| dzień |
| noc i dzień, noc a dzień, dzień i noc, po nocy dzień |
| 'późniejszy, następny': w terminologii prawniczej: dłuższy dzień 'termin sześciotygodniowy, a specjalnie ostatni dzień tego terminu, dicitur a iuris peritis de sex hebdomadum termino imprimis de postremo huius termini die': |
| 3. o świętach chrześcijańskich: a. dzień Bożego Narodzenia, Boże Narodzenie, Narodzenie Chrystusowo 'święto przypadające na dzień 25 grudnia, Nativitas Domini': |
| 'dzień po dniu, dzień za dniem, in diem, inde ab hoc usque ad alterum diem': |
| noc i dzień, noc a dzień, po nocy dzień: |
| 'dzień pełen dźwięków (śpiewów i muzyki), tu żydowskie święto Trąbek, festum Tubarum (apud Iudaeos)': |
| 'dzień, który poprzedził dzień dzisiejszy, wczoraj, dies hesternus, heri': |
| 'odnoszący się do targu, ad mercatum pertinens': dzień targowy 'dzień, w którym odbywa się targ, dies, quo mercatus habetur': |
| 'szabat, siódmy dzień tygodnia, sabbatum Iudaeorum, septimus dies hebdomadae': |
| dzień świąteczny |
| 'pełny dzień, nitidus dies': |
| (w terminologii prawniczej): dalszy dzień, rok 'termin sześciotygodniowy, a specjalnie ostatni dzień tego terminu, dicitur a iuris peritis de sex hebdomadum termino, imprimis de postremo huius termini die': |
| 'związany z przaśnicami, ad panem non fermentatum pertinens': dzień sławny prześniczny 'żydowskie święto Przaśników, dies festus Iudaeorum, azyma': |
| 'pełny dzień, dies, lux': |
| 'ustalony w wyniku umowy, umówiony, condictus, condictatus': zmowny dzień 'oznaczony termin, tempus constitutum, terminus designatus': |
| 'przez cały dzień, tota die': |
| dzień pole dnia, na każdy dzień, (po) wszytki dni, po wsze dni |
| Szczodry Dzień, Dzień Świeczek |
| położony, przerzeczony, rzeczony, omowiony, wyrzeczony, zdany dzień |
| 'termin sześciotygodniowy, a specjalnie ostatni dzień tego terminu, dicitur a iuris peritis de sex hebdomadum termino, imprimis de postremo huius termini die': |
| ote (ode) dnia w dzień, dzień ote (ode) dnia |
| 'dotyczący gnoju, stercoralis, qui stercus attinet': dzień gnojowy 'dzień, w którym kmiecie byli zobowiązani do pracy dla pana przy wywożeniu czy rozrzucaniu gnoju, dies, quo coloni domino servire atque per eius campum stercus sternere debebant': |
| 'dzień sądu ostatecznego, dies novissimus': |
| Ale we trzech wi<e>lkich sądziech, gdy bywają jeden na świętego Jana i Pawła dzień, drugi osmy dzień po świętem Macieju, trzeci na dzień świętej Agaty |
| 'mający związek z sierpem, ad falcem pertinens': a. (dzień) sirpowy 'dzień, w którym kmiecie byli zobowiązani do pracy dla pana przy żniwach, dies, quo cmethones messem domino fecerunt': |
| 'codziennie, co dzień, cottidie, omni die': |
| Dzień Trąbny |
| 'związany z iskrą, ogniem, ad igniculum, ignem pertinens': jaskrzysty dzień święty 'chrześcijańskie święto obchodzone jako pamiątka zesłania Ducha Świętego, Pięćdziesiątnica, tzw. Zielone Świątki, festum Spiritus Sancti e caelo missi, quod quinquagesimo die post Pascha celebratur, Pentecoste': |
| Dzień zamętka a łajania, a bluźnienia dzień ten (dies tribulationis et increpationis et blasphemiae) |
| 'wyznaczyć termin, zgodzić się na termin, dzień, terminum statuere, assignare': |
| 'uroczysty, solemnis': [dzień czstny] |
| akty religijne: [dzień święty czynić] |
| 'dzień następny po dniu dzisiejszym, dzień jutrzejszy, jutro, cras, dies crastinus': |
| 'ostateczny, nieodwołalny, peremptorius' zawity (rok), rok zawity, dzień zawity, zawite prawo 'ostatni z terminów dopuszczonych przez prawo w danej sprawie, na którym powinien zapaść wyrok, postremus dierum iudicii habendi, qui litis cuiusdam diiudicandae causa legibus conceduntur, quo die sententia pronuntiari debet': |
| W szosty dzień sebrali dwoj pokarm, to jest dwie mierze <gomor> na dzień na każdego człowieka (id est duo gomor per singulos homines) |
| dać dzień przed sie |
| Dokąd nie smieni dzień się (war. kal.: nie mieni się dzień, mamotrekt mikułowski: dokudž nezmine den) donec aspiret dies (dilectus meus mihi et ego illi, qui pascitur inter lilia, donec aspiret dies et inclinentur umbrae Cant 2, 17) ca 1470 |
| 'dzień jutrzejszy, dzień bezpośrednio następujący, dies posterior, dies qui sequitur': |
| Jaco Jan ne ssmowil swego possla (sc. na dzień), kyedi by mal wyecze w szwey wsszy 1414 |
| Dziesiąty dzień miesiąca tego siodmego dzień oczyszczenia będzie przesławny... a snędzicie dusze wasze (affligetis animas vestras) w niem |
| przez trzeci dzień |
| (pierwsza) [pirwa] godzina na dzień |
| dzień dzisiejszy: |
| dzień wczorajszy, przedwczorajszy: |
| rok i dzień: |
| stałe połączenia: dzień targowy: |
| sądny dzień: |
| dzień cny, naroczy(s)ty, niedzielny, świąteczny, świątków, święcenia, święty, świadome dni |
| sobotni dzień |
| dzień Bożego Narodzenia itp.: |
| 'dzień roków sądowych, terminorum iudicialium dies, dies celebrandi terminos iudiciales': |
| dzień zawity |
| Jaco Jan ne ssmowil swego possla (sc. na dzień), kyediby mal wyecze w szwey wsszy 1414 |
| dziś trzeci dzień |
| Dokąd nie mieni się dzień (war. lub.: dokąd nie smieni dzień się) donec aspiret (donec adspiret dies et inclinentur umbrae Cant 2, 17) 1471 |
| 'spędzić, przeżyć dzień, diem exigere': |
| Dziesiąty dzień miesiąca tego siodmego dzień oczyszczenia (dies expiationum) będzie przesławny |
| 'sądny dzień, dzień sądu ostatecznego, dies iudicii extremi': |
| Gromnice 'święto Matki Boskiej Gromnicznej, przypadające na dzień 2 lutego, dzień poświęcania świec, festum Purificationis B. M. V., quo candelae benedici solent': |
| Jakom ja w ten czas siedział pole ławnikow w ten dzień, na ktory dzień włodarz pana Janow zdał rok 1428 |
| Ale we trzech wi<e>lkich sądziech, gdy bywają jeden na świętego Jana i Pawła dzień..., trzeci na dzień świętej Agaty, gdy burgrabia siedzi na sądzie a tako długo, poki on siedzi, jest wina ośmdziesiąt szelągow drobnych pieniędzy |
| Sądny dzień maranata (war. lub. rp.: *maranatho, id est donec veniat dominus, vel in adventu domini, vel id est dominus venit, id est sądny dzień, I Cor 16, 22) 1471 |
| Przeciwko temu widzi sie niektorym ludziom (quidam homines asserunt, quibus apparet), kakoli przeszedł... dłuższy dzień ukazania Opawcom, wżdy oni jeszcze mogą mieć... drugi dzień |
| Przetoż ten dzień w starych księgach rozmaite dziej<ą> Epifanije, czusz dzień rozmaitego oświecenia Jesukrystusowego, bo Epifanija mieni się oświecenie (unde et in antiquioribus libris dies Epiphaniorum, id est plurium illustrationum Christi. Epiphania enim illustrationem sonat) |
| dzień (święty) wiel(i)konocny, święty dzień wielikonocny, dni (święte) wielikonocne, wielikonocne gody, święto, święta wielikonocne |
| 'w liturgii katolickiej dzień, w którym kapłan posypuje popiołem głowy wiernych, pierwszy dzień Wielkiego Postu, feria quarta Cinerum': |
| 'dzień rozprawy sądowej w sądzie wiejskim, dies, quo iudicium celebratur': |
| 'dzień targowy, dzień przeznaczony na ogólnie dostępny handel, sprzedaż i kupowanie, jarmark, dies, quo mercatus habetur, mercatus': |
| W dzień skwary (1471 MPKJ V 39: w dzień biały, gorący, w skwarny) feruenti die (Rechab et Baana ingressi sunt, fervente die, domum Isboseth II Reg 4, 5) ca 1471 |
| Feruenti die w dzień biały, gorący, w skwarny (R XXXIII 139: w dzień skwary; Rechab et Baana ingressi sunt, fervente die, domum Isboseth II Reg 4, 5) 1471 |
| W ktorysz (sc. dzień) gest ge[mv] (sc. Aarona i synow jego) vstawyl Moysesz, abi w kaplanstwye vszywaly (ut sacerdotio fungerentur) |
| sobotny dzień |
| sąd wyłożony, wyłożony sąd, dzień prawu wyłożony |
| wymieniony dzień, czas |
| A przeto nie bądźcie pieczałujący[e] na jutro, boć jutrzejszy dzień sam o sobie będzie pi<e>czą mieć. Dosyćci dzień ma w jego zgłobie (sufficit diei malitia sua Mat 6, 34) |
| Szczodry (Dzień) |
| 'święto, dzień wyznaczony na obrzędy religijne, festum, dies sacris faciendis destinatus': |
| 'dzień, w którym Chrystus dokonał swego pierwszego cudu w Kanie Galilejskiej, w którym objawił swą moc boską, dies quo Christus miraculum primum in Cana Galilaeae fecerat, suam potentiam divinam manifestavit': |
| Prędota dajał list Jacobo, a on go nie ściał wziąć, na ten dzień chciał oprawić, a *oni tego nie chciano od niego przyjąć 1396 |
| biały dzień |
| Dzień ku dniu przychodził a chwile czasu przed się bieżały, a dwie lecie się popełnile swym biegiem (duorum annorum expletus est circulus) |
| Blizu jest dzień zatracenia (iuxta est dies perditionis Deut 32, 35) |
| To wszytko było błogo obłudne..., bo wiodło i wiedzie ku wiekujej nędzy, jako znać na onym bogaćcu, jen po tem błodze, jeż miał dzień pole dnia godując, potym krople wody żądał u żebraka XV med. |
| Był jeśm biczowan wszystek dzień (fui flagellatus tota die) |
| Gdyż było trzeci dzień (die tertio), ... dwa syny Jakobowa... szli do miasta |
| We trzech wi<e>lkich sądziech, gdy bywają jeden na Świętego Jana i Pawła dzień, ... gdy burgrabia siedzi na sądzie..., jest wina ośmdziesiąt szelągow |
| Jeśm wołał cały dzień (tota die) |
| Anna, żona jego, chodziła na kożdy dzień ku tkacskiemu rzemięsłu (ibat ad opus textrinum quotidie) |
| My, dali Bóg, gotowismy sie oczyścić trzemi ślachcicy i dwiema kapłanoma, cso s nami ten cały dzień byli..., iżesmy tego... nie uczynili 1427 |
| dzień, noc |
| 'dzień chrztu, dies baptismi' (o dniu Trzech Króli, Epiphaniae Domini, obchodzonym m.in. na pamiątkę chrztu Chrystusa w Jordanie)': |
| Ty jeś Bog, zbawiciel moj, a ciebie cirzpiał jeśm (te sustinui) wszystek dzień |
| Gdyby jeden człowiek zatwierdzon w naszem prawie rok i dzień o głowę albo o rany, albo o cokolwie takiego (OrtMac 28: o co jinszego)..., możeli jego żona... osieść albo przedać jego stojące jimienie? |
| W niedzielę abo w naroczyty dzień, abo czas in feriato die uel tempore |
| Jakośm Piotraszewi dał pieniądze w czas a w godzinę na ten dzień, jakośm ślubił 1397 |
| Pirwego miesiąca cztyrnasty dzień tego miesiąca wieczor będziecie prześnice jeść (primo mense, quartadecima die mensis ad vesperam comedetis azyma) |
| 'pierwszy dzień nowego roku, Nowy Rok, Calendae Ianuariae, festum Circumcisionis Domini (apud Christianos)': |
| 'feria quinta hebdomadis maioris': ['dzień Wielkiego Tygodnia obchodzony na pamiątkę ustanowienia przez Jezusa Chrystusa Najświętszego Sakramentu'] |
| 'Wielki Czwartek' ['dzień Wielkiego Tygodnia obchodzony na pamiątkę ustanowienia przez Jezusa Chrystusa Najświętszego Sakramentu'] |
| Jako Adam na smowny dzień s listem na sołtystwo przyjał 1399 |
| 'póki trwa dzień, za widoku, interdiu, luce': |
| Gdyż... mej żenie w me jimię, gdy mnie nie było, trzeci dzień przed jej śmiercią klucze dała (sc. moja siostra) za dobrej pamięci (circa bonam rationem, OrtMac 134: z dobrej pamięci) |
| 'po dziś dzień, usque ad hunc diem': |
| Kto cierpiał rok i dzień, iż z strzechy... woda ciekła przez jego dom..., przez prawej odmowy, słowie iż przeciw temu w czas przed prawem nie odmawiał albo zabraniał (absque iusta contradictione, OrtOssol 75, 1: zabronił), ten musi też to dalej cirpieć |
| Kto cirpiał rok i dzień, aż z strzechy... woda ciekła... przez jego dwor..., przez prawej odmowy, słowie iż przeciw temu w czas przed prawem nie odmowił albo zabronił (absque iusta contradictione, OrtMac 101: zabraniał), ten musi też to dalej cirpieć |
| Pytają..., kako długo ma mieć frystu, aby tego pewność ukazał, rokli i dzień czyli [albo] więcej |
| 'należący się za dzień, dzienny, diurnus': |
| Jakom przy tem był, gdy Mikołaj ręczył u Maćka konie, a na ten dzień jich nie postawił 1404 |
| 'poniedziałek, traktowany zwyczajowo przez czeladź cechową jako dzień wolny od pracy, dies Lunae, quo opifices cuiusdam societatis negotiis vocare consueverunt': |
| Pomnicie na ten to dzień, w ktoryście wyszli s Ejipta a z domu roboty (de domo servitutis) |
| Pakli na robocie rocznej dziennej siedział (si autem in labore dierum annuali sederit), za koliżdy dzień... zapłacić będzie obwiązan |
| 'przeciąg czasu wyznaczony na dokonanie pewnych czynności, ostatni dzień tego okresu, tempus constitutum, quo aliquid faciendum est, postremus dies huius temporis': |
| Wzowi mie w dzień zamęta (tribulationis, Puł: zamętka, sim. ib. 76, 2), wytargnę ciebie |
| Iże Mikołaj Wielewieski sadzał swe jednacze na granicy miedzy Wielą Wsią a miedzy Uniesławiem; i czynił swemu roku dosyć w ten dzień, jako księgi ziemski<e> obmawiają 1444 |
| Iaco praue w ten czen (leg. dzień) ne dodawano penøczy, yaco smova bila, czso Sczepan røczil 1402 |
| Pamiętaj (memor esto, Puł: pamiętaj)... syny Edom w dzień Jeruzalem |
| Miesiąca siodmego pirwy dzień miesiąca będzie wam sobota pamiętliwa (sabbatum memoriale)... i będzie nazwana świętą |
| Trębicie w godną trąbę (buccinate in neomenia tuba) we znamienity dzień święcenia waszego |
| Siedm dni będziecie ofierować obiaty zapalne (holocausta) Panu, a dzień osmy... będziecie ofierować obiatę zapalną (holocaustum, sim. BZ Lev 22, 18) Panu |
| Bądźcie światła..., a rozdzielcie dzień s nocą, a bądźcie na rozeznanie czasom i dniom, i latom (sint in signa et tempora et dies, et annos) |
| 'mięsopust, ostatni dzień lub dni przed wielkim postem, ostatki, dies ludorum, qui ieiunium quadragesimale praecedunt': |
| Potem gdyż się dokonało niebo i ziemia, i wszytka jich okrasa (perfecti sunt coeli et terra et omnis ornatus eorum), ... i odpoczynął (sc. Bóg) w siodmy dzień ode wszego działa |
| Gospodnie, Gospodnie, mocy zbawienia mego, zasłoniłeś na głowę moyę (Fl: zaścienił jeś nad głowę moję, Biblia Zamojskich: zastienil si nad hlawu mu) w dzień boja (obumbrasti super caput meum in die belli) |
| Bo skrył mie... w dzień złych, zaszczycił mie we skryciu przebytku swego (protexit me in abscondito tabernaculi sui) |
| Gospodnie,... zaścienił jeś nad głowę moję (obumbrasti super caput meum, Puł: zasłoniłeś na głowę moję, Biblia Zamojskich: zastienil si nad hlavu mu) w dzień boja |
| Ja skryję a zataję oblicze moje (absondam et celabo faciem meam) w ten dzień |
| Bracia, dzie, miła, patrzymy tego dobrze, iżbychom ten to dzień dzisiejszy w wiesielu i w nabożejstwie ji skroczyli. Ale czemuć tuta mowi „w nabożestwie”? Jedno przezto, iżbychom nie patrzyli marne chwały tego to świata, ale bychom się nauczyli swych grzechow spowiedać a pokutę za nie strojić |
| Jakośm panu Wojtkowi zdawał rok po obesłaniu trzeci dzień 1420 |
| W dzień zamęta mego Boga szukał jeśm... i nie jeśm zdradzon (non sum deceptus, Puł: nie jeśm obłudzon) |
| Jako było w dzień urodzenia Herodowa, tedy uczynił gody wielikie |
| A jako iż tamo był (cum autem esset Jo 2, 23) w Jerusalem święty dzień wielikonocny, wielu ich uwierzyło weń widząc cudo, co czynił |
| Strzec będzie grzeszny prawego i skrzytać będzie nań zęby swymi. Ale Gospodzin naśmiewać sie będzie jemu, bo patrzy (Fl: przeźrzał), by przyszedł dzień jego (quoniam prospicit, quod veniet dies eius) |
| Dziesiąty dzień tego miesiąca... będzie wam święty i dostojny (sancta erit atque venerabilis) |
| Przestąpi-li kto mieski wielkierz płacić na ten dzień, jako ślubiono, to rajce na nim mogą wziąć, ne patrząc jinnego prawa |
| Fratres karissimi, diem hodiernum debemus consumere in gaudio. Bracia, dzie, miła, patrzymy tego dobrze, iżbychom ten to dzień dzisiejszy w wiesielu... ji skrocili |
| Acz jego (sc. Saula) Pan sam nie zabije, abo dzień jego przydzie, aby umarł, abo aczby w boju zczedł (a. szczedł, in proelium descendes perierit), tak mi bądź Pan miłościw, iże nie wzwiodę ręki mej na mazanego bożego |
| Synowie Efrem, dośpiewając i spuszczając łęczysko (intendentes et mittentes arcum), obrocili sie są w dzień boja |
| Ten musi to prawić przed prawem, gdy sędzia siędzie na dzień położonego prawa |
| A nie odpowiedział-li w sądziech ten to, co mu to jimienie zastawiono, a nie dozna-li (OrtBr VII 572: ani dosiągł) jego prawem pirzwej, niżli przyszedł dzień zapłacenia... tego to, co jimienie w s<w>em dłudze zapowiedział, tedy to zapowiedzenie ma przed <sie> jić i moc mieć podług prawa |
| (u Żydów, apud Iudaeos) 'dzień przygotowania baranka na święto Paschy, dies praeparationis Paschae': |
| 'zapiski z posiedzień sądu ziemskiego, commentarii iuris terrestris': |
| 'piąty dzień tygodnia, dies Veneris, hebdomadis dies sexta': |
| Pamiętaj, Panie, syny Edom w dzień Jeruzalem, jiż to mowią: Zjinaczycie, zjinaczycie (Puł: skażcie) aż do założenia w niej (exinanite, exinanite usque ad fundamentm in ea) |
| A przeto nie bądźcie pieczałujący[e] na jutro (nolite... solliciti esse in crastinum Mat 6, 34), boć jutrzejszy dzień sam o sobie będzie pi<e>czą mieć |
| Wojt może na każdy dzień sędzić o pieniądze albo o jinne proste rzeczy (pro... aliis causis simplicibus) przez przysiężnikow |
| Wprzęgają chory dobytek, chcąc zlechmanić ten dzień wszytek |
| O gwałcie na gościncu uczynionem. Marcin skarży na Mikołaja, iże w dzień targowy na jawnej drodze, to jest na gościńcu (in via publica, Dział 43: na dobrowolnej drodze), z toboły wziął mu ośm skot gwałtem |
| Staszek Wociechowi dał dzień pirwy, drugi, trzeci ku rozdzieleniu tej dziedziny 1399 |
| Lepszy jest dzień jeden (dies una) w trzemiech twojich nad tysięcy |
| Naroczy (pro naroczysty?) dzień celebris dies |
| Naroczysty dzień solemnis dies XV ex. |
| Naroczyty dzień celebris dies XV in. |
| 'święto przypadające na dzień 8 września, Nativitas B. M. V., festum, die 8 Septembris celebrari solitum': |
| Gospodzin na prawicy twojej słomił jest (Puł: zlomił jest) w dzień gniewa swego krole (confregit... reges) |
| Jako Falibog nie chciał k temu jednaniu na ten dzień umowiony 1394 |
| 'nadejście, rozpoczęcie, początek, adventus, initium': nastanie księżyca 'pierwszy dzień miesiąca księżycowego, prima dies mensis, neomenia': |
| Dzień dniowi wyrzyga słowo, a noc nocy ukazuje naukę (indicat scientiam) |
| Vt... ex omnibus operibus vos considerantes glorifecent Deum in die visitacionis w dzień nawiedzenia (I Pet 2, 12) XV med. |
| 'dzień 2 lipca, święto obchodzone ku czci Matki Boskiej, odwiedzającej św. Elżbietę, festum Visitationis B. Mariae Virginis, quod die 2 Iulii celebratur': |
| Pan przedchodził (praecedebat) je <...> w słupie obłokowem przez dzień |
| To ty są nauki duchowne, ktore gdy będą ot nas we dnie i w nocy nie przestawając wypełnione i w dzień sądny naznamionowane (quae cum fuerint... in die iudicii reconsignata), ona zapłata nam ot Pana Boga będzie zapłacona XV ex. |
| I nazowiecie ten dzień przesławny a prześwięty (et vocabitis hunc diem celeberrimum atque sanctissimum) |
| Wysłuszaj nas w dzień, w jenże (qua) wzowiem cie |
| Staszek Wociechowi dał dzień pirwy, drugi, trzeci ku rozdzieleniu tej dziedziny, a on k temu nie był 1399 |
| Jako to świadczą, iże kmiotowna nie podziękowała panu łowczemu ni pirzwy, ni wtory, ni trzeci, ni czwarty, ni piąty dzień po Godziech 1401 |
| Na wszelki dzień s jutra (mane) lud ślubienie ofierował Bogu |
| 'pierwszy dzień miesiąca obchodzony jako święto, Calendae': |
| 'pierwszy dzień miesiąca obchodzony przez Żydów jako święto, Calendae, neomenia': |
| 'pierwszy dzień miesiąca obchodzony przez Żydów jako święto, Calendae, neomenia': |
| Jako Adam na smowny dzień s listem na sołtystwo przyjał do Landa..., a k temu Miecsław nie był i mną to oświadczał 1399 |
| Przeciw temu rzekł brat tej umarłej żony:... trzeci dzień przed jej śmiercią, klucze dała... y odumarła go (sc. idące imienie) w niebronie (OrtMac 134: nie w obronie) jej męża ani jeszcze jest w jego obronie ani w ręku, ale w mojej |
| Pomnicie na ten to dzień, w ktoryście wyszli z Ejipta a z domu roboty, kako (quoniam) jest w mocnej ręce wywiodł was Pan z tego to miasta |
| Już moj dzień zapłacenia przeminął |
| Aleć we wtore niedzieli jeście wy byli słyszeli, kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie |
| Trębicie w godną trąbę we znamienity dzień (in insigni die) święcenia waszego |
| pl. tantum 'pierwszy dzień miesiąca w kalendarzu Rzymian, Calendae, mensis dies primus', w Biblii 'święto nowiu', in Scriptura sancta 'lunae novae festum': |
| Gdyż sie dzień znamionował, począł sie brać (sc. Jesus) na tę drogę |
| 'ostatni dzień tygodnia przeznaczony na odpoczynek i nabożeństwa, dies Solis, dies dominica': |
| dzień niedzielny |
| Bo jeśm milczał (quoniam tacui), zastarzały są sie kości moje, gdy jeśm wołał cały dzień |
| Podle liczby czterdzieści dniow, w nichżeście to zoglądali ziemię (quibus considerastis terram), rok za dzień policzon będzie |
| Drugiego miesiąca siodmynaście dzień przeschła jest (arefacta est) ziemia |
| W ten dzień ustawił Dawid książę ku chwaleniu Pana, Azafa a bracią jego, to prześpiewając |
| Dzień osmy będzie przesławny a przeświętny (celeberrimus atque sanctissimus) |
| Marcin skarży na Mikołaja, iże w dzień targowy... z toboły wziął mu ośm skot..., a Mikołaj otpowiedział, iżby ji niepowinnie (Dział 44: niewinnie) potwarzał (quod indebite ipsum calumniaretur) |
| Nauczcie nas, jestli ten powod dosyć ukazał... takim tych tramow i z sklepem jego w murze [i] osiędzenim daleko przez rok i dzień (die et anno et multo diutius) przeze wszej odmowy |
| 'co drugi dzień, alternis diebus': |
| Jeszcze też był jeden winowat dług na wymieniony dzień nieprzewłoczny |
| Jeden człowiek żałował na drugiego, iż mu winowat dług na wymowiony czas, to jest na dzień nieprzewłoczony |
| Pakli na robocie rocznej dziennej siedział (si autem in labore dierum annuali sederit), za koliżdy dzień po jednemu groszu zapłacić będzie obwiązan |
| 'dzień, przeciąg czasu od wschodu do zachodu słońca, dies': |
| Noc i dzień nocte ac die (nocte et die in profundo maris fui II Cor 11, 25) |
| 'dzień pracy, dniówka robocza, certum quoddam temporis spatium, quo operae in die ex composito laborabant': |
| pirwy, drugi, trzeci... dzień: |
| A gdyż uznamionał dzień śmierci przybliżając sie (appropinquare cerneret diem), zawołał syna swego Josefa |
| 'dzień staje się dłuższy, dies longior fit': |
| (za)jutrzejszy dzień: |
| 'chłopczyk niemowlę, puer parvulus': Młodzianki 'dzień 28 grudnia obchodzony na pamiątkę śmierci pomordowanych przez Heroda niemowląt chłopców, Sanctorum Innocentium a Herode interfectorum dies festus, qui 28 Decembris celebratur': |
| 'raz na dzień, semel in die': |
| Jako są przy tem byli, eże Staszek Wociechowi dał dzień pirwy, drugi, trzeci ku rozdzieleniu tej dziedziny, a on k temu nie był 1399 |
| Ale Gospodzin naśmiewać sie będzie jemu, bo przeźrzał, iże przydą dniowie jego (quod veniet dies eius, Puł: bo patrzy, by przyszedł dzień jego) |
| Błogosławiony, jenże rozumie na potrzebującego i ubogiego, we zły dzień (in die mala) wywoli ji Gospodzin |
| Bo prze cię morzymy sie wszytek dzień, mniano nas (aestimati sumus, Fl: mnimani jesmy) jako owce pobite |
| Bo prze cię morzymy sie wszystek dzień, mnimani jessmy (aestimati sumus, Puł: mniano nas) jako owce pobite |
| Wszystek dzień myślił nieprawdę język twoj, jako brzytwa ostra uczynił jeś niewiarę (dolum, Puł: łeż) |
| Na dzień trzeciej godziny Żydowie niezbedni wołali, by krzyżowan ca 1420 |
| rok, dzień przyjąć |
| Dzień mu dał, kiedy miał poń przyjechać, a on nie przyjał (war.: nie przyjechał) 1419 |
| Pan bydgoszczski był cał dzień w[o] Nakle w piątek po świętem Jidziem, a nigdzie tego dnia nie wyjeżdżał 1427 |
| Tociem dzierżał z swą żoną i miał [i miał] z pokojem więcej niżli (czy niźli) rok i dzień |
| Aleć we wtore niedzieli jeście wy byli słyszeli, kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie |
| Gdy przydzie dzień sądny..., uźrzą mądrzy tego świata, iż dobra boska otpłata |
| 'pierwszy dzień miesiąca obchodzony przez Żydów jako święto, Calendae, mensis dies prima, quae ab Iudaeis festive celebratur': |
| 'pierwszy dzień nowego roku, Nowy Rok, anni novi incipientis dies prima': |
| Jakośm Szybana oprawiał Bożym Ciałem w ten dzień, kiedy z wojewodą rok miał 1401 |
| D... duas habet voces... d simplex seu spissum et dz molle... Exemplum secundi: dział, dzień, dziw, dziołda,... dziągil, dziąsła |
| Ci przeklęci biskupowie... imieliby... gadać,... jako by ten dzień z wieliką czcią obeszli wielikonocny |
| Ale przeciw tym jest obyczaj cerekwie, ktoraż to mini[e], by sie stało to istne cudo na E<p>ifaniją (quae in Epiphania factum esse tenet), to jest na Świeczki[e] albo na Szczodry Dzień, bo to na każdy rok wspominano |
| 'doroczne święto w dzień patrona kościoła, odpust uroczysty, encaenia, aedis sacrae dedicationis anniversarium solemne': |
| Prze cię morzymy sie wszystek dzień (propter te mortificamur tota die), mnimani jesmy jako owce pobite |
| Czsokoli trzeci dzień najdzie, to ogień seżże (ignis absument) |
| Nasz mieszczanin mowi, iż wie jeszcze jednego w jinych stronach dalszych, co słucha k temu jimieniu. K temu pytają..., kako długo ma mieć frystu, aby tego pewność ukazał: rok-li czy dzień-li albo więcej? |
| Milczcie, bo dzień święty boży jest, a nie bądźcie żałościwi (nolite dolere) |
| 'miara powierzchni gruntu, tyle, ile przez jeden dzień można zaorać jednym pługiem, agri mensura, ager, qui uno die uno aratro arari potest': |
| Aby... gdyż jich dzień dawno przeminął, jeszcze mogli mieć frystu ku przyniesieniu znowu jine świadecstwo |
| Ale Pan przedchodził je <...> w słupie obłokowem (in columna nubis) przez dzień, a przez noc w słupie ogniowem |
| Gdy dzień panu robić mają (sc. kmiecie), częstokroć odpoczywają, a robią silno obłudnie: jedwo wynidą pod południe, a na drodze postawają, rzekomo pługi oprawiają |
| Gdy przydzie położony dzień prawu, tedy podług Majdborska (sc. prawa, czy też Majdborka, OrtMac 117: Ma<jd>burska) ma na stolec sieść wojt z przysiężniki na ławicy |
| Kiedyż jest przyszedł dzień, ktoryż zwan Wielika Noc, ... miano zabić baranka ku wieczerzy, to jest czwartegonacie dnia miesiąca pirwego, czusz marca |
| 'odnowienie, renovatio': god obnowienie 'pierwszy dzień miesiąca obchodzony przez Żydów jako święto, mensis dies primus, qui a Iudaeis festus celebrabatur': |
| Przyprawiano k memu stołu na kożdy dzień cały woł (parabatur autem mihi per dies singulos bos unus) |
| Ogniowe ogłowi <w>ozow w dzień przyprawowa<ni>a jego (in die praeparationis eius) |
| Ustawcie dzień czstny w gęszczach (Puł: w gęszczach) aż do rogu ałtarza (constituite diem solemnem in condensis ad cornu altaris) |
| Hii novissimi una hora fecerunt, et pares nobis illos fecisti, qui portavimus pondus diei et estus jiżesmy się żgli cały dzień na słońcu gorącości (Mat 20, 12, Rozm 393–4: ktorzyżesmy nosili brzemię dnia i gorącość, PF IV 569: cirpieli ciężkość wszego dnia i gorącości) XV p. pr. |
| Kiedy komu z prawa przysięgę skażą albo o dług albo o łajanie, albo o cokoli bądź na dzień położony, a ten, co by miał nosić przysięgę, nie byłby, albo też ten, co by miał brać od sąpierza przysięgę, nie był też na ten czas |
| Marzy poczni dzień XV in. |
| W koniec psalm Dawidow (in finem psalmus David) za oktawę, to jest dzień sądny |
| Boga prośmy..., aby, gdy dzień odszedłby a noc szczęście przywiodłaby, czyści... jemu śpiewalibysmy chwałę |
| Aczliby tego nie mogł mieć, iżby mu dano dzień ku oczyszczeniu, tedy starosta ten isty abo wojewoda tego zbiega <ma> glejtować swą mocą i przewieść aż na granice ziemie (palatinus eundem profugum ad metas terrae suae suo conductu deducere teneatur, Sul 60: na swem glejcie ma dowieść) |
| To wszytko, cso na kożdy dzień przywozili ku służbie bożej (per singulos dies conducebat in ministerio) |
| Kto cirpiał rok i dzień, aż z strzechy albo z rynny woda ciekła [przed] przez jego dwor albo dom przez prawej odmowy, słowie iż przeciw temu w czas przed prawem nie odmowił albo zabronił (OrtMac 101: nie odmawiał albo zabraniał), ten musi też to dalej cirpieć |
| Posadzili się dzień pirwy miesiąca dziesiątego, pytając się na taką rzecz (ut quaererent rem, 1471 MKJ V 52: aby pytali na taką rzecz) |
| Kto by bił sługę swego albo dziewkę swą ręką, ... paknięliby jeden dzień albo dwa byliby żywi, nie będzie poddan pokucie (non subiacebit poenae) |
| Tedy ma przy tem zostać podług jich (sc. przysiężnych ludzi) wyznania i przy tym tako, gdzie ten człowiek miał swe tramy... przez rok i dzień przez prawnego nagabania |
| 'pierwszy dzień miesiąca obchodzony jako święto, Calendae': |
| Kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie |
| Tako uczynicie na każdy dzień... ku woni przechętnej Panu, jaż to wzydzie z obiaty zapalnej i ze wszech ofiar gorających (de libationibus singulorum) |
| Abych odpoczynął w dzień smętka a wstąpił ku ludu ogardnionemu naszemu (ut ascendam ad populum accinctum nostrum Hab 3, 16) |
| Ogniowe ogłowi <w>ozow (igneae habenae currus, 1471 MPKJ V 114: ogłowi aut wędzidła) w dzień przyprawowa<ni>a jego |
| Bo tysiąc lat przed oczyma (ante oculos) twojima jako dzień wczorajszy, jenże pominął |
| Potem gdyż się dokonało niebo i ziemia, i wszytka jich okrasa (omnis ornatus eorum), i dokonał Bog w siodmy dzień działa |
| Tako uczynicie na każdy dzień z siedmi dniow ku podnieceniu ogniowemu (in fomitem ignis) |
| Nie podniecicie ognia (non succendetis ignem) we wszech przebytcech waszych przez dzień sobotny |
| 'ósmy dzień po jakimś święcie kościelnym, dies octava post festum ecclesiasticum': |
| W koniec psalm Dawidow za oktawę (in finem pro octava psalmus David), to jest dzień sądny, jegoż żąda, aby świecka złość zginęła |
| Dzień szczęścia świata tego niechaj mię w grzech nie podnosi |
| Gdy człowiek cirpiał rok i dzień..., aż woda z rynny <jego sąsiada> ciekła przez jego dom (si vir sui vicini tectum et canale aquatile domus seu postici per domum suam vel posticum fluentem haberet) |
| Rządzenim twojim trwa dzień (ordinatione tua perseverat dies Psal 118, 91) |
| Język moj pomnieć będzie prawdę twoję, wszystek dzień chwałę twoję (lingua mea meditabitur iustitiam tuam, tota die laudem tuam) |
| Raczy dać, aby w ten dzień... ku żadnemu nie skłonilibysmy sie śmiertelnemu grzechowi ani <w> ktorą wbieglibysmy szkodę śmierci |
| Jakom ja przy tem był, Mikołaj Janowi pieniędzy nie dał na ten dzień, na ktory cię-ć uprosił 1433 |
| Siostry... dla jich... ciężkich prac (fatigationis afficientis) m<ogą jeść> trzy razy przez dzień 1484 |
| To miano wywołać w położony dzień sądowi przed gajonym sądem, a gdyż sam nie może być k temu, to polecił przed sądem swemu opiekaldnikowi, aby to dał jako on sam tedy wywołać i opowiedać (OrtMac 83: powiadać) przed wyszym wyłożonym gajonym sądem. Jakoż to uczynił |
| Iże kmiotowna nie podziękowała panu łowczemu ni pirzwy, ni wtory... dzień po Godziech 1401 |
| Gdyby człowiek ktory zatwierdzon w naszem prawie rok i dzień o głowę..., a w tem czasie nie szed ku oprawie (OrtBrRp 30, 2: nie przyszedł ku <o>prawie), możeli jego żona... przedać jego stojące jimienie |
| Jako prawie bylismy przy tem, kiegdy Prędota laską list Jasconis... na ten dzień chciał oprawić, ano tego nie chciano od niego przyjąć 1396 |
| 'święto Trzech Króli, przypadające na dzień 6 stycznia, festum Epiphaniae (6. Januarii)': |
| Petrus... obiązał się czynić prawu z swymi ludźmi na dzień zawity 1415 |
| Przyszedł był trzeci dzień a rano światło było, jenąż poczęli słyszeć krzmienie (coeperunt audiri tonitrua) |
| Pan wzwiodł wiatr *wiejący (ventrum urentem, Biblia taborska: wrucy) ten wszytek dzień i noc |
| Nie w święty dzień (sc. ji 'go' imiemy), boć będzie... zamieszanie miedzy ludem (ne forte tumultus fieret in populo Mat 26, 5, MamLub 265: brzysk albo zmieszanie, war. kal: zebranie, zamieszanie w ludziach) i mogą ji ('go') nam odjąć s naszych rąk Rozm 509, sim. 1476 |
| O krz<y>wdzie, ktora by sie zamilczała rok i dzień, możeli naprzeciw jej mowić? |
| Ja czynię wam wiadomo (notum vobis facio), iż jeszcze jego dzień nie przyszedł zapłacenia |
| 'pierwszy dzień miesiąca, prima dies mensis': |
| W ktorykoli dzień (in quacumque die) wzowę cie, owa poznał jeśm, bo Bog moj jeś |
| Jakom ja nie miał ani ludzie moi śladu we młynie w K<si>ąskiem w sobotni dzień po nieszporzech 1436 |
| Pirwego miesiąca pirwy dzień minęły są wody z ziemie, a uźrzaw Noe, iże juże była osiąkła woda z ziemie (quod exsiccata esset superficies terrae) |
| Ci wyznali, iż widzieli, iż tramy piwniczne powoda leżą w murze i na tem jego sklep wmurowan... Na to prosimy was, nauczcie nas, jestli ten powod dosyć ukazał z tymi przysiężnymi ludźmi i takim tych tramow i z sklepem jego w murze [i] osiędzenim (an allocutor... possessionem sufficienter ostendisset) daleko przez rok i dzień przeze wszej odmowy... albo mali ktore jine ukazanie czynić dziedziczne |
| I był jeśm biczowan wszystek dzień, i pokaźń (castigatio) moja w jutrzniach |
| We wtore niedzieli jeście wy byli słyszeli, kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie |
| Tedy pacholik odchowan... i uczynił jest Abraham wielikie gody <w> dzień jego ostawienia (in die ablactationis eius) |
| Paknięliby jeden dzień albo dwa byliby żywi (sc. sługa albo dziewka), nie będzie poddan (sc. pan) pokucie (non subiacebit poenae) |
| Jako Adam na smowny dzień s listem na sołtystwo przyjał... i pokładał list, a k temu Miecsław nie był i mną to oświadczał 1399 |
| Oświeci (war. lub.: aż dzień oświec[n]i) illucescat (donec dies elucescat et lucifer oriatur in cordibus vestris II Pet 1, 19) 1471 |
| Jako my byli sędziami u proboszcza... i dzień zdali Mikołajowi..., a on na dniu zdanym nic nie działał 1497 |
| Ale Anna... na kożdy dzień wyglądała a siadała na wirzchu jenej gory podle drogi (sedebat secus viam) |
| Rok za dzień policzon będzie (imputabitur) |
| Bo w ktorykoli dzień jego (sc. owoca), ukusisz, śmiercią umrzesz (morte morieris) |
| Siostry... m<ogą jeść> trzy razy przez dzień, a to <po>cząwszy od Wielikiej Nocy (a Dominicae Resurrectionis festo) aż do świętego Franciszka 1484 |
| Ale z drzewa wzwiedzenia dobrego i złego nie jedz, bo w ktorykoli dzień jego ukusisz, śmiercią umrzesz (morte morieris) |
| Przestąpili kto mieski (OrtOssol 14, 1. 43, 2: miescki) wielkierz płacić na ten dzień, jako ślubiono, to rajce na nim mogą wziąć nie patrząc jinnego prawa |
| Nędzni licemiernicy, co czynicie? Potępiacie syna bożego?... Chcecie tego osędzić, ktory w sądny dzień wieliko osądzi? |
| Boć w ten wszyćko dzień (in eadem enim ipsa die, Biblia taborska: nebot' w tyž wše geden den) wywiodę wasz zbor z ziemie ejipskiej |
| Eże Petrus... obiązał się czynić prawu z swymi ludźmi na dzień zawity, a nie uczynił 1415 |
| 'dzień tygodnia pierwszy po niedzieli, dies Lunae, hebdomadis dies secunda': |
| 'poniedziałek traktowany zwyczajowo przez czeladź cechową jako dzień wolny od pracy, dies Lunae, quo epifices cuiusdam societatis negotiis vacare consueverunt': |
| Acz starsza siostra s mężem... dzierżała... to jimienie rok i dzień, i też acz siostra młodsza milczała albo się nie upominała (non est allocuta), to jej nie może zawadzić ku jej prawu |
| Jestli to jimienie starszej siestrze i jej mężowi... wzdano... a odzierżeli je nadto rok i dzień bez nagabania albo upominania (absque allocutione), tedy to takie dawanie ma moc mieć |
| Jako mnie Mikołaj pieniędzy nie dał na ten dzień, na ktory cię-ć uprosił 1433 |
| Ten mąż dan na porękę (OrtRp 21, 2: ad fideiussoriam caucionem na porękę, OrtMac 42: na rękojemstwo), aby go postawiono na <wy> rzeczony dzień |
| Jakom ja prawą niemocą leżał ot Boga złozoną tedy, jedy mi rok bran, w dzień poroczkowy 1444 |
| Wprzęgają chory dobytek, chcąc zlechmanić ten dzień wszytek |
| Inclinata dies zczedł (a. szczedł), skłonił się dzień (mane nobiscum, quoniam advesperascit et inclinata est iam dies Luc 24, 29) 1471 |
| Słup obłokowy od nich (sc. oćcow naszych) nie odszedł przez dzień, aby je wiodł drogą (ut duceret eos in viam) |
| Na dzień szostej godziny na krzyż wiedzion z miasta ca 1420 |
| Będziesz ostrzegać tego istego zakona w ustawiczne czasy (statuto tempore) dzień ode dnia |
| Ustawiamy..., że wszytcy przebywacze... z kaliżdej włoki oranej i posiadłej (de... manso... possesso) jeden dzień... w tydzień... robić przez otmowy będą winowaci |
| Jakom ja o tę krzywdę do Wojciecha nie szedł, eż mi chycz nie posiedlił na ten dzień, na ktory zmowił 1428 |
| Fratres..., diem hodiernum debemus consumere in gaudio. Bracia..., patrzymy tego dobrze, iżbychom ten to dzień... w wiesielu i w nabożejstwie ji skrocili |
| Bo skrył mie w przebytku swojem w dzień złych, zaszczycił mie we skryciu (in abscondito) przebytku swego |
| Ustawcie (constituite) dzień cstny |
| Na ten dzień podług umowy i targu był gotow Jaszek pieniądze dać za dziedzinę 1401 |
| Dosyćci dzień ma w jego zgłobie (sufficit diei malitia sua Mat 6, 34) |
| Będzieszli mieć wiele, szczedrze dawaj,... bo przez to dobrą otpłatę sobie na skarb zgromadzisz (praemium enim bonum tibi thesaurizas) w dzień twej nędze |
| Bo Epifanija mieni się oświecenie, wszakoż prze trojakie zjawienie świat<ł>ości dzień ten trojakiem imieniem wezwan (has tres tamen manifestationes propriis quidam nominibus distinguunt) |
| Ktory człowiek na tem stoi, aby jego tłuszcze naśladowały, ten człowiek łacno zwady sprawi, bo tych ludzi wolą podług swej wolej może zjednać, jiż za nim na wszeliki dzień chodzą |
| Gdy człowiek cirpiał rok i dzień i daleko więcej (die et anno et tam longe, donec moreretur), aż woda z rynny <jego sąsiada> ciekła przez jego dom |
| Gdyż jich przodkowie to cirpieli daleko więcej niżli rok i dzień (ultra diem et annum et bene ulterius) |
| Ktorykole i kielkokroć wzdawający barć miod zapłaciłby panu swemu..., tegdy w dzień świętego Wociecha... ma... ukazać dwoje pczoły |
| Uśpieszyli sie (sc. nieprzyjaciele) przede mną (praevenerunt me, Fl: przeszli są mie) w dzień udręczenia mego |
| Będziecie mieć dzień ten to w pamięci a będziecie ji sławić (celebrabitis) gody Panu |
| 'ostatni dzień przed świętem, dies proximus ante festum': |
| Ale siodmy dzień będzie sławniejszy i świętszy (celebrior et sanctior) |
| Mikołaj ręczył u Maćka konie, a na ten dzień jich nie postawił 1403 |
| Jako Świętomir był s nami w Pradze cał dzień i noc ot słuńca weszcia do słuńca weszcia 1423 |
| Dzień ten trojakiem imieniem wezwan. Napirwe ji ('go') mienią Epifanija..., wtore zową Teofanija..., trzecie słową Betfanija po grecku od tego, co sie stało na swadźbie |
| Cuius (sc. adolescentis) resuscitacio futuram resureccionem prefiguravit a przetociem tego młodzieńca wskrzeszenie a co uznamionuje tu nam dzień sądny XV p. post. |
| Na dzień trzeciej godziny Żydowie niezbedni wołali, by krzyżowan, pirwi i pośledni ca 1420 |
| Krolewna Saba ode wschoda słońca (GlKazB I 65: od zachodu słońca) wstanie (regina austri surget Luc 11, 31) w sądny dzień |
| Bosmy byli tego dnia w Pakości cały dzień, ot słuńca wschodu do słuńca zachodu 1423 |
| Aleć we wtore niedzieli jeście wy byli słyszeli, kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie |
| Cuius (sc. adolescentis) resuscitacio futuram resureccionem prefiguravit a przetociem tego młodzieńca wskrzeszenie a co uznamionuje tu nam dzień sądny XV p. post. |
| Wspłakałasta oba (coeperunt ambo simul flere), przeto iże syn jich w wyrzeczony dzień k nima nie wrocił |
| Csokoli mieć mogł, na każdy dzień społu jętym braci, jiż z jego rodu byli, wspomagał (ita ut... impertiret) |
| Gdyż jest był dzień wielikonocny, tłuszcza wszytka poczęła zapowiedać biskupu poświęcanie (cum turba ab immolatione prohiberet pontificem) |
| 'szósty dzień tygodnia, sextus dies hebdomadae': |
| Dokonały są się księgi praw... w Sobotę Wielką, dzień świętego Ambrożego |
| 2. (w Biblii) a. 'szabat, siódmy dzień tygodnia, czczony przez Izraelitów jako święto na cześć Jahwe, będący równocześnie dniem odpoczynku, sabbatum, septimus dies hebdomadae, quo die festo otiosi Iudaei Iahve celebrabant': |
| Miesiąca siodmego pirwy dzień miesiąca będzie wam sobota pamiętliwa (sabbatum memoriale)... i będzie nazwana świętą |
| 'miara powierzchni pola, tyle, ile przez jeden dzień można zaorać jedną sochą, agri mensura, tantum agri quantum uno die uno aratro obarari potest': |
| Potem gdyż (igitur) się dokonało niebo i ziemia, i wszytka jich okrasa. I dokonał Bog w siodmy dzień działa |
| Panie, podpomoży mie w sądny dzień s<p>rawiaję duszę moję! |
| W ktorykoli dzień wzowę cię, usłyszy mie, wzmnożysz (Puł: rozmnożysz) w duszy mojej siłę albo moc (multiplicabis in anima mea virtutem) |
| Przeto chodził (sc. Tobijasz) na wszaki dzień, nawiedzając wszytki ty (pergebat ergo ad omnes), jiż w jęcstwie byli |
| Na kożdy dzień wybiegając, na wsze strony patrzyła a... po wszech drogach biegała |
| Synowie Efrem... spuszczając łęczysko (mittentes arcum) obrocili sie są w dzień boja |
| Aczby ktory przyrodzony przyszedł w rok i w dzień albo i też po roku i dniu, gdy miał ktorą zawadę, aby mu tego zstąpił podług prawa |
| Boć ten dzień święty Bogu, a nie bądźcie smętni, boć Pan wzwielbi (clarificabit) was |
| 'drugi dzień po niedzieli, dies Martis, feria tertia': |
| Iże Rogiński, wybawiaję swe rękojmie, dawał w<wią>zanie w Roginice trzeci dzień po świętem Mikołaju sprawnie 1426 |
| Na kożdy dzień wybiegając (exsiliens), na wsze strony patrzyła |
| Od ludu ziemskiego, jiż noszą przedajne rzeczy i wszego ku pożytku (ad usum) w dzień sobotny, aby przedawali, nie przyjimajmy od nich w sobotę |
| O temci ta to jest ewanjelija święta, jaż przeto na dzień Wszech Świętych położona, eże każdy s nich tako bydlił, jako tuta wyłożył pan Jesus Krystus i nauczył XV med. |
| Ktorego miedzy wami osieł albo woł wpadł w studnią, azaliby jego natychmiast nie wyciągnął (non... extrahet illum Luc 14, 5) w dzień święty? |
| Potem dziesiątego miesiąca pirwy dzień wynikną (apparuerunt, MamLub 7: wynikły) wirzchowie gor |
| Trębicie w godną trąbę (bucinate in neomenia tuba) we znamienity dzień święcenia waszego |
| Anna, żona jego, chodziła na kożdy dzień ku tkacskiemu rzemięsłu a cso tu rękama swyma wydziałała, z tego pokarm i potrzebę sobie i jim przynosiła (de labore manuum suarum victum... deferebat) |
| Anna, matka jego, na kożdy dzień wyglądała a siadała na wirzchu jenej gory podle drogi, otkądże mogłaby swego syna z daleka zaźrzeć jidącego |
| Wysłuszaj nas w dzień, w jenże wzowiem cie (qua invocaverimus te) |
| Iż ten dzień pan chorąży z domu nie wyjeździł 1416 |
| Jakosmy przy tem byli, iże pan bydgoscski był cał dzień w[o] Nakle w piątek po świętem Jidziem a nigdzie tego dnia nie wyjeżdżał (var. Kal nr 701: wyjeździł) 1427 |
| Na kożdy dzień wybiegając na wsze strony patrzyła a... po wszech drogach biegała |
| Eże Staszek Wociechowi dał dzień pirwy, drugi, trzeci ku rozdzieleniu tej dziedziny 1399 |
| (dziś) trzeci dzień (przed tym) |
| 'trzeci dzień tygodnia, feria quarta': |
| Już dzień nam sie ukazuje |
| Twoj jest dzień i twoja jest noc, ty ukował jeś (Puł: ty jeś ukowałl) zorze i słuńce (tu fabricatus es auroram et solem) |
| Jako anjoł pokrzepił Jozefa a jako sie jemu droga ukrociła. Ktorąż mieli dwadzieścia i trzy dni ić, ta się im ukrociła, iże przez jeden dzień szli (quod via abbreviata est eis) |
| Bo tysiąc lat przed oczyma twojima jako dzień wczorajszy jenże pominął, a stroże (custodia, Puł: stroża) w nocy |
| Bosmy byli tego dnia w Pakości cały dzień... na jinne dziedzinie a tuć nas tkniono, bychom panią łupili 1423 |
| Przez dzień słuńce nie będzie żec cię (non uret te, Puł: cie, sim. ib. 136, 8) |
| Dzień dniowi wyrzyga (eructat, Psałterz wittenberski: wirzehuge) słowo, a noc nocy ukazuje naukę |
| Boże moj, wołać będę przez dzień, a nie wysłuszasz (non exaudies, Puł: nie wysłyszysz) |
| Boże moj, wołać będę przez dzień, a nie wysłyszysz (non exaudies, Fl: nie wysłuszasz) |
| Boże moj, wołać będę przez dzień, a nie wysłuszasz, i w nocy, a nie na szaleństwo mnie (non ad insipientiam mihi) |
| Boga prośmy..., aby gdy dzień odszedłby a noc szczęście przywiodłaby (cum... noctem sors reduxerit), ... jemu śpiewalibysmy chwałę |
| Niechc<i> będzie szcześliwy ten dzień felix tibi sit hujus diei exortus XV ex. |
| Ktory (sc. Jesus) czasu szostej na dzień godziny na śmierć wywiedzion zraniony |
| Iżebyście wy to dobrze wiedzieli, iżci ten to dzień dzisiejszy jestci ji był sam miły Kryst uczynił |
| Eże Petrus... obiązał się czynić praw swymi ludźmi na dzień zawity, a nie uczynił 1415 |
| W szostynaćcie dzień (in die sexta decima) tegoż miesiąca, tego cso byli poczęli, dokonali |
| Ten jest dzień, jenże jest Bog uczynił jest, dzisia Bog na ugabanie luda swego weźrzał jest (dominus afflictionem populi sui respexit) XV in. |
| Gdyż Opawczanom z prawa dano na dłuższy i pewny dzień przynieść ukazanie (ostentivam) o to, co na nie... żałowano |
| Już przyszedł był trzeci dzień, a rano światło było (inclaruerat) |
| Z tobą początek w dzień mocy twojej w światłościech świętych (in s splendoribus sanctorum, Puł: w światłościach [twoich]) |
| (w określeniu święta św. Jana, przypadającego na dzień 26 czerwca, dicitur de festo s. Ioannis die 26 mensis is Iunii celebrato)': |
| Jutro będzie świat<ł>y dzień, czyrwone niebo (serenum erit, rubicundum est enim caelum Mat 16, 2) |
| Iże na dzień świąteczny przeminęły podług zapisu Dobkowa od Strasza Jana listu krolewskiego [...] nie kładziono i sześć niedziel po Świątkach u Matusza... nie położył go 1425 |
| 'dzień wyznaczony na obrzędy religijne, wolny od pracy, święto, uroczystość związana z kultem, dies festus labore vacuus, sollemnitas, caerimonia': |
| 'dzień Wszystkich Świętych, dies Omnium Sanctorum': |
| 'spędzać dzień jako święto, diem festum agere': |
| 'spędzać dzień bez pracy jak w święto, diem quendam sine labore festum celebrare': |
| 'dzień wyznaczony na obrzędy religijne, wolny od pracy, uroczystość związana z kultem, dies sacris faciendis destinatus, labore vacuus, festus': a. żydowska: |
| 'dzień ukazania się nowego księżyca obchodzony przez Żydów jako święto, Kalendae': |
| [W Kościele : dzień w którym wierni zobowiązani są do uczestnictwa we Mszy św. , uroczyste święto.] |
| Epifanija mieni się oświecenie. Wszakoż prze trojakie zjawienie świątości (pro światłości) dzień ten trojakiem imieniem wezwan |
| Jest ci on był ten to dzień... święty uczynił |
| położyć dzień, prawo, sąd |
| Odpoczynął (sc. Bóg) w siodmy dzień ode wszego działa, csoż był udziałał (ab universo opere, quod patrarat) |
| Aby na kożdy dzień było ofierowano na niem... w sobotne dni, ... i w świąteczne dni trzykroć do roka: ... w święta tydniowe (in sollemnitate hebdomadarum) |
| Gdyż to jimienie jeszcze za żywota mnie moja siostra poleciła... a mej żenie w me jimię... trzeci dzień przed jej śmiercią, klucze k niemu dała... a odumarła go nie-w-obronie (i.e. w nieobronie, OrtOssol 97, 3: w nie<o>bronie) jej męża ani jeszcze jest w <jego> obronie..., aza ja nie bliższy k temu jimieniu ukazać swą obronę i mieć je po swej siestrze? |
| Fratres..., diem hodiernum debemus consumere in gaudio. Bracia..., patrzymy tego dobrze, iżbychom ten to dzień... w wiesielu i w nabożejstwie ji skroczyli |
| Prze trojakie zjawienie świat<ł>ości dzień ten (sc. oświecenia Jezukrystusowego) trojakiem imieniem wezwan. Napirwe ji mienią Epifanija, jeż sie stało przez gwiazdę..., wtore zową Teofanija (Theophaniam <vocantes> eam, quae in baptismo, quasi a Deo, id est a Patre factam), jeż sie stało przy krzście bożem |