| mąż |
| (o zawieraniu małżeństwa): ić, pojć, ście, za mąż, za męża, za kogoś (o kobiecie, de femina) 'zawrzeć związek małżeński, nubere marito': |
| w stałych połączeniach: iść za mąż (za kogoś): |
| 'wyjście za mąż, actus alicui nubendi': |
| zmawiać za mąż |
| A bødze (sc. mąż) iaco drzewo, iesz szczepono iest podlug czekøcych wod..., a list iego ne spadne (folium eius non defluet) |
| pojć za mąż, ku swadźbie |
| Dzewka dana (sc. za mąż) dzerszawy nye otrzyma, ale w pokolenyv blysschy wyposaszy yą, gymyenye *oderszy, wygyawszy dzeczy nyszszych slaczczyczow abo slug, abo manow, ktorych dzewkam posag y cząscz z gymyenya... w pienyądzoch ma bycz dano |
| Yesthly pyrwey zony rzeczy chowal (sc. mąż) oszobnye y odloszyl dzyeczyam, czo yesth gye myal s pyerwsza zona, ale yesthly gye wmyeszal w obeszczye y nakladal albo thargowal, tho yesth ysz szye gymy obchodzyl, thedy po gyego szmyerczy maya zoszthacz... poszlyedney zenye |
| na piędzi mąż |
| dziki mąż |
| iść, pójść, ście za mąż: |
| dać, dajać, oddać, wydać, wydawać, zmawiać za mąż: |
| 'wydać za mąż, nuptum tradere': |
| jeden jako drugiż mąż |
| jeden jako drugiż mąż |
| Gestly byl szwogey pirwey zony rzeczy szchowal (sc. mąż) oszobnye y odlozyl dzyeczom..., tedy ony rzeczy mayą gye dacz gego dzyeczom, czo gye myal s pyrwa zona, albo gestly wmyeszal *naglad albo natargowal (OrtMac 53: thargowal), to gesth gych (pro ysz) sz nymy obchodzyl szye, tedy po gego smyerczy maya szostacz... poszlednye zony<e> |
| zmawiać (za mąż) za kogoś |
| na piędzi mąż |
| Aczlibi bracza zmarli abo gych nye bilo, tedy wzdy nyekako dzewka dana (sc. za mąż) dzerszawy nye otrzyma (filiae de hereditatibus aliqualiter non succedant, Sul 57: dzewky... nykako blyskosczy ymyecz nye mogą) |
| Ten mąż od swej żony prawy od tego opiekalnika jej wiano, coż jej wianował umarły mąż i został jej [wiano] winowaty (quod ei mortuus vir debitorie mansit, OrtMac 20: został jej wi[a]nowaty) |
| Tobye zrok on (sc. święty mąż) nawrocyl (te... videre fecit lumen caeli) |
| Yesthly pyrwey zony rzeczy... wmyeszal (sc. mąż) w obeszczye y nakladal albo thargowal, tho yesth ysz szye gymy obchodzyl (OrtBr VII 557: obchodzyl szye), thedy po gyego szmyerczy maya zoszthacz... poszlyedney zenye |
| Uraszylbi ktori (sc. mąż) szonø czyøszkøø (mulierem praegnantem) a martwe dzeczyø urodzylabi |
| 'dać za małżonkę, uczynić małżonką, wydać za mąż, nuptum dare, despondere, coniugem dare': |
| Yesthly pyrwey zony rzeczy chowal (sc. mąż) oszobnye y odloszyl dzyeczyam, czo yesth gye myal s pyerwsza zoną |
| Gego przyrodzeny[v] przyyaczele mowyą, ysz gego zoną nye ma dzalv w them domv przetho, ysz ten dom wzdam (pro wzdan) gemv... a ysze byl sobye zostawyl (sc. mąż) wolne panstwo swego gymyena (dominium et potestatem, OrtMac 133: ysz byl szobye wolnye zoszthawyl panszthwo szwe) |
| Gdyby on (sc. mąż) pyrwey vmarl, tedyby to wszyczko myalo szye zaszye dzyedzyczne wroczycz |
| Dzewka dana (sc. za mąż) dzerszawy nye otrzyma, ale w pokolenyv blysschy wyposaszy yą, gymyenye *oderszy, wygyawszy dzeczy nyszszych slachczyczow abo slug, abo manow |
| Genze (sc. mąż) gest vstøpyl k nyey (ingressus est ad eam) |
| Gdy szye maya poyacz, tedy yey... przed dobrymy ludzmy wyano daye (sc. mąż), wymawyayacz (OrtOssol 85, 2: *wymyenyayvcz), czo ona ma myecz po yego szmyerczy |
| Gdze szye mayą poyacz, tedy gey (sc. pani) yawno wyano daye, (sc. mąż) *wymyenyayvcz (OrtMac 115: wymawyayacz), czo ona ma myecz po gego szmyerczy |
| wydać (za mąż), za mąż wydać, w żonę wydać |
| wydawać (za mąż), za mąż wydawać |
| Vderzyl gy (sc. mąż Jakoba) w byodrø a natemyeszczye gemv vmdlala (statim emarcuit) |
| 'dobra ruchome, które dostaje kobieta wydawana za mąż, dodawane do posagu (zwykle o tej samej wartości pieniężnej co posag), to, co kobieta wychodząca za mąż otrzymywała w postaci odzieży, bielizny, kosztowności, sprzętu itd., także posag, bona mobilia, quae feminae nubenti praeter dotem dabantur: vestes, lintea, supellex etc., etiam dos ipsa': |
| 'dobra ruchome stanowiące wyprawę kobiety wychodzącej za mąż, bona mobilia, quae feminae nubenti praeter dotem dabantur': |
| Bądź ona szła za jiny mąż, bądź nie szła |
| dać za mąż |
| Bogosławiony (Puł: błogosławiony) mąż, jenże napełnił jest żądzą swoję (beatus vir, qui implevit desiderium suum) |
| Gospodzin jako mąż bojujący (Dominus quasi vir pugnator Ex 15, 3) |
| Mąż przesilny i bojowny (vir fortissimus atque pugnator) |
| O wienie a daninie. Żona, gdy mąż umrze, przy wienie a daninie ostać ima (uxor marito mortuo corca donationem et dotem remanebit) |
| Jedna niewiasta przyszła przed gajny sąd z swem mężem rzekąc: ... wzdawam swemu mężowi wszyćko, cokolwiek mam, bądź niewieście rzeczy, słowie gerade, bądź jinne rzeczy niewieście, słowie ungerade... Tako ta niewiasta umarła, a zostały po niej trzy rodzone siostry, a z tych to trzech siostr jednej mąż przyszedł przed gajny sąd i odwołał to darowanie dla tych to niewieścich rzeczy |
| Tej umarłej niewiasty mąż nie może mieć tego darowania i tej niewiasty rzeczy, bo ty niewieście rzeczy słuszają jej bliszym..., słowie żeńskiej twarzy |
| Sara ślubiła wyprawić Krzczona z tego rękojemstwa, coż ji je mąż wręczył 1398 |
| 'dawać za mąż, in matrimonium dare': |
| Ustawiamy, iż gdy ktory naszych ślachcicow dziewkę swoję za mąż da... A takież czujemy o dziewkach ślachcicow niższych wojewody, aby je za żywota dali mężom (idem sentimus de filiabus nobilium inferiorum a palatino) |
| Franciszek... Łucyją..., gdyż jeszcze była przed laty alibo młodsza lat (dum adhuc esset minor annis, Dział 26: gdy jeszcze jej lata nie były wyszły), ... ją za mąż wydał |
| w odniesieniu do kobiety wychodzącej za mąż: |
| dać, dajać, dawać, oddać (się), snębić, wydać, wydawać, zdać za mąż, za kogoś |
| 13. (o zawieraniu małżeństwa) a. wskazuje kobietę, której przy pójściu za mąż rodzina daje posag: |
| Gdyż na polu najdzie mąż dziewkę, jeż to jest oddana, a popadw ją leżał s nią (concubuerit cum ea), on sam umrze |
| Błogosławiony mąż, jegoż jest pomoc od ciebie, wstąpienia w siercu swym rozłożył, w padole słez (in valle lacrimarum, Fl: w padole słez), na mieście, jeż położył |
| Błogosławiony mąż, jegoż jest pomoc od ciebie. Wstąpienia w siercu swojem rozłożył w padole słez (ascensiones in corde suo disposuit in valle lacrimarum, Puł: w padole słez) |
| (mąż) zakonny |
| 'mąż, małżonek, maritus': |
| Możeli ta pani odzierżeć swe pirwe danie wiana..., co jej... mąż dał i zapisał, czyli nie ma mieć pirwego wiana przez... wtore danie i zapisanie (iuxta tenorem litterae suae)? |
| A mąż... wziął pieniędzy na dwie grzywnie czynszu tegoż domu i temi pieniędzmi zbudował zasię (reaedificavit) ten dom po pogorzeniu |
| Gdyż pojmie mąż żonę a potem będzie ją nienawidzieć, wymyślaję na nię sromotę, prze ktorąż to by jej zbył (quibus dimittat eam) |
| 'umożliwić komuś popełnienie gwałtu na kobiecie, czy też wydać za mąż, mulierem alicui violandam vel nubendam dare' (?): |
| Stąd takim obeźrzeć chcąc na potem (de cetero) ustawiamy, aby żona, gdy mąż umrze, tylko przy posagu a wienie ostała |
| Przyszła jedna niewiasta przed gajny sąd i jest swe jimienie i swą rzecz wzdała... A gdyż juże ta niewiasta to uczyniła zdanie (OrtOssol 29, 1: danie, dum autem mulier praefata donum sic fecerat), poszła za mąż i umarła |
| Błogosławiony mąż, ...wstąpienia w siercu swojem rozłożył, w padole słez (in valle lacrimarum), na mieście, jeż położył |
| Błogosławiony mąż, jemuż nie położył Bog grzecha ani jest w jego dusze zgłoba (dolus, Puł: zdrada) |
| Zatym jeden mąż napiął łęczysko, w nieistność strzelił strzałę a nagodą (casu) zastrzelił krola israhelskiego miedzy płucem a miedzy żołądkiem |
| Zgodziło się (OrtMac 114: zgodziło sie) potem (tunc accidit), iż mąż onej umrze (pro vmarley) żony pojął żonę tego umarłego męża |
| Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę..., tedy ty dzieci, co z sobą mieli potem, jako się pojęli w małżeństwo, są małżeńskie dzieci i mogą wziąć jimienie jich |
| Mali mąż żonę małżeńską i dziewkę z nią, umrzeli mu żona a dzieci zostaną u ojca |
| Gdyby mąż bydlił z swą poczesną żoną w małżeństwie |
| 'wydać za mąż, nuptum dare': |
| 'mąż i żona, małżonkowie, maritus et uxor, coniuges': |
| 'mąż córki, też bratanicy, gener, maritus filiae, etiam filiae fratris': |
| 'mąż siostry, maritus sororis': |
| Małżonka (uxor) w domu *męże swego gdyż się ślubem zawiąże a przysięgą, usłyszyli mąż a milczałby ani zapowie ślubu, spełni, cożkoli ślubiła |
| 'mąż i żona, coniuges, maritus et uxor': |
| Tedy jeden mąż z synow prorokowych (de filiis prophetarum) rzecze ku swemu towarzyszowi |
| Bogosławiony mąż, jenże napełnił jest (Puł: napełnił) żądzą swoję z nich (qui implevit desiderium suum ex ipsis) |
| Zatym jeden mąż napiął łęczysko (tetendit arcum) |
| Ustawiamy, aby mężom a mężczyznam (viris et masculis, Dział 46: każdy mąż) dawność trzech lat tylko stała |
| Ten stary mąż i jego żona Elżbieta, prz<ez>dziatkini, osobnym darem w swe starości przeciwo wszemu przyrodzeniu wielebny i przesławny płod przyjęli |
| Iże pirwie moj mąż zastawił mi wiano[wał] 1416 |
| Sara ślubiła wyprawić Krzczona s tego rękojemstwa, coż ji je mąż wręczył 1398 |
| Błogosławiony mąż, jen (qui) jest nie szedł po radzie niemiłościwych |
| Mąż języczny (vir linguosus, Fl: mąż mołwiący) nie prześpieje na ziemi |
| Jakom ja zmowcą był w tej rzeczy, kiedy Jadwigę zmawiano za mąż za Stanisława 1457 |
| Wdowa... w domu, w ktorem ten to mąż jej bydlyć był obykł, ... mięszkała będzie (manebit) aliż do jej żywota |
| Tedy ten mąż przedał tej żony[e] oćczyznę [szwą] a wziąwszy pieniądze... i zmurował (munivit) ten zgorzały dom |
| Uraziłby ktory żonę ciężką, ... poddan będzie szkodzie, kako wiele (quantum) żądałby mąż niewiasty |
| Ale syn, jen się tobie urodzi, będzie mąż przepokojny (quietissimus) |
| Jeden mąż napiął łęczysko, w nieistność strzelił strzałę (in incertum sagittam dirigens) a nagodą zastrzelił krola israhelskiego |
| Ma-li mąż żonę małżeńską i dziewkę z nią, umrzeli mu żona a dzieci zostaną (OrtOssol 14, 3, OrtMac 53: zostaną) u oćca (pueri manent circa patrem) |
| Co mąż z swą żoną zarobił, to żenie po niem zostanie (istud obtinere debet, OrtMac 27: po nim zostało albo zostanie) |
| Jakom ja nie wniosł się w ten dom samoczwart..., gdzie ją jej mąż zostawił... po śmierci swej na stolcu wdowiem 1491 |
| Gdyby mąż albo żona nalezieni na przestąpieniu małżeństwa (in adulterio), ... co oni mają o to cirpieć |
| Błogosławiony mąż, jen jest nie szedł po radzie niemiłościwych (in consilio impiorum) |
| Możeli tego umarłego człowieka bliższy przyrodzeny jimienie i jego dzieci wziąć w swą opiekę przez wolej i działu (OrtBrRp 75, 4: dzięki) jich matki, bądź ona szła za jinny mąż, bądź nie szła? |
| Błogosławiony mąż, jen boji sie Boga, w kaźności (in mandatis, Fl: w kaźnioch) jego chcieć będzie bar-zo |
| Żona, gdy mąż umrze, przy wienie a daninie ostać ima (circa donationem et dotem remanebit) |
| Franciszek... Łucyją... ku trzymaniu i chowaniu wziął na swą pieczą; a w pościu czasa ją, gdyż jeszcze była przed laty alibo młodsza lat..., za mąż wydał (dum adhuc esset minor annis, ... maritavit) |
| Nasz ociec star jest a niżądny (nullus) mąż nie ostał w ziemi |
| 'wyjść za kogoś za mąż, alicui nubere': |
| Żona, kiedy mąż umrze (marito mortuo)..., przy wszystkiem dobrze... miałaby ostać |
| Gdyż mąż pojmie żonę nowo (cum acceperit homo nuper uxorem), nie pojdzie ku boju |
| Nie pokala siebie kapłan miedzy umarlcy... jedno tylko miedzy przyrodzonymi..., to jest nad otcem i nad macierzą... i nad siostrą dziewoją, ktoraż nie jest dana za mąż (super... sorore virgine, quae non est nupta viro, Bible Musejní: nad sestrú dyewogy) |
| Ten umarły człowiek zostawił po sobie długi, a ty długi fordrowali (OrtMac 87: fołdrowali) albo prawili pospołu tych dzieci opiekaldnicy i mąż tej żony, tych dzieci oćczym |
| 'narzeczony, pan młody, też mąż, małżonek, sponsus, item maritus, coniunx': |
| Aby snad nie byli miedzy wami mąż albo żona..., jegoż to by sierce było odwrocono od Pana Boga twego dziś, żeby szedł (ut vadat) i służył bogom tych narodow |
| Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę, ... tedy ty dzieci, co z sobą mieli potem, ... mogą wziąć jimienie jich |
| Nie po<j>mie mąż żony otca swego ani obnaży odzienia jej (nec revelabit operimentum eius) |
| Jako Paszek bieżał gwałtem... na paniej dom i ranił jej syna pirzwey, niż jej mąż zabit, i w tem ją obnieczcił 1409 |
| Stworzycielu moj, proszę ciebie, aby nie przepuścił ciała mego i dziewictwa poruszyć, bo jeś ty moj <oblubieniec, mąż>, towarzysz i przybytku serca mego osobny obraniec (tu meus sponsus es, coniux et sodalis, et cordis mei thalami maritus singularis) |
| Potem gdy jeszcze jej lata nie były wyszły (dum adhuc esset iunior annis, Sul 37: gdyż), jest ją dał za mąż |
| Ten mąż umarł a ta żeńczyzna (mulier) poszła za drugiego męża |
| Nie oblecze się żona w rucho męskie ani mąż używać będzie rucha żeńskiego (nec vir utetur veste feminea) |
| Zatym jeden mąż nagodą zastrzelił krola israhelskiego miedzy płucem a miedzy żołądkiem (inter pulmonem et stomachum) |
| Jako to świaczą, iże Katerzyna... nie rąbi ani gaji, gdzie jej mąż nie rąbił ani gajił rok ot roka 1424 |
| Dziewki... już dorosłe a ku wydaniu podobne chowają, nie chcąc jich za mąż dać na ten koniecznie umysł (in hunc finem), eżby jimienie jich mogli dłużej dzirżeć |
| Gdy mąż bydlił z swoją żoną poczesną w małżeństwie |
| 'dawać za małżonkę, wydać za mąż, nuptum dare': |
| Gdyż moj mąż... memu dawaniu i wymowieniu przyzwolił (admisit et consensit)..., przeto moje dawanie i wymowienie ma <mieć> moc |
| Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę, a nikt przeciw temu nie odmawiał, tedy ty dzieci... mogą wziąć jimienie jich |
| Ten mąż od swej żony prawi (OrtMac 20: chce) od tego opiekalnika jej wiano |
| Gdyż mąż pojmie żonę nowo, nie pojdzie ku boju..., ale prozen będzie przez pokuty w domu swem (sed vacabit absque culpa domi suae) |
| Jakom ja nie pobrał czynszow w Małochowie pani, k czemu by prawo miała, gdzieby jej mąż otumarł 1438 |
| Jednej (sc. siostry) mąż przyszedł przed gajny sąd i odwołał (OrtMac 68: odwołał) to darowanie |
| 'mąż matki w stosunku do jej dzieci z wcześniejszego małżeństwa, vitricus, matris maritus': |
| Jako Hanczyn mąż za swego żywta nie był w dzirżeniu tej dziedziny 1399 |
| Gdyby człowiek, mąż albo żona, nalezion nie-w-małżeństwie (i. e. w niemałżeństwie, in adulterio) |
| Mąż kosmaty a skorzanym powrozkiem opasany po swych biodrach (vir pilosus et zona pellicea accinctus renibus) |
| 'mąż, maritus': |
| Tedy prosił tej paniej mąż opiekaldnik<ow> tego to dziecięcia, aby mu zostawili ty łyżki z kubkiem za ten to korczak, bo w jednej były wadze (in aequali pondere fuerant) albo słowie iż takie wiele ważyły ty łyżki i kubek jako korczak |
| Jozyjasz... pobrał kości z rowow i spalił kości na ołtarzu a pokalał ji podle słowa bożego, jeż mowił mąż boży (vir dei) |
| Dziewki... już dorosłe a ku wydaniu podobne (nubiles) chowają, nie nie chcąc jich za mąż dać |
| 'kobieta, której mąż umarł, mulier, cuius maritus obiit, vidua': |
| Ku otłożeniu szkodnego nałogu..., iż żona po śmirci męża na stolcu wdowskiem (in sede viduali)... ostanąc, po mężu wszystko jimienie trzymała..., ustawiamy, aby żona, gdy mąż umrze, tylko przy posagu a wienie ostała |
| hypocor. 'wdowa, kobieta, której mąż umarł, mulier, cuius maritus obiit, vidua': |
| Panna za żywota oćca za mąż wydana z oprawą, po śmierci oćca brata nie może gabać o posag |
| mąż krwi |
| Ustawiamy, aby żona kiedy mąż umrze tylko przy tem oprawieniu, cso jest domowne (circa paraphernalia domestica)..., ostała |
| Zbierze mąż czysty popioł krowy i pospie ji przed stany... i k wodzie kropienia (in aquam aspersionis), bo za grzech krowa zeżżona jest |
| A mąż bez żony wziął pieniędzy na dwie grzywnie czynszu tegoż domu i temi pieniędzmi zbudował zasię ten dom po pogorzeniu |
| Mąż albo żona, w ktorychże to będzie wieszczy albo guślny duch (pythonicus vel divinationis fuerit spiritus), śmiercią umrzeta |
| Przeklęty mąż przed Bogiem, <jen> odnowi a udziała miasto Jerycho: w pirworodzeniu swem fundamenty jego założy (in primogenito suo fundamenta illius iaciat) |
| 'to, co kobieta, wychodząc za mąż, otrzymywała w postaci odzieży, bielizny, kosztowności, sprzętów itd., wyprawa, res, quae feminae nubenti ad usum domesticum dabantur': |
| Aby każdy o... dziedziny doskonale mogł czynić, krotkości nie mając w dawności, ustawiamy, aby każdy mąż miał dawność za trzy lata, a... wdowa... za sześć lat |
| mąż krwawy |
| Błogosławiony mąż, jegoż jest imię Gospodnowo nadzieja jego i nie glądał jest... na wściekania krzywa (non respexit in... insanias falsas) |
| A gdyż pobiegł mąż jeden, przywiodł ji ktoś (quidam) ku mnie |
| W tem czasie poklął jest (imprecatus est) Jozue rzekąc: „Przeklęty mąż przed Bogiem" |
| 'opłata na rzecz pana feudalnego (zapewne uiszczana za dziewczynę wychodzącą za mąż do innej wsi), tributum domino feodali pendi solitum (fortasse a puella, quae in alterius vicum nubebat)': |
| Siostry, gdyby były za mąż wydany, dzierżawy abo jimienie otrzymają (valeant possidere, Sul 57: mają mieć) |
| 'narzeczony, pan młody, może też mąż, sponsus, fortasse etiam maritus': |
| Cokoli mąż jidącego jimienia swej żenie, poki była żywa, k sobie wziął, ... to ma mieć |
| Niechać... mąż... siedzi na swem mieście...., ać nie jeździ s nami do boja (et non descendat nobiscum in proelium) |
| Błogosławiony mąż, jen... na stolcu nagłego spadnienia (in cathedra pestilentiae) nie siedział jest |
| Błogosławiony mąż, jegoż jest pomoc od ciebie, wstąpienia w siercu swojem rozłożył, w padole słez, na mieście, jeż położył (quem posuit) |
| Jakom ja nie wniosł się w ten dom samoczwart s sobie rownymi anim jej (sc. wdowy) domu zastąpił, gdzie ją jej mąż zostawił..., anim tem wniesienim umniejszył jej ważności jako dwie kopie groszy 1491 |
| Jako przy tem byli, kiedy Sara ślubiła wyprawić Krzczona s tego rękojemstwa, coż ji je mąż uręczył o wzdanie Koszkowa 1398 |
| Ten mąż dan na porękę (OrtRp 21, 2: ad fideiussoriam caucionem na porękę, OrtMac 42: na rękojemstwo), aby go postawiono na <wy> rzeczony dzień |
| Niechać się wroci mąż a siedzi na swem mieście, na niemżeś ji usadził (in quo constituisti eum) |
| 'wyprawa, to, co kobieta wychodząc za mąż, otrzymywała w postaci odzieży, bielizny, kosztowności, sprzętów itd., vestimenta, res pretiosae etc., quae nubenti dabantur': |
| O posażeniu dziewek wydawanych za mąż (de dote danda, Dział 52: o posagu dziewce namienionem) |
| Jako ociec nasz Elenę wydał za mąż, posażył i za posag jej mężewi uczynił dosyć 1458 |
| Mąż kosmaty a skorzanym powrozkiem opasany (zona pellicea accinctus) po swych biodrach |
| Jako Jakusz z Drogosławem nie obiecali swe sietrze... czepca postawcewego, gdy ją za mąż dajali 421 |
| Tedy ona ten dom murowany ma osiędnąć, przeto iże ten mąż... sobie o to murowanie nie utwardził (ratione munitionis nihil iuris obtinuit, OrtMac 24: nie utwierdził) |
| Tedy ona ma ten murowany dom wziąć, przeto iż ten mąż... sobie o to murowanie nie utwierdził (nihil iuris obtinuit, OrtOssol 28, 2: nie utwardził) |
| Ale zbierze mąż czysty popioł krowy i pospie ji (sffundet eos) przed stany |
| Błogosławiony mąż, jegoż nie winował Bog w grzesze (cui non imputavit dominus peccatum) |
| Potem mąż i żona zastawili to jimienie i za to jeszcze winowaci (invadiaverunt pro pecunia, quam ipsi tenentur) |
| 'wydawać za mąż, filiam in matrimonium collocare, nuptum dare': |
| Błogosławiony mąż, jegoż jest pomoc od ciebie, wstąpienia (ascensiones) w siercu swojem rozłożył |
| Eż Katusza wziąwszy swe, cso miała i przyniosła, s tym szła za wtory mąż 1398 |
| Nie będzie moc jej pirwy mąż zasię za małżonkę wziąć (recipere eam in uxorem) |
| 'wyjść za mąż, maritum ducere': |
| Tedy prosił tej paniej mąż opiekaldnik<ow>..., aby mu zostawili ty łyżki... Opiekaldnicy wzięli to na rozmyślenie (de eo volebant se tutores permeditare) |
| Ustawiamy, iż gdy ktory... dziewkę swoję za mąż da a posag podobny namieni, a wtem umrze (ipso defuncto), tedy brat... sto grzywien dać ma po niej |
| Błogosławiony mąż, jen... na stolcu nagłego spadnienia (in cathedra pestilentiae) nie siedział jest |
| Dzewky... dorosłe a ku wydaniu podobne (nubiles ad desponsandum) chowają, nie chcąc jich za mąż dać |
| Eże Maciek popełnił swej siestrze Jadwidze, cso jej mąż wyjednał, i to jej zapłacił 1405 |
| Gdyż moj mąż... będąc mem opiekadlnikiem memu dawaniu przyzwolił, nic przeciw temu nie mowiąc, wtem umarł, przeto dawanie i wyjimowanie(OrtOssol 96, 3: moje dawanie i wymowienie) ma moc <mieć> i stać 3 podług prawa (donum meum cum exceptione potestatem habere et stare debet) |
| Gdyż słuńce wyszło z gory (sol egressus est super terram), tedy wszedł do tego miasta Segor mąż |
| Gdy jeszcze jej (sc. Łucyi) lata nie były wyszły (dum adhuc esset minor annis, Sul 37: gdyż jeszcze była przed laty), jest ją dał za mąż |
| Jakom... nie wniosł się w ten dom samoczwart..., gdzie ją jej mąż zostawił... anim tem wniesienim umniejszył jej w ważności jako dwie kopie groszy 1491 |
| 'stryj czy też mąż siostry, patruus vel etiam maritus sororis': |
| 'dać córce (siostrze) wychodzącej za mąż należne jej mienie ruchome lub nieruchome, dać wyprawę, posag, filiae (sorori) nubenti dotem vel parapherna donare': |
| 'danie posagu czy też wyprawy wydawanej za mąż kobiecie, actus mulierem nubentem dote vel paraphernis donandi': |
| Będzie<li> kto nalezion w niemałżeńst[e]wie..., bądź mąż, bądź niewiasta, a gdy nań strzegą, słowie iż za gorącej rzeczy ufycą (deprehensus in adulterio et in stupro in facto manifesto), ty mają z wołanim przed prawo przywieść |
| Zatym jeden mąż napiął łęczysko, w nieistność strzelil strzałę (in incertum sagittam dirigens) a nagodą zastrzelił krola israhelskiego |
| Uderzy kto brzemienną niewiastę..., tedy ten, co uderzył, ma zapłacić, cso onej mąż prawi podług wyrzeczenia jednaczow (quantum... arbitri iudicaverint Ex 21, 22) XV p. post. |
| 'mąż siostry, maritus sororis': |
| 'mąż siostry czy też stryj, maritus sororis vel etiam patruus': |
| 'opłata na rzecz pana feudalnego, uiszczana za dziewczynę wychodzącą za mąż, tributum domino feodali pendi solitum a puella, quae nubebat': |
| 'mąż siostry, maritus sororis': |
| Noe był mąż sprawiedliwy a wyszszy (perfectus fuit) nade wszytko swe pokolenie |
| 'dać za mąż, filiam nubendam alicui tradere': |
| Mąż kosmaty a skorzanym powrozkiem (zona pellicea) opasany po swych biodrach |
| Jako mąż moj... rozdzielił się imienim ruszającym pr<z>ez dzielce... z bratem s rodzonem 1495 |
| Gospodzin jako mąż bojujący, Wszemogący (omnipotens Ex 15, 3, BZ: wszechmogący) imię jego |
| małżonki 'mąż i żona, maritus et uxor': |
| 'mąż, maritus': |
| Jako Mikołaj, Marcin i Maciej nie byli opiekadlnicy paniej Margorzaty ani jej za mąż dali, ani sie jej przezdzięczno nijednym rękojemstwem obwiązali, dojąd śluba nie brała 1426 |