'wnętrze duchowe, życie duchowe, intima, interiora (cordis, animae)': |
| 'odzyskać życie, powrócić do życia, odżyć, ad vitam revocari, in vitam redire, reviviscere': |
| 'poświęcić swoje życie, vitam suam profundere': |
| (o ludziach, de hominibus) 'skończyć życie, ponieść śmierć, skonać, ponere vitam, mortem oppetere, mori': |
| 'po śmierci ciała uzyskać życie wieczne, vitam aeternam assequi': |
| 'skończyć życie, mori': |
| 'tracąc życie, mortaliter': |
| 'życie, przebieg życia, vita, curriculum vitae': |
| 'zaręczyć za czyjeś życie, pro vita alicuius spondere': |
| Aż mam dwie grzywnie szkody w życie, co je Maciej do stodoły wiozł 1401 |
| (o organizmach żywych, de animalibus) 'sprawić, że coś uschnie, że w czymś zaniknie życie, sprawność, efficere, ut aliquid siccum fiat, vivum, habile esse desinat': |
| (w religii chrześcijańskiej, in religione Christiana) 'szczęście wieczne jako nagroda za bogobojne życie, beatitas aeterna, ultima, quae pro vita pia datur': |
| 'począć nowe życie, spowodować powstanie istoty żywej, procreare, gignere': |
| 'życie rozwiązłe, mores corrupti': |
| 'zmartwychwstanie na wieczne życie, resurrectio ad vitam aeternam': |
| 'odebrać komuś życie, aliquem vita privare': |
| 'życie doczesne, haec vita humana': |
| 'zwiędnąć, uschnąć, tu przenośnie stracić życie, marcescere, flaccescere, hoc loco translate mori': |
| 'nastawać na czyjeś życie, vitae alicuius insidiari': |
| (o obyczajach, de moribus) 'wprowadzić w życie, upowszechnić, zastosować, inducere, instituere': |
| Eże Bartłomiej Janowi bydło mocą siłą zajął w trawie, a nie w życie 1402 |
| 'odzyskać utracone życie, reviviscere, a mortuis surgere': |
| 'kończyć życie, konać, vitam finire, mori': |
| 'świat doczesny, przemijający, życie doczesne, mundus noster, qui transibit, haec vita humana': |
| (według wierzeń chrześcijańskich, in religione Christiana) 'miejsce przebywania człowieka po śmierci, tamten świat, życie pośmiertne, locus, ubi homines post mortem commorantur, vita, quae post mortem agitur': |
| 'nastawać na czyjeś życie, perniciem alicui moliri': |
| Jako cso zajęli moi kmiecie dobytek księdza jardziekanow, to zajęli w życie a w łąkach, we szkodzie na mej dziedzinie 1425 |
| 'zły uczynek, grzech wielokrotnie popełniany przez całe życie, maleficium, peccatum, quod in vita iterum atque iterum committebatur': |