| koń |
| Lenard Rac Miklusz ffilius... Koń bieły wałach pod pacholęciem dobry po racku. Koń siwy nierzezany pod samem po racku. Koń hniedy pod pachołkiem wałach po racku... Wałach bieły pod samem po tatarsku 1500 |
| 'koń z kędzierzawą grzywą i ogonem lub sierścią, equus pilis caudae et iubae vel cutis contortis': |
| 'związany z siodłem, ad sellam equestrem pertinens: (koń) siedelny 'koń używany do jazdy wierzchem, pod siodło, wierzchowiec, equus sellaris': |
| 'z telegą, wozem gospodarczym na Rusi związany, ad currum telega vocatum pertinens': (koń) teleżny '(koń) pociągowy, (equus) vectuarius': |
| 'koń dotknięty jakąś chorobą, niesprawny, equus morbo quodam affectus, vitiosus' (?): |
| Tako iżeśm prz<y> tem był, gdzież Prz<y>bek butował k sobie konia, a o ten koń stracił Janusz swoj koń 1396 |
| 'koń idący inochodą, tj. stawiający na przemian obie prawe nogi, potem obie lewe, equus, qui pedibus dextris sinistrisque duobus simul ingreditur': |
| Item wylczasty (sc. koń) z krothkym ogonem, strzelczy, zaslaponi, ma gy wkazacz 1471 |
| 'koń ułożony do specjalnego chodu, inochodnik, także koń wielkiego wzrostu, equus tolutarius seu maiore statura': |
| Ridzy (sc. koń), kopynyczy..., z proboymy 1471 |
| (Koń) gnyady, ... marthwa kosthka na zadnye nodze 1471 |
| Wylczek (sc. koń) kopynyczy... na nym zupelna sbroya kopynycza 1471 |
| Iże Jan z Mikołajem nie miał jinnego rządu, niżli (czy niźli) wziął koń za koń 1421 |
| Wrony (sc. koń)..., noga ma gedna myscha zadnya 1471 |
| dziki koń |
| Mą (sc. koń) gusz na przednyey pravey nodze w kocze 1499 |
| (Koń) gnyady... marthwa kosthka na zadnye nodze 1471 |
| Iże Jan s Mikołajem nie miał jinnego rządu, niżli wziął koń za koń 1421 |
| 'koń, rumak, może koń kopijniczy, equus, fortasse equiti cataphracto lancea armato aptus': |
| (Koń) rydzy strzelczy, maly, z gwyasdka 1471 |
| (o maści końskiej, dicitur de equo) 'siwy o odcieniu popielatym, colore albo ad cinereum accedente': |
| (o maści końskiej, de colore equi) 'siwy z domieszką barwy czarnej, coloris albi nigro admixto': |
| 'koń maści wilczastej, czyli żółtawy z ciemną grzywą, ogonem i pręgą na grzbiecie, equus gilvus cum nigrescentibus iuba et cauda et pilis in dorso': |
| O ten koń stracił Janusz swoj koń 1396 |
| Jako parobcy wyprzęgali moj koń, tako sie wy[e]rwie... i rzucił sie od swej świerzepy na jego koń |
| Ten (sc. koń) stal za szecznaszcze grziwen 1391 |
| 'koń, lichy koń, equus, equud miser': |
| 'koń z krótko przyciętym ogonem, equus caudam breviter succisam habens': |
| Jako parobcy wyprzęgali moj koń, tako sie wy[e]rwie... i rzucił sie od swej świerzepy (OrtMac 143: świerzepice) na jego koń |
| 'koń tatarski, equus Tataricae originis': |
| 'koń arabski, equus Arabicae originis': |
| Jakom ja dał połpięty kopy za koń gotowych 1411 |
| Koń wrony łysy białonogi 1471 |
| Chwał skaził mi koń... biegaję s łupem 1396 |
| Koń bruna 1471 |
| Mikosz wrocił Tomie ten koń cało, a nie pogorszył mu go 1400 |
| '(koń) kasztanowaty w ciemnym odcieniu': |
| (o maści końskiej, dicitur de colore equi) 'cisawy, rufus': |
| Ladrowany koń z chłopem catefractus XV p. post. |
| Czso wzięto Maciejewi (sc. dicto Jad) koń i odzienie, to nie s jego (sc. Mathiae Gosslay) użytkiem ani jego kaźnią 1391 |
| Jakom ja Janowi koń wracał za jutra... cało 1412 |
| Koń, cso wzięt pod Janowym pachołkiem, ten stał za dwadzieścia krzywien 1400 |
| Jako Jakusz ślubił Jakusza o ten koń zajć, csoż ji pani straciła 1391 |
| Jako mi Czcibek (czy Cibek) nie mowił o ten koń, ależem ji wykupił z załogi 1404 |
| Gdy mężczyzna ktory... jimie sie u drugiego mieszczanina konia albo jinej rzeczy a rzekłliby, iż mu ten koń ukradzion albo rozbit (quod sibi equus... spoliatus aut furtu ablatus esset) |
| Jako jest Jan przyszedł w Mikołaj<e>w dom i wziął mu koń... i słomił jego dom mimo zapłacenie 1415 |
| Kiedy mu, *Ocięslaowi, składam moj koń, a *uon zapłacenia nie chciał wziąć 1396 |
| 'koń idący inochodą, tj. stawiający na przemian obie prawe nogi, potem obie lewe, equus, qui pedibus dextris sinistrisque duobus simul ingreditur': |
| Jako ten koń, o jenże Marcin na księdza opata żałował, ten jest jemu wrocił sdrowo, a potem robił jim Marcin na dwienacie niedziel 1418 |
| Gdyż koń czasu nocnego był jemu ukradzion, ten to Nagod s nastojnością upomionął a prosił tych to swojich sąsiadow wieśnic, aby śladem tego to złodzieja ku zasięnabyciu tego to konia (pro eodem equo rehabendo) gonić jemu pomogli |
| 'koń wyścigowy, equus currilis': |
| może 'koń rozpłodowy, stadnik, equus emissarius, admissarius': |
| Iż Gniewomir nie zazwał Marcina, aż trzy lata minęła, o ten koń 1394 |
| Koń żelaznosiwy, płatek, strzelczy, pod pacholęciem, dobry 1499 |
| Zapowiedziałem jeden koń pospolnym posłem i dosiągłem go prawem |
| Iż mi ten koń drzewiej zdech, niżeśm obesłan 1396 |
| Jiż koń *on przez czas przerzeczony nie wzmożeli, tedy o tego konia... przyjacielski się sjednać ma (amicabiliter componere teneatur, Dział 30: mają miedzy sobą przyjacielski ułożyć) |
| Koń z rydza pleśniwy z protemi nozdrzami 1499 |
| Himieli sie kto konia mieniąc, aby mu ukradzion..., dajel<i> odpowiedacz zachodcę, ma powod za nim do zachoćce jić, a od tego do drugiego, aż do tego, co ten koń... uchował, a wżdy nie prze mo<r>ze |
| Jako Paweł kupił koń u Mikołaja i u jego dzieci za połczwarty grzywny, a on mu ji miał przechować do świętego Marcina 1415 |
| Koń światłogniady, jednooki 1499 |
| Nagod wieśnica położył skargę przeciwko sąsiadom swojim, kako gdyż koń czasu nocnego był jemu ukradzion, ten to Nagod s nastojnością (cum instantia, Dział 28: natychmiast z pilnością) upomionął a prosił tych to swojich sąsiadow wieśnic, aby śladem tego to złodzieja... gonić jemu pomogli |
| Koń biały... s natyłą szyją 1499 |
| Pan Jemielnicki ukazał koń gniady... na to mieśce, ktorego mu krol jego miłość zapłacił 1495 |
| Kiedyby gość gościowi zakład w wyznanem dłudze zastawił bądź jedzący albo niejedzący (OrtRp: sit pignus edens, ut equi, OrtMac 92: je[z]dzący, bądź nieje[z]dzący), <słowie> koń albo suknią, ... co mają z tym zakładem czynić? |
| może 'koń pod wierzch, wierzchowiec, equus ad equitandum aptus': |
| Jakom ja Janowi koń wracał za jutra tako cało, jakom ji wziął 1412 |
| Gniewomir nie zazwał Marcina, aż trzy lata minęła, o ten koń 1394 |
| Czso wzięto Maciejewi koń i odzienie, to nie s jego użytkiem ani jego kaźnią 1391 |
| Jako cso moi towarzysze wzięli koń a achtel piwa, to wzięli, iże przekradziono cło, a nie clono 1423 |
| Jakom ja nie wziął u pana Piotra płaszcza ani śrzebra za koń, jednom zdraził z płaszcza grzywnę 1427 |
| Tedy mi się koń pode m[p]ną powalił i st[c]łukłem się, i ot tegom niemoc miał, i spowiadałem sie, i Bogiem oprawiał, i olejewał ot tego zwalenia 1428 |
| Pan Ciesielski... ukazal koń kopiniczy z przetyłą szyją, biały, rowny 1495 |
| 'inochodnik, koń idący inochodą, tj. stawiający na przemian obie prawe nogi, potem obie lewe, equus, qui pedibus dextris sinistrisque duobus simul ingreditur': |
| Jako temu tr<z>i lata minęła, kiejdy Pietr wziął Pawłowi koń 1391 |
| Moj koń skacząc przez płot wskoczył na ostry koł jego płota |
| Tedy mi się koń pode m[p]ną powalił i st[c]łukłem się, i ot tegom niemoc miał, i spowiadałem się, i Bogiem oprawiał, i olejewał ot tego zwalenia 1428 |
| Koń wrony, śrzedni, pleszek 1471 |
| Koń z gniada pleśniwy, przedni, kopiniczy 1471 |
| Koń z rydza pleśniwy 1471 |
| Pan Rozynkowski ukazał koń mały, z wrona pleśniwy 1495 |
| Jako temu trzy lata minęła, kiedy Pietr wziął Pawłowi koń 1391 |
| Koń myszka, kopiniczy (czy kopijniczy)..., kleca<wy>, a w rejistrze krolew<s>kiem cały p<i>san 1471 |
| 'zwierzę pociągowe i juczne (zwłaszcza młode), koń, osioł, iumentum (imprimis iuvencus, equus, asinus)': |
| 'młody koń, pullus equinus': |
| 'młody koń, też młode konia, pullus equinus': |
| 'młode konia, też młody koń, pullus equinus': |
| 'młody koń, pullus equinus': |
| Jako mi Cybek nie mowił o ten koń 1403 |
| Nie bądźcie jako koń a muł (mulus), w jichże nie jest rozum |
| (o maści końskiej, de colore equi)' myszaty, popielaty, szary, bury, murinus': |
| Pakosz jął panoszę mego i z koniem... y koń do księżej obory dał 1416 |
| Jakom przy tem był, kiegdy Jaszkowy koń wzięt w pobiciu 1410 |
| (o maści końskiej, de equi colore) z żelazna siwy 'kary z domieszką siwego, subniger, qui coloris albi ferrugineique est': |
| Temu, czyj jest zakład, lubo będzie koń abo jinsze źwierzę, ... mają odłożyć |
| Gdyż mi nocną rzeczą koń jest ukradzion we wsi miedzy sąsiady, natychmiast z pilnością jeśm pobudził sąsiady |
| Jakom świadkiem był na Wojciecha, kiedy swoj koń pr<z>ez pr<z>ysiężenia przyjął 1403 |
| 'pysk koński, os equi': |
| Czso na mię Michał żałował o koń, tegom ja nie hochromił 1405 |
| Ten koń wiedzion do Marcinowa domu i stał u niego w konicy 1386 |
| 'mały koń, equuleus, parvus equus': |
| Extendit se apud aquam Wydawam a metis et terminis fidelis nostri Bogussii..., qui termini vlg. koń[s]ca nuncupantur (1300) |
| zool. 'mały koń, parvus equus': |
| (o maści końskiej, dicitur de colore equi) 'koloru gliny, gliniasty, flavus sicut lutum aut argilla': |
| 'koń, Equus caballus L., domesticus': |
| A superiori riuulo, ubi koń seu cumulus lapidum vlg. nuncupatus (1241) 1377 |
| Wawrzyniec wziął koń, co stał za dwie kopie 1391 |
| Koń myszka, ma psie włosy na nogach 1499 |
| Koń pod kopinikiem wrony, rowny 1471 |
| Koń słojerz (czy szłojerz) pod kopienikem 1500 |
| Jam pirwszy niżli ty, a o to sie puszczam (OrtOssol 40, 2: to sie spuszczam) k temu, u kogo ten koń był i ku mojim księgam |
| (tylko o maści końskiej, non dicitur nisi de colore equi) a. z gniada pleśniwy, z gniada siwy 'siwy z domieszką barwy ciemnokasztanowej, coloris cani cum rufo mixti': |
| Koń pod kopijnikiem wrony, rowny, zbroja zupełna kopijnicza 1471 |
| Moj koń w jego otworzony d<w>or wbiegł, a tamo ji jego czeladź goniła, a goniąc wbieżał na płot |
| Cso wzięto Maciejewi koń i odzienie, to nie s jego użytkiem 1391 |
| (o maści końskiej) 'pokryty ciemnymi plamkami (na jasnym tle), maculis aeneis vel atris conspersus (dicitur de equo coloris albi)': |
| Tedy mi się koń pode m[p]ną powalił i st[k]łukłem się, i ot tegom niemoc miał, i spowiadałem się, i Bogiem oprawiał, i olejewał ot tego swalenia 1428 |
| Dromedus vel dromeda est quoddam genus camelorum dziki koń vel rychłonog, horz ca 1500 |
| 'koń wykastrowany, equus castratus': |
| 'koń wykastrowany, equus castratus': |
| (o maści końskiej, de equi colore) z rydza plaśniwy, szronawaty z rydza 'siwy z domieszką barwy rdzawey, coloris albi rufo admixto': |
| Koń gniady podpalony 1499 |
| Nie bądźcie jako koń a muł, w jichże nie jest rozum (nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus, Puł: w jichże nie rozuma) |
| 'koń przeznaczony na potrzeby transportowe panującego i jego urzędników, equus regi eiusque magistratibus ad aliquas res transportandas datus': |
| To nań żałuję, iż moj koń wbiegł w jego dwor otworzony |
| Moja czeladź jechała z pola... z końmi, za tymi wbieżał w moj dwor też koń jego |
| Moja czeladź jechała z pola do domu z pługiem i z końmi..., a jako parobcy wyprzęgali moj koń, tako sie wy[e]rwie u poganiacza |
| Iżem był w poselstwie ot Szczepana do pana Piotra... i wyręczyłem koń z wozem; a tam mi wszystkiego nie dano, to jest rzemienne uzdy 1430 |
| Koń pleśniwy..., grubie kolanie 1471 |
| Ten koń dobrowolnie wszedł w jego dom 1410 |
| Koń siwy nie rzezany 1500 |
| Jako Mikosz wro[d]cił Tomie ten koń cało, a nie pogorszył mu go 1400 |
| Koń cisawy... ma guz na przedniej prawej nodze 1499 |
| Jako ten koń, cso ji Mikołaj wziął, nie był Trojanow ani jego posła, ani na krolewskiem orędzi był 1416 |
| Jego czeladź wgoniła mego konia na płot, a moj koń skacząc przez płot wskoczył na ostry koł |
| 'koń wykastrowany, wałach, equus spado': |
| Koń... biały... krotki ogon ma 1471 |
| Ukazał koń strzelczy, dobry, na to mieśce, ktory dał ku dworu 1495 |
| 'koń wykastrowany, wałach, equus spado': |
| 'koń ułożony do specjalnego chodu, np. inochodnik, equus tolutarius': |
| Tego konia ja pirwej zapowiedział, niżli (czy niźli) on, w jednej kupi (OrtBrRp 40, 2: kopie), ktorą mi był winowat ten, u kogo koń był |
| Koń gniady kusy 1471 |
| Koń myszka, ma psie włosy na nogach 1499 |
| Koń siwy jabłki bity 1471 |
| Koń siwy popielica 1499 |
| Moj koń skacząc przez płot wskoczył na ostry koł |
| Koń siwy, popielica 1499 |
| 'koń pociągowy, wyjątkowo wół, używany do ciągnięcia wozu, equus vectorius, equus (interdum bos), qui currum trahit': |
| Jakom ja nie wprawił w rękojemstwo... Jana... do Jakuba... za koń r[z]ydzy podla pozw<u> 1479 |
| Kiedy mu... składam moj koń, a on zapłacenia nie chciał wziąć 1396 |
| Jako temu trzy lata minęła, kiedy pan Hynczka Jakubem koń Bylęcie posłał 1404 |
| (o maści końskiej, dicitur de colore equi) 'siwy w ciemne plamy, cinereus atris maculis cosnpersus': |
| Jako jest Jan *przyszełd w Mikołaj<e>w dom i wziął mu koń jako dwie grzywnie i złomił jego dom mimo zapłacenie 1415 |
| (o maści końskiej, de equi colore) 'żółtawy z ciemną grzywą, ogonem i pręgą na grzbiecie, gilvus cum nigrescentibus iuba et cauda et pilis in dorso': |
| 'jakaś choroba końska, może porażenie nerwu grzbietowego a. gruźlica skóry, morbus equorum quidam': |
| Ukazał koń słojerzowaty dobry 1495 |
| 'jeden z dwu sznurów, którymi zwierzę (koń, wół) ciągnie wóz, pług itp., funis, quo animal quoddam ad currum vel aratrum trahendum alligatur': |
| Kiedy mi koń uszedł, tedy mi Wojciech ukradł siodło i uzdę 1407 |
| Cso wzięto Maciejewi koń i odzienie, to nie s jego użytkiem ani jego kaźnią 1391 |
| Moj koń skacząc przez płot wskoczył na ostry koł jego płota |
| Jako Paweł kupił koń u Mikołaja... a on mu ji miał przechować do świętego Marcina; a on od niego wziął zapłatę, a konia mu nie dał 1415 |
| Com stał roki na Dzierżka o koń, ten stał za szećnaście grzywien 1391 |
| 'koń trzymany przy stadzie do rozpłodu, ogier, equus admissarius': |
| Eż Przedwoj stargował z Prokopem o koń za dwie kopie i ten mu miał zapłacić po stargowaniu w tydzień 1419 |
| Koń z wrona pleśniwy, równy, gdyśmy tachli, wzięli mu ji pieszy we wsi 1471 |
| Koń gniady, strzelczy, śrzedni 1471 |
| Jako temu trzy lata minęła, kiedy Pietr wziął Pawłowi koń 1391 |
| Jiż się Trojan przed nami wyznał, iże Maćkow koń trzymał we trzech wierdu<n>cech w zastawie 1416 |
| Zapowiedziałem jeden koń pospolnym posłem i dosiągłem go prawem, a to jest świadeczno (OrtOssol 40, 2: świadomo) gajnemu sądowi (iudicio bannito innotescente) |
| Jako parobcy wyprzęgali moj koń, tako sie wy[e]rwie u poganiacza |
| Jako cso memu bratu zastawion koń, ten się wystał podług prawa 1402 |
| Himieli sie kto konia mieniąc, aby mu ukradzion..., ma powod za nim do zachodźce jić a od tego do drugiego, aż do tego, co ten koń na swem gnoju uchował (nutrivit) |
| 'lichy, chudy koń, equus miser, macer': |
| <M>ikołaj żałował na Piotra, iże jemu konia pożyczył... zdrowego, ale Piotr... wrocił konia Mikołajowi chromego... Pakliby... koń nie wyzdrowiał (si... non convaluerit, Sul 39: nie wzmożeli), tedy o ten jisty mają miedzy sobą przyjacielski ułożyć |
| Jakom przy tem był, kiedy sie wyznał Chebda Wojtkowi o siedmi grzywien o koń[yn] 1417 |
| Jako Mikosz... tam mu miał dosyć za jego koń... uczynić 1400 |
| Kiedy mi koń uszedł, tedy mi Wojciech ukradł siodło 1407 |
| '(o maści końskiej, de colore equi) 'jasnogniady, jasnokasztanowy, badius': |
| (o maści końskiej, de colore equi) 'jasnopopielaty, qui est coloris cinerei paulo candidioris': |
| (o maści końskiej, dicitur de colore equi) 'białawy, ad colorem album accedens': |
| 'koń rozpłodowy, stadnik, ogier, tu przenośnie rozpustnik, equus admissarius, hoc loco translate adulter, moechus': |
| Eż pan Tworek grzywnę, cso za Ondrzeja ręczył za koń, uczynił to prozno 1402 |
| Koń żelaznosiwy pod pacholęciem, napada mało na nogę 1499 |
| Koń siwy nierzezany 1500 |
| [...] koń, co ji k ziem<i> <...>n jeśḿ ja wydławi<ł> 1396 |