| NIEBO |
| niebo |
| nieba nieb, nieba niebios, niebo niebios: |
| 'pewny, umocniony, firmus, fixus, stabilis': gweśnie niebo 'sklepienie, firmament niebieski, firmamentum': |
| Dzisia będzie deszcz, bliszczy sie niebo (hodie tempestas, rutilat enim triste coelum Mat 16, 3) |
| 'ciągnąć na wszystkie strony, rozpościerać, rozpinać, extendere, distendere': [rozciągać niebo jako skorę] |
| Yszecz szø gest ono (sc. niebo) ludzem na szemy tako bilo vydzalo, gakobi szø ono na ne obalicz bilo chalo |
| Yszecz szø gest ono ludzem na szemy tako bilo vydzalo, gakobi szø ono (sc. niebo) na ne obalicz bilo chalo |
| krzywe niebo |
| 'wwodzić, doprowadzać, adducere, perducere': [w niebo kogoś przeprowadzać] |
| Ja potem wstąpię na niebo do boga, ojca mego, do pana anielskiego (angelorum dominum) |
| ogniowe niebo |
| w niebo |
| wnić w krolestwo boże, krolestwo niebieskie, w niebo |
| krzywe niebo |
| Yszecz szø gest ono ludzem na szemy tako bilo vydzalo, gakobi szø ono (sc. niebo) na ne obalicz bilo chalo |
| (podmiotem zwykle Bóg) w niebo wziąć, wziąć w niebiosa, do raju, do krolewstwa niebieskiego wziąć 'zabrać po śmierci czyjąś duszę (wyjątkowo ciało) do nieba, animam (interdum corpus) mortui in caelum assumere': |
| Gdy ubodzy duchem mają niebo, a cisi ziemię, aczżeż ma ostać pysznym a gniewiwym wiernie sam pkieł? XV med. |
| Bog udziałał niebo i ziemię, i wszelką chroślinę polską (fecit Dominus Deus... omne virgultum agri), pirzwej niż wyszła na ziemię, i wszelkie ziele po krajinach, drzewiej niżli jest płod niosła |
| My, Panie, twoi słudzy... tego Krysta... w niebiosa chwalebn[i]e wstąpienie (Msza I. VII: wielebnego wstąpi<e>nia, III: błogosławione[j], ch<w>alebne[j] wstąpienie w niebo), dajemy... obiatę (domine, nos servi tui... eiusdem Christi... in coelos gloriosae ascensionis offerimus... hostiam) 1426 |
| Dobrzy mniszy... acz mą kosę poznają, ale się jej nie lękają... prostynią w niebo ciągnie a żadny mu nie przeciągnie |
| 'niebo, według wierzeń chrześcijańskich miejsce wiecznej szczęśliwości po śmierci, caelum, locus aeternae beatitatis mortuorum vulgo putatur': |
| (według wierzeń chrześcijańskich) 'niebo, domniemana siedziba Boga i aniołów, miejsce pobytu dusz sprawiedliwych po śmierci, miejsce wiecznej szczęśliwości, caelum, quod vulgo putabatur dei et angelorum sedes, locus, ubi animae piorum post mortem commorantur': |
| Ktora (sc. Anna) od wiekow w bostwie przejrzana, iż rodzajem swem niebo napełnić miała |
| Iżci on (sc. Kryst) niebo i ziemię oświeca. A zaprawdęćby ten to człowiek był bar-zo grzeszny, jenże by on ot te to światłości nie był oświecon w jego duszy |
| 'niebo, raj, caelum, paradisus': |
| Potem gdyż się dokonało niebo i ziemia, i wszytka jich okrasa (perfecti sunt coeli et terra et omnis ornatus eorum), ... i odpoczynął (sc. Bóg) w siodmy dzień ode wszego działa |
| Zawiernie, zawiernie mowię wam (amen quippe dico vobis Mat 5, 18), iże nie przeminie niebo i ziemia..., ależ sie to wszytko popełni |
| Chwalcie ji (sc. Boga) niebo i ziemia, morze i wszelikie łapające (omnia reptilia, Puł: wszelika gmyrząca) w nich |
| 'stan wiecznej szczęśliwości po śmierci, życie wieczne, też niebo, raj, vita aeterna beatorum in caelo': |
| Zatworzyłlibych niebo, iżeby deszcz nie szedł (pluvia non fluxerit) |
| Nasz Kryst miły jestci on to był uczynił, iże jegożci niebo i ziemia zdzierżeć była nie mogła, tenci się jest był w łonie u swe... matuchny... położył |
| I stało się jest, gdyż był zekrc(z)on (cum baptizaretur Luc 3, 21, ib.: krc(z)on, Rozm 190: kiedy się krzścił) wszelkny lud a Jesusewi okrc(z)onemu... otworzyło się niebo |
| Wzniesi rękę swą w niebo, ać będą ćmy... tako gęste, aby jich macać mogli (ut palpari queant) |
| Prostynią w niebo ciągnie a żadny mu nie przeciągnie |
| Przydzi,... zbawicielu, złami niebo, już masz jinsze w żywocie Anny świętej gotowo |
| Przysięgam wam przez święty Mojżeszow zakon, przez Boga żywego i wiernego, prze niebo i ziemię, iże tego człowieka nie znam |
| Prostynią w niebo ciągnie (sc. dobry), a żadny mu nie przeciągnie |
| Będzie niebo, jeż to nad tobą jest, miedziane (sit caelum... aeneum), a ziemia, na niejże to chodzisz, żelazna |
| (według poglądów chrześcijańskich, in religione Christiana) 'niebo jako miejsce pobytu zbawionych po sądzie ostatecznym lub stan, w którym znajdą się zbawieni po sądzie ostatecznym, caelum, salvatorum sedes vel status post iudicium extremum': |
| Niebo niebieskiemu (Puł: nieba) Gospodnu (caelum caeli Domino), ale ziemię dał jest synum ludzkim |
| Śpiewajcie Bogu, jenże wstąpił na niebiosa niebios (Puł: na niebo nieba) ku wschodu (qui ascendit super caelum caeli ad orientem) |
| Iżci on (sc. Kryst) niebo i ziemię oświeca |
| Bo niż twe słowo przejdzie, naprzod niebo i ziemia przemienią sie (Mat 24, 35) |
| Ujrzycie niebo otworzone i anjoły boże wstępujące i zstępujące na Syna Człowieczego (Rozm 215: zstępując, ... do Syna Bożego, angelos Dei ascendentes et descendentes supra Filium Hominis Jo 1, 51) |
| Zawierne, zawiernie mowię wam, iże nie przeminie niebo i ziemia albo przezpieczność ktora zakona (iota unum aut unus apex non praeteribit a lege Mat 5, 18), ależ sie to wszytko popełni |
| Teżci Kryst jestci on <p>oznan był światłością, przezto iżci on niebo i ziemię oświeca |
| W początce Bog stworzył niebo i ziemię, ale ziemia była nieużyteczna a prozna (inanis et vacua) |
| Ani miasto, ani czas, ani niebo, ani ziemia może dzierżeć Boga (non enim locus, neque tempus, nec caelum capit Deum) |
| 'niebo, system fizyczny nieba, caelum': |
| Trzeciego dnia morskie dziwy ukaz<a>w się na morzu będą ryczeć aże w niebo (marinae beluae apparentes super mare dabunt rugitus usque ad caelum) |
| corruptum pro obloh 'niebo, firmament, firmamentum': |
| Będzie niebo, jeż to nad tobą jest, miedzian[y]e, a zemia, na niejże to chodzisz, żelazna (terra... ferrea) |
| Dam wam z wirzchu niebo jako żelazo (caelum... sicut ferrum), a ziemię miedzianą |
| Wzniesi rękę swą w niebo, ać będą ćmy po wszytkiej ziemi ejipskiej tako gęste, aby jich macać mogli (et sint tenebrae super terram Aegypti tam densae, ut palpari queant) |
| Kiedy na niebo wstąpię, nagotuję tobie mieśce, na ktoremże po tym żywocie cie posadzę (te post vitam istam collocabo) |
| Weźmicie pełny ręce popioła z komina a rozsypie ji (spargat illum) Mojżesz w niebo przed faraonem |
| Świadki przywoławam dziś niebo i ziemię (testes invoco hodie caelum et terram), żeciem wyłożył wam żywot i <śmierć> dobre pożegnanie i klątwę |
| Przyzywamy na świadecstwo (contestamur) dziś niebo i ziemię..., iże chcemy, abyście już podali miasto w ręce rycerstwu Olofernowu |
| Ja wam każę nie przysięgać ani przez niebo..., ani przez ziemię..., ani na głowę masz przysięgać (neque per caput tuum iuraveris Mat 5, 36) |
| Chwalcie ji, niebo i ziemia, morze i wszelika gmyrząca w nich (laudent illum caeli et terra, mare et omnia reptilia in eis, Fl: wszelikie łapające) |
| Gdy ubodzy duchem mają niebo, a ciszy ziemię, a csoż ma ostać pysznym a gniewiwym? Wiernie sam pkieł XV med. |
| Kamo od oblicza twego uciekę? Acz wstąpię na niebo, ty tamo jeś; acz wstąpię do piekła, tu ty jeś (si ascendero in coelum, tu illic es; si descendero in infernum, ades) |
| przenośnie 'niebo, raj, caelum': |
| Potem gdyż się dokonało niebo i ziemia, i wszytka jich okrasa (omnis ornatus eorum), i dokonał Bog w siodmy dzień działa |
| Weźrzy na niebo (suspice caelum) a sliczy gwiazdy |
| 'niebo, według wierzeń chrześcijańskich miejsce wiecznej szczęśliwości po śmierci, caelum, locus aeternae beatitatis mortuorum vulgo putatur': |
| Wawrzyniec gwarzy: Marzy<ja> święta, w niebo wzięta XV in. |
| Gwiazdne (war. lub.: gweśnie) niebo firmamentum (Daniel... ait: Iustos fulgere quasi stellas, ... doctos quasi firmamentum Prol) 1471 |
| O... Anna święta, ktora płodem rodzaju swego niebo jako gwiazdami osadziła |
| Gdzie ja mam ciebie przymować, gdyż niebo i ziemia twej wielikości nie może osięgnąć |
| Otworzyło się niebo i zstąpił Duch Święty w cielnej osobie (corporali specie Luc 3, 22) jakoby gołębica, nań |
| A i mowi tu mistrz jeden: gdy ubodzy duchem mają niebo, a ciszy ziemię, a csoż ma ostać pysznym a gniewiwym? Wiernie sam pkieł XV med. |
| Teżci Kryst jestci on poznan był światłością, przezto, iżci on niebo i ziemię oświeca |
| Kryst jestci on <p>oznan był światłością przezto, iżci on niebo i ziemię oświeca |
| (w religii chrześcijańskiej, in religione Christiana) 'niemająca końca szczęśliwość po śmierci, też niebo, raj jako miejsce wiecznej szczęśliwości po śmierci, vita beata, qua iusti post mortem fruuntur, vita aeterna, pax aeterna in caelis': |
| (w religii chrześcijańskiej, in religione Christiana) 'niemająca końca szczęśliwość po śmierci, też niebo, raj jako miejsce wiecznej szczęśliwości po śmierci, vita beata, qua iusti post mortem fruuntur, vita aeterna, pax aeterna in caelis': |
| (w religii chrześcijańskiej, in religione Christiana) 'niemająca końca szczęśliwość po śmierci, też niebo, raj jako miejsce wiecznej szczęśliwości po śmierci, vita beata, qua iusti post mortem fruuntur, vita aeterna, pax aeterna in caelis': |
| (o Marii, matce Jezusa Chrystusa, de Maria, matre Christi) wniebowzięta 'wzięta z ciałem do nieba, in caelum cum corpore sumpta': |
| Gdzie ja mam ciebie przymować, gdyż niebo i ziemia twej wielikości nie może osięgnąć |
| Wyście je ukrutnie zmordowali, tak aż w niebo weszło (ita ut ad caelum pertingeret) wasze ukrucieństwo |
| Przyzwał niebo s wirzchu (desursum) |
| Potem gdyż (igitur) się dokonało niebo i ziemia, i wszytka jich okrasa. I dokonał Bog w siodmy dzień działa |
| Iże po mem wstąpieniu (post ascensionem) poślę tobie jednego zwolenika na imię Judę Tadeusza, i posłał ji ('go') po swem wstąpieniu na niebo |
| Gdy Syn Boży wstąpił w niebo, zostałać tu matka jego, długą chwilę żywa była, po swem sie synu wstążyła XV p. post. |
| w coś: [w niebo wstępować] |
| 'niebo, caelum': |
| Teżci Kryst jestci on poznan był światłością, przezto iżci on niebo i ziemię oświeca |
| Kryst jestci on poznan (a. pozwan) był światłością, przezto iżci on niebo i ziemię oświeca |
| Gd<z>ież miły Jesus wstąpił na niebo, tamo będzie ten pośledni sąd, bo tamo też stąpi (ascendit) na powietrze |
| Wyście je ukrutnie zmordowali, tak aż w niebo weszło wasze ukrucieństwo (crudelitas) |
| 'sklepienie niebieskie, niebo, caelum, firmamentum': |
| Wziąwszy popioła z komina... i sunął jim (sparsit illum) Mojżesz w niebo |
| Niebo niebieskiemu Gospodnu, ale ziemię dał jest synom (Puł: synom) ludzkim (filiis hominum) |
| 'miejsce położone wysoko nad ziemią, zwłaszcza jako miejsce uważane za siedzibę Boga, niebo, też przestworza, loca excelsa, caelum quod dei sedes creditur, aether': |
| 'niebo, według wierzeń chrześcijańskich miejsce wiecznej szczęśliwości po śmierci, caelum, locus aeternae beatitatis mortuorum vulgo putatur': |
| W sześci dniech (sex... diebus) uczynił Bog niebo i ziemię |
| 'niebo, caelum': |
| Teżci Kryst jestci on poznan był światłością, przezto, iżci on niebo i ziemię oświeca |
| Jutro będzie świat<ł>y dzień, czyrwone niebo (serenum erit, rubicundum est enim caelum Mat 16, 2) |
| Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa sie nie przyminą (caelum et terra transibunt, verba autem mea non praeteribunt Mat 24, 35) |