| Roślina określona przez redaktorów SStp tylko po łacinie |
| Zwierzę określone przez redaktorów SStp tylko po łacinie |
| tylko, teliko, telko |
| Paknyąly othrosly alybo galąszye tylko obrąby (absciderit), począdzan tylko ma bycz |
| Paknyąly othrosly alybo galąszye (propagines vel ramos) tylko obrąby, począdzan tylko ma bycz |
| a tylko: |
| O pyrzwe nyestanye slvzebnyk se dwyema paropkoma sąndzego do wszi przystąmpyw, yako yvsz przelozzono yest (sicut alias praemissum est), gdi paan wszy tylko wynyen yest, wee dwv wol[y]v thilko począądzan ma bicz |
| nie telko, tylko... ale też: |
| ale tylko: |
| O danyaach a testamenczech... Thim vstawyenym wyekvystą mocz ymayączym wykladami skazvyącz, aby danyni nyeporvszne a moczne szstacz myali (donationes fixae et firmae debeant permanere), any gym tho wadzicz ma, yszby przywylyey na nye byl vidan, gdibi tylko szmyerczą dawcze alybo gego, cziya danyna byla (vel eius, cui donatio fuerit facta), poczwirdzyli szą. A nawyącey thym, ktorzy sz namy alybo sz naszymy namyasthky bądączy na woynye mązzne boyvyącz zabyczi, danyna ma wzzącz mocz wyekvystą (donatio perpetuam recipiat firmitatem) |
| Paknyąly powod a sząpyerzs szą oth szebye daleko roszdny, tedy nye gynsza dawnoscz obrzeczona powoda zalvyączego o slodzeysthwo othpądza, nysz tylko trzechlethna, a ma dzyvowacz swemv lenyssthv (leg. lenistwu), bo gdy wszystczy gnvszny a lenywy w posczyganyv swey skody malo czvcz szą obykly (qui in sui damni recuperatione minime curaverint vigilare) |
| Aby... pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey za (Dział 38: na) kaszdy thydzen (pro qualibet septimana) wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą |
| Abi nygeden... zemyenyn... kostek nye gygral na pozyczki..., yano tylko za pyenyądze gothowe (pecunia pro parata) |
| Vstawyamy, abi nygeden... zemyenyn nasz z czvdzozemczem... kostek nye gygral na pozyczki alybo na *brog, yano tylko za pyenyądze gothowe... Paknyąlibi ktho... swego dlvzebnyka alybo gego rąkoymyą pyenyądze thako poszyskane przykro vpomynal (si quis... acriter monuerit suum debitorem)..., ylkokroczby... layaal o dlug przerzeczoni, thylkokrocz gemv za szromothą wyną, yasz rzeczona pyencznadzescza, zaplaczicz ma |
| 'ilukolwiek, ilekolwiek, ilu tylko, ile tylko, quotquot': |
| Gyszczecz popelnyayaczy grzech (committens crimen) podlug wyelgosczy gego tylko ma bycz skaran na gymyenyv rvszayączem |
| Vstawyamy, aby zona... tylko przy them oprawyenyv, czso gest domowne albo w rzeczach zalezy w domownych, ostala (circa paraphernalia domestica remaneat) |
| Vstawyamy, abi za kasde drzewo owoczne alybo yableczne (pro qualibet arbore fructifera seu pomifera, Dzial 44: <d>rzewo iableczne abo vszythcowe kto porąby) porąbyone dwanaczcze groszy tylko sz wyną pyąncznadzescza skodą czirzpyączemv zaplaczoną |
| Szthąth takim obeszrzecz chczącz na pothem (de cetero), vstawyamy, aby zona, gdy mąsz vmrze, tylko przy posagv a wyenye ostala |
| Vstawyamy, aby zona... tylko przy them oprawyenyv, czso gest domowne, ... ostala, viyąwszy scarb, yako szą pyenyądze (videlicet pecuniis), szrzebro, konye |
| Gdysz masstwo nye tylko w szylach czala any czvdnosczy harnaszv ma bycz seznano |
| Masstwo nye tylko w szylach czala any czvdnosczy harnaszv ma bycz seznano |
| Vstawyamy, aby mąszom a mąsczysznam (viris et masculis, Dział 46: kaszdy mąsz) dawnoscz trzech lath tylko stala |
| Vmysl szydowsky na to nastogy zawszdy (Iudaicae pravitatis intentio in hoc versetur), aby krzesczyanystwo nye tylko w wyerze, ale y w gymyenyv znysczyl a skazyl |
| Skazvgemy, aby tylko na thysz dzeczy wszysthko gymyenye... przes wszego przeczywyenya (absque aliqua contradictione) spadlo |
| wyłącza z treści zaprzeczonej jedyną dopuszczalną możliwość (w zdaniu zaprzeczonym najczęściej obecny zaimek zaprzeczony) 'jak tylko, chyba tylko, (nikt, nic itp.), poza, oprócz, non (nemo, nihil, nullus)... nisi (praeter)': |
| Gdysz vmysl szydowsky na to nastogy zawszdy, aby krzesczyanystwo nye tylko w wyerze, ale y w gymyenyv znysczyl a skazyl (ut... in divitiarum depressione... deprimat et evellet, Sul 61: aby... ponyzyla a szkazyla, sc. złość), slvschno vstawycz, aby daley szadny szyd krzesczyanynowy... swych pyenyadzy na zapysy... nye dawal |
| Vstawyamy, aby zona... tylko przy posagv a wyenye ostala, ale ynsze ymyenye... dzeczem albo bliszszim powynna byla szstąpicz y spvsczicz (teneatur resignare) |
| Zydowskye przewyarsthwo (perfidia) gd[z]isz chrzesczyanom zawszdi gest przecziwne y nyeprzyaczelne, ysz nye tylko na wyerze albo na czele, ale y na podeptanye gymyenya, y na pothąpyenye chrzesczyansthwa zawszdy vmysl ma |
| Thysz nye tylko gnyew krola nyebyeszkyego vblogala, alye thesz z nyeba gy zwabila |
| 'ale tylko, lecz tylko, sed tantum': |
| Chrzesczyanom pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey za kaszdy thydzen wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą... s dząkowanym (exigere habeant nisi tantum unam quartam cum gratiarum actione) |
| Slvschno vstawycz, aby... szadny Szyd krzesczyanynowy... swych pyenyadzy na zapysy... ne dawal, ale tylko na zaklad dostateczny ma dacz podlug swyczaya (secundum consuetudinem, Sul 61: podlug obyczayv) dawno dzerszanego |
| Vstawyamy, aby gylkokrocz na woyna sczie ma bycz, szadny z naszych poddanych ma stacz we wsy, ale na polv, a tam nygednego drapyesstwa any w konyoch, any w dobythkv, any w gynszych... rzeczach mayą czynycz, gedno tylko pokarm konyem, y to dosycz vmyernye, tamo mayą sobie zyskowacz (ut... solum pabulum moderate tamen recipiant, Sul 46: pokarm vmyerny wszącz ma) |
| 'byleby tylko, dummodo': |
| Gdi tylko galąszy othnye (si tantum propagines absciderit), cztirzi skoczcze zaplaczicz mvszy |
| Vstawyamy, aby oczecz... asz do smyerczy swey w gymyenyv swem... ma panowacz y myaszkacz, dawszy tylko... synom szvim, chcząly a mayąly roszvm (si propriam habuerint rationem), poszak |
| Tedy nye gynsza dawnoscz obrzeczona powoda zalvyączego o slodzeysthwo othpądza (non alia praescriptio exceptionis agentem pro furto repellit) nysz tylko trzechlethna |
| Zydowskye przewyarsthwo, gd[z]isz chrzesczyanom zawszdi gest przecziwne y nyeprzyaczelne, ysz nye tylko na wyerze albo na czele, ale y na podeptanye gymyenya (in conculcatione bonorum), y na pothąpyenye chrzesczyansthwa zawszdy vmysl ma |
| Pakynąly powod a sząpyerzs szą oth szebye daleko roszdny (sin... actor et reus sunt distantes, Dział 46: gdy... bądą od syebie daleko), tedy nye gynsza dawnoscz obrzeczona powoda zalvyączego o slodzeysthwo othpądza, nysz tylko trzechlethna |
| 'gdy tylko, kiedy tylko, ubi primum': |
| Kv othlozenyv szkodnego nalogv..., ysz zona po szmyrczy mąza, na stholczv wdowskem (in sede viduali)... ostan[y]ącz, po mązv wszisthko gymyenye trzymala..., vstawyamy, aby zona, gdy mąsz vmrze, tylko przy posagv a wyenye ostala |
| Vstawyamy, aby zona kedy mąsz vmrze, tylko przy them oprawyenyv, czso gest domowne (circa paraphernalia domestica)..., ostala |
| Nyewyasta mayącz dzeczy, acz gynszego mąsza weszmye, ... skazvgemy, aby tylko na thysz dzeczy wszysthko gymyenye oczczyszne sz[e] pelna sz drvgą częsczą gych dothykayączą ktoregole dobra maczerzysthego... spadlo, a ona s osthalą drugą swego thego gymyenya cząsczą mąsza sobye wyeszmy podlug svey voley (omnia bona paternalia integraliter cum alia medietate quorumlibet bonorum maternalium... devolvantur et cum alia residua suorum bonorum medietate maritum accipiat) |
| Slvza vstawycz, aby zadny zyth... chrzesczyanynowy... swych penyądzy na lysthy zastawne nye poszyczal..., alye tylko na zaklath (Sul 79: na szaklady) dostateczny (ad pignus sufficiens) pozyczycz (Dział 65: dacz) moze |
| Vstawyamy, aby zona... tylko przy them oprawyenyv, czso gest domowne..., ostala, viyąwszy scarb, yako szą pyenyądze, ... wszisthka harnasz albo bron (omnibus armis... exceptis) |
| wyraz wskazujący czyjeś pojedyncze występowanie, brak obiektu towarzyszącego 'sam jeden, tylko jeden, tylko ten, solus': |
| Vstawyla naszych riczerzow mocz, aby Zydowye... nye wyączey... wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą (unam quartam, Dział 38: pol grosza), to gest polgroszek |
| Vstawyami, abi kv myestczv slvchanya rzeczy... nye podlug dostoynosczi persoon any podlug wyelkosczy albo *mnyeyszoczy rzeczy, alye podlug oczrzedzy szą prawvyaczich (sed secundum ordinem litigantium, Dział 12: ale podlug vrzadv poszywayączych) tylko powod a sąmperzs... wyslvchany a othprawyeny mayą bycz |
| Slvsche vstawycz, aby prawa nyektorych panystw, kthorych zaplata tylko na pothwarzy zalyeszy, owszeyky ge sskazycz (omnio amputentur) |
| Kedy pan wszy... swoyą wyesznyanką vsylsthwem sgwalczy..., nye tylko porodzyczele osylon[y]ey nyewyasthy, alye thesz y wszysthczy wyesznycze... ktoregole czasv vyszcza volną mocz mayą myecz any osylcza taky... gych wsczągnącz smyey alybo w czem sklopotacz (nec opressor huiusmodi... ipsos detinere audeat, seu in aliquo molestare) |
| Kedy ktho mayącz lasz alybo dąbrową oth szebye dalyeką, wyeprze swoye... przes gymyenye czvdze... pądzicz bądze chczal do thego tho lassa..., aby tego nye mogl vczynycz geno tylko drogą wyodączą do lasza (per viam ducentem ad silvam, Dział 59: drogą, ktora gydze do lyasa) |
| Jako nam pravo rakowske slvzhi sz przothkowh nasych, yako y oyczv naschemv nyegdj Andrzeyovj, kthorj sya vyedze Sthoyarthowh, nye odpovyedacz na roczech pospolythych tylko na xazączych 1493 |
| Gdysz grzechi dzirzan tylko sami swe skuthnyki (cum perpetrata fecta teneant tantummodo suos actores) |
| Paknyąly powod a sząpyerzs szą oth szebye daleko roszdny, tedy nye gynsza dawnoscz obrzeczona powoda zalvyączego o slodzeysthwo othpądza, nysz tylko trzechlethna, a ma<ją> dzyvowacz swemv lenyssthv (leg. lenistwu) [bo gdy] wszystczy gnvszny a lenywy, <jiż> w posczyganyv swey skody (in sui damni recuperatione) malo czvcz szą obykly |
| Nye tylko ten przy Crista, yen przy, aby on byl Cristus, alye y ten szye krzyesczyanym bycz przy |
| Thysz nye tylko gnyew krola nyebyeszkyego vblogala, alye thesz z nyeba gy zwabila |
| Alye tylko wszysthky gygri ymyecz pozyczamy (concedimus) y chczemy dla krothophile a dla weszela ymyecz |
| Kv zathworzenyv gygraczom kostek sloscziwey chytrosczy, gysz obykly pyane... na brok alybo na poszyczki (super praestantiam seu credentiam, Dział 36: na zaklad) gygrayącz s pyenądzy... oblvpycz..., vstawyamy, abi nygeden... zemyenyn nasz... kostek nye gygral na pozyczki (ad praestantiam, Dział 37: na zaklad)..., yano tylko za pyenyądze gothowe |
| Ysze slvzebnyczy przes zemyą krązącz vboge slachczicze... trvdzenya a gabanya tylko dla (fatigandi et vexandi) pozywayą |
| Paknyąly powod a sząpyerzs szą oth szebye daleko roszdny, tedy nye gynsza dawnoscz... powoda zalvyączego o slodzeysthwo othpądza, nysz tylko trzechlethna (nisi tantum triennalis, Dział 46: gedno trzy lata) |
| Przeto my chczącz takym szkodam konyecz vczynycz, vstawyamy, aby gylkokrocz na woyna sczie ma bycz, szadny z naszych poddanych... nygednego drapyesstwa... w ktorychcole rzeczach mayą czynycz, gedno tylko pokarm konyem y to dosycz vmyernye tamo mayą sobie zyskowacz (sed solum pabulum moderate tamen recipiant pro suis equis) |
| (z zaprzeczeniem powiadamia, że oprócz wyrazu, któremu sensowo towarzyszy, może być użyty wyraz o innej treści w tym samym związku składniowym): nie telko, tylko... ale: |
| nie tylko.., jilko też: |
| nie... ale telko, tylko: |
| A tam nygednego drapyesstwa any w konyoch, any w dobythkv... mayą czynycz, gedno tylko pokarm konyem... tamo mayą sobie zyskowacz |
| Thysz nye tylko gnyew krola nyebyeszkyego vblogala, alye thesz z nyeba gy zwabila |
| Vstawyamy, aby zona... tylko przy them oprawyenyv, czso gest domowne..., ostała, viyąwszy scarb, yako szą pyenyądze, szrzebro..., gesz (quae) wszisthko dzeczem ma szą dostacz |
| 6. w połączeniu z zaimkami, przysłówkami i spójnikami (alfabetycznie): a. acz jedno 'jeśli tylko, byleby, dummodo': |
| Jedno tylko miedzy przyrodzonymi a bliźnimi (in consanguineis ac propinquis), to jest nad otcem i nad macierzą, i nad synem, i nad dziewką, i nad bratem, i nad siostrą... pokala się |
| 'boży, dei, divinus' (tylko przy rzeczownikach abstrakcyjnych): |
| Nie masz mieć... bałwana żadnego, ale tylko tego Boga w Trojcy jedynego |
| 'wybierać, eligere', tylko part. brakowany 'wybierany, doborowy, electus, bonus': |
| (tylko w stałych połączeniach) 1. (kara) chąsiebna 'kara, grzywna za kradzież, poena furti': |
| 2. o czasie (tylko comparat.): a. dalszy 'dłuższy, longior': |
| (tylko o maści końskiej, non dicitur nisi de colore equi) 'kasztanowaty (czerwonorudy), rufus': |
| (tylko o maści końskiej, non dicitur nisi de colore equi) 'kasztanowaty o nieco jaśniejszym odcieniu niż cisawy, rufus, ravus': |
| liczebny nieokreślny 'ile tylko, quotquot': |
| liczebny nieokreślny 'ile tylko, quotquot': |
| liczebny nieokreślny 'ile tylko, quotquot': |
| 'co tylko, quidquid': |
| liczebny nieokreślny 'ile tylko, quotquot': |
| To wszytko czasu pokoja a zgody mieśce ma tylko, ale czasu walecznego nikakie (et hoc tempore pacis et concordiae locum obtinet, alias non) |
| To wszytko czasu pokoja a zgody mieśce ma tylko, ale czasu walecznego nikakie (et hoc tempore pacis et concordiae locum obtinet, alias non) |
| (tylko o maści końskiej, non dicitur nisi de colore equi) 'czerwonokasztanowaty, ruber ac badius': |
| 2. czynić rzekomo a. tylko we własnym przekonaniu 'podawać, uważać za kogoś, facere, dicere, putare' (z podwójnym acc.): a. czynić kimś: z określeniem predykatywnym w instr.: |
| 'wprowadza zdanie o treści przeciwstawnej 'ale, tylko, jednak, sed, tamen': |
| wprowadza wyraz lub zdanie o treści ograniczającej treść innego wyrazu lub zdania 'ale tylko, si tantum, non... nisi': |
| uwydatnia bezpośrednie następstwo zdarzeń 'zaledwie, skoro tylko, cum primum': |
| Żydowie o dług jistny i o lifę ku sądu nie przyzowąc do dwu latu, przerzeczoną lifę przyrosłą stracić mają, a tylko to na jiścinie a na lifie w przerzeczony czas... pom[m]nożonej dosyć mieć mają (Judaei pro debito principali et usura ad iudicium non provocantes infra duos annos... tantum de principali et de usura, infra praedictum tempus aucta, sint contenti) |
| Chcemy, aby ten, ot kogo wyszła klątwa, dobrym obyczajem, to jest z dostateczną przysiężną alibo rękojemską pewnością o staniu ku prawu alibo zadosyćuczynieniu, cum sufficienti cautione iuratoria vel fiduiussoria de parendo vel satisfaciendo, Dział 23: pod przysięgą dosyćuczynienia)... był upomienion a proszon, iżby tym to świadkom klętym ku uczynieniu tylko świadecstwa..., dał rozdrzeszenie |
| Ustawiamy, aby kilkokroć w sądzie o rzeczy złościwe, grzechowe (in causis criminalibus)... kto będąc pozwan pana swego... pomieni, iżby to uczynił jego kaźnią, ... pozwany wolen ma otyć... To ustawienie juże słożono jest i oprawi<o>no... wyszszej pod rubryką O pozwiech, jeno tylko o dłużnych rzeczach a cso się sromoty grzechowej nie tyczą może być dzirżano |
| Ho złodziejstwo obwinionego do roka tylko pozwać będzie moc imiał (infra annum evocandi habeat facultatem) ten, jen jemu winę dał. |
| spaja przeciwstawnie dwa szeregi lub zdania 'tylko, jedynie, tantummodo, solummodo': |
| założyć się (tylko na Rusi Czerwonej) 'wystąpić w obronie swojej sprawy w sądzie, przedstawić dowody, świadków, zasłonić się prawem, coram iudice se defendere testibus adductis, documentis propositis': |
| (tylko w opisie herbu) 'strzała, sagitta': |
| 'ilukolwiek, ilekolwiek, ilu tylko, quotquot, quantum': |
| 'ilekroć, ile razy, ile razy tylko, quoties, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'dopóki tylko, quamdiu': |
| 'właśnie (tylko w połączeniu z przysłówkami i zaimkami wskazującymi), potissimum, maxime (exprimitur etiam pronominibus ipse, idem)': |
| 'właśnie (tylko w połączeniu z przysłówkami wskazującymi), potissimum (exprimitur etiam pronominibus ipse, idem)': |
| 'wspomniany, rzeczony, wiadomy (tylko w połączeniu z zaimkami wskazującymi), de quo sermo est, notus, dictus, cuius mentio facta est (non usurpatur, nisi cum pronominibus demonstrativis)': |
| zastać się (tylko na Rusi Czerwonej, nonnisi apud Ruthenos) 'być pozostawionym przez sąd w posiadaniu czegoś (kogoś), e iudicis sententia in possessione remanere': |
| 'jednooki, mający jedno oko lub widzący tylko na jedno oko, altero oculo captus, luscus': |
| Gdyby <ktokole> wszedw w las <drugiego> ciąć takie drzewa albo jim rowna porąbił, może być przez dziedzica tego lasa jęt... Bo nie jest zgodno ani się widzi dostateczno (non enim consonum et sufficiens videtur) za tako znamienitą szkodę lekki zakład wziąć albo iżby tylko w pociądzaniu był skaran |
| 3. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simul ac': |
| Bo jest to to prawo dziewek Salfaad od Boga wydano, żeby się swadźbiły, z kim zechcą (nubant, quibus volunt, Biblia taborska: s kímž chtie), ale tylko ludu z swego pokolenia |
| Ustawienie nowe nie patrzy przeminęłych rzeczy, ale niniejszych tylko a przydących |
| II. przysłówek zaimkowy względny: wyraża funkcję porównawczą wprowadzanej przez siebie treści, nadając jej charakter określenia lub zdania porównawczego, ale tylko w przybliżeniu warunkowo: A. w zdaniu pojedynczym (przy czym niektóre określenia można uważać za eliptyczne równoważniki zdań): 1. wprowadza porównania i pokrewne (pochodne) określenia: a. co do jakości, sposobu, postaci i stopnia '(tak) jakby, quemadmodum, tamquam, quasi, velut, instar (z gen.)': |
| ~ Możliwa lekcja petrożyl, p(i)etroziele, może to jednak tylko skopiowany wyraz niemiecki petrosile. |
| wprowadza zdanie czasowe 'skoro (tylko), cum primum, simul ac': |
| Pakliby ubogi był a zgodnej wrocić nie mogłby, stanie przed kapłanem a coż by on zgodł (quantum ille aestimaverit) a widział ji mogącego wrocić, tylko da |
| (tylko z fleksją łacińską) 1. 'jednostka objętości, odpowiadająca trzem korcom, capacitatis mensura tres modios continens': |
| Pakliby ubogi był a zgodnej (aestimationem, Biblia taborska: shodenie) wrocić nie mogłby, stanie przed kapłanem a coż by on zgodł, a widział ji mogącego wrocić, tylko da |
| 3. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simul ac': |
| wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'skoroby (tylko), simulac': |
| 'nie złożony, utworzony tylko z jednego elementu (tu o duchach określanych w teologii chrześcijańskiej mianem duchów czystych), non compositus, qui ex una quadam re constat (hoc loco de daemoniis, quae a Christianis pura dicuntur)': |
| (tylko o kobiecie) mężata 'zamężna, nupta (de muliere)': |
| 'rzecz należąca do bielizny stołowej, zapewne obrus, serweta, linteum, quo mensa tegitur' (tylko z fleksją łac.): |
| 'tylko jeden, pojedynczy, unus, individuus': |
| w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simulac': |
| wprowadzając zdanie czasowe, wskazuje na bezpośrednie następstwo zdarzeń 'skoro tylko, zaledwie, ut primum, statim ut (cum, postquam)': |
| wskazuje, że zakres treści zdania został ograniczony do treści wyrazu, któremu sensowo towarzyszy 'jedynie, wyłącznie, tylko, solum, tantum': |
| przeciwstawia jednej treści inną, zwykle bardziej ograniczoną 'ale tylko, sed, sed tantum, non..., nisi': |
| przeciwstawia, wskazując nieprzekraczalną granicę (po komparatywach) 'jak tylko, jak, niż, non (non plus, non amplius)..., nisi (quam)': |
| 7. wprowadza zdanie warunkowe: a. warunku wyłącznego 'chyba tylko, jeśli nie, non (nemo, nihil)... nisi (nisi quod, nisi ut)': |
| warunku minimalnego: 'jeśli tylko, non... nisi': |
| wprowadzając zdanie czasowe, wskazuje na bezpośrednie następstwo zdarzeń 'skoro tylko, zaledwie, ut primum, statim ut (cum, postquam)': |
| uogólnia zaimek względny: ktory (iż) jedno 'którykolwiek, który tylko, quicumque': |
| wskazuje, że zakres treści zdania został ograniczony do treści wyrazu, któremu sensowo towarzyszy 'jedynie, wyłącznie, tylko, solum, tantum': |
| wskazuje, że zakres treści zdania został ograniczony do treści wyrazu, któremu sensowo towarzyszy 'jedynie, wyłącznie, tylko, solum, tantum': |
| przeciwstawia jednej treści inną, zwykle bardziej ograniczoną 'ale tylko, sed, verum': |
| wprowadza zdanie warunkowe warunku minimalnego 'jeśli tylko, si': |
| wprowadzając zdanie czasowe, wskazuje na bezpośrednie następstwo zdarzeń 'skoro tylko, zaledwie, ut primum, cum primum': |
| zaprzeczając formalnie orzeczenie, zaprzecza tylko dopełnienie: |
| 'braknąć, nie wystarczyć, być w zbyt małej ilości lub już nie być (tylko w 3. osobie liczby pojed.), deesse, deficere': |
| 'brakować, nie wystarczać, być w zbyt małej ilości lub już nie być (tylko w 3. osobie liczby pojed.), deesse, deficere': |
| 'naczynie stanowiące pewną miarę (tylko w przekładach Biblii), vas certae cuiusdam capacitatis (usurpatur mensurae sensu)': |
| Gdyby... o złodziejstwo... niektory drugiego (aliquis alium, Dział 21: jeden drugiego) w sąd by chciał pozwać, ustawiamy, aby do roka tylko... miał moc pozwać |
| 'mówić, dicere', tylko dzie (w funkcji zdania wtrąconego) 'powiada, rzecze, prawi, inquit': |
| (tylko o kobiecie, de muliere) niemężatna 'niezamężna, panna, non nupta, virgo': |
| (tylko o kobiecie, de muliere) niemężata 'niezamężna, panna, non nupta, virgo': |
| (tylko w opisie herbu) 'krzyż pozbawiony jednego ramienia czy też ramię krzyża, crux altero bracchio carens, vel etiam bracchium crucis' (?): |
| Za głowę każdą sędzie kasztelanow, to jest panow w grodzstwa ustawionych, każdy tylko w swej kasztelaniji (in sua castellania) moc imają mieć... szukania |
| 'moneta, pieniądz, nummus, moneta' (tu tylko z fleksją łacińską): |
| Służebnicy alibo woźni zabitego na drodze obłupić nie mają, ale tylko w groszu za swe prawo, jeż zową krwawione (quod ipsi nominant krwawe, ib. 42: krwawione mianują, Dział 32: rzeczonym krwawne), dosyć imieć mają ot tego, kto je do zabitego przyzowie |
| 1. 'zdarzyć się, przytrafić się, stać się przypadkiem, accidere, evenire, contingere': a. brak podmiotu a. tylko podmiot łaciński: |
| Wdowa takież w sześci lat rzecz pocznie..., a to wszytko czasu pokoja a zgody mieśce ma tylko, ale czasu walecznego nikakie (alias non) |
| 'ale tylko, sed tantum': |
| wprowadza zdanie warunku wyłącznego: 'ale chyba tylko, non... nisi tantum': |
| 'tylko, nonnisi, tantum': |
| 'ciało (tylko w odniesieniu do człowieka), caro, corpus (hominis)': |
| Bo nie tylko ludzie służą jemu przez cię, ale i źwierzęta polna (bestiae agri) poddany są jemu |
| Nie pokala siebie kapłan miedzy umarlcy... jedno tylko miedzy przyrodzonymi..., to jest nad otcem i nad macierzą... i nad siostrą dziewoją, ktoraż nie jest dana za mąż (super... sorore virgine, quae non est nupta viro, Bible Musejní: nad sestrú dyewogy) |
| tylko w zwrotach: a. miej(że) go dzięk 'dzięki za to, euge, gratias': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, ilekroć, quandocumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, ilekroć, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, ilekroć, quandocumque, cum': |
| wprowadza zdanie czasowe ' ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| 'ilekolwiek, ile tylko, quotquot, quotcumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| 'ilekolwiek, ile tylko, quotquot': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| Paknięliby nie mogł jinszych świadkow... imieć mimo ty, jim obłożono obrzeczenie skazania klątewnego (praeterquam eos, quibus obiicitur sententia excommunicationis, Dział 23: czso są abo będą w klątwie), chcemy, aby ten, ot kogo wyszła klątwa..., był upomienion a proszon, iżby tym to świadkom klętym ku uczynieniu tylko świadeczstwa... dał rozdrzeszenie |
| Tegodla my bacząc, iże grzechy w swojich popełnicieloch... tylko mieśćce sobie zyskują (quod poena in suos actores tantummodo vindicat sibi locum), ustawiamy |
| 'pozwać do sądu ustnie, pozwać tylko ustnym pozwem, aliquem praesentem in ius vocare': |
| Bo jest to to prawo dziewek Salfaad od Boga wydano, żeby się swadźbiły, z kimże chcą, ale tylko ludu z swego pokolenia, aby się nie przymiesiło jimienie synow israelskich z pokolenia w pokolenie (ne commisceatur possessio filiorum Israel de tribu in tribum) |
| 'rozmowa, wymiana zdań (wyjątkowo tylko przyjazna), spór słowny, dyskusja, dysputa, colloquium, disputatio, contentio, quaestio': |
| (tylko o Chrystusie, nonnisi de Christo) 'wisieć na krzyżu, być rozpiętym na krzyżu, cruci figi': |
| wprowadza zdanie czasowe 'gdy, kiedy, skoro tylko, cum, simulac, vixdum': |
| w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simulac': |
| w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simulac': |
| Kiedy ktory kmiecia albo kogole w swojem lesie zastanie, tedy ji za pirwe pociądzanie (pro prima pignoratione) tylko w siekirze pociądza |
| Służebnikom... zapowiedamy... zabitych obłupiać..., ale tylko w jenem groszu dosyć mają mieć za robotę, jenże jim dać każemy przez tego, jen je do ktorego zabitego obrządził przywabić (qui ad aliquem occisum procuraverit eos evocari, Dział 32: kto je wzowie) |
| 'istota żywa, żyjąca (tylko o zwierzętach), animal (solum de bestiis)': |
| 'istota żywa, żyjąca (tu tylko o zwierzętach), animans, animal (hic tantum de bestiis)': |
| (tylko o biblijnej Arce Przymierza, solummodo in Scriptura sacra de arca Foederis) 'skrzynia, arca': |
| (tylko o maści końskiej, non dicitur nisi de colore equi) a. z gniada pleśniwy, z gniada siwy 'siwy z domieszką barwy ciemnokasztanowej, coloris cani cum rufo mixti': |
| wyraża warunek pożądany 'gdyby tylko, dummodo': |
| (tylko w Biblii i jej interpretacjach) 'człowiek wybrany przez Boga do spełniania specjalnych funkcji, pomazaniec, homo, qui a Deo electus praecipuo fungitur munere': |
| (tylko w Biblii i jej interpretacjach) 'człowiek wybrany przez Boga do spełniania specjalnych funkcji, pomazaniec, homo, qui a deo electus praecipuo fungitur munere': |
| 'świątynia (nie tylko chrześcijańska), dom boży, templum, aedes sacra': |
| 'oliwny, oliwowy, oleagineus' (tylko w nazwie miejscowej)': |
| 'oliwny, oliwowy, oleagineus' (tylko w nazwie miejscowej): |
| Nie tylko ot złego, ale i ot każdego podobieństwa złego (ob omni specie mali) każdemu potrzebno jest się wzdzirżeć |
| bot. 1. 'ryż, Oryza sativa L. (tu zapewne tylko o ziarnie, hoc loco procul dubio tantum de granis)': |
| 'ogrodowy, hortensis, tylko w określeniu łac. crocus na oznaczenie szafranu polskiego, Carthamus tinctorius L.': |
| (tylko w cyzjojanach) o świętach Podwyższenia św. Krzyża (14 września) i Znalezienia św. Krzyża (3 maja), (tantum in versibus mnemotechnicis) festum Exaltationis (14 Septembris) vel Inventionis s. Crucis (3 Mai): |
| ~ Może to tylko wariant graficzny zaimka którykoli. |
| Chcąc..., aby... podług niżej popisanych tylko statut... sędzie ziem naszych powinni byli... sędzić, a ta jista statuta... ściśnienie a twardo (districte et firmiter, Dział 6: pilnie) chować |
| 'specjalny, tylko do określonego zadania przeznaczony, qui nisi ad munus quoddam constitutum non est adhibendus': |
| 'specjalnie, tylko w określonym celu, certo quodam consilio': |
| 'specjalnie, tylko w określonym celu, certo quodam consilio': |
| 'tylko do określonego celu przeznaczony, uni rei tantum destinatus': |
| To wszytko czasu pokoja a zgody (tempore pacis et concordiae) mieśce ma tylko, ale czasu walecznego nikakie |
| 'żołnierz (tylko w opisie męki Chrystusa), miles (in Christi passione describenda)': |
| 'żołnierz (tylko w opisie męki Chrystusa), miles (in Christi passione describenda)': |
| ~ Może nazwa odnosi się tylko do kłączy tej rośliny, używanych w medycynie. |
| Grzechy w swojich popełnicieloch a skutni[o]koch tylko mieśćce sobie zyskują (poena in suos actores tantummodo vendicat sibi locum) |
| warunkowe w połączeniach tak acz wyraża zastrzeżenie 'jeśli tylko, pod warunkiem że, si, ea condicione, ut': |
| Gdzie więcej jich o głowę obwinią, tylko jeden... ma być przekonan i skaźnion (unus debet condemnari et puniri) |
| zool. 'stawonóg z gromady pajęczaków, żyjący w ciepłych krajach, scorpio' (tylko w nazwie miejscowej): |
| Ustawienie (constitutio) nowe nie patrzy przeminęłych rzeczy, ale niniejszych tylko a przydących |
| nie więcej, więcej nie... je(d)no, nie więcej... niż, niżli (tylko), nic(s) więce(j)... jedno, nic(s) więcej... niżli: |
| tylko w 3. sg. 'przystoi, jest słuszne, właściwe, godzi się, decet, convenit, fas est': |
| tylko w 3. sg.: a. 'przystoi, jest słuszne, właściwe, godzi się, decet, convenit, fas est': |
| 'dzielny, audax' (tylko jako określenie króla Bolesława I): |
| 'chłop pierwotnie wolny, z czasem uzależniony wraz z gospodarstwem od panującego lub pana feudalnego, colonus, qui primum liber erat, postea duci vel domino feodali obligatus': (tylko z fleksją łacińską): |
| 'oczyszczać rytualnie, przysposabiać do obrzędów religijnych, przeznaczać tylko do czynności religijnych, lustrare, ad sacra facienda aliquem adornare, ad solas res divinas aliquem destinare': |
| 'oczyścić rytualnie, przysposobić do obrzędów religijnych, przeznaczyć tylko do czynności religijnych, lustrare, ad sacra facienda aliquem adornare, ad solas res divinas aliquem destinare': |
| 'oczyszczony rytualnie, przysposobiony do obrzędów religijnych, przeznaczony tylko do czynności religijnych, lustratus, ad res divinas faciendas apparatus, ad solas res divinas faciendas destinatus': |
| (tylko w odniesieniu do procesu sądowego, tantummodo de causa in iudicio acta) 'początek, otwarcie, też wstępne akta procesowe, initium, etiam commentariorum ad litem pertinentium pars prior': |
| przeciwstawia jednej treści inną: a wszakoż nie..., ale wżdy 'ale tylko, jedynie, solum tantum': |
| Ustawiamy, aby tylko we cztyrzech przytczach... naszej komorze przydana (sc. wina): pirwa przytcza jest pożewstwo (de incendio), gdzie obwiniony o pożewstwo (de incendio, Dział 18: o pożostwo) podług położenia prawa nie może się oczyścić |
| Sędzia... we mniejszych (sc. rzeczach) tylko to dwa grosza wyciągnąć (exigendi) moc ma mieć |
| 'cały (podłużny) owoc roślin motylkowatych albo tylko sama łuska okrywająca jego nasiona, siliqua': |
| Gdy[by] Żydowie... ścirzpią prze dwie lecie swego dłużnika... do sądu nie pozywając, tedy... tylko na jiścinie a na lifie... mają dosyć imieć, ani przez ten to list zastawny <mogą zastawcę> skutnie upominać (neque... poterint obligantem effectualiter ammonere, Dział 38: a on list zapisny nijednej mocy dalej mieć nie może) |
| Ustawiamy, aby... nijeden w wsi stanow nie czyni... ani drapieżstwa... się nie dopuszczaj, ale tylko pokarm umierny (Dział 37: dosyć umiernie) wziąć ma (solum pabulum, moderate tamen) |
| nie telko, tylko... ale i: |
| nie telko, tylko... ale też(e) i: |
| Non in solo, nie tylko, pane viuit homo, sed in omni, wszelkim, uerbo (Mat 4, 4) XV in. |
| nie... jano, je(d)no tylko, je(d)no telko: |
| Coż by on zgodł..., tylko da (quantum ille aestimaverit..., tantum dabit) |
| nie telkoć powiadamia, że oprócz wyrazu, któremu sensowo towarzyszy, może być w tym samym związku składniowym jakiś wyraz uzupełniający 'nie tylko (ale, nadto), non solum (sed etiam)': nie telkoć... ale i: |
| 'tylko, wyłącznie, jedynie, tantum, solum': |
| (na zakończenie tekstu) 'to już wszystko, to już koniec, tylko taka ilość tekstu, haec habui, quae scriberem, iam finis est': |
| Bo jest to to prawo dziewek Salfaad od Boga wydano, żeby się swadźbiły, z kimże chcą (nubant quibus volunt), ale tylko ludu z swego pokolenia |
| 'grzywna płacona czy też tylko liczona w szerokich groszach, multa, quae latis grossis solvebatur vel solum computabatur': |
| 'szynkarz albo ten, kto zajmuje się transportem beczek z piwem, caupo vel is, qui cerevisiam transportandam curat' (?): (tylko z fleksją łacińską): |
| Iże za głowę każdą sędzie kasztelanow... każdy tylko w swej kasztelaniji moc imają mieć <sądzenia> i szukania (iudicandi et cognoscendi) |
| 'oczyszczać rytualnie, sposobić do obrzędów religijnych, przeznaczać tylko do obrzędów religijnych, certo quodam modo lustrare, ad sacra facienda praeparare, solis sacris faciendis destinare': |
| 4. pełni funkcją spójników: a. jako składnik spójnika złożonego: nie tele... ale i 'nie tylko.. lecz także, lecz nawet, non solum... sed etiam': |
| 'ilukolwiek, ilu tylko, quotquot': |
| 'mała okrągła czapeczka nakrywająca tylko wierzch głowy, mycka, pilleolus, galerus parvus': |
| 'każdy kto, kto tylko, quicumque, quilibet': |
| 'wyznawca religii mojżeszowej pochodzenia tureckiego, uznający tylko Pięcioksiąg, a odrzucający Talmud i tradycję rabiniczną, e genere Turcica natus religionis Mosaicae confessor, qui solummodo Pentateuchum approbando, Talmud autem et doctorum Iudaicorum traditionem repudiabat': |
| (tylko w 3. sg.) 'zmierzchać się przed zbliżającym się wieczorem, ściemniać się, ad occasum vergere, advesperascere': |