| moc |
| 'nadawanie kształtu, kształtowanie, actus formandi, effingendi' : moc stworzenia 'moc kształtująca, vis, quae conformat, effingit': |
| w zwrocie sankcjonującym przysięgę, in locutione ius iurandum approbante: przysięgać przez (moc i) czyjeś zdrowie: |
| Puace v moch boga uasego, uadøci <się z mocą krola moc>neysego |
| brać moc |
| Moc wasza, ktorąście sie przeciw światłości bronno przybrali..., jest we ćmach |
| O danyaach a testamenczech... Thim vstawyenym wyekvystą mocz ymayączym wykladami skazvyącz, aby danyni nyeporvszne a moczne szstacz myali (donationes fixae et firmae debeant permanere), any gym tho wadzicz ma, yszby przywylyey na nye byl vidan, gdibi tylko szmyerczą dawcze alybo gego, cziya danyna byla (vel eius, cui donatio fuerit facta), poczwirdzyli szą. A nawyącey thym, ktorzy sz namy alybo sz naszymy namyasthky bądączy na woynye mązzne boyvyącz zabyczi, danyna ma wzzącz mocz wyekvystą (donatio perpetuam recipiat firmitatem) |
| Tøcz ma mocz kasda czsna pany..., ot mathky bosze tø mocz mayø, ysz przeczyw gym kszøzøta wstayø i welkø gym chwalø dayø |
| Pilat... rzekł jemu (sc. Jezusowi): ... Aza nie wiesz, iżeć mam moc ukrzyżować cie? A tem sie słowem Pilat ukazał częstnikiem śmierci bożej |
| wskazuje kogoś, przeciw komu jest wymierzona akcja: moc z kogoś 'przemóc, pokonać kogoś, aliquem superare, vincere': |
| Zaly ti sam gedini bødzesz moc wizwolyon bicz (num ergo solus poteris liberari)? |
| [moc lekarstwa] |
| <S>wyrzchowanego boga laska, gensze... koneczna moc vszmerzil gesc, w forme [...] obynyono gesc. Druga rzecz gesc, isze [...] <obi>nyony wszistki rzeczi w formø sluszeb<ną> XIV ex. |
| Azacz yescze malo vyszokosczy nyebyeskye..., yze do pyekla chczesz rozrzuczycz svoyą mocz boska (quin etiam extendere tuam maiestatem ad infernum cupias), a naszą mocz chczesch przemocz? |
| [...] koneczna moc vszmerzil gesc XIV ex. |
| Zaly snadz bødzem moc nalescz korzen a odchowacz (salvare) konye a muli, abi owszem nye zmarly dobitkowye |
| Crola uelikego moch (leg. moc) pocazuie csne y mochne ulodics<two> |
| 'siła, moc, vis, potentia': |
| wirzchn(i)a moc, moc wirzchn(i)a |
| *Nws myloscywy panye..., dagze my wybawgenge, abyh kosdemw powgedal tffe laskawe karanye a s mego karanya ynsym wpamgetange, azebys yh k temw whowal przes moc sffw *nasffgensw takowyg lekoscy XV ex. |
| Nas myloscywy panye,... dagze my wybawgenge, abyh kosdemw powgedal tffe laskawe karanye a s mego karanya ynsym wpamgetange, azebys yh k temw whowal przes moc sffw nasffgensw takowyg lekoscy y zangbgenga (pro zganbgenga) XV ex. |
| Kako bødze moc gynako vkoycz (placare) pana swego? |
| Rzeczony zastawcza... przes trzydzesczy lyath wykvpyenya a wyszwolenya (redimendi vel liberandi) przerzeczoną dzedzyna pelną a wiswoleną mocz ma ymyecz (Dział 25: ma mocz... dzedzina wykvpycz y wyzwolycz) |
| Trzy czlonky baczmy ve krzczonym Iesucristvszye: mocz, szyla a svyatloscz, dwye vzdzyerzal, a yedną dal svym zvolyenykom, to yest mocz |
| moc cnotna 'siła będąca źródłem doskonałości, vis quae fons perfectionis est': |
| Dzedzinnich rzecz sandzicz nye bandze mocz na dworze, alysch przed oblycznosczą krolową alybo namnyey szesczi riczerzow (in praesentia regis vel ad minus sex baronum) |
| Cessarsszczi popowie sø anticristowie, gich mocz nie od Crista, ale od anticrista, s cessarskego lista |
| Auem, praui, puace v moch boga uasego? |
| S tegom szya zyuothem byedzyla, pothem yvszem wszythka mocz straczyla |
| 'poświęcać, nadawać moc uszczęśliwiania, consecrare, salutarem facere': |
| 'poświęcać, nadawać moc zbawienną, consecrare, salutarem facere': |
| Mocz boga occza, myloscz syna gego, mødroscz dwcha swethego 1391 |
| Gen za począthkem drugego rany kogo zyvotha broonyącz (vitam defendendo) thego, bandzely mocz doswyathczicz, yma |
| Crola uelikego moch pocazuie csne y mochne ulodics<two> |
| Pirzwy pop Lassota wzzøl mocz od chobota Cønstantina smoka |
| Azaly moge zapowyedanye yvsz ma mocz myecz, nyszly ma (leg. mię) kto s tego (abinde, OrtMac 106: od tego) moze odczysznacz |
| Sząly od szebye rodnye dalyeczi (si autem sunt distantes), nye gynszą, iano trzech lyath dawnosczy bandze mocz odbicz obwynyoni |
| Danye possagv gothowimy pyenyąnczmy przed przyiaczelmy *opprawyene mocz ymaa (assignatio dotis in parata pecunia et in praesentia amicorum valet) |
| Stroni, chczancz kv konczv zgodi... przycz, w nas... spvsczyli y poszlubyly, iako w iadnacza szlvbyonego, w falcząn, skazacza y prziaczelskego vcladacza (in nos... compromiserunt tanquam in arbitrum compromissarium, arbitratorem, laudatorem, definitorem seu amicabilem compositorem) dayąncz... naam... mocz, abychom mogli... na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz, wgednacz a vrząndzicz |
| Vsdrowyon nye bødzesz mocz bycz od pyøty w nodze az do czemyenya (a planta pedis usque ad verticem tuum) |
| 'moc, virtus, potestas': |
| 'moc, virtus, potestas': |
| Thakyego woythą albo szandv rzeczy moze dobrze wysznanye prawdy bycz y <w> zapowyedan[y]e czasszy (an gebunden tagen) mogą tesz mocz myecz |
| Straszliwy bødzczye nade wszym stworzenym na zemy..., y wszitky ribi morskye dawam tobye w mocz, y nade wszø twarzø na zemy. Czso zywo gest, tocz dawam na pokarm, y zele zelone, wszitkocz dawam (omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt, et omne, quod movetur et vivit, erit vobis in cibum, quasi olera virentia tradidi vobis omnia) |
| 'siła, moc, virtus ac fortitudo': |
| Day nam pomocz z zamøtka, bo proszne zbawene czlowecze (quia vana salus hominis, Puł: bo prozna mocz czlowyecza) |
| Zostala me mocz moia y swecza oczu moiu, a tego ne iest se mnø (ipsum non est mecum) |
| Nad tymy ma mocz dyabelstwo (habet potestatem daemonium super eos) |
| Dwch szvyathy sthapy na czyą a mocz navysszego zaczmy (JA XIV 511: zaczemy, GlWroc 136v: obczeny) thobye (obumbrabit tibi Luc 1, 35, Rozm 50: ogarnye czye) |
| Gdysz slodzeystwa... przes slostnyky... cząstokrocz skrytha bywayą..., przes obrzeczenye lethney dawnosczy (per exceptionem praescriptionis annualis) chczą szą (sc.winni) obronycz..., vsatwyamy...: Gest-ly s nym (sc. powod z pozwanym) w geney wszy abo ozadze, gdze s nym slvcha bozey slvzby, thedy obrzeczenye lethney dawnosczy pochodzy (tunc obiectus annualis praescriptionis procedit), tho gest ma mocz |
| przenośnie 'moc, siła, vis': |
| Ho slodzeystwo obwynyonego do roka thylko pozwacz bandze mocz ymaal (infra annum evocandi habeat facultatem) then, gen gemv wyną daal |
| 'władza, moc nad czymś, alicuius rei potestas, potentia': |
| A ya pak (Fl: zaprawdø) będę chwalycz mocz twoyę (ego autem cantabo fortitudinem tuam) |
| Gdi ktho o zlodzeystwo... do roka przes sząszada... nye bandze oskarzzon, dawnoscz rocznaa przeczyw powodowy przechodzy, alye sząly od szebye rodnye dalyeczi (si autem sunt distantes), nye gynszą iano trzech lytath dawnosczy bandze mocz odbicz obwynyoni |
| Gdy taka pany bądze wdowa, mayącz mocz kv nyektorey dzedzynye..., ma myecz dawnoscz za szescz lath. Zamylczili thym obyczagem, yaco y pyrwey, od swego prawa odpadnye |
| 'zyskać siły, potęgę, moc, confirmari, corroborari': |
| 'dokument, który stracił moc prawną, littarae, quae irritae factae sunt': |
| Ve vlosne przyszedl, a svogy go nye przyąly. A yelyekolvek przyąly gy (quotquot autem receperunt eum Jo 1, 12), dal gym mocz szyny boszymy bycz |
| Gdze... szostra s brathem szą oth szyebye w gymyenyv oczczisnem roszdzeleny, przygodzyli szą genemv s nych w dzedzinney rzeczi przecywko sobye skazanye sądowe wszącz, *drvgąmv s nych potem owszeyky zapewną bącz mocz poczwirdzanya alybo naganyenya thake skazanye (alteri ipsorum postmodum penitus interdicta sit potestas infirmandi seu arguendi sententiam eandem) |
| Gysz mąszoboycza nye bądzeli w szaplaczenyv (si non fuerit in solvendo, Dział 30: paklyby nye myal czym placzycz), tho gest nye bądzely mocz zaplaczicz..., mąką glowną ma bicz skazan |
| Vstavily... procuratora..., *poleczayocz themv gistemv szwemv procuratorowy... *wszelkuo mocz we wszytkych szwych rzeczach, kthore *ymayo albo bondø ymecz przeth kalysdym sszøndzø ca 1428 |
| Tegdi ten isti poziczcza..., zaplaczyw s pelna pyenyandz albo ktori gyni dlug (solutis ex toto pecuniis vel quocumque alio debito) w lysczye zastawnem vipyssani..., bandzye syąn mocz wvyanzacz... w rzeczone gymyenye dzyedziczne... zastawyone |
| Takesz mu dal mocz, *dokodbikoly chcyal gydz maiøcz volenstwo, abi czinyl, czsobikole chcyal (dedit illi potestatem, quocumque vellet ire, habens libertatem, quaecumque facere voluisset) |
| Ya chiczi ('chcę') thu otpoveczecz podle *møch listow papeskych, aczesz mi thi *moczon sandczicz o me prawo pape<s>ke 1402 |
| Acz... skazanye dokonawayącze (definitiva sententia) o thą tho dzedzyną *wyrzeknyoną bąndze, kasdemv... chczącemv tho gyste skazanye layacz... bącz mocz zapowyedzana |
| Ale ysze ryczerze zem naszich w sządzech wyecz pospolithich... personą naszą snamyonvyą..., szkazanya przesz nye vczynyona mocz mayą wyekvystą..., przeth kthorimysz thesz wszdawanya wyelkego ymyenya szą dzeyą, gesz szkazanya y wsdawanya, y gynsze rzeczy przes nye osądzone a dokonyczone w osobnych kszągach popyszvyą (coram quibus etiam resignationes bonorum magnorum peragantur, quae sententiae, resignationes et aliae causae per eosdem definitae in speciali libro conscribuntur) |
| Szastawyoną dzedzyną zastawcza... bąndze mocz wykupycz |
| Azaly yvsz moge zastawyenye albo czso mnye zastawyono (principalis positio) ma mnye przedszye gycz y mocz myecz |
| Pakli ten isti zastawnik (ille prior possessor)... poziczczam doszycz vczinycz... wsgardzilbi..., tegdi... poziczcza... dzirzawczi tego gymyenya dzyedzicznego, yemu zastawyonego zaplaczyw s pelna... dlug... bandzye syąn mocz wvyanzacz... w rzeczone gymyenye |
| Kto znage mocz gnewu twego a prze strach twoy gnew twoy rozliczicz (quis novit... prae timore tuo iram tuam dinumerare, Puł: rozmyerzycz)? |
| Kto znaye mocz gnyewa twego a przed strachem twoym gnyew twoy rozmyerzycz (quis novit... prae timore tuo iram tuam dinumerare, Fl: rozliczicz)? |
| Wthem woyth zawarl gey komora (commodum eius fiscavit) az do prawa... Zapowyedanye, czo czyny przyszaszny woyth..., y zawyeranye gymyenya (fiscationes bonorum) y zakladv przed nym polozone (pro polozenye)..., czokoly wyszna, to ma mocz |
| Przeto zasdrosczyvy czczy ny ma my vloczycz (leg. uwłoczyć, invidus non habet hic locum detrahendi), bo kazdemv dana yest mocz thych kxyąg *polebschacz, yako yego volyą |
| Taczy nye badą szą mocz mowycz dobrymy, gdysz szą nyerowny dobrym mąszom dompnymany (tales non possunt dicere se probos, cum impares probis viris reputentur) |
| Kmyecz nocznego czasv sbyegem gdi othydze (quod.. cmetho noctis tempore recesserit fugitive, Dział 62: kmyeczy w noczy zbieszą), thedy rzeczy, ktorekole w domv ostawy wczyekayącz, pan wszy sobye myey mocz odzirzecz |
| Vstawilismy, abi do... szandzey thi tho swyerzepycze czirzpyączi skodą dopądzenya mocz ymyal (decernimus... eadem iumenta passus damnum depellendi habeat facultatem) |
| Mocz albo sylø dzal swogych yzyawy (annuntiabit, Puł: zyawy) *ludo swogemu |
| Zbudzy (Fl: wzbudz) mocz twoyę (excita potentiam tuam) a przydzy, aby zbawyony vczynyl nas |
| Gdy thy dzeczy sprawnych lath doszągną (quibus tunc pueris legitimam aetatem attingentibus), ... obrzeczenya dawnosczy... odzirzecz nye bądą mocz |
| Dosconala mocz lek<arstwa> perfecta gracia medicine 1461–7 |
| 'należyty, mający moc prawną, qui ratus est': |
| Auem, praui, puace v moch boga uasego? |
| Krolevstvo zyemskye albo svyeczkye *okraschano yma mocz, czusz slug zyemskych, alye krolevstvo moye nye yest prze to s tego svyatha, yze nye yest okraschono od nysnych rzeczy, bo samo od szyebye [nye] yest dostateczne |
| 'siła, moc, uzdolnienie do wykonania czegoś, vis, potestas': |
| Zeschla iest iaco scorupina mocz moia (aruit tanquam testa virtus mea) y iøzik moy przilnøl iest ku czelusczam mogim |
| Por. też: Nye zwodzi was Ezechias, bo was nye bødze moc wizwolycz z røki mey, any wam dovfanya daway w bogu (non vos seducat Ezechias.., neque fiduciam vobis tribuat super dominum) BZ IV Reg 18,30. |
| Paknyąlyby byla zaloba personna, tho gest cząsna (si autem quaestio fuerit personalis), yako gest o dlugy abo kthorekole rzeczy ginsze zastawne, a... poswany wsgardzy alybo omyeszka stacz na rokv trzeczem..., skazvgemy, aby pozyczcza... myal pelną mocz... przedanya... rzeczy gemv zasthawyone |
| Thi tho stroni... w nas... spvsczyli y poszlubyly..., dayąncz a poziczayąncz naam volną a wszystką mocz, abychom mogli... na thi czlonki virzecz, vfalycz... albo zrzandzycz, ... kakolye a iakokole naam szą bandze wydzecz vzitheczney (ut possimus... ordinare, ... qualitercumque, prout nobis melius videbitur, expedire) |
| Kmyecz nye bądze mocz ktoremv szlachczyczowy... slachathnosczy naganycz (increpare), nyslyby... szliszal, yszby prze drvgego slachczicza pyrwey gemv bylo naganyono |
| A nye odpowyedzyal-ly w szadzyech ten to, czo mu tho gymyenye zasthawyono, a nye doszna-ly (OrtBr VII 572: any doszągl) yego prawem pyrzwey, nyszly przyszedl dzyen zaplaczenya... tego to, czo gymyenye w sz<w>em dludze zapowyedzyal, thedy tho zapowyedzonye (pro zapowyedzenye) ma przod gydz y mocz myecz podlug prawa |
| Dzedzinnich rzecz<y> sandzicz nye bandze mocz na dworze, alysch przed oblycznosczą krolową alybo namnyey (vel ad minus) szesczi riczerzow |
| Czso to czinyø... mdly Zidzi?... Zaly bødø mocz dzalacz kamyenye z gromad popyelnich, gesz sø zgorale (qui combusti sunt)? |
| O tobyesmy schlyszely vyelykye dzyvy y vyelyką tvoyą mocz, ktorąsz czynysz nyemocznem..., bo przez lekarstwa zelnego albo korzennego (sine medicamine, radicibus et herbis) vzdravyasz nyemoczy yednem slovem |
| A we mpnyeyszych rzeczach (in minoribus vero causis, Dział 27: a o mnyeysze rzeczy)... geno dwa grosza wyczągnyenya mocz ymyey |
| Pothem thi tho stroni, chczancz kv konczv zgodi... przycz, w nas... spvsczyli y poszlubyly, iako w iadnacza..., dayąncz... naam... mocz, abychom mogli s prostv a przes clopothv (de plano et sine strepitu, Dział 3: kromye wszego blądv y chytrosczy)... na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz |
| zlec w niemoc: |
| 'gwałtowna siła, moc, vehementia, violentia': |
| Mąszoboycza... nye bądzely mocz zaplaczicz, ... mąką glowną (poena capitali) ma bicz skaran |
| Abi przebywanye panyaam (dominarum habitatio) prze krachkoscz przyrodzenya od sborow mąsczyznnich... bylo rosdzelyono, ... wstawila mocz nasza |
| Abi przebywanye panyaam prze krachkoscz przyrodzenya od sborow mąsczyznnich (a coetibus virorum, Dział 11: obczowanye masskye) owszeyki bylo rosdzelyono, abi kv sandoom pozwane szą nye czyznąli myedzi tlvmi mąsczisnee (in turmis masculorum), wstawila mocz nasza |
| Oth mathky bosze tø mocz mayø (sc. panie), ysz przeczyw gym kszøzøta wstayø |
| Bo to yest vloscza mocz odpovyedayacego, aby posnal volyą *pytayeczego a podlug yego kvsenya sslova sslozycz (pro sslozyl) |
| Baczysch tu, yedysczy glossem barzo smyernego odpovyedzenya nyeprzyaczyelye porazyl, kyedy sądzon, czosz vczyny, kyedy przydzye, czosz krolvyącz bądzye mocz, yen vmyrayącz to vczynyl? |
| Wi bødzecye mocz dobrze czynycz gdiszcye syø zlemv navczily (cum didiceritis malum) |
| 'drobny przedmiot z jakimś znakiem, zawieszony najczęściej na szyi, mający rzekomą moc czarodziejską, amulet, talizman, monile signo aliquo instructum et vi magica praeditum': |
| Azaly yvsz moge zastawyenye... ma mnye przed szye (OrtMac 106: przed szyą) gycz y mocz myecz (utrum iam principalis positio mihi vigorem et potestatem habere debeat), nyszlyby kto od nyego mnye mogl odczysznacz? |
| Mocz szina bozego, szloba albo szloszcz dyabla zlego ca 1420 |
| Paklibi... przednyemu albo slowye pyruemu poziczczi (primo creditori)... pyenyandzi... wroczycz nye moglbi... tegdi thego istego w they tho zastawye vyanczey o ten isti dlug swoy gabacz nye bandzye mocz |
| Vczynyl mocz w ramyenyv szvogym, rozproszyl pyszne dvszą szyercza svego (dispersit superbos mente cordis sui Luc 1, 51) |
| Paknyąlibi ktho przeczywko themv vstawyenyv nyedbalye vczynil thim prawem, nyewaszno bącz pozyskanye, any kv kthorey zaplacze alybo doszyczvczynyenyv przekonany powynyen bądze przekonawcy (victori), any rakoymya dany przekonawcy (vincenti) bądze mocz bicz za dlvg vpomynaan |
| 'odebrać moc, potestate, viribus privare': |
| Ktora a kaka, a kako wyele myast gich (quae et quales et quantae sint civitates eorum), a takesz ktora gest mocz gich, a kako gich gest wyele (quae sit multitudo eorum)? |
| Gdy thy dzeczy sprawnych lath doszągną, ... obrzeczenya dawnosczy thy tho dzeczy za szobą onych lath, kthorich byli przemyrzeny (quibus induciati fuerunt) abo *zawyeszini oth prawa, odzirzecz nye bądą mocz |
| 'wielka moc, wielka powaga, magna potentia, magna auctoritas': |
| Pan oney wszy oszwyathczenym bądze mocz gego (sc. zbiega) dzedziną przes gynszego oszadzycz mymo onego nyethbaloscz (contumacia ipsius non obstante) |
| Pothem thi tho stroni, chczancz kv konczv zgodi... przycz..., poszlubyly, ... poziczayąncz naam... mocz, abychom mogli... zrzandzycz... kakolye, a iakokole naam szą bandze wydzecz vzitheczney (qualitercumque, prout nobis melius videbitur, expedire) |
| Vsdrowyon nye bødzesz mocz bycz od pyøty w nodze (a planta pedis) az do czemyenya twego |
| Zostala (dereliquit, Puł: zostala yest) me mocz moia |
| Nye odrzuczay mye w czas staroszczy, gdy pomdle mocz moya, nye zostawyay mye (ne derelinquas me, Fl: ne ostaway me) |
| Prziwyedze na czø pan narod..., gegosz yøzikovi nye bødzesz mocz srozvmyecz (cuius linguam intelligere non possis) |
| 'sprawcza moc, wola boża, consilium divinum': |
| Thi tho stroni, chczancz kv konczv zgodi... przycz, w nas... spusczyli..., dayąncz... naam... wszystką mocz, abychom mogli... na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz, wgednacz a vrządzicz albo zrzandzycz (arbitrari et ordinare), ... iakokole naam szą bandze wydzecz vzitheczney |
| Gdyby... o slodzeystwo... nyekthory drvgego (aliquis alium, Dział 21: geden drugego) w sąnd by chczal poswacz, vstawyamy, aby do roka thilko... myal mocz poswacz |
| 'stracić moc prawną, desinere valere': |
| Vtorego dnya tako glaboko stapy (leg. zstąpi, sc. morze, descendet), aze ye yedvo mocz bądzye vzryecz |
| O pozegą obwynyeny prawem myesczskym alybo nyemyeczskym (iure civitatis aut Teutonico) we wszaach nye bąndą szą mocz wymowicz, alye prawem polyskym przed podobnim sandzą powynny bandą othpowyedzecz |
| Bødzeli czlowyek myecz dwye zenye, gednø milø a drvgø nyemilø (odiosam) y vrodzi s nyey syny, y billibi syn nyemiley (odiosae) pirworodzenyecz, y chczalby *otczecz zboze myedzi syni rosdzelicz, nye bødze mocz vczinicz syna miley pirworodzonim a vissey myecz niszli syna nyemiley (odiosae), ale syna nyemiley (odiosae) przizna pirworodzonim y da gemv... dwa dzali |
| Tøcz ma mocz kasda czsna pany, przetoz ye nam ch[a]walicz slusza |
| Za glową kaszdą sandzee castellanow, tho yest panow w grothstwa wstawyonych, kaszdi thilko w swey kastellany (in sua castellania) mocz ymayą myeecz... szvkanya |
| Day my, panye, vstawycznoscz na mey miszly, abich gym pogardzila a wszitkø mocz gego abich przewrocyla (ut evertam) |
| Day my... mocz z nyeba, yzbych przewyczyązyla dvschnego nyeprzyyaczyelya |
| Ktorego to boga mocz yest, yze naschych bogow vyelebnoscz a slava yest struczona (leg. strącona?), yako szye nye mogly odyącz naschy bogovye, ysch ('którzy') szą zawsche vyczyasny a nyeprzemogączy (qui semper tamen invicti permanserunt)? |
| Przyszyegayącz vam przez mocz czeszarską y zdrovye |
| Czyebye Judith *znamyonyowala, kthorasz Olyoferna pyekyelnego mocz zwalczyla |
| 'władza, moc, potestas, imperium': |
| Taczy nye badą szą mocz mowycz dobrymy, gdysz szą nyerowny dobrym mąszom dompnymany (cum impares probis viris reputentur) |
| Yze mocz vascha, ktorasczye szye przeczyv svyatlosczy bronno przybraly albo przypravyly, yest ve czmach |
| Tako thy czthyrzy elementa... szą czyalv svego stvorzyczyela wschytky dostatky daly podlug tego, yako yem myly stvorzyczyl vstavyl albo przydal (statuit) mocz ych przyrodzenyv |
| Przetho ktho gest przyszasznykyem..., ten moze... naycz ortel... a przymaly gy przesz przyszagy albo przesz przygany (absque contradictione, OrtMac 110: besz przyszyągy) za prawo, tedy ten ortel ma myecz mocz |
| Kmyecz nye bądze mocz... szlachczyczowy... slachathnosczy naganycz, nyslyby... szliszal, yszby prze drvgego slachczicza pyrwey gemv bylo naganyono, a on szą sz thakego przyganyenya nye wywyothl (ipse se de huiusmodi improperio minime expurgavit) |
| Rerum deus tenax vigor immotus dzierszancza mocz vstawna, nyeporuschona 1444 |
| Krolevstvo zyemskye albo svyeczkye *okraschano yma mocz, czusz slug zyemskych, alye krolevstvo moye nye yest przeto s tego svyatha, yze nye yest okraschono od nysnych rzeczy, bo samo od szyebye [nye] yest dostateczne |
| corruptum pro moc: |
| Primo a fortitudine, prze gego mocz, ibi Michael, qui interpretatur quis ut deus, secundo a nobilitate..., tercio a magna bonitate |
| Puace v moch boga uasego |
| moc niebios, niebieska |
| Mocz wszelkyego lekarzą za zakon autoritas medici pro lege XV p. post. |
| 'prawomocność, iuris auctoritas, firmitas, id quod legitimum est, legibus concessum est': |
| Kazdemv dana yest mocz thych kxyąg *polebschacz (cuilibet conceditur facultas corrigendi librum istum), yako yego volyą |
| A kilekolykrocz (quotiescumque) kaialy syø..., dal gym bog nyebyeski mocz ku obronye |
| Taczy nye badą szą mocz mowycz dobrymy (tales non possunt dicere se probos), gdysz szą nyerowny dobrym mąszom *dompnymany |
| <S>wyrzchowanego boga laska, gensze... koneczna mocz vszmerzil gesc, w forme [...] obynyono gesc XIV ex. |
| Paknalyby byla zaloba personna, tho gest cząsna (si... quaestio fuerit personalis), yako gest o dlugy abo kthorekole rzeczy ginsze zastawne (Dział 20: aczlibi byla szaloba o dlug abo o zastawą) a... poswany wsgardzy... stacz na rokv trzeczem..., skazvgemy, aby pozyczcza... myal pelną mocz... przedanya... rzeczy gemv zasthawyone |
| We trzy lyatha y w trzy myeszancze... nye pozowye-ly (sc. sirota), pothem opyekadlnykowi straczy alybo zalobi rvszicz nye bąndze mocz (quaestionem movere non poterit) |
| Chczemy, aby acz ktho w sządze nyemyeczskego prawa... polozyl zalobą (Dział 32: bądze nany szalowal), szamperzs tam giste o drvgą rzecz thakąsz... w rosprzą zalowacz nye bąndze mocz (reconvenire non poterit, war. non poterit querulare) |
| Thedi wyąncz szescz a naamnyey cztirzi ricerze przes naasz naznamyonanee przylanczancz (quatuor baronibus per nos iudici vel subiudici adiungendis), sandzaa alybo podsandek pospolv s przerzeczonymy *riczerzymy... osandzenya mocz ymyecz mayą |
| A iestli potem nye bødze tobye k mysly (si... non sederit animo tuo), przepvsczicz yø wolnye ani gey mocz bødzesz przedacz za pyenyødze |
| Vczynily... procuratora... poleczayocz themv... mocz we wszytkych szwych rzeczach, kthore *ymayo albo bondø ymecz... in districtu nostro w nasszem gbicze albo obgeszdze ca 1428 |
| Dzewka... przyyalą krolevycza, gym szmyercz pobodzona y dyablv mocz othyatha 1453 |
| Nye bąndą szą mocz prawem nyemyeczskym obronycz (non poterint se tueri), alye prawem polskym mayą othpowyedzecz o thą rzecz |
| moc sankcjonującą przysięgę: na kogoś: |
| Vstawilismy, abi do bliszszego... dworv, lvbo bącz krolewsky lvbo ktoregole szandzey (sive fuerit regalis, sive cuiuscumque iudicis), thi tho swyerzepycze... dopądzenya mocz ymyal |
| Bødzem *døbrze s wamy mocz syø szlubowacz, acz bødzeczye chczyecz obrzezowacz koszdego pacholyka myedzy wamy (circumcidatur in vobis omne masculini sexus) |
| moc sankcjonująca przysięgę: przez coś: |
| Gdi kto o slodzeystwo... bandze obwynon..., thedy obrzeczenye lethney dawnosczy pochodzy, tho gest ma mocz (tunc obiectus annualis praescriptionis procedit et habet locum) |
| Dobrowolnye... dzewky kv gymyenyv swemv przystąpycz (bona sua venendi)... mocz mayą ymyeczy |
| Acz ktho w sządze nyemyeczskego prawa przecywko <sąprzowi> swą... polozyl zalobą, szamperzs tam giste o drvgą rzecz thakąsz alybo rowną w rosprzą zalowacz nye bąndze mocz (ut... reconvenire non poterit) |
| Nye dopusczyly ten dlusznyk woytowy szwego gymyenyą rospusczenye (quod exquo creditor hereditatem et bona arestata coram iudice non dissolvit)..., tedy zapowyedanye ma mocz myecz |
| Vczynylo sø Szydowstwo (Iudaea) swøtoscz gego,Ysrahel mocz yego |
| Acz gich mocz padnye..., gysz slyvbuiv, ysze chczø rozruszicz twø swyøcz (promittunt se violare sancta tua) |
| Pothem thi tho stroni, chczancz kv konczv zgodi... przycz, w nas... spusczyli y poszlubyly, iako w iadnacza..., dayąncz... naam... mocz, abychom mogli s prostv a przes clopothv, a rosdrzazv szandowego (ut possimus de plano et sine strepitu, et figura iudicii, Dział 3: krom wszego sądv) na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz |
| Obye stronye... o wszytky rzeczy y czlonky... na nas spvsczyli, yacoby na rozgodzczą... poszyczayącz nam wszythką mocz, abysmy krom wszego sądv, prawem gednym... podlvg naszey woley kv sstatkv przywiedly (ut possimus... prout nobis melius videbitur, expedire) |
| Gego (sc. Nabuchodonozora) mocz ziwa gest (vivit), iasz gest w tobye ku skaranyv... wszego lyvda blødnego |
| 'dostojeństwo, powaga, moc, dignitas, auctoritas': |
| Chczemy, aby... czlowiek o... gwalth... bylby pozwan, tedy nany dobrym swiadeczstwem ma bycz dokonan. Paknyali to nye bądze, tedy wlosną rąką przysyągwszy sam odbądze (se valeat expurgare, Sul 33: ma sze mocz oczysczicz) |
| Azaly yusz moye zapowyedzenye ma mocz myecz, nyszly mye kto od tego mogl odczysznacz? |
| Skazvgemy, aby pozyczcza... myal pelną mocz... przedanya y othdalanya (distrahendi et alienandi) moczą prawa kthorekole rzeczy gemv zasthawyone |
| Poziczcza... dzirzawczi... zaplaczyw... dlug,.. pyrwego dlusznyka oddalywschi (excluso), bandzye syąn mocz wvyanzacz... w rzeczone gymyenye |
| Synowye pyrwyey maczerze alybo pyrwego oddanya (filii prioris matrimonii) kv cząsczy oczczowey nye bądą mocz przycz |
| Gdi gynze gymyenye dlusznyka swego poczul (si aliqua bona... senserit)..., na them gymyenyv dlugu swego poziskaacz bandzye mocz |
| Gdysz moy mąsz... memv dawanyv y wymowyenyv przyszwolyl (admisit et consensit)..., przetho moye dawanye y wymowyenye ma mocz |
| Gdiby ktore wszy nye poszywali (leg. pożywały) prawa nyemyeczskego, daley przes prawo nyemyeczskye przeczywko szobye zalvyączym nye bądą szą mocz otheymowacz (per ius Teutonicum... non poterint se defensare) |
| Victa fame natura fugit, vis arida, gl. fortitudo exsicata odesla mocz, fauces obserat 1466 |
| 'moc nieprzyjazna, vis inimica': |
| Dyablu gest byla gego mocz othgøtha |
| Napyrvey spytal (sc. Annasz) yego (sc. Krystusa)..., odkąd by myal tą mocz navczacz lyvd |
| Gysz mąszoboycza... nye bądzeli mocz zaplaczicz..., mąką glowną ma bicz skaran (poena capitali puniatur) |
| Puace v moch boga uasego |
| Bo to yest vloscza mocz odpovyedayacego aby posnal volyą *pytayeczego |
| 'wznowić coś, przywrócić czemuś ważność, moc obowiązującą, renovare, reducere, aliquid in pristinam vim, firmitatem, restituere': |
| Rzecz osząndzona z bratheem starszym, w osząndzenye poszla y s mlodym thako, ysz gey mlodi brath nye bąndze mocz othnowycz (iunior ipsam non poterit suscitare) |
| Troyaka rzecz byla podobna, by krzczon od svyątego Yana... Trzeczya rzecz, aby dotknyenym svego *czyalo mocz odnovyenya dal vodam (ut tactu sui corporis vim regenerativam conferret aquis) |
| Mocz gego (sc. Boga) y syla gego, y gnyewanye na wszitki, ktorzi gego ostavaiø (furor super omnes, qui derelinquunt eum) |
| Dana yest yemv mocz na czterzy cząsczy svyata zamordovacz gdobem (pro glodem) a smyerczyą, a robakem zyemskym (interficere gladio, fame et morte et bestiis terrae Ap 6, 8) |
| O tobyesmy schlyszely vyelykye dzyvy y vyelyką tvoyą mocz..., bo przez lekarstwa zelnego albo korzennego (sine medicamine, radicibus et herbis) vzdravyasz nyemocz yednem slovem |
| 'oddawać pod czyjąś władzę, w czyjąś moc, podporządkowywać, subdere, subicere aliquem imperio, redigere in dicionem': |
| 'mieć moc prawną, valere, legis vim habere': |
| 'mający moc, pełną wartość, qui vim habet, qui pro rato valet': |
| Vstawyamy, ysz... kmyecz nocznego czasv sbyegem gdi othydze, thedy rzeczy, ktorekole w domv ostawy wczyekayącz, pan wszy sobye myey mocz odzirzecz... a tho gdy vczekl nyyeną wyną panyską przechodzączą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente) |
| Bog... tho wszythko w yego mocz dal |
| Dzedzinnich rzecz sandzicz nye bandze mocz na dworze, alysch przed oblycznosczą krolową (nisi in praesentia regis) |
| 'oddać kogoś w czyjąś moc, aliquem alicui in potestatem dare': |
| 'wydać w czyjeś ręce, w czyjąś moc, in alicuius potestatem tradere': |
| Omdlya[la]la gest syla nosycyelya, a rumv gest wyele (humus nimia est), a mi nye bødzem mocz dzalacz muru |
| Kakosz tedy svyastovacz tey dostoyne dzyevyczy badą twe począczye v yey svyąthym zyvoczye, a czyebye, svego ('wszego') svyata stvorzenye y schovanye odzyerzecz nye moze, kakosch czyą odzyerzy svyat dzyevyczy albo bądzyely ona mocz ogyen gorączosczy tvego przeslavnego bostva? |
| Krolevstvo zyemskye albo svyeczkye okraschano (pro okraschono?) yma mocz, czusz slug zyemskych, alye krolevstvo moye nye yest przeto s tego svyatha, yze nye yest okraschono od nysnych rzeczy |
| Kmyecz, ... nye bądze mocz <z> oney szwey roley, alysz yą vykopa, *szobye rvszicz, ale vikopawszy (sc. rolą), moze vczinycz, vczinywszy, czso zemske prawo... poząda... przy yego rvszanyv, tho gest vysczv (circa suam motionem) |
| Gdy kthori kmyecz na lesze... wolą przymye, nye bądze mocz <z> oney szwey roley, alysz yą vykopa, *szobye rvszicz (de suo agro... se movere) |
| Nye pozowye-ly, pothem opyekadlnykowi straczy alybo zalobi rvszicz nye bąndze mocz (deinceps tutori quaestionem movere non poterit) |
| Day my, myly panye Crysthe, mocz z nyeba, yzbych przewyczyązyla dvschnego nyeprzyyaczyelya czvyaczego y walczaczego naprzeczyw mnye |
| Paklibi... pyruemu poziczczi podlug rząndu naschich lystow (secundum exigentiam nostrarum litterarum) pyenyandzi... wroczycz nye moglbi..., tegdi thego istego... o ten isti dlug swoy gabacz nye bandzye mocz |
| Videas ibi, si attendas, potenciam rei, kako mocz rzadzona, sapienciam instrui, virtutem sustentari y szyla podpirana 1456 |
| 'siła, moc, potęga, vis, potentia': |
| 'mający moc prawną, obowiązujący, qui valet': |
| Iaco Marcin... yal gwaltem *moczo w Rambino, w yego opekane 1405 |
| Tedy my rzecz abo skazanye Ianowo sądzey (sententiam iudicis) vstawylysmy mocz myecz |
| 'okazać moc, vim, potentiam ostendere': |
| Vzryczye syna czlovyeczego szyedzączego na pravyczy v boga oycza vschechmogączego, ymayącz moczy chvalą, y opravą vschego szvyatha (habentem virtutem atque gloriam mundumque regentem) |
| 'zarządzanie, moc rządzenia, władza, administratio, potestas, auctoritas': |
| Aczbi zlodzeystwa (leg. z złodziejstwa, de furto) alybo lotrowstwa byl obwynyony, wlostną przyszągą szą bąndz mocz oczysczicz |
| Potrasz ne iachal do Lenartowa domu ani mu ne wszol szoni moczu y kwaltem 1401 |
| 'siła, moc, vis, violentia': [tu o morzu] |
| Autoritas medici, mocz wszelkyego lekarzą, sed in hiis pro lege, za zakon, teneto, gl. sc. tu homo XV p. post. |
| Oth wyączszych rzeczy, gesz mymo trzydzesczy grzywyen szą szczagayą (se extendunt), czt<y>rzy grosze... mayą mocz ymyecz |
| Nye bødze mocz ostacz Israhel przed swimi nyeprziyaczelmi (nec poterit Israel stare ante hostes suos) |
| (o ortylach) 'utrzymać (się) w mocy, utrzymać moc prawną, vim legis retinere': |
| Vstawilismy, abi... thi tho swyerzepycze czirzpyączi skodą dopądzenya mocz ymyal, le thako, ysz thesz pode szwyadeczstwem sząszyeczskim (quod sub testimonio vicinorum) w domv wlostnem skodą cirzpyączy przes nocz... chowacz moze |
| 'moc, siła, właściwości zapewniające przeprowadzenie swojej woli, vis animi, voluntas': |
| Mocz gego (sc. boga) y syla gego, y gnyewanye na wszitki, ktorzi gego ostavaiø (qui derelinquunt eum) |
| Tako (pro kako) to moze bycz, by taka nyeoszyągnyona mocz..., by szye mogla v mal[y]em tem zyvoczye schovacz? |
| Vstawyla naszych riczerzow mocz, aby Zydowye... nye wyączey... wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą (unam quartam, Dział 38: pol grosza), to gest polgroszek |
| Gygrayącz kostki na pozyczki (ludens taxillos ad praestam), ... nye powynen wycząnsczy kv doszyczvczynyenyv any go mocz bandze wpomynacz |
| Pan oney wszy oszwyathczenym (cum protestatione) bądze mocz gego dzedziną przes gynszego oszadzycz |
| Kazdemv dana yest mocz thych kxyąg *polebschacz yako yego volyą (cuilibet conceditur facultas corrigendi librum istum) |
| Bødzem *døbrze s wamy mocz syø szlubowacz (in hoc valebimus foederari), acz bødzeczye chczyecz obrzezowacz koszdego pacholyka |
| Ten isti poziczcza... ziskowacz rzeczonego dlugu... myecz bandzye pelnąn i ofscheykąn mocz (omnimodam potestatem) |
| Czo mye kvszyczye, lycemyernyczy? Bo to yest vloscza mocz odpovyedayacego, aby posnal volyą *pytayeczego |
| Tako (pro yako) to moze bycz, by taka nyeoszyągnyona mocz, yenze wschytek swyat myslyą osyągnacz nye moze, by szye mogla v mal[y]em tem zywoczye schovacz? |
| Bo po czyem wyedzyecz bødzem mocz..., yszesmi nalyeszly myloszcz (in quo... scire poterimus... invenisse nos gratiam) przed twyma oczyma? |
| Mocz yego krolewstva stanye na vyeky (in aeternum) |
| Ta statuta chczem, aby myali mocz na vieky (perpetuo remaneant ipso facto) |
| Tosz... chczemy bycz chowano, ysze pyrwy y wthory rok przes prostą nyemocz poddany naszy mogly othloszycz, ale trzeczy, przes pomye<nie>nya szpowyedzy y kaplana (absque allegatione capellani), rok prawą nyemoczą... mayą myecz mocz przedlvzycz |
| (w odniesieniu do Boga, de Deo) 'potęga, moc, zbiór cech godnych czci i podziwu, maiestas, magnificentia, potentia': |
| 'moc, potęga, vis, potentia': |
| 'dokument, który stracił moc prawną, litterae, quae irritae factae sunt': |
| Dana yest yemv mocz na czterzy cząsczy svyata zamordovacz gdobem (pro glodem) a smyerczyą, a robakem zyemskym (interficere gladio, fame et morte, et bestiis terrae Ap 6, 8) |
| 'energia fizyczna albo duchowa, zdolność do wysiłku, do działania, moc, vis, virtus, potentia': |
| Iestli potem nye bødze (sc. żona) tobye k mysly, przepvsczisz yø wolnye (dimittes eam liberam) ani gey mocz bødzesz przedacz za pyenyødze |
| 'dokument, który stracił moc prawną, litterae, quae irritae factae sunt': |
| Pirzwy pop Lassota wzzøl mocz od chobota Constantina smoka |
| Any rakoymya... bądze mocz bicz za dlvg vpomynaan (nec fideiussor... poterit de debito admoneri) |
| Gesthly tho gymyenye starszey syestrze y gey maszowy... wszdano... a odzyerszely ge *natho rok y dzyen besz nagabanyą albo wpomynanya (absque allocutione), tedy tho takye dawanye ma mocz myecz |
| (w odniesieniu do Boga, de Deo) 'potęga, moc, zbiór cech godnych czci i podziwu, maiestas, magnificentia, potentia': |
| 'potęga, moc, maiestas, potentia': |
| (w odniesieniu do Boga, de Deo) 'potęga, moc, zbiór cech godnych czci i podziwu, maiestas, magnificentia, potentia': |
| (w odniesieniu do Boga, de Deo) 'potęga, moc, zbiór cech godnych czci i podziwu, maiestas, magnificentia': |
| 'potęga, moc, potentia, magnificentia': |
| (w odniesieniu do Boga, de Deo) 'potęga, moc, zbiór cech godnych czci i podziwu, maiestas, magnificentia, potentia, potestas': |
| Zaly bødø mocz dzalacz (sc. Żydzi) kamyenye z gromad popyelnich (de acervis pulveris)? |
| Bo ziw gest Nabuchodonozor... y gego mocz ziwa gest, iasz gest w tobye ku skaranyv (ad correptionem) y ku polepszenyv wszego lyvda |
| 'zgodny z prawem, mający moc prawną, prawnie posiadany, legitimus, legalis, iustus': |
| Dal mu bog myloscz..., takesz mu dal mocz (et dedit illi potestatem) |
| Esze szkazanye klanthwi (sententia excommunicationis, Dział 23: dlą klatwy) swyathkom... sloscziwye... obiklo bicz obrzeczano, ... przetho... thakoszmy mvszili vstawycz, isz gdikole... swyatkom... oblozono bylo obrzeczenye kląthwy, wyodączi thi tho swyatky... gynsze swyathky... myanowanya... mocz ma ymyecz. Paknyąlibi nye mogl gynszich swyathkow myanowacz... mymo thi, gym oblozono obrzeczenye skazanya kląthewnego (quibus obiicitur sententia excommunicationis, Dział 23: czso są... w klatwie), chczemy |
| Thi tho stroni chczancz kv konczv zgodi... przycz, w nas... spusczyli..., dayąncz... naam... wszystką mocz, abychom mogli... na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz, wgednacz a vrząndzicz albo zrzandzycz (arbitrari et ordinare), ... iakokole naam szą bandze wydzecz vzitheczney |
| Kedy pan wszy... swoyą wyesznyanką vsylsthwem sgwalczy..., nye tylko porodzyczele osylon[y]ey nyewyasthy, alye thesz y wszysthczy wyesznycze... ktoregole czasv vyszcza volną mocz mayą myecz any osylcza taky... gych wsczągnącz smyey alybo w czem sklopotacz (nec opressor huiusmodi... ipsos detinere audeat, seu in aliquo molestare) |
| Sządza alybo pothsządek... mayą mocz dacz slvzebnyka kv poswanyv, le thako, aby (ita tamen quod) ktorzy mayą prawo, aby nye pozywany |
| Slowem boszim nebosa sø sczwerdzona a duchem vst (spiritu oris) iego wszitka mocz gich |
| 'nadać moc prawną, uprawomocnić, aliquid ratum, lege confirmatum reddere': |
| ustanowić się 'utrwalić swoją moc, umocnić się, potentiam suam confirmare, firmiorem fieri': |
| Viplaczicz syø nye bødze mocz tako y milosciwim latem (redimi non poterit etiam in iubilaeo) |
| Zeschla iest iaco scorupina (Puł: szczerzupyna, R XXIV 379: scorupa) mocz moia (aruit tamquam testa virtis mea) |
| 'nadać moc prawną, potwierdzić, aliquid ratum reddere, confirmare': |
| Kedy pan wszy... swoyą wyesznyanką (suam villanam) vsylsthwem sgwalczy, ... wszysthczy wyesznycze... vyszcza volną mocz mayą myecz |
| Dwoie to sliszal iesm, isz mocz bosza iest y tobe, gospodne, miloserdze, bo wrocisz kaszdemu (tu reddes unicuique) podlug dzal iego |
| A tez by vyącz poznal (sc. Jesusie) nasche mocz..., czaly rok bychmy czyą chczyely mączycz |
| Chczemy, aby acz ktho w sządze nyemyeczskego prawa... polozyl zalobą, szamperzs tam giste (ibidem)... zalowacz nye bąndze mocz |
| Mam mocz nath luczmy dobremy, alye vyaczey nade szlemy |
| Alye bysczye vyedzyely, yze syn czlovyeczy ma mocz odpvsczacz na zyemy grzechy, tedy rzekl onemv paralyzem zarazonemv (ut autem sciatis..., tunc ait paralytico Mat 9, 6) |
| To yste drzeuo... bylo posvyączono sczyem (leg. szciem) Iesvcristvsovem mymo ye, yze bylo lyekarstvo wschech *wrzedlyvyw a wschech nyemocznych (arbor haec... esse iam incepit morbis salutifera) |
| Gdi... gymyenye dlusznyka swego poczul, yeszbi nykomu s prawa nye bilo vynno (quae nulli de iure debeantur), na them gymyenyv dlugu swego poziskaacz bandzye mocz |
| My thake skazanye sąndzey, gesz nye bilo kthorim odwolanym... zawyeszono, ... wykladamy poszle bycz w rzecz osądzoną (transivisse in rem iudicatam, Dział 29: vstawylysmy mocz myecz) |
| Bacze, yze mye nyekto dotknąl, gdy sze mnye mocz vysla a vrzod albo nyemocz przez mya vzdrovyona (scio morbique salutem) |
| Dzyatky i przirodzeny o tho manzoboystwo... przed nami, naschimy poslyatky (nostris successoribus) albo sandzyamy... myecz bąndąn zalowacz... mocz |
| Pirzwy pop Lassota wzzøl mocz od chobota Constantina smoka, gegozz iad wylan z boka w cirkwi rok od roka |
| <P>yotr postawyl syą naprzeczyw Ianowy sadzy o rzecz, ktorą przed nym myal..., ale zdanye Ianowo aczkole wspyrayącz syą przal, a sądzey nye naganyl (quando ipsam, sc. sententiam, tulit, eundem iudicem non provocavit), tedy... skazanye Ianowo sądzey vstawylysmy mocz myecz |
| Dana yest yemv mocz na czterzy cząsczy svyata zamordovacz gdobem (pro glodem) a smyerczyą, a robakem zyemskym byskupa czyrkew posvyączayączym |
| <A>le vbostwo czastokrocz naczysk y szkody nyemale czyrpyą, przeto ysze nye podlug sprawiedlywosczy, ale wyączey wspori, swą mocz vkazvyącz, kv dzeczskowanyv yako na woyną gyadą (sc. ciądzacze) |
| Oth mathky bosze tø mocz mayø (sc. panie), ysz przeczyw gym kszøzøta wstayø i welkø gym chwalø dayą |
| 'zmniejszyć się, stracić przyrodzoną moc, świeżość, minorem fieri, proprium vigorem amittere, languescere': [o winie] |
| 'szkodliwa moc, vis nocens': |
| O swyerzepycze lvbo konye gwalthem alybo slodzeyske wsząthe (violenter vel furtive ablatis), do dwv lathv ma mocz myecz poszwanya |
| Nye bødze mocz gey pirwi møsz zasyø za malzonkø wzøøcz (recipere eam in uxorem) |
| Gdze bracza... szą oth szyebye w gymyenyv oczczisnem roszdzeleny, przygodzy-li szą genemv s nych w dzedzinney rzeczi przecywko sobye skazanye sądowe wszącz, *drugąmv s nych potem owszeyky zapewną (pro zapowyedzyana) bącz mocz poczwirdzanya alybo naganyenya thake skazanye (interdicta sit potestas infirmandi seu arguendi sententiam eandem) |
| W ktorykoly dzen wzowø czø, vslyszy me, wzmnoszysz (Puł: rozmnozysz) w duszy mogey sylø albo mocz (multiplicabis in anima mea virtutem) |
| Acz szą nye wroczy (sc. kmieć) tako powabyony (vocatus), tedy pan oney wszy oszwyathczenym bądze mocz gego dzedziną przes gynszego oszadzycz |
| Braczaa dzelna bandancz, acz nyekthori rzecz straczi zkazanym sandzynym, drughi thego szlomycz nye bandze mocz any rzecz wsznowycz |
| (o Bogu, de Deo) 'nieograniczona moc, potęga, omnipotentia, potentia immensa': |
| (o Bogu, de Deo) 'mający nieograniczoną moc, omnipotens, cunctipotens': |
| (o Bogu, de Deo) 'mający nieograniczoną moc, omnipotens, cunctipotens': |
| Prawycza twoya, gospodne, powelyczana gest (magnificata est Ex 15, 6, Puł: powyelbyona iest) w moczy |
| (o Bogu, de Deo) 'mający nieograniczoną moc, omnipotens, cunctipotens': |
| Uem, praui, puace v moch boga uasego... Vslisew to crol Ezehias y usicek lud jego... pospesihø sø do coscola |
| O danyaach a testamenczech aby wyekvystą mocz myaly |
| przen. 'zesłać swą wolę, moc, voluntatem, vim suam mittere': |
| O tobyesmy schlyszely vyelykye dzyvy y vyelyką tvoyą mocz, ... bo przez lekarstwa zelnego... vzdravyasz nyemoczy yednem slovem: slepem wzrok vraczass (caecis visum reparas), nyemym mova |
| Vczynily... procuratora... *poleczayocz... *wszelkno mocz... wszythky pospolne rzeczy vczynicz..., kthores by ony szamy stoyøcz vczyn<i>ly ca 1428 |
| 'mieć, zachowywać moc (prawną), dopuszczać prawnie, ratum esse, valere, aliquid lege concedere': |
| Kedy pan wszy... wyesznyanką vsylsthwem sgwalczy..., wyesznycze... vyszcza volną mocz mayą myecz any osylcza... gych wsczągnącz smyey (nec oppressor... ipsos detinere audeat) |
| Wybyl (excussit) faraona y mocz gego w Morszv Czyrzwonem |
| Gdi bandze zaloba dzedzynna..., yeyzze poznanyee (cuius cognitionem)... skazvgemi oprawyacz..., sandzaa alybo podsandek pospolv s... riczerzymy o thakych skardze alybo zalobye, alybo rzeczy dzyedzynney poznanyaa a osandzenya mocz ymyecz mayą (cognoscendi et diffiniendi habeant facultatem) |
| Tedi pan, ot ktorego vischetl kmyecz, gy pozwacz a na nyem pozi<s>kaacz bandzye mocz sandownye (conqueretur de ipso iudicialiter) |
| Na them gymyenyv dlugu swego poziskaacz bandzye mocz (debitum suum acquirere poterit) |
| 'siła, moc, męstwo, vis, potentia, virtus': |
| 'słabnąć, tracić siły, moc, wartość, infirmum fieri, vires, praestantiam, diginitatem amittere': |
| Mocz strachow twogych (virtutem terribilium tuorum) molwycz bødø |
| Gdy kthori kmyecz na lesze... wolą przymye, nye bądze mocz oney szwey roley, alysz yą vykopa, szobye rvszicz, ale vikopawszy moze vczinycz, ... czso zemske prawo albo oney dzedzyny poząda a vicząga (secundum quod ius... exquirit et exposcit, war. deposcit) przy yego rvszanyv |
| Sandzaa... we mnyeyszich (sc. rzeczach) thylko tho dwa grossza wycząngną[ys]cz (exigendi) mocz ma myecz |
| Vstawylismi, abi... sząndza... we *mpnyeyszych rzeczach... geno dwa grosza wyczągnyenya (exigendi) mocz ymyey (Dział 27: ma wzącz) |
| Kmyecz nye bądze mocz ktoremv szlachczyczowy... slachathnosczy naganycz... Ale tho chczemy rosvmyecz... nye o thich (sc. ślachcicoch), ktorzy w myesczech bydlø, ... gdysz thaczy mayą szą wyczysczycz (tales teneantur se expurgare) |
| (o wyrokach sądowych, de iudicum sententiis) 'tracić ważność, moc obowiązującą, irritum fieri, tolli': |
| Gdysz moy mąz... bądącz mem opyekadlnykyem memu dawanyv przyszwolyl, nycz przeczyw themu nye mowyacz, wthem vmarl, przetho dawanye y wygymowanye (OrtOssol 96, 3: moye dawanye y wymowyenye) ma mocz <mieć> y stacz podlug prawa (donum meum cum exceptione potestatem habere et stare debet) |
| Wszysthczy wyesznycze, gdze szą ten vczynek sstunye (pro sstanye), ktoregole czasv vyszcza (recedendi) volną mocz mayą myecz (Dział 62: mogą wstacz) |
| Mocz, dostoyenstwa potentatus (omnis potentatus brevis vita Ecclus 10, 11) 1471 |
| Przetho moye dawanye y wymowyenye ma mocz y stacz podlug spyewanyą mego lystą (iuxta litterarum mearum tenorem) |
| Otocz Pyotr... mocz svego vma y svey szyly straczyl (animi vigorem perdidit) |
| 'moc, siła, podpora, potentia, vis, fundamentum': [twardość jest Gospodzin] |
| 'ważność, moc prawna, vis, auctoritas legis': |
| przenośnie 'siła, moc, obrona, vis, potentia, defensio': |
| Nye bødze mocz pospolstwo wstøpicz na gorø Synay, bo ti gesz szwyatczyl (testificatus es) a przykazal gesz |
| Potem Iesusz zezvawschy dvanasczye zvolyenykow szwoych dal ym mocz nade zlemy duchy, by ye wyrzvczaly (ut eicerent eos Mat 10, 1) |
| 'siła, moc, potęga, vis, potentia, robur': |
| wysza moc |
| Yelyekolvek przyąly gy, dal gym mocz szyny boszymy (filios dei Jo 1, 12) bycz |
| 'nadawać moc nadnaturalną, poświęcać, vim supranaturalem dare, benedicere': |
| Nye bødze mocz (sc. otciec) vczinicz syna miley pirworodzonim a vissey myecz (praeferre), niszli syna nyemiley |
| 'władza, moc, auctoritas, potentia': |
| Zeschla iest yako szczerzupyna (Fl: scorupina, R XXIV 379: scorupa) mocz moya (aruit tamquam testa virtus mea) |
| Obye stronye... o... czlonky... na nas spvsczyli, yacoby na rozgodzczą, vfalyączą y gednaczą przygyatego (tamquam in arbitrum compromissarium, arbitratorem, laudatorem, definitorem seu amicabilem compositorem Sul 3: iako w iadnacza szlvbyonego, wfalcząn, skazacza y przyiaczelskego vcladacza), dawayacz... nam... mocz, abysmy krom wszego sądv... podlvg naszey woley kv sstatkv przywiedly |
| Thi tho stroni... w nas... o czlonki... spusczyli y poszlubyly iako w iadnacza szlvbyonego, wfalcząn, skazacza y przyiaczelskego vcladacza (tamquam in arbitrum compromissarium, arbitratorem, laudatorem, definitorem seu amicabilem compositorem, Dział 3: na rozgodzczą, vfalyączą y gednaczą przygyatego) dayąncz... naam... mocz, abychom mogli... na thi czlonki virzecz, vfalycz a skazacz, wgednacz a vrząndzicz |
| W nyes to (sc. miasta) gdisz vczecze sbyegli (in quibus cum fuerit profugus), przirodzony zabithego nye bødze mocz gego zabicz |
| 'pomoc, wsparcie, podpora, auxilium, adiumentum, subsidium, firmamentum': |
| Ten, czyia dzedzina, ... ma mocz za trzydzessczy lath swą dzedzina wykvpycz y wyzwolycz |
| 'moc, siła, potęga, potentia, vis, robur': |
| Rzeczony zastawcza... przes trzydzesczy lyath wykvpyenya... przerzeczoną dzedzyna pelną a wiswoleną mocz ma ymyecz (liberam habeat facultatem) |
| 'głosić czyjąś wielkość, moc, wysławiać, aliquem exaltare, laudibus extollere': |
| Wzbudz (excita, Puł: zbudzy, MW 131a: poruszi) mocz twoiø |
| 'dać odczuć moc, vim ostendere': |
| Yszee za glową kaszdą sandzee castellanow... kaszdi thilko w swey kastellany mocz ymayą myeecz <sądzenia> y szvkanya (iudicandi et cognoscendi) |
| Milowacz cze bødø, gospodne, moczy moia (fortitudo mea, Puł: mocz moya)! |
| Gdikole kthorim swyatkom powyodączym oblozono bylo obrzeczenye kląthwy, wyodączi thi tho swyatky przes szwey rzeczi obrenyenya (absque suae causae vulneratione, Dział 23: kromye obraszenya swey rzeczy) gynsze swyathky, acz moze ge myecz, myanowanya y powyedzenya pelną a volną mocz ma ymyecz |
| 'moc, potestas': |
| Iesus... dal ym (sc. apostołom) mocz, aby sle dvchy vypądzaly s ludzy (ut daemones eicerent) |
| 'oczyszczający, mający moc usuwania zmazy rytualnej, lustrandi vim habens. lustrificus' (?): |
| 'dzień, w którym Chrystus dokonał swego pierwszego cudu w Kanie Galilejskiej, w którym objawił swą moc boską, dies quo Christus miraculum primum in Cana Galilaeae fecerat, suam potentiam divinam manifestavit': |
| Paknalyby byla zaloba personna, tho gest cząsna (si... quaestio fuerit personalis), yako gest o dlugy abo kthorekoly rzeczy ginsze zastawne..., skazvgemy, aby pozyczcza... myal pelną mocz... przedanya... kthorekoly rzeczy gemv zasthawyone |
| Gdysz ten czlowyek przyszedl szdrow przed gayony szand *gy sz dobrego namyszlenya (mente deliberata, OrtMac 106: szdrowego, leg. z zdrowego, zamyszlenya) mnye dlug wysznal..., azaly yvsz moge zastawyenye albo czso mnye zastawyono ma... mocz myecz? |
| o mocy Chrystusa: |