| wiele |
| w połączeniach tako wiele (bez rzeczownika), zapowiadających porównanie z jakąś ilością: takie, tako wiele... jako (wiele) 'tyle... ile, taka ilość, wartość jak wymieniono, tantum... quantum, tantum, quantum dictum est': |
| Pogaństwo eipskie... wielmi sie smęcili przez Jesucrista miłego; wiele ludu eipskiego obrazy ich (fecerunt), dziewica nosząc dzieciątko, i stawili ich w ich bożnicach (et eas in oraculis suis posuerunt) i czynili im wieliką cześć... a tak wiele ludu eipskiego onych obrazow <w> swych bożnicach mieli |
| w połączeniu przyimkowym: wiele z luda 'wiele ludzi, multi homines': |
| 'wiele spraw, wiele słów, wiele działań itp., multa, plurima (multae res, multa verba, multae actiones etc.)': |
| kako wiele |
| kakoby wiele |
| utarte połączenia: tako wiele 'tyle, tak dużo, tantum, tanti': |
| tako wiele... jako (wiele) |
| tako wiele rzeczono (jako), tako sie wiele rozumie jakoby |
| kako wiele: |
| okolicznikowego stopnia i miary w zwrocie takie wiele 'tyle, tot': |
| tako wiele, tako bardzo wiele |
| 'tak wiele razy, tyle razy, jak wskazana w kontekście ilość, totiens': |
| Obietowali synowie israhelszczy pirwych urod wiele z użytkow, z wina i z oleja, ... i ze wszego, czsoż się na ziemi rodzi..., ofierowali dzesięciny z wołow i z owiec a dziesięciny poświętne... a wszytko sniosszy nadziałali wiele brogow (fecerunt acervos plurimos) |
| Wy wi<e>cie, kakośmy wiele złego cirpieli na tej drodze, głod, cirpienie (penuriam), pragnienie, nędze |
| Wiemy to zaprawdę, iże jest prawy czarownik, bo wiele luda swem czarowanim uzdrowił |
| Jeszcze wam mam wiele powiedać, ale tem czasem nie możecie odzierżeć (sed non potestis portare modo Jo 16, 12) |
| Od boskich rozumow asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele mądrczom zacrite, vczinyl (sc. Wiklef) odcrite |
| Puszcza jedna była blisko Nazareta, na niej było barzo wiele lwow, ktorzyż są gładzili wszytki osady około Nazareta, bo wiele rozdrapali ludzi i z dobytkiem (cum iumentis homines vorantes lacerabant) |
| jako wiele |
| Yaco rychlo klaty wygedze, tako ma bycz spyewano, aby nabosznoscz sercz wiele lvdzy dlya gednego zapyeklego od slvszby bosskyey nye *odpadaly |
| tako wiele jako mało |
| mało i wiele, mniej albo więcej, albo mniej lubo więcej |
| Od boskich rozumov asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele madrczom zacrite, vczinyl odcrite |
| 'bardzo mądry, wiele umiejący, sapiens, prudens, eruditus': |
| kako wiele |
| 'niosąc dostarczyć, zgromadzić wiele czegoś w jednym miejscu, congerere, conferre': |
| wiele koło |
| Od boskich rozumow asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele mądrczom zacrite, vczinyl (sc. Wiklef) odcrite |
| Od boskich rozumov asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele mądrczom zacrite, vczinyl odcrite |
| Yaco rychlo klaty wygedze, tako ma bycz spyewano, aby nabosznoscz sercz wiele lvdzy dlya gednego zapyeklego od slvszby bosskyey nye odpadaly (ne pluralitas plebis devotae... salutaribus divinis officiis privetur et sua orbetur devotione) |
| Biskupowie... żydowscy poczęli nań s pełna żałować... Nie s miłości ale z boleści przychodziły nań ich wiele zazrości |
| Od boskich rozumow asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele mądrczom zacrite, vczinyl odcrite |
| Wiele ludzy wząly to w obyczay myeszkacz w osobnosczy swych domow (in propriis domibus separatim, Sul 53: w wlosthnych domyech *odszdzelonych) |
| <P>rzygadza syą, ysze porodzony s plemyenya slacheczskyego... wydawayą syą na lotrowstwo... a swą wolą bywayą zbyegowie s krolestwa naschego, a taką mayącz vmowka (occasionem habentes, Sul 47: przyczyną mayącz), wiele zlego w krolestwie poczynayą |
| Smiłujesz sie grzechowi memu, bo go wiele jest (multum est enim, Fl: wiele wiem jest) |
| barzo wiele: |
| barzo wiele: |
| tako wiele co |
| tako wiele jako mało |
| mało i wiele |
| wiele o kimś dzierżeć |
| tako wiele co |
| o natężeniu, intensywności dziania się 'bardzo, silnie, multum, valde, vehementer': [wiele miłować] |
| co wiele: |
| kakoby wiele: |
| kakoż wiele: |
| Yaco rychlo klaty wygedze, tako ma bycz spyewano, aby nabosznoscz sercz wiele lvdzy dlya gednego zapyeklego (unius obstinati, Sul 5: *zapheklonego) od slvszby bosskyey nye odpadaly |
| 'wielkoduszny, wspaniałmyślny, czy też zarozumiały, wiele o sobie myślący, magnanimus, magno animo praeditus vel superbus': |
| tak wiele |
| tak wiele jako |
| tako wiele (...) jako |
| 'wiele osób pozbawić życia przez ścięcie, odcięcie głowy, multos homines caput demendo necare, actus caput demendi': |
| Odpowiedziawszy miły Jesus i rzekł im: „Patrzcie, by was nikt nie powiodł (ne quis vos seducat Mat 24, 4). Boć ich wiele przydzie w imię moje... i swiodą ich wiele |
| Od boskich rozumow asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele mądrczom zacrite, yczinyl (sc. Wiklef) odcrite |
| Ale jako powieda dziewica błogosławiona swej dostojnej słudze, świętej Brygidzie, rzekący, iże jemu nie dano tako wiele, czuż iżby sie mogł oblec, ale jedwo wrzucił na sie suknię, aże ji poczęli ciągnąć, ależ potem wzdział swoje ręce w rękawy |
| Kako wiele mają być przysiężnikow na niem: acz jich mniej nie może być albo acz jich nie więcej trzeba ku wszelkiej rzeczy? |
| Ludzie, cożci oni wiele dzieci mają, wielkokroć się to jim przygadza, iżci oni nad nimi żałość widzą, przezto iżci oni richło umirają. Alboć teże oni złą śmiercią giną, iżci z nie z ktorego (i. e. z niektorego) syna złodziej bywa, kostarz i pijanica |
| O jichże męce wiele bych miał wam powiedać, aleć tą to chwilą nie czas jest tego to wysłowić |
| 'dużo, wiele, multum': |
| Rozmajitego płodu wiele bezlisz (multa nimis) |
| Wiele biczow grzesznego (multa flagella peccatoris) |
| Bo wiele bojujących przeciw mnie (quoniam multi bellantes adversum me) |
| Za świętego ji trzymano i wiele mu prze Bog dawano |
| O jichże męce wiele bych miał wam powiedać, aleć tą to chwilą nie czas jest tego to wysłowić |
| 3. w określeniu miary: a. z użyciem pozytiwu daleko jako przysłówka stopnia przy przymiotniku w pozytiwie i komparatiwie 'wiele, bardzo, multum, multo': |
| 'o wiele więcej, multo plus, multo magis': |
| O bożem ci umęczeniu jestci ona przedtym to wiele lat była przepowiedała |
| Te dziedziny, coż u Nawoja wykupił te dziedziny, nie dodał tako wiele, jako służebnik widział 1405 |
| Płakaliście przed Panem, a nie wysłuchał was... Przetoście siedzieli w Kadesbarne przez wiele czasow (sedistis ergo in Cadesbarne multo tempore) |
| Gdyby człowiek... dał... swej żenie... swe stojące jimienie..., a mająli sie kiedy jego bliższy przyrodzeni zamilczeć, a za wiele czasow, [przy] <po> jego żywocie albo [przy] <po> jego śmierci |
| A wiele z książąt czeladnych dali nakład ku działu bożemu (nonnulli autem de principibus familiarum dederunt in opus) |
| Co o to poręka ma cirpieć albo pokupić a kako wiele tych pieniędzy, cso jich u nas ośmnaście jidą za szyroki grosz czeski? |
| Judasz... rzekł ku Żydom: Gotujcie świce, gotujcie latarnie, przyprawiajcie wiele pochodni, aby sie nigdzie skryć nie mogł |
| Wiem, eże wiele miłych imasz, a po grzechu na mię nic nie dbasz 1444 |
| Cso mi Świętosław wrocił owce, a drugi<ch> mi nie wrocił, tych mi zginęło tako wiele, jako trzydzieści a cz[o]woro 1398 |
| Jinich wiele rzeczy dawałem, a nadto i zboża w mem wojewodzstwie nie dbałem, bo barzo był lud zubożał (annonas ducatus mei non quaesivi, valde enim attenuatus erat populus) |
| Jako pan Bydgoscski kiedy jest pojmał swą żonę Krzemkę, tedy jest wziął z nią tako wiele, jako dwieście kop wiana 1419 |
| Przykazał..., aby działan był dom boży. A wiele żelaza ku goździom drzwianym i ku dłubaniu i ku spojeniu (ferrum quoque plurimum ad clavos ianuarum et ad commissuras atque iuncturas praeparavit David) |
| Dała krolowi... wiele lektwarzow (aromata multa nimis)... Nie były tako lektwarze (aromata) widany jako ty |
| Toć ja przepuszczę wiele złego na Jerusalem a na Judę, aby ktokoli usłyszy, zabrzniele obie uszy jego (ut... tinniant ambae aures eius) |
| Tedy jeden poznał, iże Aleksander wiele jemu obiecował, by zadał ojcu jadu (si patri venenum propinaret) |
| Co żałował kmiotowic z Sepna na pana Przybysława <to świadczą>, iż mu (sc. kmiotowicowi) nie wziął (sc. Przybysław) jego zagnanim żyta i pczoł, jimienia tako wiele i tako dobrego jako sześ[e]ćna[y]ście grzywien groszy szyrokich, ani go z sołtystwa zegnał 1424 |
| Wiele jich (sc. sędzi) ku sądzeniu rzeczy... przychodzili... po obiedzie napełniwszy a upiwszy się, a z tego sąd mniej ważon a mglejszy łacniej uciś<ni>on a ku prawdzie mały alibo radszej (potius) nijeden baczenia zrok imian |
| Wiele jich mołwi: Kto pokazuje nam dobra (quis ostendit nobis bona)? |
| Też niemieli, by to w dobrotliwości wiele luda dobrze albo źle czynić (agere quidem, quae iusta sunt, vel negligere in arbitrio hominum plurimum esse dicebant) |
| Tu Judasz zebraw... barzo wiele sług książęcych, żydowskich mędrcow, licomiernikow (accepisset cohortem a... Pharisaeis Jo 18, 3, Rozm 592: licemiernikow) s mieczmi 1451 |
| Wy wicie, kakosmy wiele złego cirpieli na tej drodze, głod, cirpienie, pragnienie, nędzę, robaki..., węże, smoki |
| Po drodze idęcy Maryja barzo wiele robiła (laboravit) a rzadko kiedy wsiadła na osła, aby sobie odpoczynęła |
| Takoż... Krystus był żyw na świecie trzydzieści a dwie lecie pełnych a o<d> trzechdziesiąt i ode trzech lat tako wiele, jako od Bożego Narodzenia do Wielikiej Nocy, coż liczą za poł roka (quod pro dimidio anno computatur) |
| I. zaimek liczebny 'ile, jak wiele, quantum, quot': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| 'ile, jak wiele, jak daleko, quantum, quam longe': |
| 'ile, jak wiele, quantum, quod': |
| Bo wiele zapełniona (Puł: napełniona) jest (sc. wgardzenim) dusza nasza (repleta est anima nostra) |
| Gdy kto od was przysiężnikow chce ku świadectwu o wzdanie rolej albo o wwiązanie, albo o zapowiedź (ab introductione hereditatis, resignatione, arrestatione, OrtOssol 76, 1: o przypowiedanie)..., jako wiele macie wziąć za to? |
| Dalej też gość z zakładem, co mu zastawiają (OrtOssol 89, 2: zastawia) za wyznany dług, mali czekać a jako wiele dni ma... czekać? |
| To wymowienie nie ma mocy ani się może ostać, przeto iż ta pani wiele lat zastawiła to jimienie w obronie jej męża (quia mulier pecuniam et suppellectilia domestica ad eorum amicum attullerat) |
| Ktory będzie chcieć być miedzy wami pirwszy, będzie wasz sługa. Jako syn człowieczy nie przyszedł, by jemu służono, ale by służył i dał duszę swoję na dokupienie wiele luda (sicut filius hominis non venit ministrari, sed ministrare et dare animam suam, redemptionem pro multis Mat 20, 28) |
| Wiele jich (sc. sędziow) ku sądzeniu rzeczy... przychodzili... po obiedzie, napełniwszy a upiwszy się, a z tego sąd mniej ważon a mglejszy łacniej uciś(ni)on (debilior faciliter opprimitur) |
| Wiele rzeczy w sądziech nie janostajnie, ale podług umysłow rozmajitości jakokole o jeden a tenże isty uczynek jinako a rozmajicie... skazany bywają (vario et diverso modo deciduntur, Dział 6: rzeczy... rozmajicie sądzą) |
| Wiele rzeczy w sądziech nie janostajnie, ale podług umysłow rozmajitości (secundum capitum seu animorum diversitatem)... rozmajicie rozciągniony a skazany bywają, z jejże rozmajitości (ex qua varietate) skargi alibo rzeczy... ostają niekako nieśmi<r>telne |
| jako przekład łac. multus (też plures, plurimus, wyjątkowo maximus, universus) 'liczny, wiele': a. w sg.: |
| Wiele nieprzyjacieli przywodzą duszę moję w rozpaczenie, wszakże nadz<ie>ja zbawienia mego wszytka jest w tobie |
| Zwykło też wiele ludzi w gniew się zażegać, a chcąc się pomścić naprzeciwo onym, czso zyskują, jigrają nad jimienie |
| Pożyczacz albo iściec ma wziąć za szkodę tako wiele, ilko jiścizny, a nie więcej |
| Kako wiele tych pieniędzy, cso jich u nas ośminaście jidą (OrtMac 93: jidzie) za szyroki grosz czeski |
| Jako... tako wiele mam szkody..., jako połtory sta grzywien 1400 |
| Przetoć stoł wieliki świeboda, staje na nim piwo i woda..., i wiele jinych potrzeb podług dostatka tego, ktole może dostać czego |
| Wiele luda eipskiego obrazy ich... ustawili w ich bożnicach i czynili im wieliką cześć a w wielikiem dostojeństwie mieli (in reverentia maxima tenebant) |
| Ten to krol... na prośbę swe krolewe... kazałci jest on bar-zo wiele prorokow pościnać był |
| Zdeptali są (Puł: zdeptali) mie (conculcaverunt me) nieprzyjaciele moji wszego dnia, bo wiele bojujących przeciw mnie |
| A tych żałob było bar-zo wiele na miłego Jesukrysta, nazywając ji istym zdradnym prorokiem, aby płodził marne rzeczy |
| Tedy podadzą was w wielikie udręczenie... a też tedy wiele sie ich pogorszy i będą sie miedzy sobą zdradzać (et tunc scandalizabuntur multi et invicem tradent Mat 24, 10) |
| Tych mi zginęło tako wiele, jako trzydzieści a cz[o]woro 1398 |
| To słowo abba po żydowsku tako wiele rzeczono, jako ociec |
| 2. 'niemało, wiele, obficie, satis, multum, copiose, abunde': a. przy czasowniku: |
| 'prawo pochodzące z Niemiec, w zasadzie z Magdeburga, na którym lokowano wiele miast i wsi polskich, leges, quae e Germania, imprimis Magdeburgo, originem suam ducebant, quibus multa oppida vicique in Polonia condebantur': |
| Tamo był w Jeruzalem jeden staw, <... ktory miał pięć przysienkow> około siebie a w tych przysienkoch leżało bar-zo wiele niemocnych, zeschłych (aridorum Jo 5, 3), czekając ruszenia wody |
| 'mający wiele lat, postarzały, słaby, senex, grandaevus, infirmus': |
| A przeztoć jakoć ten to krol... kazałci jest on barzo wiele prorokow pościnać był, a przeztoć nasz Kryst miły posłał jest był do niego... Helijasza, jenżeć jest ji o jego złe skutki karał był |
| 'zawierający coś w wielkiej obfitości, mieszczący wiele czegoś, pokryty czymś, qui aliqua re abundat, qui multa continet, aliqua re sparsus': |
| Niektorzy s jich śmiałości wiele mnimając abo doufając (quidam de ipsorum audacia multum praesumentes), wchodzą w lasy... cudze... a dęby wyrąbują lepsze, winy nijenej się naśladować mnimając |
| 'zbyt wiele, nadmiernie, za bardzo, też bardzo mocno, nimis, extra modum, satis superque, abunde': |
| A co, mnimasz, nagotowił, jako wiele łaski nad jine XV p. post. |
| Wiele jich ku sądzeniu rzeczy nie jinako przychodzili, niżli aliż po obiedzie napełniwszy a upiwszy się a z tego sąd mniej ważon (propter quod iudicium parvipenditur) |
| Ustawilismy, najdujem i wyświetlamy (statuimus, decrevimus et declaravimus), iże... pożyczacz tyle szkody ot... dłużnika wyciągnąć ma, acz chce, kako wiele było istnych pieniędzy |
| Jeszcze nie rozumicie <ani pamiętacie> z pięciora chleba pięci <tysięcy> luda nakarmiania a kakoście wiele koszow nabrali (nondum intelligitis... quinque panum in quinque milia hominum et quot cophinos sumpsistis Mat 16, 9)? |
| 'schwytać, złowić wiele, wystarczającą ilość, capere, satis multas res apprehendere': |
| Jako ktorymi słowy ma być gajon sąd..., a jako wiele k temu mają być przysiężnikow namieniając jich (OrtBrRp 86, 3: na niem, acz jich) mniej nie może być, albo acz jich nie więcej trzeba niżli (czy niźli) ku drugiej |
| Lot... miał stada owiec... a nie mogli się na ziemi napaść,... bo ich było bar-zo wiele |
| 'rozumny, rozsądny , doświadczony, wiele wiedzący i umiejący, uczony, sapiens, prudens, eruditus, peritus': |
| Aleć ja naprzeciw temu nics nie mowię, iże ktoryć człowiek ma on wiele dzieci a na służbęć je on wyrządzi |
| A lud smieszany z nimi wyszedł przez czysła, jich owiec i drobow, i dobytka rozmajitego płodu wiele bezlisz (oves et armenta, et animantia diversi generis multa nimis) |
| Sługa jeden w Kanie uczynił swadźbę a prosił Jesukrysta z dziewicą Maryją i z jego zwoleniky..., bo na kazanie świętego Jana już wiele luda słuchało [al]je<go> potajemnie (quia ad verbum Iohannis iam plures audiebant eum occulte) |
| W tej zastawie, cso od Piotrasza mam, jego p<r>zedanim i jazdami, csom o to strawił, jeśm szkodzien tako wiele, jako dwie grzywnie 1418 |
| Aliż jałowa narodziła (peperit I Reg 2, 5) wiele jich |
| Tu Judasz zebraw... barzo wiele sług książęcych żydowskich, mędrcow licemiernikow 1451 |
| Pisze się nam w Świętem Piśmie o... świętych, kakoć są oni wieliką mękę cirpieli... byli... O jichże męce wiele bych miał wam powiedać |
| Tak wiele, iże synowie Amonowi Jordan przechadzając (transmisso) kazili Judę |
| Dziedzic onego jazu nie ma więcej brać... jedno poł grzywny groszy..., choćby tesz on, ktory płynie..., wiele traft i skut albo drzewa wiązanego miał (etiam si plures strues et vasa, ac quaecunque ligaturae eius hoc foramine transirent) 1498 |
| Tedy z tego pokolenia wiele mężczyzn i młodych i starych przyszło, każdy nosząc laskę w ręku... i podali je biskupowi, a on wziął i naznamienował każdego (qui receptas singulas signis consignavit) i postawił podle ołtarza |
| Wiele ich będzie pirwych (primi Mat 19, 30), ktorzy są pośledni |
| O jichże męce wiele bych miał wam powiedać |
| O[d]tworzywszy zemya usta swa, pożarła [je] Chore a wiele smarłych (terra... devoravit Core, morientibus plurimis, Biblia taborska: mnozí zemřĕchu), gdyż spalił ogień dwieście a pięćdziesiąt mężow |
| O wy, dzie, nędznicy nędzni przeklęci, iże coście wy to sobie wiele złego spachali |
| A wiele żelaza ku goździom drzwianym i ku dłubaniu, i ku spojeniu i przyprawił Dawid (ferrum quoque plurimum ad clavos ianuarum et ad commissuras atque iuncturas praeparavit David) |
| Tu wykład duchowny wylicza wiele złego XV p. post. |
| A wżdy już lat przeszło wiele, gdy pożywam swego państwa |
| 'wiele i źle mówiący, ad calumniandum promptus, maledicus': |
| Ogarnęły mie cieląt wiele i juńcowie tłuści osiedli mie (tauri pingues obsederunt me) |
| Czemu się tak wiele przeciwiasz, mirziączki se mną nabywasz? |
| Wiele jich mołwi mojej duszy (multi dicunt animae meae): Nie jest zbawienie jej w jej[o] Gospodnie |
| Quid verborum circuitu moramur i coż to wiele mową mieszkamy ca 1500 |
| Toć jest tako rzeczono, abychom nigdy się doszłymi a sprawiedliwymi nie czynili ni mienili, kakokole wiele i często dobrze bychom czynili XV med. |
| I nie chciał im niktorego inszego namienić, kakokoliby ich wiele miał w jęcstwie |
| 'nosząc dostarczać, sprowadzać, gromadzić wiele czegoś w jednym miejscu, congerere, comportare, congregare': |
| O bożemci umęczeniu jestci ona (sc. Sybilla) przedtym to wiele lat była przepowiedała |
| Wiele jich (sc. sędzi) ku sądzeniu rzeczy... przychodzili... po obiedzie,... upiwszy się, a z tego sąd mniej ważon... a ku prawdzie mały, alibo radszej nijeden baczenia zrok imian (nullus respectus habetur) |
| 'dość dużo, sporo, wiele, non paulum, satis multum': |
| 'bardzo wiele, plurimum': |
| Tych żałob było barzo wiele na miłego Jesukrysta, nazywając ji istym zdradnym prorokiem... a też by był przewroćsa ich zakona i potępca |
| I był jest Abraham stary kmieć wiele lat... I rzekł: Kaźnieni będziecie w domu swego starszego (dixitque ad servum seniorem domus suae) |
| 'o wiele, znacznie, bez porównania, multo, aliquantum': |
| (nie)ki(e)lko, niektore, mało, niemałe, niemało, wiele dni: |
| Jako Staszek, ... cso miał rolą ot księdza opata, na tej przybudowa<ł> tako wiele, jako za trzy grzywny 1398 |
| A nie mogli się na ziemi napaść (sc. stad), aby przybywali społu (ut habitarent simul), bo ich było barzo wiele |
| Widząc wiele... saduceuszow przychodzące na krzest jego (venientes ad baptismum suum Mat 3, 7), rzekł jim |
| Wiele rzeczy w sądziech... rozmajicie... skazany bywają, z jejże rozmajitości skargi... ostają niekako nieśmi<er>telne (causae... remanent... immortales) |
| 'bez miary, zbyt wiele, extra modum, nimis, abunde': |
| Abyście z tego użytka wiele mieli, tego bychmy wam radzi przyjajali (nam vos quidem vellemus et libenter vobis impartiremur, OrtMac 128: bychmy wam radzi życzyli i przyjajali) |
| Wiele lat przedtym to, niżlić (czy niźlić) jest on był Adama stworzył, ażci jest on (sc. Kryst) przedtym to ot początku świata był |
| Herod wziąwszy inych wiele przykładow (acceptis quoque aliis pluribus argumentis)..., zwiedziaw, iże Antypater o jego śmierci myślił |
| A tak mię wiele szkoduje, gdzie mię wiedzie ku wielkiemu memu przykładu i ku wielkiemu nakładu, i wielkiej szkodzie XV ex. |
| Chytrze bydlą z pany kmiecie, wiele sie w jich siercu plecie |
| O wy, dzie, nędznicy nędzni, przeklęci, iże coście wy to sobie wiele złego spachali |
| Tako trzeci poczęli sie przyprawiać, chciąc ji (sc. Jesusa) jeszcze męczyć, jakokolwie już był tako barzo umęczon, iżby już żyw być nie mogł, ... ale bostwo w nim będzie tu pomagało jego człowieczeństwu, iże tako wiele mogł mocować, ażby sie w nim wszytko popełniło, co było o nim pisano, le to, iże miał umrzeć na krzyżu |
| Jeden zwodnik uczyniwszy sie synem bożym i zwiodł był wiele Galileanow |
| A tak mię wiele szkoduje (sc. dłużnik), gdzie mię wiedzie... ku wielkiemu nakładu i wielkiej szkodzie, gdziem ja, moj łaskawy panie, musiałem nań zwodzić świadki przed V. M, pan[i]em mojem XV ex. |
| 'wiele, plures, multi': |
| 'ile, ilu, jak wiele, jak wielu, quantus numerus, quot': |
| 2. pytajny 'ile, jak wiele, quot, quantum': a. rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe: |
| Jeszcze nie rozumicie, z pięciora chleba pięci (sc. tysięcy) luda nakarmiania a kakoście wiele koszow nabrali? Ani siedmiora chleba cztyrzy tysiące luda, a kielkoście koszow wzięli (quotsportas sumpsistis Mat 16, 9)? |
| 3. względny 'ile, jak wiele, quantus, quantum': wprowadza zdania: a. podmiotowe: |
| zaimek liczebny: 1. pytajny 'ile razy, wiele razy, jak często, quoties': a. w zdaniu wykrzyknikowym: |
| Wiele fałszywych i łżywych prorokow wstanie (multi pseudoprophetae surgent Mat 24, 11) |
| Zwykło też wiele ludzi w gniew się zażegać, a chcąc się pomścić, naprzeciwo onym, czso zyskują (contra vincentes), jigrają nad jimienie albo nad pieniądze gotowe |
| Gdzie jest ono twe wesele, cożeś mi go obiecował tako bar-zo wiele XV p. post. |
| Aleć ja naprzeciw temu nics nie mowię, iże ktoryć człowiek ma on wiele dzieci a na służbęć je on wyrządzi, więcci oni bywają ślachetni a dobrych obyczajow napełnieni |
| Wiele żakow... imienie oćczyzne trzymając a z tego to imienia pod cieniem żakowskim (sub umbra clericali) powinne nam... służby wojenne odejmać obykli |
| Jako mi Ramsz tako wiele wziął: trzydzie[cz]ście złotych a postawiec dzianych (?), a pięć grzywien, a samostrzały, a żądła (tekst skreślony przez pisarza) 1400 |
| 'wiele części złączyć w całość, zespolić coś z czymś, zjednoczyć, spoić, multa in unum coniungere': |
| Gdy kto od nas chce przysiężnikow ku świadzieczstwu... o wwiązanie, albo o przypowiedanie (ab introductione hereditatis, resignatione, arestatione, OrtMac 102: o zapowiedź), albo oczkoli bądź, kako wiele za to mamy wziąć? |
| Co mowił miły Krystus... nieco było jawno..., a nieco było tajemno, iże w przykładziech albo w przypowieściach wiele ich słysząc nie rozumieli |
| Gotujcie latarnie, przyprawiajcie wiele pochodni, aby sie nigdzie skryć nie mogł |
| Ci to ludzie, cożci oni wiele dzieci mają |
| Hec precesserat in diebus wiele lat miała (Luc 2, 36) XV in. |
| W Sędomirzu co się też stało przez Tatary płaczliwe działo: tak ludzi wiele pobili XV ex. |
| Jako Jan w żerzech, w zapuściech a w rozwożeniu chyżow i w gajech Margorzacie tako wiele szkody uczynił jako dwadzieścia grzywien 1402 |
| Pan Bydgoscski kiedy jest pojmał swą żonę..., tedy jest wziął z nią tako wiele, jako dwieście kop wiana 1419 |
| Nagotujcie broń i być było wiele luda..., być były świece i pochodnie rozmajite |
| Ninie ji mają, dzirżą i chowają za czsnego i falonego człowieka, kako wiele człowiecze przyrodzenie pożąda i kako przysłusza p<ra>wo człowiecze 1474 |
| Też acz wiele jich, abo [cz]trzej abo cztyrzej, s mężobojstwa czyjego byliby obwinieni (de homicidio alicuius accusentur, Dział 30: byliby pomowieni) |
| Kto sie podejmie cnego urzędu,... ten musi mieć robotę..., abyście z tego wiele użytku mieli, tego bychmy wam radzi życzyli i przyjajali (libenter vobis impartiremur, OrtOssol 93, 4: bychmy... przyjajali) |
| A wiele było trędowatych w Isdrahel,... a nijeden był oczyszczon (nemo eorum mundatus est Luc 4, 27), jedno Naaman syrski |
| Wiele listow ot ślachcicow żydowskich (optimatum Iudaeorum) ku Dobijeszowi są posyłany |
| Ziarno żytne (granum frumenti Jo 12, 24) upadwszy w ziemię nie umrzeli, samo ostanie, ale umrzeli, wiele owoca przyniesie |
| A przeto my Kazimirz, ... bacząc, iż... wiele rzeczy w sądziech... o tenże isty uczynek jinako a rozmajicie rozściegniony a skazany bywają (vario et diversimodo deciduntur, Dział 6: rozmajicie sądzą), ... umyślilismy |
| Wiele żakow (clerici)... imienie oćczyzne trzymając a z tego to imienia... powinne nam... służby wojenne odejmać obykli (de eisdem bonis... debita nobis... servitia in facienda expeditione subtrahere consueverunt) |
| Było barzo wiele lwow, ktorzyż są gładzili wszytki osady około Nazareta (multitudo leonum habitabat, qui vicinas regiones undique vastabant) |
| 'niepowierzchowny, gruntowny, wielki, wiele ogarniający, profundus, altus, subtilis, accuratissimus': [o myślach] |
| Prawda twoja jako gory boże, sądowie twoji głębokości wiele (iudicia tua abyssus multa, Puł: głębokość wielika) |
| Podał mu szafarza swego, ten mu czynił wiele złego |
| Jako to świadczę, jako Jan w szerzech, w zapuściech a w rozwożeniu chyżow i w gajech Margorzacie tako wiele szkody uczynił, jako dwadzieścia grzywien 1402 |
| 'na wiele sposobów, rozmaicie, non uno modo, varie, diverse': |
| 'na wiele sposobów, rozmaicie, non uno modo, varie, diverse': |
| Iżem wydała kramnych rzeczy funtem otważonych a łokciem otmierzonych Marcinowi... tako wiele... jako pięć grzywien... Fafkowa dedit res libra funtii ponderatas et cubito emensuratas domino Martino... ita bonas, sicud quinque marcas 1433 |
| Omdlała[ła] jest siła nosiciela a rumu jest wiele (humus nimia est), a my nie będziem moc działać muru |
| Krzesław, przyjdąc... w sześcinaćcie kosińcow, posiekł gwałtem tako wiele, jako szesnacie pokosow 1418 |
| Wiele żakow (clerici) naszego krolewstwa imienie oćczyzne trzymając (bona patrimonialia tenentes, Dział 10: w oćczyźnie mieszkają), a z tego to imienia pod cieniem żakowskim powinne nam w krolewstwie naszem służby wojenne odejmać obykli |
| W tych przysienkoch leżało barzo wiele niemocnych, zeschłych, czekając ruszenia wody (aquae motum Jo 5, 3) |
| 'wiele kosztujący, wymagający kosztów, drogi, cenny, zbytkowny, pretiosus, sumptuosus': |
| Tedy prosił tej paniej mąż opiekaldnik<ow> tego to dziecięcia, aby mu zostawili ty łyżki z kubkiem za ten to korczak, bo w jednej były wadze (in aequali pondere fuerant) albo słowie iż takie wiele ważyły ty łyżki i kubek jako korczak |
| Ci to ludzie, cożci oni wiele dzieci mają, wielkokroć się to jim przygadza, iżci oni nad nimi żałość widzą, przezto iżci oni rychło umirają |
| Masz takież wiele rzemięślnikow, jiż łamią kamień, wapno żgą (caementarios) |
| Tako natychmiast wystąpiło wiele świadkow krzywych i poczęli mowić rozmaita krzywa świadectwa, ktore wszytki nie były podobne |
| Częstokroć opatrzaj (saepius revidere) czso twoje jest, a kako wiele jest, bo to jest opatrzność XV p. post. |
| Rany pirwego biczowania... były tako wiele wypuściły, iże wszytko ciało krwią opłynęło |
| Xpc Dominus voluit conceptus esse in Nazareth, ideo quia Nazareth interpretatur, tako wiele rzeczono, flos XV med. |
| 'idąc, dostawać się do wnętrza czegoś, wkraczać (wiele razy), ingredi, intrare (saepius)': |
| To jest zajiste kielich krwie mojej (calix sanguinis mei)..., jaż krew za was i za wiele luda będzie rozlana 1424 |
| Owocim jęt ten łotr, jen tako wiele złego uczynił za twego oprawienia biskupstwa |
| Pomowił ji być złodzieja... i jinsze wiele słow tym rowna, pogarszająca, lściwa... uczynił 1474 |
| Wiele w narodzeniu jego będzie się wesielić (in nativitate eius gaudebunt Luc 1, 14) |
| Kiedy siedział w domu, wiele jawnych grzesznikow i inych grzesznych ludzi przyszło (multi publicani et peccatores venientes Mat 9, 10) |
| Dawam się winien Bogu Wszechmogącemu z pięci zmysłow ciała mego grzesznego, com zgrzeszył..., wiele dobrego opuszczając |
| Uźrąc święty Jan wiele faryzeuszow i saduceuszow (Sadducaeorum Mat 3, 7) idąc ku krzstu, począł im kazać |
| Pan Bydgoscski kiedy jest pojmał swą żonę Krzemkę, tedy jest wziął s nią tako wiele, jako dwieście kop wiana 1419 |
| A wiele żelaza ku goździom drzwianym... przyprawił (ferrum quoque plurimum ad clavos ianuarum... praeparavit) |
| Puszcza jedna była blisko Nazareta, na niej było barzo wiele lwow, ktorzyż są gładzili wszytki osady (qui vicinas regiones undique vastabant) około Nazareta |
| Od ktorej (sc. dziory) dziedzic onego jazu nie ma więcej brać od płynącego, jedno poł grzywny, ... choćby też on, ktory płynie, ... wiele traft i szkut albo drzewa wiązanego miał, ktoreby społem płynęło (etiam si plures strues et vasa ac... ligaturae eius hoc foramine transirent) 1498 |
| Ogarnęły mie cieląt wiele i juńcowie tłuści osiedli mie (obsederunt me) |
| Nie *będą mieć wiele żon, aby nie osidliły dusze jego (quae alliciant animum eius) |
| Wiele jich (sc. sędzi) ku sądzeniu rzeczy (ad causas) nie jinako przychodzili, niżli aliż po obiedzie |
| Skryciem nic nie mowił, a wszakoż wiele nauczał swe zwoleniki w tajemnicy i na osobnicy |
| Jego (sc. otca niebieskiego) dary mamy chować, ale iżci jest jich barzo wiele, a przeztoć trudno jest je nam osobno wysłowić |
| Polikarpus... gdy się moglił Bogu wiele, ostał wszech ludzi w kościele |
| Pamiętaj to sobie, wiele, by czcił święto i niedzielę |
| A tako tedy opfitość lichoty a miłosierdzie wiele luda o[c]zimnia (et quoniam abundavit iniquitas, refrigescet caritas multorum Mat 24, 12) |
| Ale sam k sobie wrociwszy sie (sc. stracony syn, in se autem reversus Luc 15, 17) i rzekł: Kako wiele najemnikow w domu ojca mego obfitość chleba imają |
| 'przez zginanie lub uderzanie coś na części rozdzielić, rozbić a. po kolei wiele złamać, flectendo vel pulsando multa in partes scindere, frangere': |
| Jako wiele quociens? 1462 |
| Jako wiele łaski nad jine osobnie glorie singularis XV p. post. |
| Pytaliście nas o prawo też: jako wiele przysiężnikow ma być namniej ku gajonemu sądowi |
| Dał im swe pieniądze, każdemu mnę, ktoreż jest greckie słowo a czyni tako wiele jako dwieście pieniędzy funtow śrebra (mna secundum Graecos quadraginta centum drachmis appenditur) |
| Pomowił ji być złodzieja... i jinsze wiele słow, tym rowna,... omawiająca i czci jego nagabająca, uczynił 1474 |
| Staje na nim (sc. na stole) piwo i woda..., i chleb, i wiele jinych potrzeb |
| Wiele ludzi zumieli sie, zdziwili sie (convenit multitudo et mente confusa est Act 2, 6) 1449 |
| Bo wiele bojujących (multi bellantes) przeciw mnie |
| Ziarno żytne wpadwszy w ziemię nie umrzeli (nisi granum frumenti... mortuum fuerit), samo ostanie, ale umrzeli (si... mortuum fuerit Jo 12, 24. 25), wiele owoca przyniesie |
| Tako więc on (sc. św. Jan) tamo jest wiele kościołow umurował był |
| Wiele pogaństwa jest{ci} on (sc. św. Jan)... był nawrocił |
| użycia samodzielne w funkcji rzeczownika oznaczające nieokreśloną dużą ilość czegoś: a. 'wiele ludzi, multi (homines)': |
| 'o wiele więcej, multo plures': |
| Chciał{ci} jest on (sc. cesarz Augustus) to był przewiedzieć, wieleć jest on... ludzi pod sobą miał był |
| Jako wiele są tych wiązanych dni do roku (quantum et quot vicibus in anno dies feriatis fiunt)? |
| 'często, częstokroć, wiele razy, wielokrotnie, saepe, crebro, frequenter': |
| Prawda twoja jako gory boże, sądowie twoji głębokości wiele (abyssus multa, Puł: głębokość wielika) |
| 'pozwalanie sobie na zbyt wiele, nadmierna pewność siebie, zuchwałość, bezczelność, nimia fiducia, audacia': |
| A też sie nie modlicie wiele jako pogaństwo, bo oni mnimają, aby w ich mowie wielikiej (in multiloquio suo Mat 6, 7) byli wysłuchani |
| Magnanimus, wielkiego (sc. umysłu) vel wielkoumyślny, wiele o sobie dzierżący ca 1500 |
| 'często, częstokroć, wiele razy, wielokrotnie, saepe, crebro': |
| A zwykło też wiele ludzi w gniew się zażegać, a chcąc się pomścić naprzeciwo onym, cso zyskują (malentes ulcisci contra vincentes), jigrają nad jimienie |
| 'wiele czegoś, duża ilość, mnogość, wielość, multitudo, copia magna': |
| Wiele jich ku sądzeniu rzeczy nie jinako przychodzili, niżli aliż po obiedzie napełniwszy a upiwszy się (repleti et inebriati, Dział 12: opiwszy się) |
| 'dużo, wiele, multo': |
| Zali jeś ty lepsze niż Aleksandryja, mając wiele ludzi pod sobą? ... A takież i ono samo (sed et ipsa) wiedziono... do jęcstwa |
| Jen zostanie we mnie a ja w nim, ten wiele owoca urodzi (hic fert fructum multum Jo 15, 5) |
| Przez ktore sie słowo (sc. Osanna) tako wiele rozumie, jakoby rzekł: O Gospodnie, zbaw mię |
| tako barzo, tako wiele, tako wielmi: |
| O anjele Gabryjele, gdzie jest ono twe wesele, cożeś mi go obiecował tako bardzo wiele XV p. post. |
| Iściec ma wziąć za szkodę tako wiele, ilko jiścizny, a nie więcej |
| Tedy więc święty Jan jest ci on do te to ziemie Azyje przyszedł był, a tako więc on tamo jest wiele kościołow umurował był |
| A to tako stało miedzy nimi twardo i ustawiczno wiele lat |
| 'wiele wyciąć, wyciąć po kolei, multa excidere, ex ordine excidere': |
| Tedy ona sama swą ręką przysiąc może, iż jej tako wiele wianowano, jako ona mieni, a tako więc (tunc) dobywszy może uczynić... z swym wianem, co chce |
| 'zgromadzić, kupując, nabyć wiele rzeczy na własność, coemere, multa sibi comparare, conquirere': |
| Bo wtenczas było wiele luda ku targu przyszło |
| Jako czso mi Świętosław wrocił owce a drugi<ch> mi nie wrocił, tych mi zginęło tako wiele jako trzydzieści 1398 |
| Będzieszli mieć wiele, szczedrze dawaj,... bo przez to dobrą otpłatę sobie na skarb zgromadzisz (praemium enim bonum tibi thesaurizas) w dzień twej nędze |
| Ruta est quedam herba... dobre ziele, czyści oczy bar-zo wiele ca 1500 |
| Aleć ja naprzeciw temu nics nie mowię, iże ktoryć człowiek ma on wiele dzieci a na służbęć je on wyrządzi, więcci oni bywają ślachetni a dobrych obyczajow napełnieni |
| Kiedy wiele świadkow wstało, nie był nijeden s nich, ktory by mogł co uświadczyć przeciw Jesusowi |
| Pomowił ji być złodzieja... i jinsze wiele słow... uczynił, ... ktorychże to słow urągająca, uwłoczająca, wyszej wypisana tedy k duszy przyjął i ninie spomina 1474 |
| Znam, że po śmierci mej... potka was wiele złego w pośledni czas (in extremo tempore) |
| Siać będziesz wiele w ziemi, a mało użniesz (modicum congregabis) |
| Aleć ja naprzeciw temu nics nie mowię, iże ktoryć człowiek ma on wiele dzieci a na służbęć je on wyrządzi |
| Wiele żakow... imienie oćczyzne trzymając... powinne nam... służby wojenne odejmać obykli. A tegodla ustawiamy (ideoque statuimus, Dział 10: przeto ustawiamy), aby ci to duchowni żacy... z nami jić oczwiście mieli na każde wojny |
| Tu wykład duchowny wylicza wiele złego XV p. post. |
| Wiele jich wstaje przeciwo mnie (multi insurgunt adversum me) |
| A tych żałob było barzo wiele na miłego Jesukrysta..., by był przewroćsa ich zakona i potępca |
| O wy, dzie, nędznicy nędzni, przeklęci, iże coście wy to sobie wiele złego spachali |
| Przetoć stoł wieliki świeboda, staje na nim... mięso i chleb, i wiele jinych potrzeb |
| Tedy z tego pokolenia wiele mężczyzn i młodych i starych przyszło, każdy nosząc laskę w ręku... i podali je biskupowi, a on wziął i naznamienował każdego (qui receptas singulas signis consignavit) |
| Wiele żelaza ku goździom drzwianym i ku dłubaniu i ku spojeniuyv (ad commissuras atque iuncturas)... przyprawił Dawid |
| Skądże weźmim tako wiele chleba (unde nobis... panes tantos Mat 15, 33) na puszczy? |
| Herod wziąwszy inych wiele przykładow (acceptis quoque aliis pluribus argumentis) z wielikie rady |
| Jako opatow młyn wzniesion tako wiele, sicut testibus videbitur 1420 |
| Aczkoli ubogi żywot wiedziemy, wszako wiele dobrego będziem mieć (sed multa bona habebimus) |
| Wiele nieprzyjacieli przywodzą duszę moję w rozpaczenie, wszakże nadz<ie>ja zbawienia mego wszytka jest w tobie (Psal 3, 3) |
| Bo ty, Gospodnie, lubieźliwy... jeś, i wiele miłosierdź wszem wzywającym (invocantibus) ciebie |
| A kiedy są przyszli, wten<czas> wiele niemocnych uzdrowił (in ipsa autem hora multos curavit Luc 7, 21) |
| (o istotach żywych, de animalibus) 'dobrze wykarmiony, utuczony, posiadający wiele tłuszczu w tkankach ciała, bene nutritus, pinguis': |
| Iżem tako wiele strawił i nadłożył na pozwy i na przysądy, dobywając na Sobku... s jego bracią 1419 |
| My Kazimirz, ... bacząc, iż podług czasow starości (iuxta temporum antiquitatem, Dział 6: od dawnych czasow)... wiele rzeczy w sądziech... rozmajicie... skazany bywają |
| 'taki, co przeżył dużo lat, co się dawno urodził, mający wiele lat, niemłody, qui multos annos vixit, aetate provectus, senex': |
| Wiele luda ejipskiego obrazy ich, dziewica nosząc dzieciątko, i stawili (posuerunt) w ich bożnicach i czynili im wieliką cześć |
| Pożyczacz albo iściec ma wziąć za szkodę tako wiele, ilko jiścizny, a nie więcej |
| Iże coście wy to sobie wiele złego spachali |
| A on nie czekaję prawa, uszkodził mię dla pożżenia stodoły tako wiele, prout wlt periurare 1421 |
| Iżci jest jich (sc. darow) barzo wiele, a przeztoć trudno jest je nam osobno wysłowić |
| Tak ludzi wiele pobili (sc. Tatarzy), Wisłę trupy zastawili XV ex. |
| 'tak wiele razy, tyle razy, w tylu wypadkach, totiens': |
| 'wskazuje, że coś występuje w tak wielkiej ilości, wielkości, nasileniu itp., jak to zostało w sąsiednim tekście określone (lub jest wiadome mówiącemu i słuchającemu) 'tak wiele, tak dużo, tantum, tot': a. określenie przez wymienioną konkretną ilość czegoś: |
| wskazuje, że coś występuje w takiej ilości, jak to zostało w sąsiednim tekście określone 'tyle, właśnie tyle, tak wiele, tantum, totidem, tot': |
| 'tyle, tak wiele, jak to zostało w sąsiednim tekście określone lub jak wiadomo, tot, tantum': |
| Mamy tako wiedzieć, iże święty Jan wiele s opuścił wypisania umęczenia bożego, co ini trzej ewanjeliści napełnili |
| 'tak wiele razy, jak to zostało w sąsiednim tekście określone, totienscumque': ilkokroć... telkokroć, tylkokroć: |
| Jeszcze wam mam wiele powiedać, ale temczasem nie możecie odzierżeć (non potestis portare modo Jo 16, 12) |
| Iże ktoryć człowiek ma on wiele dzieci a na służbęć je on wyrządzi, więcci oni bywają ślachetni a dobrych obyczajow napełnieni |
| Ale to leśne podole miało jest wiele studnic głębokich (puteos multos bituminis) |
| Eż Krzesław... posiekł gwałtem tako wiele, jako szesnacie pokosow wyszej granice 1418 |
| Podał mu szafarza swego, ten mu czynił wiele złego |
| Ku ubaczeniu tego, bysmy wiedzieli, kako sie jedno po drugiem stało albo wiodło, mamy tako wiedzieć, iże Święty Jan wiele opuścił wypisania umęczenia bożego, co ini trzej ewanjeliści napełnili |
| (o ptakach, de avibus) 'wydawać urywane, piskliwe głosy, świergotać, abruptas, pipientes voces edere, pipire', (o ludziach, de hominibus) 'mówić podobnie jak ptak, wiele mówić, paplać, avium vocem edere, fritinnire, multa loqui, garrire': |
| Odzierżeli... zagrody oliwowe a drzewie szczepowe wiele (ligna pomifera multa) |
| Ustawilismy, najdujem i wyświetlamy (declaramus), iże... pożyczacz tyle szkody ot... dłużnika wyciągnąć ma..., kako wiele było istnych pieniędzy |
| Będzieszli mieć wiele, szczedrze (abundanter) dawaj |
| 'wiele w sobie mieszczący, pojemny, qui multa continet, capax': |
| A tak mie wiele szkoduje (sc. dłużnik), gdzie mię wiedzie... ku wielkiemu nakładu i wielkiej szkodzie XV ex. |
| Pomowił ji być złodzieja... i jinsze wiele słow tym rowna... uczynił 1474 |
| Uczynił wiele złego przeciw mnie (contra me magnum malum egit) |
| 'ten, kto wiele wie, znawca, multarum rerum peritus, gnarus': |
| Sicut... testamur, sicut est Dobroszka domino Tomkoni pepercit i <o> mało, i o wiele, a nie miała go ugabać 1399 |
| Jako Jan kupował u Wawrzyńca... i zajazdę mu Wawrzyniec uczynił, a mimo tę zajazdę ujachano dziedziny Janowy tako wiele jako osiemdziesiąt grzywien 1428 |
| Iżeć wiele lat przed tym to, niźlić jest on był Adama stworzył, ażci jest on przed tym to ot początku świata był |
| Przetoć stoł wieliki świeboda, staje na nim piwo i woda, i k temu mięso i chleb, i wiele jinych potrzeb |
| Jakom ja nie wziął śrzebrem, świątością pana Ściborowe matce tako wiele jako dwieście grzywien groszy 1427 |
| uwydatnia ogólnie wielką ilość, nasilenie czegoś 'tak wiele, tak dużo, tam multum, tot': |
| Podzicie a słyszycie a wypowiem wszystki, jiż się boją Boga, kako wiele uczynił jest (quanta fecit) duszy mojej |
| 'wiele mieszczący, capax' (?): |
| Miły Jesukryście..., proszę ciebie, nie chodzi do Jerusalem w ten czwartek, bociem wiele złego słyszała o tobie mowięcy |