| omier-zły |
| zły |
| Geszthly... vethknye (sc. zły mnich) sza nadrą kapyczą |
| Gdy pyechothv gymye byegacz (sc. zły mnich), mvsza mv naprzoth zabyegacz |
| Nye dba (sc. zły mnich), ysz go kygyem bygyv, zawoth byega sz krzyw (leg. krzywą) szygyv |
| Owa toć duch boży zły łomi tobą (exagitat te). Przykaż, krolu nasz, ać... sługi... szukają człowieka..., jen umie w gąsłki gęść, aby gdyż cię połapi duch boży zły, gądł przed tobą ręką <a> lekcej to łomienie zniesiesz |
| zły uczynek |
| zły anioł, anioł zły: |
| zły duch, duch zły: |
| zły wrog, wrog zły: |
| (żywot) zły |
| Owa toć duch boży zły łomi tobą. Przykaż, krolu nasz, ać ty to sługi twe... szukają człowieka niektorego..., aby, gdyż cię połapi duch boży zły, gądł przed tobą ręką <a> lekcej to łomienie zniesiesz (levius feras) |
| Począlby bycz (sc. zły sługa) slugy pana svego y yescz a pycz ss opoyczamy (cum ebriosis Mat 24, 49), przydzye pan onego slugy... y odeymye r<z>ądy yego |
| 'zły wpływ, zły przykład, powód do stania się gorszym, do zwątpienia, czyn oburzający, corruptio, malum exemplum, causa, qua aliquis peior fit, dubitat, facinus iram movendum': |
| Zavodem na konyv wradzą (leg. wraca, sc. zły mnich) a czasztho koszyelcze przeffvacza (pro przeffracza) |
| 'zły wpływ, zły przykład, czyn gorszący, exemplum malum, quod offendit, displicet': |
| dopuszczony, grzeszny, zły uczynek, uczynek grzeszny, przeklęty, zły |
| Wie ależ Ulijan, Piotr i Maćk, iż zły luty 1471 |
| Ku niczemu przewiedzion jest... zły, ale bojące sie Boga chwali (timentes... Dominum glorificat) |
| 'zły, malus': |
| Zły to cynek kostyrze siadł, gdy po uszy do piekła wpadł, nie pomogą mu i dryj<e>, już tam w piekle smołę pije XV ex. |
| Nie będą osromoceni we zły czas (in tempore malo, Puł: we złe czasy) i we dni głodne nasyceni będą |
| Rozum to ukazuje, iż sędzie ku sprawieniu swojich sądow mają mieć pewne służebniki lubo woźne. Tegodla ustawiamy, aby... nijeden sędzia przez ktorą jinszą personę, niżli przez pewnego woźnego alibo służebnika... wyprawiał swojich pozwow, wyjąwszy to, gdyby ktory zły uczynek w sądzie... nowo uczynił, tedy o taką winę przez każdego czeladzina <może> być pozowion (tunc... per quemlibet familiarem licet fieri citationes) |
| zły człowiek |
| 'zły, wart kary, potępiony, maledictus, exsecrandus': |
| 'złość, zły postępek, występek, grzech, nequitia, scelus, malum facinus, peccatum': |
| 'niesprawiedliwy, krzywdzący, niegodziwy, zły, iniquus, malus': |
| 'niesprawiedliwy, niegodziwy, zły, iniquus': |
| zły, ganiebny dobytek |
| 'psuć, wywierać zły wpływ, czynić gorszym moralnie, corrumpere, depravare': |
| Kiedy sie powysza zły, zażega sie ubogi; łapają je (comprehenduntur, Puł: zjimani będą) w radach, jimiż myślą |
| Przecz jeś, Gospodnie, odszedł daleko..., kiedy sie powysza zły, zażega sie ubogi (incenditur pauper)? |
| Zły krol Hanibal w Rzymie taką wielką krew jest przelał, trzy kadzi z pier<ś>cieńcow nabił, by mu był Bog nie przekaził, wszytki by był Rzymiany pobił XV ex. |
| Moją śmiercią, ktorąż mam cirpieć niewinnie, tąż mi będzie oprawić zły, dyjabeł sradliwie (mihi quam Leviathan inducet fraudulenter), jen zwiedzie <niemiłościwie> lud żydowski, aby śmierć mi zadali |
| Iesus... posadził Judasza miedzy sobą a swą matką... By wiedziała, krolewno miłościwa, iżeć zły pośrodek, jen... oddala od ciebie syna twego miłego, natychmiast <by> była wstała <i przycisła> k sobie syna swego miłego a nigdy jego Judaszowi nie dowierzała |
| 'niegodziwość, zły uczynek, występek, malitia, nequitia, crimen': |
| 'zły, popełniający złe uczynki, występny, malus, maleficus, improbus': |
| 'złość, niegodziwość, zły uczynek, występek, malitia, nequitia': |
| 'zły, popełniający złe uczynki, występny, malus, maleficus, improbus': |
| 'zły, gorszący, malus, qui corrumpit': |
| 'niecny, zepsuty, zły, podstępny, malus, flagitiosus, dolosus': |
| 'zły uczynek, występek, przestępstwo, grzech, facinus, malum, scelus, peccatum': |
| Zły to cynek kostyrze siadł, gdy po uszy do piekła wpadł, nie pomogą mu i dryj<e>, już tam w piekle smołę pije XV ex. |
| zły żywot |
| (o istotach nadprzyrodzonych, de entibus divinis) 'upadły anioł, diabeł, czart, szatan, spiritus malignus, daemonium, diabolus': zły: |
| dyjabeł zły: |
| Taki to brat zły albo krnąbrny ma być(i) z tego bractwa wypędzon 1484 |
| Nie będą osromoceni (sc. niepokalani) we zły czas (in tempore malo, Puł: we złe czasy) |
| zły (łżywy) duch |
| 'zły stan minie, condicio mala iam finitur': |
| Ku niczemu przewiedzion jest (ad nihilum deductus est, Puł: w nic obrocon jest, sim. ib. 107, 14) w obeźrzeniu jego zły |
| 'zły, wart kary, usunięcia ze społeczeństwa, godny potępienia, wstrętny, malus, poena dignus, qui e societate hominum tollendus est, exsecrandus, turpis': |
| 2. 'niezgodny z obowiązującymi przepisami, nakazami, normami': a. moralnymi 'zły, nieuczciwy, grzeszny', szczególnie 'rozpustny, nierządny, pożądliwy, lubieżny, impudicus, impurus, contaminatus, flagitiosus, libidinosus': |
| 'naganny, godny potępienia, niegodziwy, zły, podły, vituperandus, improbus, malus': |
| 'bardzo zły, pessimus': |
| 'bardzo zły, pessimus': |
| Scitis, quoniam cum gentes essetis, ad simulacra mutta prout ducebamini euntes pewnie wiecie, gdyście byli poganmi, ku bałwaństwu niememu jako was zły duch wodził jidąc (I Cor 12, 2) XV med. |
| Ku niczemu przewiedzion jest (ad nihilum deductus est, Puł: w nic obrocon jest) w obeźrzeniu jego zły |
| 'zły, niewłaściwy, malus, inconveniens': |
| 'zły postępek, grzech, facinus malum, peccatum': |
| 'zły postępek, grzech, facinus malum, peccatum, iniquitas': |
| 'zły, występny, niemoralny, improbus, iniquus, malus': |
| 'bardzo zły, najgorszy, pessimus': [tu o chorobie] |
| Nieroztropny (indiscretus) biskup prze swą szaloność i swoj żywot zły przyrownan jest małpie XV med. |
| 'mający zły smak, qui sapore iucundo caret': |
| 'mający zły smak, qui sapore iucundo caret': |
| Błogosławiony, jenże rozumie na potrzebującego i ubogiego, we zły dzień (in die mala) wywoli ji Gospodzin |
| Narodzie zły..., takli odpłacasz Panu?... Zali on nie jest ociec twoj, jenże jest dzierżał i uczynił, i stworzył cię (qui possedit te et fecit, et creavit te)? |
| 'niewłaściwy, zły, przewrotny, abusivus, pravus, perversus': |
| Zły jest człowiek, ktory nie przyjaje swemu ciału (quia turpis est pars, quae suo non congruit universo, Sul 21: iże skarada jest część, jaż się z swym pospolstwem nie zgadza) |
| 'niezgodny z panującymi zwyczajami, niewłaściwy, zły, abusivus, illicitus, pravus': |
| Ku niczemu przewiedzion jest w obeźrzeniu jego (in conspectu eius) zły |
| 'zły duch, szatan, czart, diabolus, daemon': |
| Ale zły duch Jewę zdradził, gdy jej owoc ruszyć radził |
| Iże gdyżby zły duch niektorego człowieka w ten to błąd zawiodł, mać ją (sc. Magdalenę) on takież w pokucie naśladować |
| Kako nieroztropny biskup prze swą szaloność i swoj żywot zły przyrownan jest małpie (assimilatur simiae) XV med. |
| A gdyżkoli duch boży zły pochytawał Saula (quandocumque spiritus domini malus arripiebat Saul), tedy Dawid wziąw gąsłki i gądł swą ręką |
| 'zły, dokuczliwy, szkodliwy, malus, acerbus, molestus, gravis, nocens': psia mucha: |
| 'zły, występny, godny potępienia, malus, maleficus, facinorosus, damnatione dignus': |
| Nie będą osromoceni we zły czas i we dni głodne nasyceni będą (in diebus famis saturabuntur |
| By wiedziała, krolewno miłościwa, iżeć zły pośrodek, jen odłącza i oddala od ciebie syna twego miłego, natychmiast <by> była wstała <i przycisła> k sobie syna swego miłego |
| Kiedy sie pyszni złosny (dum superbit impius, Fl: kiedy sie powysza zły), zażega się ubogi |
| 'zły, rozwścieczony, iratus, furiosus': |
| W zły obyczaj ot niektorych naszych poddańcow (a quibusdam nostris subditis) wwiedziono jest, że oni jich pożyczcam... długu płacić nie dbają |
| 'odstępstwo od obowiązujących norm, zły czyn, występek, facinus, vitium': |
| 'zgorszenie, zły przykład, depravatio, corruptio, offensio, scandalum': |
| Ale iże tacy złośnicy ku odpiraniu swej złości wzięli sobie w obyczaj mieszkać w mieściech abo we wsiach, gdzież to by się niemiecskim prawem odpirali, a tako częstokroć swą chytrością od śmierci wychodzą, przeto chcem, aby zły gory nie miał, ale wszędy potępion. |
| 'czyn, uczynek, szczególnie zły, występek, facinus, maleficium, crimen': |
| 'czynić gorszym moralnie, wywierać zły wpływ, aliquem peiorem facere': |
| 'czynić gorszym, wywierać zły wpływ, aliquem peiorem reddere, corrumpere': |
| 'uczynić gorszym moralnie, wywrzeć zły wpływ, wywołać zepsucie, aliquem peiorem reddere, corrumpere': |
| 'niesprawiedliwy, niesłuszny, zły, iniquus, iniustus': |
| 'to, co budzi odrazę, zły uczynek, rzecz odrażająca, probrum, facinus turpe, id, ąuod taedio est, quod dedecori datur': |
| Krol jemu rzekł: Z twoich cię ust osądzam (te iudico Luc 19, 22), sługo zły |
| Trzeci (sc. sługa) przyszedł i rzekł: «Krolu, mnę twoję, ktorążem wziął, chowałem ją obwinąwszy w rąbek, bom sie ciebie bał, iżeś człowiek osiągły albo przykry (quia homo austerus es Luc 19, 21): bierzesz, czegożeś nie położył a żniesz, czegoś nie siał». A krol jemu rzekł: Z twoich cię ust osądzam, sługo zły. Wiedziałeś, iżem ja człowiek osiągły (quod ego homo austerus sum Luc 19, 22) a biorę, czegom nie położył |
| Zły to cynek kostyrze siadł, gdy po uszy do piekła wpadł XV ex. |
| przenośnie 'zły, grzeszny, prowadzący do grzechu, malus, ad peccandum illiciens': |
| A ten nieprzyjaciel, ktory ji (sc. kąkol) siał, to jest zły dyjabeł, a żniwo jest skonanie tego świata (consummatio saeculi est Mat 13, 39) |
| Tegodla kiedy najdzie (sc. wąż mały) człowieka śpiąc na puszczy, natychmiast skoczy na jego oblicze, aby ji ('go') zbudził ze snu, by jego iny zły wąż jadowity nie ukąsił |
| Wrzodliwy (war. lub.: zły) pestilens (homines pestilentes dissipant civitatem Prov 29, 8) 1471 |
| W zły obyczaj... wwiedziono jest, że oni (sc. pożyczający)... tym, cso jim pożyczają, dług... zadzirżawając, ... na potępę zbawienia i czci jich (in detrimentum salutis et honoris eorundem) tego istego długu płacić nie dbają |
| Vita nostra est fragilis et caduca sprochniały, zły, plena laqueis et miseriis 1476 |
| Kiedy sie powysza (superbit, Puł: pyszny) zły, zażega sie ubogi |
| 'dawać zły przykład, być przyczyną czyjegoś grzechu, aliquem ad peccatum seducere': |
| Zły to cynek kostyrze siadł XV ex. |
| 'człowiek zły, bezbożny, malus, impius': |
| Jest jeden wąż mały przez jadu, ktoremu dzieją saltra, a ten człowieka barzo miłuje, ... tegodla kiedy najdzie człowieka śpiąc na puszczy, natychmiast skoczy na jego oblicze, aby ji zbudził ze snu, by jego iny zły wąż jadowity nie ukąsił |
| I tropił duch boży zły Saula (factus est spiritus domini malus in Saul) |
| Bo nie było dostojno, aby ten zły duch miał wynić przez usta (ne per os spiritus effunderetur), ktoremi był Jesukrysta całował |
| Kiedy zły duch wynidzie z człowieka, chodzi po mieścam suchym (per loca inaquosa Luc 11, 24, PF IV 752, Serm 98v: suchych, R XXIV 72: sucha, Serm 97r: suche), szukając odpoczyni<e>nia |
| Gdyby ktory zły uczynek w sądzie... surowo a nowo (recenter et de novo) uczynił, tedy o taką winę przez każdego czeladzina być pozowion <ma> |
| 'czart, diabeł, zły duch, satanas': |
| W tęż godzinę wystąpił duch boży z Saula (spiritus autem domini recessit a Saul), a łomił jim zły duch od Boga |
| Zły to cynek kostyrze siadł, gdy po uszy do piekła wpadł XV ex. |
| 'zły postępek, grzech, malum facinus, peccatum': |
| Iże skarada jest część (turpis est pars, Dział 8: zły jest człowiek), jaż sie z swym pospolstwem nie zgadza, ustawiamy |
| Ta droga jich szkoda (scandalum, Puł: zły przykład) jim |
| 'przynoszący szkodę, zły, niepożądany, zgubny, groźny, nocens, malus, exitialis, minax': |
| Coć udział<ał> zły krol Hanibal w Rzymie, taką wielką krew jest przelał! XV ex. |
| 'zły, wstrętny, improbus, fastidiosus': |
| In die illo auferet Dominus... olofactoriales, uzły, piżmo <et> inaures, koluszka (a. kołuszka) u uszu (R XXII 322: zauszki, zenkle), <et> annulos pierścieńce (Is 3, 20) XV p. post. |
| 'zły uczynek, grzech wielokrotnie popełniany przez całe życie, maleficium, peccatum, quod in vita iterum atque iterum committebatur': |
| In die illa auferet Dominus... perichelides, n[y]aręcznice, olofactoriales, uzły (war. ib. 105: uzły), <et> inaures, koluszka (a. kołuszka) u uszu (Is 3, 20) XV p. post. |