| podle, pole |
| 1. pole |
| 2. pole cf. podle |
| Tho wschitko bilo blogo obludne..., bo wyodlo y wyedzye ku wyekugey nądzi, yako snacz na onim bogaczczu, gen po tem blodze, gesch myal dzen *pole dnya goduyącz, potim krople wodi ządal v zebraka XV med. |
| Slisz dzewko, nye chodz na gyne pole zbyracz klosow (ne vadas in alterum agrum ad colligendum) |
| Iakom ya ne seslal szina s luczmi pascz w Paskowo pole zathworzone silø 1426 |
| Iakom ya ne seslal szina s luczmi pascz w Paskowo pole zathworzone silø 1426 |
| A vinidzesli na pole swego prziyaczela, nasczikasz kloszow a røkama zemnyesz (franges spicas et manu conteres), ale sirpem nye bødzesz zøczi |
| A gdisz nazaiutrz bilo (cumque illuxisset mane), szedl Ionatas na pole |
| Vinidzesli na pole swego prziyaczela, nasczikasz kloszow a røkama zemnyesz (franges spicas et manu conteres), ale sirpem nye bødzesz zøczi |
| Y rzekl Abraham przed tym ludem: Prossyø przelystnye (quaeso, ut audias me), damczy pyenyødze za to pole |
| Y vczwyrdzy to pole, gesto nyegdi bilo Efronowo, w gemze to bila yaskyny dwogista (in quo erat spelunca duplex, Biblia ołomuniecka: rozdwogita) |
| Szedl Ionatas na pole podle smowyenya (MamLub 68: smowyenye, war. kal.: zmovyenye) Dauidowa (iuxta placitum David) |
| Droga besszy... przes pole Wychotskye 1426 |
| 'pole uprawne, rola, niekiedy zapewne określonej wielkości, też pole świeżo po wykarczowaniu, nowina, ager cultus (nonnumquam certae cuiusdam mensurae), item ager novalis': |
| Iacosim dal vanczey penadzi nisze dwescze krziwen na Cobile Pole 1404 |
| Gdzye[ye] vydzenye ('widzenia') szadali Dorothea et Helena, tho yesth naschya oczyssna,... kthora oczyecz nasz[a] *zatrzyma pole praw, a mye (pro nye) Katherzyna, po thkorey[e] szyszkuye Dorothea y Helena post ipsarum matrem 1499 |
| Bracze, chcza czi ya obraczicz ku paney rakam, hyszchą (leg. hiż 'iż' się) tobye zaplatą ma stacz pole prawa 1430 |
| *Secz lat bødzesz szacz pole swe a *secz lyat bødzesz obrzazowacz (MPKJRp V 25r: obrzezowaczy bądzesch, war. kal.: obrzezesch) vinniczø swø (sex annis putabis vineam tuam) |
| Slisz, dzewko, nye chodz na gyne pole zbyracz klosow any odchadzay s tego myasta (nec recedas ab hoc loco) |
| Jadrzey zadal racoyemstwo (pro racoyemstwa), by mu to Pawel obraczil. A rzacza ('rządca') paney Gorzewskyey rzekl: Bracze, chcza czi ya obraczicz ku paney rakam, hyszchą (leg. hiż 'iż' się ) tobye zaplatą ma stacz pole prawa 1430 |
| O tem vye Pavel burmistrz, pole gego Maczey Snopek 1463 |
| Marta, sollicita es et turbaris erga, pole, plurima (Luc 10, 41) XV med. |
| Daley to pole ludbranske, czso sya sczeklo sz gego polem 1418 |
| Jacom ya wtenczasch szedzal pole lawnicoff w ten dzen, na ktory dzen wlodars paną Janow sdąl rok 1428 |
| Rus pole, inde rusticus ca 1420 |
| Sgarne (sc. stoł) na szø wszytko pole, ... czszole szø na niwe swøze, tho wszytko na stole løsze |
| 'pole wykarczowane, uprawne, ager exstirpatus, cultus': |
| Addentes et campos, et prata sic nominatos: ... Dambno, Ostrowitz, wilcze pole (1254) |
| Ut in antea dicitur, dicti sunt Polanie a campo sc. pole, in quo fortiter pugnantes in armis bellabant et propter hoc vocati Polanie, id est polem na nye (ca 1250) XV |
| corruptum pro opole 'rodzaj daniny, tributum quoddam': |
| Sgarne (sc. chlebowy stoł) na szø wszytko pole, czszo w sto<do>le y w tobole, czszole szø na niwe swøze, tho wszytko na stole løsze |
| Secz lat bødzesz szacz pole swe..., ale sodme lato bødze sobota zemye, odpocinyenye *bozeey (sabbatum erit terrae requietionis domini) |
| Przeto gdisz y ona (sc. mać twa) wipelny czas ziwota swego (cum... compleverit tempus vitae suae), pochowasz iø pole mne |
| 'przygotowując pole do uprawy, usunąć to, co zbędne, co przeszkadza, agrum, in quo semen spargetur, radicibus, virgultis purgare': |
| Motus voce canum cerws fugit, auia silue deserit, arua, gl. campos w pole, tenet, gl. arripit vda szą 1466 |
| 'w trójpolówce rola, pole pod zasiew zbóż ozimych, może też zboża ozime, ager frumento hiberno obserendus, fortasse etiam ipse frumentum hibernum': |
| Jaco kandkolim yal albo sszedl, to yest prawe pole wolwarkowe 1425 |
| Przymi sąsiada swego... pole liczby dusz, jeż to by dosyć mogło być ku jedzeniu baranka (ad esum agni) |
| Jako prawie ta niwa albo pole leży tem <w> dziele, cso kupił Jacus 1423 |
| 'rola, pole uprawne leżące za gumnem, przytykające do niego lub leżące w pobliżu, ager cultus post vel circa horreum situs': |
| Nassą *dussy polecz[cz]icz oczczu bogu w ranka ca 1420 |
| 'ziemia uprawna, pole uprawne, zwykle o ustalonym obszarze, też gospodarstwo chłopskie, ager, etiam praedium rustici': |
| 'zaniedbane pole, campus neglectus' (?): |
| Krzeslaus... submisit se libere coram judicio, quod... debet plateam sepire de campis Ludbrancz... Daley to pole ludbranske, czso sya sczeklo sz gego polem, kedikoli kmethones de Ludbrancz in eisdem campis ipsorum seminauerint ku szaplotny 1418 |
| 'pole, posiadłość położone za rzeką, spatium trans flumen situm': |
| 'pole po zebraniu plonów, ściernisko, ager demessus et stipulis horrens': |
| 'pole uprawne, rola ager, qui colitur': |
| 'miejsce (np. pole) położone za wodą, tj. rzeką, stawem, itp., locus trans aquam situs' (?): |
| 'miara powierzchni pola (wielkości zależnej od okolicy), też samo pole, agri mensura variae secundum loca magnitudinis, etiam ager ipse': |
| Przeto zasdrosczyvy czczy ny ma my vloczycz (leg. uwłoczyć, invidus non habet hic locum detrahendi), bo kazdemv dana yest mocz thych kxyąg *polebschacz, yako yego volyą |
| 'umożliwiać bydłu, owcom, świniom itp. nakarmienie się, wypędzając je na pastwisko, łąkę, pole lub do lasu i pilnując, pascere': |
| 'las, zgajnik, pole, łąka lub pastwisko, najczęściej położone nad rzeką bądź na nizinie, podmokłe lub zalewane wodą, silva, nemus, campus, pratum, saepissime ad fluminis ripam vel in locis demissis et palustribus situm': |
| 'pole o powierzchni pół łanu, ager certae cuiusdam mensurae, quae fuit dimidia pars mensurae łan vocatae': |
| 'pole o powierzchni pół łanu, ager certae cuiusdam mensurae, quae fuit dimidia pars mensurae łan vocatae': |
| Johannes... dwoje stajanek połłankowe pole rolej Lisznika kmiecia... obligauit 1478 |
| 'pole o powierzchni pół morga, agri mensura, quae fuit dimidia pars mensurae mórg vocatae': |
| Penes nemora pole ługow fecit scopulos 1490 |
| 'posiadłość ziemska, pole, bona terrestria, ager': |
| (o roli) 'pole wykarczowane i uprawiane, locus, ubi silva excisa est, qui colitur': |
| Jarzynne pole 1421 |
| Jesus wyszedł na pole a za nim dzieci naśladowały wielika tłuszcza (ipsum quoque puerorum turba sequebatur) |
| 'pole po jęczmieniu, ager, in quo hordei messis facta est': |
| 'pole, które chłop miał obowiązek uprawiać na rzecz pana, też sam obowiązek uprawy owego pola, agri pars quaedam, ad praedii possessorem pertinens, quam colonus colere cogebatur vel ipse coloni agrum illum colentis labor': |
| 'pole położone w dolinie, ager in valle situs': |
| 'niewielkie pole, rola, ager parvus': |
| 'rola, pole nadające się do uprawy, ager, qui coli potest': |
| 'pole leżące między drogami, koło skrzyżowania dróg, campus inter vias iacens': |
| 'pole leżące pomiędzy górami, campus inter montes iacens': |
| dzień pole dnia, na każdy dzień, (po) wszytki dni, po wsze dni |
| 'niewielkie pole uprawne, rola, ager cultus': |
| Kazdemv dana yest mocz thych kxyąg *polebschacz (cuilibet conceditur facultas corrigendi librum istum), yako yego volyą |
| 'nieuprawne pole, błonia, agri inculti, pascua': |
| 'zabronować zaorane pole, deoccare': |
| 'pole uprawne, działka ziemi mająca do kilkunastu zagonów, zwykle oddzielna, niełącząca się z resztą gospodarstwa, agri culti pars minor, saepe a praedio separata': |
| 'miara powierzchni pola (wielkości zmiennej), też pole o tej powierzchni, agri mensura (variae magnitudinis) vel ager eiusdem mensurae': |
| 'las, zagajnik, pole, łąka lub pastwisko, najczęściej położone nad rzeką bądź na nizinie, podmokłe lub zalewane wodą, silva, nemus, campus, pratum, saepissime ad fluminis ripam vel in locis demissis ac palustribus situm': |
| 'las, zagajnik, pole, łąka lub pastwisko, najczęściej położone nad rzeką bądź na nizinie, podmokłe lub zalewane wodą, silva, nemus, campus, pratum, saepissime ad fluminis ripam vel in locis demissis ac palustribus situm': |
| Jakosmy dali Ślepuchowo dziedzinę naszę ni pod jedną smową za Kobyle Pole... prawą wieczną zamieną 1442 |
| 'odłóg, pole przez jakiś czas nie orane, nie uprawiane, czy może ziemia w ogóle jeszcze nie uprawiana, ager cessatus vel novalis': |
| Maryja dziewica niegdy słała miłego Jesusa na pole po ziele, ktore by sie godziło warzywu |
| 'gołe, równe pole, równina, campus vastus ac planus': |
| 'gołe, równe pole, równina, campus vastus ac planus': |
| 'zaorać obszar poza granicą własnego pola, zaorać cudze pole, arando agrum alienum vi occupare': |
| 'wzrok, spojrzenie, też zasięg, pole widzenia, oculi, aspectus': |
| 'pole, ziemia, ager': |
| 'pole po zebranej rzepie, ager, ubi repa crevit': |
| 'pole ze ściernią po zżętym życie, ściernisko, ager, ubi Secale cereale L. demessum est': |
| 'miara powierzchni pola wynosząca ok. 14 ha, pole o tej powierzchni, agri mensura, ca 14 ha, ager eiusdem mensurae': |
| 'pole kupione, a nie odziedziczone, agger pretio comparatus, non hereditate acceptus': |
| pole gonić |
| Wyszli na pole i naleźli Jesusa chodząc i tam i sam |
| Kazdemv dana yest mocz thych kxyąg *polebschacz yako yego volyą (cuilibet conceditur facultas corrigendi librum istum) |
| polepszyć księgę |
| 'miara powierzchni pola, używana głównie na Mazowszu, wynosząca około 30 morgów, też pole o tej powierzchni, mansus qui dicebatur, agri mensura, praecipue Masoviensis, 30 iugera continens, item ager eiusdem magnitudinis': |
| 'spowodowanie wejścia dokądś, wpędzenie (na cudze pole), actus (in agrum alienum) immittendi, impellendi': |
| 'pole, rola mająca jakiś związek z Tatarami (tu zapewne już nomen proprium), ager, quodam modo ad Tataros pertinens (hoc loco fortasse iam nomen proprium)': |
| Day na smertney posczel<i> pomnecz *twogy maką, nassą *dussy poleczczicz oczczu bogu w ranka, tego swatha gymene, srebro, zlotho, droge kamene, by są nam ne slodzilo tego czassu, amen ca 1420 |
| 'pole uprawne, grunta orne folwarczne, rola, ager cultus': |
| 'zabronować zaorane pole, deoccare': |
| 'wegnawszy bydło (owce, konie, świnie) na cudze pole, pozwolić mu zjeść z niego plony (użytki), depascere, agrum (pratum, silvam) alienum pecudibus (equis, suibus) suis pascendo absumere': |
| 'zbocze, stok góry lub miejsce (łąka, pole?) na zboczu góry, declive montis vel locus (pratum, ager?) in montis declivi positus': |
| 'w systemie gospodarki trójpolowej pole nieobsiewane od sprzętu zbóż jarych do przyszłej jesieni, kilkakrotnie przeorywane, nawożone i w końcu obsiewane zbożami ozimymi, ager, qui tertio quoque anno non obserebatur, sed arabatur, stercorabatur et denique frumento hiberno obserebatur': |
| czyste pole |
| Maryja dziewica niegdy słała miłego Jesusa na pole po ziele (Iesus ad campos mittebatur a matre) |
| 'pole, na którym rósł ber, tj. rodzaj prosa, campus, in quo Panicum italicum, i.e. genus milii crescebat': |
| 'pole przez jakiś czas nieorane, nieuprawiane, czy może ziemia w ogóle jeszcze nieuprawiana, ager cessatus vel novalis': |
| 'miara powierzchni pola stanowiąca połowę źrebu, też pole o tej powierzchni, agri mensura, quae fuit dimidia pars mensurae źreb vocatae, etiam ager eiusdem mensurae': |
| 'pole zaorane w poprzek, na szerokość, może też mała działka ziemi ornej, ager transverse, per latitudinem inaratus, fortasse agri modus parvus': |
| 'pole uprawne znajdujące się za gumnem, stodołą, ager cultus post horreum aut allodium vsitus': |
| 'teren, miejsce, pole bitwy, locus pugnae': |