| METAL. ZWIĄZEK CHEMICZNY |
| związek (cf. Zb-) |
| 'związek pozamałżeński, niezgodny z prawem związek między mężczyzną i kobietą, concubinatus': |
| Massam slastrą vel związek (war. kal.: związek; iussit Isaias, ut tollerent massam de ficis Is 38, 21) |
| pozornie alternatywa, w rzeczywistości związek łączny 'i, a, zarówno jak, et, vel': |
| pozornie alternatywa, w rzeczywistości związek łączny 'i, zarówno jak, et, vel': |
| pozornie alternatywa, w rzeczywistości związek łączny 'zarówno ‒ jak, ut ‒ ita, et ‒ et': |
| (o zawieraniu małżeństwa): ić, pojć, ście, za mąż, za męża, za kogoś (o kobiecie, de femina) 'zawrzeć związek małżeński, nubere marito': |
| 'mający związek ze stroną świata zwaną zachodem, skierowany ku zachodowi, leżący na zachodzie, occidentalis, in occidente situs': |
| 'mający związek z ręką, ad manum pertinens': strzała ręczna 'strzała wyrzucana ręką (bez pomocy łuku czy kuszy), sagitta, quae manu conicitur': |
| 'mający związek z pałacem, tu może z komnatą pałacową, ad regiam, hoc loco fortasse ad conclave pertinens': |
| 'mający związek z pancerzem, stanowiący część pancerza, ad loricam pertinens, qui pars loricae est' : |
| 'mający związek z osobą, którą nazywano panem, ad virum, qui pan, i. e. dominus, vocabatur, pertinens': a. 'będący własnością pana, należący do pana, qui domini est, ad dominum pertinens': |
| 'pozornie wyraża stosunek wymienny, w rzeczywistości związek łączny 'i, a, zarówno jak, atque, parimodo ac': |
| wskazując na związek wynikowy: |
| 'mający związek z łatą, tignarius': (gwóźdź) łatny 'gwóźdź do przybijania łat, clavis tignarius': |
| 'mający związek z ławą, który ma ławę, kładkę przez wodę, cum ponticulo conexus, in quo ponticulus est' (?): |
| 'mający związek z ławnikiem, należny ławnikowi, qui scabini, assessoris est': |
| 'mający związek z ławą, sprzętem do siedzenia, ad scamnum pertinens': |
| 'mający związek z ziołami, wyrabiany z ziół, ad herbas pertinens, ex herbis factus': |
| 'małżeństwo, związek zawarty między mężczyzną i kobietą zgodnie z prawem, także pochodzenie z takiego związku, coniugium, matrimonium iure contractum, item de alicuius origine a parentibus legitimo matrimonio iunctis ducta': |
| 'związek zawarty między mężczyzną i kobietą zgodnie z prawem, matrimonium iure contractum': |
| 'związek arsenu z siarką, arsenicum cum sulfure coniunctum': |
| 'mający związek z kadzidłem, qui turis est': |
| 'mający związek z kapturem, może rzemieślnik wyrabiający i sprzedający kaptury, qui ad cucullum vel capitium pertinet, fortasse qui cucullos vel capitia conficit ac vendit': |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| Związek volvmen (tolle volumen libri et scribes in eo omnia verba Jer 36, 2) ca 1470 |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| jako wskaźnik nawiązania wynikowego, nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy 'więc, tedy, zatem, itaque, igitur, ergo': |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| 'mający związek z młynem, dotyczący młyna, używany we młynie, molaris, ad molam pertinens': |
| 'mający związek z przyganą, ad vituperationem contumeliamque pertinens': przyganna (wina) 'kara za obrazę, poena offensionis, contumeliae': |
| 'mający związek z młynem, dotyczący młyna, używany we młynie, molaris, ad molam pertinens': |
| 'stowarzyszenie, związek, societas, secta': |
| (związek luźny z powodu elipsy participium): |
| 'mający związek z morem, pestilens': morowe powietrze 'mór, zaraza, pestis, pestilentia': |
| 'mający związek z morą, tj. morwą, morwowy, mori (gen.)': |
| 'mający związek z żarnowem, czyli z kamieniem do mielenia ziarna, ad molam, lapidem molarem, pertinens': |
| 'mający związek z żarnowem, czyli z kamieniem do mielenia ziarna, ad molam, lapidem molarem, pertinens': |
| 'mający związek z rośliną zwaną muszkatem, qui ad plantam, quae Myristica fragrans appellatur, pertinet': muszkatowy kwiat 'osnówka (błonka otaczająca gałkę) nasienia rośliny Myristica fragrans Houtt.': |
| w połączeniu przeto że nawiązuje nowe zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując zarazem na związek wynikowy (może wskutek błędnego rozumienia przez tłumacza łac. unde jako inde): |
| 'mający związek z żerem, czyli pastwiskiem, qui ad pascuum pertinet': |
| 'mający związek z ptakiem żurawiem, ad gruem pertinens': |
| 'mający związek z octem, ad acetum pertinens': [octowe dzbany] |
| ~ Zapis należy jakoś rektyfikować; łaciński odpowiednik sugeruje związek z topolą. |
| wskazujących ich związek z innymi osobami lub przedmiotami: |
| 'związek małżeński, matrimonium': |
| 'mający związek z żyłą czy ze ścięgnem, ad venam vel nervum pertinens': |
| 'mający związek z korzeniami, pochodzący i wyrabiany z korzeni, ad radices pertinens, e radicibus factus': |
| 'mający związek z rudą, ad metallum pertinens': rudny (młyn) 'młyn, w którym kruszono rudę, mola, in qua metallum molebatur': |
| 'mający związek z podkową, qui ad equi soleam ferream pertinet': |
| 'mający związek z ogonem, qui ad caudam pertinet': |
| ogólny związek przedmiotu z innym przedmiotem 'co do, w związku, w sprawie, circa, de, ratione alicuius rei': |
| 'mający związek z okoniem, qui ad Percam fluviatilem pertinet' (w żartobliwym przekładzie wiersza): |
| 'mający związek z olbrzymem, właściwy olbrzymowi, ad gigantem pertinens, giganteus': |
| 'mający związek z olbrzymem, ad gigantem pertinens': |
| 'mający związek z olejem (oliwą), olearius, ad oleum pertinens': |
| 'związek arsenu z siarką, arsenicum cum sulfure coniunctum': |
| 'mający związek z olejem (oliwą), olearius, ad oleum pertinens': |
| 'mający związek z pachami, pod pachami będący, ad ascellas pertinens': podpaszny pas 'pas uprzęży opasujący piersi końskie, cingulum in armis eguestribus, quo equi pectus cingitur': |
| 'mający związek z piersiami, będący pod piersią, ad pectus pertinens': podpierśny pas 'pas uprzęży opasujący piersi końskie, cingulum in armis equestribus, quo equi pectus cingitur': |
| 'mający związek z podróżą, dotyczący podróży, ad iter pertinens, viatorius': |
| 'mający związek z podsędkiem, qui ad subiudicem, vicarium iudicis pertinet': |
| 'mający związek z podwodą, ad officium iumenta praebendi pertinens': konie podwodowe 'konie przeznaczone na potrzeby transportowe panującego i jego urzędników, equi regi eiusque magistratibus ad aliquas res transportandas dati': |
| 'mający związek z dworem (gospodarstwem chłopskim), ad praedium rustici pertinens': baran podworowy, (krowa) podworowa 'danina składana na rzecz panującego, w postaci barana, krowy, tzw. podworowe, aries et vacca, quae tributi loco regi vel principi dabantur': |
| 'mający związek ze sztuką wymowy, rhetoricus': |
| 'mający związek z krową, qui ad vaccam spectat, vaccinus': krowi bród (może już nomen proprium): |
| 'związek arsenu z siarką, auripigmentum, arsenicum cum sulphure conflatum': |
| 'związek uczuciowy, sympatia, colligatio, vinculum' (?): |
| 'małżeństwo, związek małżeński, matrimonium': |
| 'mający związek z ostem, qui ad carduum spectat': |
| 'mający związek z hołdem, cum obsequio coniunctus': sługa hołdowny 'lennik, wasal, cliens ex obsequii professione': |
| 'mający związek z hołdem, cum obsequio coniunctus': sługa hołdowy 'lennik, wasal, cliens ex obsequii professione': |
| 'mający związek z pokupem bądź pokupą, ad poenam, quae pokup vel pokupa vocabatur, pertinens': pokupna (wina) 'pokup, kara sądowa nakładana na stronę procesową też opłata pieniężna jako rekompensata za popełniony czyn przestępny lub jako odszkodowanie za wyrządzoną szkodę, multa mali facinoris commissi vel damni illati': |
| 'zawierać związek małżeński, matrimonium inire': |
| 'zawierać związek małżeński, matrimonium inire': |
| 'mający związek z owczarkiem (pasterzem owiec), ad eum, qui oves custodit, pertinens': pies owczarczy 'pies pilnujący owiec, canis oves custodiens': |
| 'mający związek z owcą, ovilis' (?): (pies) owieczny 'pies pilnujący owiec, canis pastoralis, canis oves custodiens' (?): |
| 'mający związek z owocami, pochodzący z owoców, qui ad fructus pertinet, qui fructibus inest, e fructibus confectus': |
| 'mający związek z porą dnia zwaną południe, występujący w południe, meridianus': |
| 'mający związek ze stroną świata zwaną południe, południowy, meridionalis, meridianus': |
| 'mający związek ze stroną świata zwaną południe, skierowany ku południowi, leżący na południu, z kierunku południowego, meridionalis, meridianus, in meridiem vergens': |
| 'mający związek ze stroną świata zwaną południe, skierowany ku południowi, południowy, meridionalis, meridianus, in meridiem vergens': |
| (o przedmiotach, działaniach, przeżyciach, właściwościach itp., de rebus abstractis et concretis) 'godny czci, budzący szacunek ze względu na związek z Bogiem lub człowiekiem, którego się czci, podziwia, chwali, gloriosus, nobilis, laudabilis': |
| 'mający związek z wojną, bellicus, ad bellum pertinens': |
| 'mający związek z wojskiem, wojskowy, bellicus, militaris': |
| 'mający związek z sierpem, ad falcem pertinens': a. (dzień) sirpowy 'dzień, w którym kmiecie byli zobowiązani do pracy dla pana przy żniwach, dies, quo cmethones messem domino fecerunt': |
| 'mający związek z mścicielem, qui ultoris est': |
| 'dotyczący daniny zwanej poradlne, mający z nią związek, ad vectigal poradlne dictum pertinens' (tu rozszerzone na stosunki biblijne): |
| 'związek, zrzeszenie, sodalitas, collegium': |
| 'związek, zrzeszenie, sodalitas, collegium': |
| 'pole, rola mająca jakiś związek z Tatarami (tu zapewne już nomen proprium), ager, quodam modo ad Tataros pertinens (hoc loco fortasse iam nomen proprium)': |
| 'mający związek z pościelą, należący do pościeli, ad torum pertinens': |
| 'zawrzeć z kimś związek małżeński, matrimonium inire': |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując zarazem na związek wynikowy: |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując na związek wynikowy 'dlatego, więc, zatem, propterea, igitur, itaque': |
| 'mający związek z opłatą, zwaną wstane, ad pretium, quod wstane vocabatur, pertinens': (kopa) wstana (na Mazowszu, in Masovia) 'opłata w wysokości 60 groszy uiszczana przez kmiecia przy opuszczaniu grunta pańskiego, pretium 60 grossorum a cmethone agrum domini deserente solvendum': |
| 'zawrzeć związek małżeński, nubere': |
| 'zawierać związek małżeński, nubere': |
| 'związek przyczynowy, causalitas': |
| 'nauka Chrystusowa ustalająca związek z Bogiem na nowych zasadach, jako przeciwstawienie staremu testamentowi, tj. mozaizmowi, praecepta Christi, quibus homo ad deum nova ratione refertur, veteri testamento, i. e. mosaismo opposita': |
| 'nielegalny związek małżeński, matrimonium illegitimum, adulterium, concubinatus'; |
| 'związek arsenu z siarką, aurypigment, arsenicum sulphuri admixtum': |
| 'mający bliżej nieokreślony związek ze źrebiem, może dziedziczny, quodam modo ad agrimensuram, quae źreb vocabatur, pertinens': |
| 'mający związek z pożogą, ad incendium pertinens': list (pożeżny) 'pismo zawierające pogróżki podpalenia, epistula, qua aliquis alicui incendium minatur' (?): |
| 'mający związek ze strzechą, tj. dachem, ad tectum stramineum pertinens': |
| 'mający związek ze studnicą, ad puteum pertinens' : brona studnicza 'jedna z bram w murach Jerozolimy, una e portis Hierosolymorum': |
| 'mający związek ze studnią, ad puteum pertinens': |
| 'związek małżeński, matrimonium' (?): |
| 'zawierać związek małżeński, matrimonium inire': |
| 'mający związek z szatanem, diabelski, z szatanów się składający, ad satanam pertinens, satanicus, e satanis constans': |
| 'związek, łączność, coniunctio, societas': |
| w pl. 'wspólnota, związek, societas, coniunctio': |
| 'związek antymonu z siarką, antimonium': |
| (o ulicy w Krakowie, de platea Cracoviensi) 'mający związek ze szpitalem, tj. przytułkiem dla ubogich chorych, ad domum hospitalem pertinens': |
| 'to, co jest otoczone szacunkiem, godne czci religijnej ze względu na szczególny związek z Bogiem, z kultem religijnymym, przedmiot kultu religijnego, czynności kultowe, quod colitur, religione dignum est propter coniunctionem cum deo, cum caerimoniis, res, quae colitur, caerimoniae': |
| 'to, co godne czci ze względu na związek z człowiekiem świętym, tu o relikwiach i miejscu ich przechowywania, quod observatur, honore dignum est propter coniunctionem cum homine, qui pro sancto habetur, hic de reliquiis et loco, quo asservantur': |
| 2. 'godny czci religijnej ze względu na szczególny związek z Bogiem, przez zastosowanie w kulcie religijnym, też epitet używany na znak szacunku religijnego, religione dignus ob praecipuam coniunctionem cum deo, usum in caerimoniis, etiam epithetum honorem religiosum exprimens': a. o miejscach pobytu Boga: |
| 'uznany za godny czci, czczony ze względu na związek z człowiekiem, któremu oddaje się cześć, qui honore dignus agnitus est, qui colitur propter coniunctionem cum homine, cui honor habetur': |
| 'mający związek z kleszczem, tj. gatunkiem pajęczaka, ad Ixodem ricinum, i.e. speciem arachnidarum pertinens': |
| 'mający związek z komorem, tj. komarem, taki jak u komora, ad culicem pertinens, similis ac culex': pyje komorowo 'żartobliwa nazwa figury pomocnej przy wyznaczaniu wysokości obiektów w terenie, której schemat stanowią dwa trójkąty podobne, appellatio iocosa figurae ad altitudinem rerum dimensurandarum usurpatae, cuius schema duobus triangulis similibus constat': |
| 'mający związek z morą, tj. morwą, morwowy, qui mori est, ad morum pertinens': |
| 'dotyczący powoda, mający związek ze stroną skarżącą w procesie sądowym, ad actorem, partem accusatoriam pertinens': |