| dziś |
| Wyrazy z tym przedrostkiem, jeśli dziś wymawiamy jako z, umieszczono umownie pod Z-. |
| dziś trzeci dzień |
| Wy stojicie wszystcy dziś przed Panem Bogiem waszym..., aby wszedł w ślub Pana Boga i w prawie zaprzysiężonym (in iure iurando), jeż to dziś Pan Bog twoj uderzy z tobą |
| [S]chlib naschs poffseydni day nam czys (leg. dziś) a (et) odpwsschy nam nasche vini |
| Baczcie przykład, kostyrowie, napiszcie ji dziś w swej głowie! XV ex. |
| Iże Lutek przedał Strzeszkowice a jeszcz<e> rok nie wyszedł przedaniu, a jej części nie dał dwudziestu grzywien i dziś baze pieniędzy za tę istą dziedzinę 1424 |
| Przykazanie to to, jeż to ja dziś przykazuję tobie, nie jest nad tobą ani daleko położono, ani na niebie postawiono... Ale jest [tu] rzecz, słowo wielmi blisko (iuxta te est sermo valde), w uściech twych i w siercu twem |
| Mamy wszyć<c>y k temu się dziś brać, bysmy mogli łaskę u Boga zyskać XV ex. |
| [...] miary cegielnej jako drzewiej ani wczora, ani dziś (quare non impletis mensuram laterum sicut prius nec heri, nec hodie)? |
| Synowie, ktorzyż dziś dobrzy i źli nie wiedzący dalekości (qui hodie boni ac mali ignorant distantiam), oni wnidą a jim dam ziemię |
| 'do dziś, usque ad hoc tempus': |
| 'od dziś, odtąd, inde ab hoc tempore': |
| Nawroćcież jim dziś jich dziedziny i winnice jich, i jich oliwie, i domy jich, nie bierząc i se sta cząstki pieniędzy, zboża, wina i oleja, jążeście byli obykli ot nich brać, dacie za nie (reddite eis hodie agros suos..., quin potius et centesimam pecuniae..., quam exigere soletis ab eis, date pro illis) |
| Dziś Pan Bog twoj przysiągł tobie, aby czynił jego przykazania ta to i sądy (ut facias mandata haec atque iudicia) |
| Wszytko p<o>dle Boga czynił dziś (quia cum Deo operatus est hodie) |
| 'po dziś dzień, usque ad hunc diem': |
| Przykazuję tobie dziś, aby chował i pełnił (sc. przykazanie), a nie pochylał się od niego ani na prawicę ani na lewicę (nec ad dexteram nec ad sinistram) |
| Modlmi się Bogu dziś a zajutra, a po zajutrzu (hodie et cras et secundum cras) |
| Roztargnął jest Pan krolewstwo israhelskie ot ciebie dziś i dał je bliźniemu twemu lepszemu niżeś ty (proximo tuo meliori te) |
| Proścież Boga, wy... maciory, by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja nieboga ninie dziś zeźrzała nad swym... synem XV p. post. |
| Roztargnął jest Pan krolewstwo israhelskie ot ciebie dziś i dał je bliźniemu twemu lepszemu niżeś ty. A tak zwiciężyciel... nie odpuści ani... swego zamysła ostanie (paenitudine non flectetur) |
| Wy stojicie wszystcy... i wszystek lud..., aby wszedł w ślub Pana Boga i w prawie zaprzysiężonym (ut transeas... in iure iurando), jeż to dziś Pan Bog twoj uderzy z tobą |
| Zwolcie sobie dziś, cso wam lubo jest (quod placet), komu owszem służyć będziecie |
| Obiecałeś przy mnie być a dziś mię chcesz samą zostawić w wielikim udręczeniu, bo wim, iże twe słowo zasie ić nie może |
| Na początku słowa mego proszę sobie na pomoc Boga wszechmocn[y]ego..., by mi raczył zesłać dziś dar Ducha Świętego... przez zawady dyjabła przeklętego 1450 |
| Wyrzucił je do cudzej ziemie, jakoż dziś jiści się (sicut hodie comprobatur) |
| 1. o istotach żywych 'iść, udawać się, przemieszczać się, ire, se conferre, pergere, vadere, similia', przy czym często można dziś podstawić czasownik przedrostkowy, niedokonany lub dokonany: 'przychodzić, odchodzić, wchodzić, przyjść, odejść, pójść etc., venire, abire, intrare, egredi, similia': a. bez określeń lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: |
| 1. (o istotach żywych) 'zacząć iść, ruszyć w drogę, udać się, przemieścić się, przy czym często można dziś podstawić czasownik przedrostkowy przyjść, odejść itd., wyjątkowo niedokonany chodzić, incipere ire, proficisci, se conferre': a. bez określeń lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: |
| (o istotach żywych) 'zacząć iść, ruszyć w drogę, udać się, przemieścić się, przy czym często można dziś podstawić czasownik przedrostkowy przyjść, odejść itd., wyjątkowo niedokonany chodzić, incipere ire, proficisci, se conferre': b. z określeniami wyrażonymi z użyciem form deklinacyjnych: aa. gen. do kogoś, czegoś: |
| Proścież Boga wy, miłe... maciory, by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja nieboga ninie (czy nynie) dziś zeźrzała nad... miłem synem XV p. post. |
| Przecz, Panie Boże israhelski, stało się to złe w twem ludu, iże dziś pokolenie jeno seszło od nas (ut... una tribus auferretur ex nobis)? |
| I rzecze Jozafat ku krolowi israhelskiemu: Patrzy, proszę ciebie, zjawienia bożego (quaere... sermonem Domini) dziś |
| Dziś poczniesz puszczać strach i grozę twą na ludzi..., aby usłyszawszy jimię twe slękli się (ut... paveant) |
| Naprzod powiadam tobie dziś (praedico tibi hodie), że zaginiesz |
| Wzbudza-li cię Pan przeciwo mnie, ukoj się w wolnej obiecie zażzżonej, sąli synowie ludzszczy, złorzeczeni przed Bogiem (maledicti sunt in conspectu Domini), jiż mię wyrzucili dziś |
| A gdyż k niemu mowił Achys krol: Kogoś dziś przebijał (in quem irruisti hodie)? |
| Mamy wszyćcy k temu się dziś brać, bysmy mogli łaskę u Boga zyskać XV ex. |
| By je ty był usilstwa nie czynił, ona by i dziś dziewicą została (illa hodie virgo perseverasset) |
| Wy stojicie wszystcy dziś przed... Bogiem... i więcszy urodzenim, i mistrze (doctores) |
| w określonym kierunku, do oznaczonego celu, przy czym dziś można przeważnie podstawić przedrostkowy czasownik dokonany 'przynieść, zanieść, dostarczyć, doręczyć, attulisse, apportavisse': |
| 'do dziś, usque ad hunc diem': |
| Dziś wyjdziecie miesiąca nowych użytkow (mense novarum frugum) |
| 'bieżącego dnia, dziś, hodie': |
| 'o którym dziś mowa, de quo nunc sermo est': |
| Zmiłuj się dziś nad moją duszą |
| Stojcie a widzcie wielmi wielikie dziwy boże (state et videte magnalia Domini), ktore uczynić ma dziś |
| Proścież Boga, wy miłe i żądne maciory, by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja nieboga ninie (czy nynie) dziś zeźrzała XV p. post. |
| Aby snad nie byli miedzy wami mąż albo żona..., jegoż to by sierce było odwrocono od Pana Boga twego dziś, żeby szedł (ut vadat) i służył bogom tych narodow |
| Położcie sierce wasze ku wszytkim słowom, jeż to ja przyświadczam (testificor) wam dziś |
| Świadki przywoławam dziś niebo i ziemię (testes invoco hodie caelum et terram), żeciem wyłożył wam żywot i <śmierć> dobre pożegnanie i klątwę |
| Przyznawaję się (profiteor) dziś przed Panem Bogiem twym, żem wszedł w ziemię, za niąż to jest przysiągł otcom naszym, aby ją dał nam |
| Przyzywamy na świadecstwo (contestamur) dziś niebo i ziemię..., iże chcemy, abyście już podali miasto w ręce rycerstwu Olofernowu |
| Baczcie przykład, kostyrowie, napiszcie ji dziś w swej głowie XV ex. |
| Dziś *poczniesz puszczać (mittere) strach i grozę twą na ludzi |
| Tedy rzecze Saul: „Zgromadźcie sam lud ze wszech kątow a widzcie, przez kogo się zstał ten grzech dziś..., bo jestli przez Jonatę syna mego przeze wszego odwiedzenia (1471 MPKJ V 37: bez wszego odwiedzienia, war. lub.: bez wszego odwiedzenia, absque retraccione) umrze” (absque retractatione morietur) |
| Nawroćcież jim dziś jich dziedziny i winnice jich, i jich oliwie (oliveta sua), i domy jich |
| 1. (podmiotem istota żywa, subiectum est animans) 'dostać się, wkroczyć do wnętrza czegoś, w obręb czegoś, przyjść do kogoś, czegoś, inire, ingredi, introire, intrare': w niektórych cytatach można dziś podstawić czasownik przedrostkowy niedokonany '(w)chodzić, przychodzić, ambulare, ire, venire': a. bez wskazania obiektu docelowego (w tekście polskim) lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: |
| Ty Boże, ... dałeś nam zbawienie, jako jest i dziś (sicut est hodie) |
| Co sobotę święcono, to dziś święcimy niedzielę, jakoby drzewo w wirzk korzenim obrocił, jako też kiedy<by> kto Jesukrysta zwał Adamem (unde et si quis Christum velit appellare Adam), nie zbłądziłby, iżby rzekł: Wtory Jadam |
| Jestli się wam złe widzi, abyście służyli Panu, wol<e>nie (Biblia taborska: wolenie) wam dano jest (optio vobis datur), zwolcie sobie dziś, cso wam lubo jest |
| Co sobotę święcono, to dziś święcimy niedzielę, <...> jakoby drzewo w wirzk korzenim obrocił (quasi caput versum est in caudam) |
| Jen posłał cię dziś przeciw mnie qui misit te hodie in accessum meum 1461–7 |
| Na początku słowa mego proszę sobie na pomoc Boga..., by mi raczyl zesłać dziś dar Ducha Świętego z wysokości krolewstwa niebieskiego 1450 |
| Cs[c]o Przedsław w[r]ziął koń *Jarosłaowi, ten dziś wilk[i]a ma 1412 |
| Dziś s nieprzyjacielmi swymi boj weźmiesz, nie lękaj się serce wasze, nie straszcie się ani zasię postępajcie (nolite cedere), ani się jich bojcie |
| Na początku słowa mego proszę sobie na pomoc Boga Wszechmocnego..., by mi raczył zesłać dziś dar Ducha Świętego 1450 |
| Toć ja już wzydę dziś na drogę wszelkiej ziemie (ingredior viam universae terrae) |
| Boże Abrahamow, racz mi się wzjawić (occurre, obsecro, mihi) dziś |
| Nam Deus... fecit hominem sine viro et femina, videlicet Adam, demum fecit hominum de viro sine femina, ut Ewam postea de viro et femina, et nunc continue, jako i dziś powszednie, ita facit XV med. |
| Proścież Boga, wy mił[y]e i żądne maciory, by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja nieboga ninie (a. nynie) dziś zeźrzała nad swym... synem XV p. post. |
| Co sobotę święcono, to dziś święcimy niedzielę |
| Nawroćcież jim dziś jich dziedziny i winnice jich..., i se sta cząstki pieniędzy (centesimam pecuniae), zboża, wina i oleja, jążeście byli obykli ot nich brać, dacie za nie |
| Kiedy Bog trawę polną (faenum agri Mat 6, 30), ktora dziś jest a jutro będzie w niwecz wrzucona, tako odziewa, kako was więcej małej wiary? |
| (dziś) trzeci dzień (przed tym) |
| Proszę sobie na pomoc Boga..., by mi raczył sesłać dziś dar Ducha Świętego z wysokości krolewstwa niesbieskiego 1450 |
| Aby wszedł w ślub Pana Boga i w prawie zaprzysiężonym, jeż to dziś Pan Bog twoj uderzy z tobą (quod, sc. foedus, ... percutit tecum) |
| Tobijasz rzecze: Tu ja dziś ni jeść, ni pić będę..., dokąd mi nie ujiścisz (nisi... petitionem meam confirmes), iże mnie swą dziewkę Sarę dasz |
| Już odetchni, nieboraku, mow ze mną, ubogi żaku, nie boj się dziś mojej szkoły, nie dam ci czyść epistoły |
| Proścież Boga, wy miłe... maciory, by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja nieboga ninie dziś zeźrzała nad swym nad miłym synem krasnym, iż on cirpi męki nie będąc w żadnej winie XV p. post. |