gdyby |
wprowadza zdanie warunkowe i nawiązuje okres warunkowy do poprzedniego zamkniętego zdania 'a gdyby, gdyby zaś, si vero': |
2. wprowadza zdanie sposobowe: a. porównawcze jako gdyby 'jak gdyby, jakby, velutsi': |
A gdyby syą kto Szydowy lystem zobowyązal na pyenyadze lychwą placzycz, a gdyby Szyd swą chytrosczą zamylczal y zadzerszal do dw (leg. dwu) lath (sustinuerunt infra duos annos) a nye przypozywal gysczcza o mzdą przed sąd, tedy lychwa od dw (leg. dwu) lath ma straczycz |
Gdyby przyszyągly czlowyek wydzyal kogo ranyacz ('ranionego') barszo. Gdyby raczcza wydzyal albo przyszyąsznyk..., ysz kogo zabytho, vranyono albo czokolwyek gynnego beszprawnego komukolwyek bądz vczynyono |
Gdyby przyszaszny radzcza [a] byl s gynymi raczczamy na wyethnyczy a gdyby szye takye sbyeszenye (iniusta congregatio, OrtMac 36: *szbyerzenye) przygodzylo |
Gdyby ktho vczynył naglą rzecz nad szyrotą albo nad gosczyem..., mozely woyth albo szadzyą fordrowacz...? Woyth, sządzyą mogą szyrothnych ludzy, szlowye czo przyrodzonych thu nye maya, nagley rzeczy fordrowacz (OrtBrRp 57, 4: nagle foldrowacz rzeczy), yako przyrodzeny gych, gdyby thv byly |
wprowadza zdanie warunku wyłącznego: niżli gdyby 'chyba żeby, chybaby, nisi, nisi quod, praeterquam si': |
<G>dysz z lychwy pochodzy nyerządne lakomstwo, a to dla nyevstawienya podobnego platv mzdy (extorsioni pecuniarum terminum non imponentes)... A gdyby syą kto Szydowy lystem zobowyązal na pyenyadze lychwą placzycz, a gdyby Szyd... zadzerszal do dw lath a nye przypozywal gysczcza o mzdą (pro usura accrescente et pro principali debito, Sul 48: o lyphą przyroslą y o gysthny dlug) przed sąd, tedy lychwa od dw lath ma straczycz a daley telko mzdą (de principali sprte, Sul 48: na gysczynye) a znow lychwą początą ma myecz |
Gdyby ktho mowyl o rayczach przed dzyedzycznym panem. Pythalysczye nasz o prawo thymy szlowy: Gdyby kthory czlowyek rzekl przed dzyedzycznym paanem o rayczach mowyącz, aby nye byly prawdzywy..., czo then za tho przepadl? |
Gdyby kthory czlowyek rzekl... o rayczach mowyącz, aby nye byly prawdzywy..., czo then za tho przepadl, a gdyby thego przal, yako tho nany rada ma bycz albo yako on thego ma odbywacz y praw bycz podlug prawa |
Gdy ktho bydly w nagyemnym woytowszthwe. Gdyby krol albo gynny pan, albo... dzyedzynny woyth myal to woytowszthwo (advocatiam) y nayal gyednemu myesczanynowy, a gdyby ten, czo to nayal, w szwe myastho gynnego postawyl, mozely ten, czo nayal, albo ten, czo go na szwym myesczyv poszadzyl, w myesczye szynkowacz |
b. warunkowe: aa. warunku wyłącznego w połączeniach niżli tako gdy, niżli tako gdyby 'chyba że, chyba żeby, nisi quod': |
Gdyby czlowyek zaczwyerdzon, szlowye gdyby kv prawu nye stal a przeto byl wynon (OrtMac 130: by ozalowano) o glowa (si... firmati fuerint pro homicido) y o czyaszkye rany |
A gdyby nye chczal na wyprawa woyny gechacz, tedy gymyenya ma sstąpycz swemv bratv... A gdyby tego nye chczal vczynycz any woyny postąpycz (si neutrum facere curaverint), tedi tho gymyenye tych dvchownych na naszą pracza przypysvgemy |
'także gdyby, nawet gdyby, etiamsi': |
A gdyby ten czlek, czo dobyl tego gymyenya, byl goscz albo taky myesczanyn nasz, y<s>chby nye byl pewny, tako ysz gdyby on czlek zaszyą do domu przyszedl, iszby nye wyedzyal, gdzye onego naydz, czo yego gymyenya dobyl |
(niżli) gdyby |
Gdyby nyekto popasl osyanye (semina) gynszemv (Sul 39: gdiby ktho nasyenya... bidlem... popasl)..., chczem, aby szkodą... zaplaczyl |
jako gdyby |
gdyby... tedyby: |
wprowadza zdanie warunkowe i nawiązuje okres warunkowy do poprzedniego zamkniętego zdania 'a gdyby, gdyby zaś, si vero': |
Gdyby kto zabyth a nye wiedzano by, kto gy zabyl, tedy... przyaczele mayą badacz wynowatego, podlug prawa mayą pozyskowacz (consanguinei et proximiores culpabilem inquirentes, causam, dum poterint, prosequantur) |
Gdyby czlowyek z gyney strony byl a nan by szlyszecz, ysz yesth wylyeganyecz albo bąkarth |
Gdyby yuz ktokoli chczyal w then zakon wsthąpiczi a tho braczthwo przyączi (fraternitatem huiusmodi... intrare), thedy mynisthrovye... nad braczthvem thym ku przymovanyv w zakon spossobyeny mayą onego wsthąpvyączego... polozenye... vypytaczi..., povyedayącz yemu thrudnosczy... thego tho braczthwa (fraternitatis onera) 1484 |
Gdyby macz gego kvrvą myanowal..., w thakąsz vyną skazvyemy gy bicz vpadlym (si matrem eius meretricem nominavit, ... in... poenam ipsum decrevimus incidisse) |
A thego dla, gdyby thaczy (sc. zbiegowie) v kogo pothem noczowany byly a chowany (pernoctabuntur et servabuntur), then tho ma ye wstrzymacz |
Barczy na pusczach albo w gymyenyv gynszego pana kmyecze trzymayącz albo prawem dzedzynnym mayącz a poth ginszim bydlącz, dany sz myodv mayą dacz (mellificia... tenentes... de tributis al. dany seu melle respondere teneantur), gysz gdyby w zaplaczenyv they tho dany byly szmvdny (si in solutione tardi exstiterint) albo placzycz by othmawyaly, tedy rzeczony pan moze ge o czynsz swoy sądzicz y cządzacz |
Gdyby geden czlowyek zatwyerdzon w naszem prawye rok y dzen o glową, albo o rany, albo o czokolwye takyego (OrtMac 28: o czo gynszego)..., moszely gego zoną... oszyescz albo przedacz yego stoyacze gymyenye? |
Gdyby czlowyek... dal... szwey zenye... szwe stoyacze gymyenye..., mayaly szye kyedy yego blysszy przyrodzeny zamylczecz, a za wyelye czasow przy yego zywoczye albo przy yego szmyerczy |
Gdyby skazanye przyszyągy szye przygodzylo w wyązany czasz czynycz, ma-ly thedy przyszyadz, czyly mayą go odlozycz na othworzony czasz? ... Kthora przyszyąga... polozona czynycz w wyązany czasz, tho moze dobrze sządzya odlozycz na odlozony czasz (OrtBr VII 567: na odlozony, tho gest na odworzony cząsz) y czynycz, szlowye przyszadzycz podlug prawa |
Vthnaly mu *kabalyecz palcza, czo nye gyesth czaly czlonek..., tho nye gyesth ochromyenye..., ale gdyby komu vczyatho czaly czlonek sz palcza..., tho zowyemy chromothą |
Gdyby przyszyągly czlowyek wydzyal kogo ranyacz barszo |
Gdyby kto zabyth a nye wiedzano by, kto gy zabyl, tedy o to dzedzina nye ma bycz obwynyona, any o to ma czso czynycz (castellania de hoc non moveat aliquam quaestionem) |
Gdyby czlowyek myal oczkolwyek przyszyagacz a nye wyrzecze przyszyągy, yako yą roszkazano, szlowye yszby zamylyl albo w nyey zabladzyl (si... lapsus fuerit in iuramento balbutio vel impedimento), mozely szye szam szobą... podeprzecz? |
Tomek ma dacz tres grossos y cztyrdzeszczy panu Pelcze na swąthy Mychal, gdyby nye dal, tedy na Gody lepakną ma dacz thelesz 1430–2 |
Gdyby szye takye sbyeszenye przygodzylo, a ten raczczą odstapywszy radzyecz przystapylby ku szwemv przyrodzonemv naprzeczywko raczczam y prawu, then ma tho pokupycz podlug myeszkyego wyelkrzu y tesz straczyl radzedzky stolecz (sedem consularem... amisit) |
Gdyby radzczą albo gyny myesczanyn, czo by gy przyszwano w rada tagemną (ad consilium vocatus), a tha radą wszyawylby (si... consilium... revelaret) |
Gdyby vrazyl... otheymacza zytha..., zaplaczy reny vrazonemv (solvat vulnera laeso, Dział 39: za rany ma gemv dosycz vczynycz) |
Gdi... myesczanyn svkna alybo gynsze rzeczy kvpne... zyemyenynowy na bork da albo w szagem pozyczy (si pannos... ad praestantiam dederit aut mutuo concesserit, Dział 21: gdyby... dal svkno na borg... abo poszyczyl) mymo lysth zastawny |
A gdyby sye gym gdzye przygodzylo w klaszthory przydzy do ktorych zakonnykow, thedy mogą gyesycz v nych, czo przed nyą (leg. nie) bądzye polozono (sed cum religiosis ceteris in eorum conventualibus domibus licite sumere valeant de appositis ab eisdem) 1484 |
Gdyby ten czlowyek byl goscz, czo to gymyenye (OrtMac 121: tego gymyenya) dobyl..., navczczye nasz |
Gdyby w naszem myesczye czlowyek... szwan kv pravu, a nye przydzye, a o tho... zkazan, a then czlowyek przyszedlby do gynnego myasta, czo thosz w nym bylo nyemyeczkye prawo, ... yako go maya kv prawu dobycz albo yako moze szye thamo themu szprawycz, albo szbycz podlug prawa? |
Gdyby kthory myal vkazacz szwoge rodzyną (suam nationem seu legitimitatem, OrtMac 49: szwoy rod) albo malzenszkye stadlo, temv moze kaszdy przyrodzony gego przyyaczel... pomocz przygacz |
Gdyby radzczą... tha radą wszyawylby, czosz by myala bycz zamylczaną (consilium, quod tacitum fuisse debuerat), czo za tho przepadl? |
Gdyby... wozny gynako rothą przysągy (formam iuramenti) mowyl swyathkom, nyszly gest skazano |
Gdyby on czlek zaszyą do domu przyszedl, iszby nye wyedzyal, gdzye onego naydz, czo yego gymyenya dobyl y wyaszal szye, gym on doma nye byl |
Gdyby czlowyek myal oczkolwyek przyszyagacz a nye wyrzecze przyszyągy, yako yą roszkazano, szlowye yszby zamylyl albo w nyey zabladzyl (si... lapsus fuerit in iuramento balbutio), mozely szye szam szobą... podeprzecz |
Gdyby yednemv vidano prawo, czo by <go> nye lubyl any go chcze myecz za prawo a rzecze: Panye woycze, day my na poradzenye! |
Gdyby kthory czlowyek w dalekych, czudzych szyemyach byl, a *przyszyedlby daleko po rocze y po dnyv, y dokaze thego, y<ż> thak daleko byl |
Gdyby czlowyek ozalowan o glowa albo o szmyerthne (OrtOssol 13, 4: szmyertelne) rany (pro... vulneribus monomochalibus) |
<A>cz kto w czudzem gayv geden abo dwa dąby wyrąby kradmye, za kaszdy dąb osmy skoth, ... a gdyby male abo zapustne porąbyl, tedy cztyrzy skoczcze pokvpy |
Tesz gdyby kmyecze o panową winą cząsto dzeczskowany (cum ob culpam sui domini pignora fuerint recepta eisdem, Sul 61: kedy o vyną pana swego cząsza bylaby gym wszątha), mogą zbieszecz od takyego pana |
Gdyby kromye swady abo zatargnyenya (extra contentionem et discordiam, Sul 34: procz... swadi y rosczirkv) Ian Pyotra vranyl, tedy... Pyotr swe rany ma poprzysyądz |
Rzekl yest (sc. bog), by ye rozproszyl albo zatracyl, by ('gdyby') ne Moyszesz, wybrany yego, staal w rozlomenyv przed nym (si non Moyses... stetisset in confractione in conspectu eius) |
A gdyby nye zaplaczyl a czas abo rok przydze, dlatego nye ma gemv stacz na schkodze..., any na gospodze na zawadze stacz (non deberet ad hospitium in obstagium subintrare, Sul 71: tegodla nye ma do gospody w zalogą wyechacz) |
Gdyby w zawyaszany (OrtMac 85: w szawyeszony) czøsz (diebus feriatis) glową (leg. głowa) zabythą albo czokole gynego nyerzadnego vczynyono, ocz myal bycz goraczy szand |
Gdyby sampyerz na rocze zawytnem (in termino peremptorio, Sul 21: na rokv zawytheem) nye stal, tedy powod abo gysczecz dzedziną otrzima |
Vydzalo szą gest nam..., abi gdy maczerzs vmrze, synowye nye prosili gimyenya... ktorey cząsczy oth oczcza pirzvey..., nyszlyby tedy yako swey poczcziwosczy rosproscza gymyenye a dzedziny ony pospolite szle rospraszal (nisi... dissiparet, Dział 38: gdyby marnye gymyenye chczal roztruoszycz) |
Gdyby tego dnya wszytkych rzeczy nye dokonali (sc. sędzie), tedy... yvstrzeyszego dnya... mayą pozywane rosprawycz (quod... omnes et singuli litigantes... expediantur) |
Gdyby szye przyszyasznyk starzal... albo yszby muszyl do gynnego myasta poydz (OrtOssol 60, 4: pocz) bythem (in aliam civitatem mutare manendum et inhabitandum), tedyby szye mogl wyszadzycz |
wprowadza zdanie warunkowe treści zaprzeczonej 'gdyby nie, gdyby nie to że, nisi quod, nisi quia': |
'gdyby nie, gdyby nie to że, nisi': |
Gdyby nyekto popasl osyanye gynszemv konyem..., chczem, aby szkodą temv, czyge zbosze gest, zaplaczyl |
Gdyby wszethw w lasz czącz (leg. cudz), thake drzewa albo gym rowna porąbyl, moze bycz przes dzedzicza thego lasza yąth... Bo nye gest sgodno any szą wydzy dostateczno (non enim consonum et sufficiens videtur) za thako sznamyenythą szkodą lekky zaklad wszącz albo yszby tilko w począdzanyv byl skaran |
Ysz acz ktho raczy za przyaczela swego pewne pyenyadze, a gdyby nye zaplaezyl a czas abo rok przydze, dlatego nye ma gemv stacz na schkodze any na sskasye, any na gospodze na zawadze stacz |
Gdyby nyekto byl pozwan pyrwe, wtore, trzecze kv odpowyadanyv na szalobą dowoda (pro powoda), a ten to nye stanye (citatus non comparuerit), tegdy dla gego nyeposlvszenstwa na trzeczem rokv ma bycz zdan, a powodowy ma bycz przysądzona wlostna dzerszawa, ... a sąmpyercza yvsz ma odstąpycz |
Gdyby czlowyek osządzon na szmyercz sz prawa, o <pro a> krolewszką albo [o] gynna gwalthowną rąką odyąla go od szmyerczy albo yakokolwyek (OrtBrRp 72, 2: kakokoly) odproszon, yako thego czlowyeka mayą daley pusczycz albo dzyerzecz? |
Gdyby masz bydlyl szwa poczesna zona w malzenszthwe |
Vstawiamy, aczby kto o zlodzeystwo abo zboy przed sądem byl namowion (accusatur, Sul 53: bandze obwynyon), a gdyby ten, ktory namowy, y ten namowiony bylibi w gedney dzedzynye abo pod gedną parrachią..., tym obiczagem badze myecz dawnoscz namowyony mymo geden rok, ale gdy ten, czso namowy, y tesz namowyony (actor et reus, Sul 53: powod a szapyerzs) bądą od syebie daleko, tedy gynsza dawnoscz namowyonemu (agentem, Sul 53: powoda) nye mosze bycz, gedno trzy lata |
Gdyby komu vczyatho... nogą, oko albo madzye, tho zowyemy chromothą |
Kaszdy, gen sz tego pokolenya bliszszy bądze, poky szostri nye bądą malzenstwo (pro malzenstwu) slączony (quousque sorores non fuerint matrimonio copulatae, Dział 53; syostry gdyby <nie> byly za masz wydany), dzedziny thi... bliskosczą... k nym slvszayącze mayą myecz... obyczayem przerzeczonym |
Gdyby clek... kv praw (leg. prawu) nye stal, a przetho by ozalowano o glową, o mąszką raną (OrtBrRp 94, 4: czyaszkye rany) albo o gynna neszprawna rzecz, ... trzebaly na thego nathychmyast doszwyączy<ć>? |
Nye vyem, przecz by pravda vzyteczna byla, gdyby naslyadnykov ny myala |
Gdyby vrzadnik... byl przekonan prawem, gyny w myastho gego ma bycz vstawyon a on oth swego vrządv na wyeky szlozon (a suo officio... deponatur, Dział 48: ma bycz sloszon) |
Et ideo Novi Testamenti mediator est, vt morte intercedente, gdyby szmercz przedawal, in redempcionem earum prevaricacionum, que erant priori testamento, repromissionem accipient (Hebr 9, 15) 1453 |
Gdyby tego dnya wszytkych rzeczy nye dokonali (sc. sędziowie), tedy... yvstrzeyszego dnya (diebus proxime sequentibus, Sul 25: dnyow naablyszzey naslyadvyących)... mayą pozywane rosprawycz |
Kv przekazenyv drogy pothwarzam (ad praecludendam autem viam calumnis) przes nasz obeszrzano gest, ysz gdyby kthokole chczal o dzedzyną nynye zastawyoną poszvacz..., dzirzawcza kv doswyathczenyv przes swyathky, ale nye powod, ma bycz dopvsczon |
Gdyby syą przygodzylo (sc. braciom lub siostrom) w nyezgodzie myeszkaczy (de pace vero inter fratres et sorores... in discordia positos facienda) 1484 |
Vstawyamy, ysz gdyby mazowye gych wząwszy thako pyenyądze... pothe<m> slvbem nyewzącza cząsczy na nye slvszayączych kaknykole (ex pacto de non receptione bonorum ipsas concernentium se adstrinxerint qualitercumque), lvbo przes rakoyemske vprzespyeczenye, lubo ktorimkole ginszim obiczayem thaky slub myedzy ye wnydze..., tho skazvyemy bicz wsdrvszone |
Gdyby... then czlowyek nye sznayącz (nec... reverans, OrtMac 34: nye szonoyacz) kxązaczyą any panow... wyrzekl[y]by nyekthore... szromothne szlowa |
Bo kakokolvye mnye vydzyczye v pravem czlovyeczyenstvye..., vschakosch by ('gdyby') nye bylo ve mnye prave skryte bostwo, nye mogl<ob>y bycz przez moye czyrpyenye y moyą smyercz grzeschnych vykupyenye |
Gdyby czlowyek byl radzczą y przyszagl, a gyego przyyaczyelowy by szye nyeyaka rzecz albo przydczą gemv przygodzyla, a then radcza by odstąpyl radzecz y prawa..., a przystapyl sz bronya... ku swemv przyyaczyelowy,... czo ten za to ma czyrpyecz? |
Gdyby czlowyek myal na kogo szwyedzecz<ny> lysth o dlug... a then czlowyek rzeklyby (leg. rzekłliby): Jam... ten dlug zaplaczyl, a ten lysth wyerzącz[y] <jemu> przy nyem zostawyl (quod litteras sibi confidisset) |
Powoda nye moga przy<ci>sznacz ku przyszandze, nyszly tako, gdyby zalowal o dlug po vmarley rancze, czo gemv zostawyl albo odmarl (si... debitorius manserit) <j>ego oczecz |
Gdyby... o slodzeystwo... nyekthory drvgego (aliquis alium, Dział 21: geden drugego) w sąnd by chczal poswacz, vstawyamy, aby do roka thilko... myal mocz poswacz |
Gdyby maz albo zona nalyezyeny na przestapyenyv malzenszthwa (in adulterio), ... czo ony maya o tho czyrpyecz? |
Gdyby (sc. ojciec) marnye gymyenye chczal *roztruoszycz, tedy dzeczom z oczczem slvsza dzal vczynycz |
Ktho bandze wybran prziszasznykyem, then przy <tem> szostawye (pro szostanye) poko zyw, nyszly gdyby gy przewynyly w czem (hic... in eo permanebit, si hoc non convicitavit) podlug prawa |
Gdyby goscz albo nyepewny czlowyek dobyl czyyego gymyenya, a tego by doma nye bylo |
Gdyby nyekto popasl osyanye gynszemv konyem abo gynszym dobythkyem, chczem, aby szkodą temv, czyge zbosze gest, zaplaczyl, a od kaszdego bydlyącza dzeczskyego dal trzy pyenyądze |
Kyedyby w nasznym [mye] myeszczye czlowyeka zatwerdzono, slowye poraką albo gynym kthorym obyczagem, albo y tesz gdy szwan (OrtMac 98: gdyby szwan) ku prawu |
Gdyby kthory czlowyek rzekl przed dzyedzycznym paanem o rayczach, mowyącz, aby nye byly prawdzywy |
Gdyby kto zabyth, a nye wiedzano by, kto gy zabyl, tedy o to dzedzina nye ma bycz obwynyona |
Gdyby myesczanyn..., nye *szonoyacz kzyaszaczya..., wyrzeklby nyekthora nyerzadna szlowa (OrtBrRp 34, 1: *nyrzadne, szromothne szlowa) layacz |
Gdyby kto komu zastapyl drogą z ostrą bronyą, ktorasz myeny, szlowye chcze nyeszprawnoscz vczynycz..., ma za tho czyrpyecz |
Gdyby yeden czlowyek zawolal (pro zalowal) na drugyego o glową, o czyaszką raną albo ocz gynnego neszprawnego |
Gdyby szye takyesz przygodzylo (si... contigerit), czo mayą s thym zakladem czynycz? |
Gdyby mazowye gych wząwszy thako pyenyądze oth stryow... pothe ('pode') slvbem nyewzącza cząsczy na nye slvszayączych kaknykole <się obwiązali> (ex pacto de non receptione bonorum ipsas concernentium se adstrinxerint qualitercumque)..., tho skazvyemy bicz wsdrvszone |
Paknyaly oczecz vczynywszy thaky dzal... gynszą zoną poymye a syny sz ney przymye (si... susceperit, Dział 54: gdyby... myal s nyą syny) |
Ysz gdyby kthore sczepi wsczepyone a yvsze przyąthe vykopany (si... plantationes... radicatae... ex, stirpentur, Dział 41: aczby... sczepye byloby yvsz wsczepyone y wsadzone) |
Powoda nye moga przy<ci>sznacz ku przyszandze, nyszly tako gdyby zalowal o dlug po vmarley rancze |
Gdyby on czlowyek zayszyą do domv przyszedl (dummodo... reveniret) |
Gdyby yuz ktokoli chczyal w then zakon wsthąpiczi..., thedy mynisthrovye... mayą onego wsthąpvyączego sthadlo, vrząd y polozenye, obezczye y obyczaye yego... vypytaczi (eius officium, statum et conditionem... explorent) 1484 |
Gdyby ktho koko (pro kogo) zabyl..., a tego szabytego czlowyeką... przyyaczyel nye chczalby tego fordrowacz..., maly ten mordacz (OrtMac 61: mordersz)... zostacz w myescze? |
Gdyby vrzadnik... gynako rothą przysągy mowyl (si... aliter formam iuramenti... diceret, Dział 48: aczby wydal gynaczey przysyągą) swyathkom, nyszly gest skazano..., gyny w myastho gego ma bycz vstawyon |
Gdyby po nym wszythky yego dzyeczy vmarly, a ona po nych zostala, thedy gyey w them dzyal mrze (OrtBrRp 63, 2: w they myrze dal) |
Gdy szye raycza... przylubowalby szye kv dworowy albo przymylal (si... curiae adhiberet seu applauderet, OrtOssol: 34, 4: gdyby szye... przymylowal), albo nye dzyerzal pyszanego myaszthv prawa..., czo ma czyrpyecz s prawa? |
Gdyby szye radczczą albo przyszasznyk... przylubowalby szye ku dworu albo przymylowal (si... curiae adhiberet seu applauderet, OrtMac 36: przymylal)..., a tho szgyednal, aby myastho (pro myasthv)... przywyley szlomyono..., czo gest gego pokuta? |
Gdyby czlowyek byl rayczą y przyszyagl, a yego przyyaczyelowy thaka szye rzecz, yako przypyszana (ut praescriptum), przygodzyla |
Gdyby Szyd swą chytrosczą zamylczal y zadzerszal do dw lath, a nye przypozywal gysczcza o mzdą przed sąd (ad iudicium non provocantes, Sul 48: do sząndv nye pozywayącz), tedy lychwa od dw lath ma straczycz a daley telko mzdą a znow lychwą początą ma myecz |
Gdyby ktho kogo zabyl, ranyl, yako mayą na nye doszwyaczycz |
gdyby..., tegdy, tedy: |
gdyby jeno, tylko |
Alye tego myly Cristus yavnye nye rzekl, gdyby yny slyschely, alye ysch tego nye baczyly, bo nye chczyal myly Krystus grzecha Iudaschova |
Gdyby w zaplaczenyv they tho dany byly szmvdny (tardi) albo placzycz by othmawyaly |
Przeto chczem, gdyby nyekto byl pozwan... kv odpowyadanyv na szalobą dowoda (pro powoda), a ten to nye stanye, ... powodowy ma bycz przysądzona wlostna d[r]zerszawa..., a sąmpyercza yvsz ma odstąpycz y straczycz owszeyky przez *przysądzenya naszego sądzey (per iudicis sententiam, Sul 32: przes sąndzyno skazanye) |
Gdyby gednemv vidano prawo, czo by <go> nye lubyl any go chcze myecz za prawo |
Wybya-ly (leg. wybijąli) komu zab albo vthna-ly mu kabalyecz palcza, czo nye gyesth czaly czlonek, albo kawalecz vcha, tho nye gyesth ochromyenye..., ale gdyby komu vczyatho czaly czlonek sz palcza albo vcho, albo nosz, vsztha, nogą, oko albo madzye, tho zowyemy chromotha podlug prawa |
Gdyby czlowyek byl radzczą..., a gyego przyyaczyelowy by szye nyeyaka rzecz albo przydczą gemv przygodzyla, a then radcza by odstąpyl radzecz y prawa..., a przystapyl sz bronya... ku swemv przyyaczyelowy..., czo ten za to ma czyrpyecz? |
Gdyby geden czlowyek zalowal na drugyego o glową, o czyaszkye rany..., a ten czlowyek nye bylby doma any by thu oczwyscze stal przy zalobye, moze<li> tego czlowyeka nathemmyesczye przydzwyerdzycz (proscribere, OrtMac 116, OrtRp 58, 4: przythwerdzycz), <słowie> dacz gy kv prawu trzykrocz, a nye stanyely, zkazacz gy yako szbyeklczą? |
<G>dyszby kto przed sąd pozwal nyekogo o dzedziną w pienyądzoch zastawioną, a gdyby go kv sądv przyzwal (si... evocat, Sul 21: gdi... vyzowye), ... tedy powod... dzedziną otrzima, pyenyądze sampyerzowy wroczywszy |
Powoda nye moga przy<ci>sznacz ku przyszandze nyszly tako, gdyby zalowal o dlug po vmarley rancze, czo gemv zostawyl albo odmarl (OrtMac 103: odvmarl) <j>ego oczecz albo gego gyny przyrodzony przyyaczel |
Gdyby... radcza... odstąpyl... prawa..., a przystapyl sz bronya, bronną raką, ku swemv przyyaczyelowy y przyszywayacz gynych naprzeczywko prawu..., czo ten za to ma czyrpyecz? |
Gdyby... sząndza... skazowalby przecywko kthorey stronye gynszey, yą skazvyącz o nyekthorą rzecz... w sząnd wwyedzoną, a przetho strona skazana do wyszszego byla otheszwala (propter hoc pars damnata ad superiorem appellat, Dział 2: tedy strona vcząszona odzowie syą kv wysszemv stolv),... sząndza, oth kogo othzywayą..., pyrwey nye chcze any ma swego bronycz skazanya, alysz pirwey przes stroną otheszwalą (per partem) trzy grzywny... gemv bądą dany |
Gdyby czlowyek osządzon na szmyercz sz prawa o (pro a?) krolewszką albo [o] gynna gwalthowną raką odyąla go od szmyerczy albo yakokolwyek odproszon, yako thego czlowyeka mayą daley pusczycz albo dzyerzecz? |
Paknyąly pyrwego dnya rokow... wszistczi prawyączy <nie mogliby> szą odprawycz (non poterint expediri, Dział 12: gdyby tego dnya wszytkych rzeczy nye dokonali), chczeemi, aby... dnyow naablyszzey naslyadvyących... odprawyeny bily (expediantur, Dział 12: mayą pozywane rosprawycz) |
Gdyby czlowyek myal... przyszyagacz a nye wyrzecze przyszyągy, yako yą roszkazano..., mozely szye szam szobą albo czlowyekyem podeprzecz (OrtRp 46, 2: utrum se istius relevare, podeprzecz, possit), szlowye wore przyszyącz? |
Aczlyby komv dano wyną a tego nye dokonano, a ten to swiatky syą myalby odwiescz (si... fuerit indicta purgatio), gdyby w gednem świathkv vpadl, tym czczy nye straczy, ale schcodą ma odloszycz |
Gdyby nyektori syn bądącz w moczy oczczowskyey (in paterna potestate)... kostky gygral |
Gdyby czlowyek, masz albo zona, nalezon nye w malszenstwye (i. e. w niemałżeństwie, in adulterio) |
Gdyby ktho vczynyl naglą rzecz (si quis enormitatis... gesserit) nad szyrothą |
Gdyby *czlowyel kthory zathwerdzon w naszem prawye rok y dzyen o glową..., a w them czaszye nye *szed ku oprawye (OrtBrRp 30, 2: nye przyszedl ku *prawye), mozely gego zona... przedacz yego sthoyacze gymyenye? |
Gdyby przyszyasznyk nycz gynnego nye przeszthąpyl... a wy byszcze proszyly tho, yszby wasz przy prawye zoszthawyly, thegodla nye myelyby go w yaczthwo szadzacz (in captivitatem mittere non deberent, OrtOssol 40, 2: wszadzicz) podlug prawa |
Gdyby czlowyek oszandzon s prawa na smyercz, a krolewszką albo gyna gwalthowną ranką odyal<a> go od szmyerczy albo kakokoly odproszyon, kako tego czlowyeką daley mayą pusczycz albo dzyerzecz?... Czo gesth prawo? |
Gdyby kthole (quispiam, Dział 48: nyekto) przeth namy corth vyąl..., na naszey mylosczy ma bycz |
Syostry, gdyby byly za masz wydany, dzerszawy abo gymyenye otrzymayą (valeant possidere, Sul 57: mayą myecz) |
Vstawyamy, ysz gdyby kthori pothem sząndza vrządny abo poleczoni (iudex ordinarius vel delegatus, Dział 2: nyektory sądza wybrany moczą naszą) bozą myloscz opvsczywszy |
Gdyby starzy raczcze owynyly kogo, yszby byl krzywoprzyszasczą |
A gdyby byl yąt przez kogo naszego a nam wydan |
Gdyby macz gego kvrvą myanowal a nye otheszwal any doszwyathczyl, czso mowyl, w thakąsz vyną skazvyemy gy bicz vpadlym (in similem poenam ipsum decrevimus incidisse, Dział 40: rowną wyną, yako o pyrwe, ma pokvpycz) |
Gdyby ktho vczynyl naglą rzecz nad szyrothą..., mozely woyth... fordrowącz..., albo mozely w them fordrowanyv tego tesz zarączycz albo zączwyrdzycz (utrum... mancipare possit, OrtMac 73, OrtRp 34, 3: zathwyerdzycz)? |
Aczlyby komv dano wyną..., a ten to swiatky syą myalby odwiescz, gdyby w gednem swiathkv vpadl (is, si in unius testis testimonio defecerit, Sul 58: acz w genego swyathkv swyadeczsthwye nye dostathczy), tym czczy nye straczy, ale schcodą ma odloszycz |
Gdyby... then przyszasznyk sz gynymy wszythkymy przyszasznyky wolaly szą ku prawu (si... se ad ius vocarent) |
Gynako nye mayą go (sc. człowieka zaćwierdzonego) ossandzicz, szlowye szkazacz wynowathego (aliter... iudicare non debent), wyyawszy gdyby szye szam przed prawem wyznal |
Gdyby kmyecz vranyon..., ze wszysthkych vyn za rany... skazanich (de omnibus poenis pro vulneribus... sententiatis) dwye cząnsczy bolączemv a trzeczą cząscz sząndowy... dacz przykazvyemy |
Gdyby ktory czlowyek myal woythowstwo (ib. 16, 4: woythostwo) dzedzynne (advocatiam, OrtMac 73: dzyedzyczne) w myesczye, w prawye myesczkyem, kthorego woythowstwą vzywą z mlynow, s czynszow |
Kyedyby goscz gosczyowy zaklad... zastawyl... Y takyesz (et etiam) sz gospodarzem gdyby szye takyesz przygodzylo, czo mayą s thym zakladem czynycz? |
Wsządycz trzeba luczkyey przyyaszny, by czą szgrzely w swoyey laszny, aby szą v *myey napoczyla, gdyby sza vrobyla |
Gdyby... sząndza vrządny... skazowalby (si ... sententiaverit) przecywko kthorey stronye gynszey, yą skazvyącz o nyekthorą rzecz dzedzynną (ipsum condemnando super hereditate) |
Vstawyamy, ysz gdyby kthori pothem sząndza vrządny abo poleczoni (iudex ordinarius vel delegatus, Dział 2: nyektory sądza wybrany moczą naszą)... skazowalby przecywko kthorey stronye..., zaszą gey lvpyeze... wroczycz yma |
Przeto chczemy, gdyby nyekto tako naleszon, aczby do kosczola... vczekl, tedy przez poruszenya swiątosczy ma bycz zlostnyk wząth a podlug prawa osądzon |
Gdyby myesczanyn... stoyacze gymyenye szadem albo woythem zapowyedzyal, albo przyumarle stoyacze gymyenye prawy, then ma tho usthy oprawycz przed szadem albo prawem |
Gdyby... geden <z nich> wysznal szę tego przed szandem vczynka... szam szwymy vsthy |
Vstawiamy, aby odtychmyast czy, ktore pozową..., ymyeli rozmyslenye na odpowiadanye... Tako tesz gdyby kto byl pozwan o dzedzyną..., temv ma bycz dan pospolity rok |
Gdyby myesczanyn... przysz<e>dl w woythow dom... y nalaszlby tamo dwa albo wyaczey radzyecz, czo by... myesczkye... albo gych, albo pospolithe (OrtMac 35: poszpolne) dobre gyednaly |
Gdyby ktho *koko zabyl... albo gyne czo nyesprawnye vczynil y szlosczywe (si... criminale faceret), albo czo szlego |
gdyby... te(g)dy: |
Gdyby sye przygodzyly kyedy myedzy gymi (sc. bracią) takye to nyezgody..., tedy... mayą ye myedzy sobą vthlvmyczi a zagaszyczi (dirimentur) 1484 |
Gdyby Stanislaw... pokory nye przyanl anyby sszya ku pokorze posthavyl, thedyby myal [...] 1471 |
Gdyby wydzal raczcza..., pospolny poszel, myesczky szluga (servus civitatis),... y<ż> kogo zabyto |
Gdyby przyszasznyk przeczywko raczczam nycz gynego przestapyl, gedno tho, czo mowyl waszą rzecz, a wy bysczye proszyly to, yszby wasz przy prawye szostawyono, tegodla (eatenus) nye myelyby go wszadzicz w yaczthwo podlug prawa |
Gdyby kthore sczepi... vykopany, aczby tesz byly wlosthne tegosz vykopacza (etiamsi fuerint propriae ipsius exstirpantis), polowiczą tych tho sczepow osthawycz na zemy... kaszdy wynowath bącz |
Gdyby ktory czlowyek myal woythowstwo dzedzynne w myesczye..., kthorego woythowstwą vzywą (OrtMac 73: pozywa) z mlynow, s czynszow (quam utifrueret cum censibus et molendinis) procz wyn |
Gdyby czlowyek z gyney strony byl, a nan by szlyszecz, ysz yesth wylyeganyecz |
Gdyby wyleganye<c> poyąl w malszenstwo wyleganyczą (quod vir illegitimus uxorem illegitimam matrimonialiter duceret) |
Gdyby raycza wszthal naprzeczywo rayczam |
Gdyby tesz nyektora pany... dzesyączyną wstargla albo zdrapieszyla (ubi... decimam rapuerit, Sul 4: dzeszancziną podrapi), tesz thym obyczayem ma bycz klatha |
Gdyby yuz ktokoli chczyal w then zakon wsthąpiczi..., thedy mynisthrovye... mayą onego wsthąpvyączego sthadlo... vypytaczi 1484 |
Gdyby nasz sądza... o ktorą rzecz osądzyl, ... przyiąwszy potem rzecz chczal osadzoną wztrączycz, tego nykt nye mosze vczinicz, to wyiawszy, aczby kto <o> wztecz do sądzey syą pvsczyl |
Gdyby thaczy (sc. niewolni) v kogo pothem noczowany byly a chowany, then tho ma ye wstrzymacz (retinere) |
Gdyby syą przygodzylo w nyezgodzie myeszkaczy..., tako ma byczi zrzadzo<no, jako s>ye prelathom zpodoba (sicut ministris videbitur) albo yako sye gym bądzie vydzialo 1484 |
Gdyby [ten] czlowyek vpewnyon, slowie dano mv myr przydz y odydcz swe sprawycz y przedacz wolno (mansionem suam... intra et extra trahi, gl. id est dare et vendere, posse) |
Gdyby... geden drugego chczalby o zlodzeystwo nyektorych rzeczy wyzwacz przed sad, tho ma vczinycz nyszli rok mynye. Paknyali the (pro tho) vcziny po rocze geden a szalobą nany o zlodzeystwo chcze wznovicz (si... quaestionem eandem voluerit movere, Sul 33: paknyąliby po rokv thą skargą rvszycz chczal), tedi to, czso bądze nany nowicz, swiądeczstwem ma nany (leg. nań) dokonacz |
Kyedy macz ymrze, dzeczy cząsczy od oczcza szadney nye poszysczą wygyąwszy to, ysz oczecz gynszą szoną chczal poyącz abo tesz (nisi tunc) gdyby marnye gymyenye chczal roztruoszycz |
Gdyby myesczanyn... przysz<e>dl w woythow dom... a then czlowyek... wyrzekl[y]by nyekthore ny<e>rzadne, szromothne szlowa layacz |
Acz ktho raczy za przyaczela swego pewne pyenyadze, a gdyby nye zaplaczyl a czas... przydze, dlatego nye ma gemv stacz na schkodze (non debet... aliqua damna facere, Sul 71: nye ma... ktore skody czynycz) any na sskasye, any na gospodze na zawadze stacz (non debet ad hospitium in obstagium subintrare, Sul 71: nye ma do gospody w zalogą wyechacz) |
Gdyby kthory myal vkazacz szwoge rodzyną albo malzenszkye stadlo (esset quod aliquis suam nationem seu legittimitatem testificare deberet) |
Ma-ly czlowiek dzyeczy a gedny wyposzazyl albo wydal (priores primitius a se exposuit, OrtMac 54: gdyby czlowyek dzyeczy gyedny wyposzaszyl albo wydal) |
Wozny, aczby wydal gynaczey przysyągą swiathkom (si... aliter... diceret testibus, Sul 63: gdyby... wozny gynako rothą przysągy mowyl swyathkom), nysz yako mv bądze przykazano..., tedi ma bycz slozon |
Gdyby... ludzye yego (sc. mieszczanina)... myecze y kordy wyymowaly na raycze (si... gladios et cultra contra consules eximerunt) |
Gdyby kmyecz vranyon sz wylanym krwye, alybo gdi gy sbyą nyevcządnye (pro nyevrządnye) a vszylnye (enormiter), ze wszysthkych vyn... skazanich dwye cząnsczy bolączemv... dacz przykazvyemy |
Moze thego czlowyeka nathychmyast przythwerdzycz..., acz powod nany nye doszwyadczy (sim. OrtBrRp 85, 4). A gdyby powod nany nye doszwyathczyl, mogaly mu udzyalacz trzy, dwe nyedzyely roku |
A gdyby byl yąt przez kogo naszego a nam wydan, tedy ten ma bycz na naszey lascze, telko przyaczele tako yatego temv, czso gymye a nam vyda, nygedney lsczywosczy nye mayą czynycz |
Gdyby ktho dzyeczy wyposzazyl a da-ly drugym czo |
Vstawyamy, aby kaszdy dvchowny oczczyzną pod namy trzymayącz, podlug saczvnkv gymyenya na kaszdą wyprawą (ad quamlibet expeditionem, Sul 23 na kaszdee woyni) s namy pogechal. A gdyby nye chczal na wyprawa woyny gechacz, tedy gymyenya ma sstąpycz swemv bratv |
Gdyby czlowyek myal na kogo szwyedzecz<ny> lysth (iudicii banniti litteras, ib. 18, 4: szwyadeczny lysth, Ort Mac 99: szwyadeczthwo albo szwyadeczny lysth) o dlug zagayonego (leg. z zagajonego) szandv |
Tesz gdyby vrzadnik, gen rzeczon wozny, gynako rothą przysągy mowyl swyathkom (testibus), nyszly gest skazano |
Gdyby vrazyl... otheymacza zytha abo bronczą, zaplaczy reny vrazonemv (et si vulnerarent... frumentorum defensorem, solvant vulnera laeso) |
Gdyby szye przyszyasznyk starzal (leg. zstarzał) albo rosznyemogl tako, yszby nye mogl wyaczey w przyszyaszthwye szyedzyedz..., tedyby szye mogl wyszadzycz y dacz mv pokoy podlvg prawa (sic se deponere potest et deberent ipsum... dimittere) |
Si unus alterum in civitatis iuridicione interficeret seu aliud criminale, vystapek, faceret (OrtOssol 49, 3: gdyby... gyne czo nyesprawnye vczynil y szlosczywe albo czo szlego) |
Gdyby... glową zabythą albo czokole gynego nyerzadnego vczynyono..., a ten, czo to vczynyl, vczekl tako, asz szą goraczey rzeczy nye vchopyon albo nye vlapyon (non deprehenduntur, OrtMac 85: nye vchwaczon) |
Gdyby then za goraczą wffaczon (si hic in facto manifesto deprehensus fuerit), [...] kako to mayą szandzycz w wyązane dny podlug prawa? Nye bandzely szlonczą (pro szlomczą) myrv w wyazane dny za goraczą wffaczon (fuerit... facto manifesto... non deprehensus, OrtMac 78: nye bądzyely... vchwaczon) y ozalowan, na thego mayą... zalowącz w trzech szandzyech |
W kthorych lyeczyech mayą ono (sc. dziecię) sządzycz o goracza rzecz, gdyby w nyey za goracza vchyczono (pro facto manifesto, si in eo deprehensus fuerit, OrtOssol 67, 3: wphaczono)? |
Aby ktho skarada slowa (turpia, Dział 49: gdyby layal abo zla slowa mowyl) przeth nym komv movyl, vyną... zaplaczicz ma |
Gdyby ktho vczynyl naglą rzecz nad szyrothą (si quis enormitatis in viro orphano... gesserit) |
Gdyby szą przygodzilo ktoremv o granycze klopoczączemv... vkazacz dwa albo trzy kopcze albo take snamyenythe sznaky, yako na polv vyaszdy (aut alia notabilia signa, ut in campis ujazdy), ale w leszech czosny albo snamyona na krzysz... virąbyona |
Mozely powod wthore na sampyerzą thąsz rzecz zalowacz, szlowye gdyby przyszagy nayn nye dokonal..., albo czso gesth prawo? |
Gdyby ta niewiasta przed nami albo naszymi namiastki, jiż za czasu będą (coram nobis vel nostris successoribus pro tempore existentibus), takie jimienie dziedziczne wzdałaby..., tegdy... ku takiemu jimieniu... nijednego prawa otrzyma |
warunkowe 'gdyby, si': |
wprowadza zdanie: 1. warunkowe 'gdyby, si': |
dubium: wprowadza zdanie warunkowe 'gdyby, si': |
warunkowe 'gdyby, chybaby, nisi': |
warunkowe 'gdyby, si': |
O dani<n>ach a testamenciech... Tym ustawienim wiekuistą moc imającym wykładamy skazując, aby daniny nieporuszne a mocne stać miały (donationes fixae et firmae debeant permanere), ani jim to wadzić ma, iżby przywilej na nie nie był wydan, gdyby tylko śmiercią dawce alibo jego, czyja danina była (vel eius, cui donatio fuerit facta), poćwirdziły się, a nawięcej tym, ktorzy s nami alibo s naszymi namiastki będący na wojnie, mężnie bojując zabici, danina ma wziąć moc wiekuistą (donatio perpetuam recipiat firmitatem) |
Gdyby cudzoziemianin... rowny gwałt uczynić by śmiał (si alienigena... consimilem violentiam faceret seu perpetraret), tegdy z taką żoną swoją nie jinszy posag będzie miał, jeno obleczenie |
Rozum to ukazuje, iż sędzie ku sprawieniu swojich sądow mają mieć pewne służebniki lubo woźne. Tegodla ustawiamy, aby... nijeden sędzia przez ktorą jinszą personę, niżli przez pewnego woźnego alibo służebnika... wyprawiał swojich pozwow, wyjąwszy to, gdyby ktory zły uczynek w sądzie... nowo uczynił, tedy o taką winę przez każdego czeladzina <może> być pozowion (tunc... per quemlibet familiarem licet fieri citationes) |
Gdyby ta niewiasta przed... naszymi namiastki, jiż za czasu będą (pro tempore existentibus), ... jimienie... wzdałaby, ... tegdy... na potem ku takiemu jimieniu nijednego prawa otrzyma |
wprowadza zdanie warunkowe możliwe (z odcieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśliby, jeżeliby, gdyby (zaś), quod si, si vero' |
Gdyby miedzy kmiećmi mężobojstwo by się zstało..., tegdy za kmiecia zabitego żenie albo i dzieciem taki mężobojca... zapłacić ma |
Przeto gdyby... rowny rownemv... łajałby..., acz.... nie otzowie alibo nie zaprzy, czso mowił (si... non negat, quod dixit, Dział 39: aczby... nie odwołał ani zaprzał, czso by mowił), ... zapłaci sześćdziesiąt grzywien |
Gdyby byli pozwani (sc. dworzanie) dowodnie podług urzędu przed... naszego sędzią, tedy mają odpowiadać, ktorym to ma być dano rozmyślnie a obyczajnie (concessa eis deliberatione super propositis actionibus competenti, Sul 65: pożyczywszy jim rozmyślenia na położone żałoby podobnego) |
Gdyby kto... ku ukazaniu swojej niewinności... nie byłby przypuszczon, a dlatego przygodzi się jemu chcieć zbieżeć, aby jemu zbiestwo (fuga, Dział 60: zabieżanie abo sjechanie) jego ku sromocie nie było winowano |
Gdyby rzeczy zastawione a w tem... przedane..., mniejszej płatności (valoris)... byliby... niżli pieniądze pożyczone..., sobie... pożyczca z omieszkania swego ma dziwować |
Gdyby kto dąb porąbił..., jiż się godzi na oś (valentem ad axem) |
wprowadza zdanie sposobowo-warunkowe 'jak gdyby, tamquam, quasi': |
wprowadza zdanie sposobowe 'jakby, jak gdyby, tamquam si': |
O pozwaniu nierządnem... Aczby naszy dworzanie... pozwani... nienawiścią abo chytrością, tedy nie mają odpowiedać. Aliż gdyby byli pozwani dowodnie podług urzędu przed nas abo naszego sędzią, tedy mają odpowiadać (citati legitime propositis sibi actionibus coram nobis vel iudicibus nostris respondebunt) |
Gdyby rzeczy zastawione a wtem... przedane..., mniejszej płatności... byłyby... niżli pieniądze pożyczone, a ten to pożyczca za summę pieniędzy przezeń pożyczonych proście (simpliciter) a przez ktorejkole wymowy... przyjął, sobie a nie jinszemu ten to pożyczca z omieszkania swego ma dziwować |
Ustawiamy..., iż gdyby ktory rycerz,... jemuż ktora wina złodziejska (quaestio furti, Dział 35: o zboj... wina) nigdy nie była w sądzie ruszona, z grzecha złodziejskiego alibo łotrowskiego (de crimine furti aut latrocinii) był obwinion, słuszne bądź jemu... włostną przysięgą... się oczyścić |
Tegodla ustawiamy, aby... nijeden sędzia przez... jinszą personę... wyprawiał swojich pozwow, wyjąwszy to, gdyby ktory zły uczynek (crimen) w sądzie... uczynił |
warunku wyłącznego już spełnionego 'gdyby nie to, że, non... nisi quia (qui)': |
Ale gdyby ta niewiasta... swe prawo przerzeczone w swą bracią by przełożyła(cum... in fratres suos transtulerit), tegdy dalej na potem ku takiemu jimieniu ta ista niewiasta nijednego prawa otrzyma |
Nie wchodzi ni w żadną (i.e. w niżadną) smowę s ludźmi tych krajin, by gdyby nieczystotę uczynili (cum fornicati fuerint) z swymi bogi, kłaniając się modłam swym, [a] <nie> wezwałby ciebie niekto, aby jadł |
'niejako, trochę, po trosze, nieco, do pewnego stopnia, w pewnym, jakimś stopniu, poniekąd, jak gdyby, quodam modo, aliqua ex parte, aliquid': |
Gdyby kto... pozwać wyprawił niekogo (aliquem) przez powoda rządnego,... winę pięćnadzieścia zapłacić ma |
Nie wchodzi ni w żadną (i.e. w niżadną) smowę s ludźmi tych krajin, by gdyby nieczystotę uczynili z swymi bogi,... [a] <nie> wezwałby ciebie niekto (ne... vocet te quispiam), aby jadł s jich obietowania |
Aby każdy bliższego swego przez uszkodzenia pilen był schować (ut quilibet alium indemnem vigilet conservare), ustawiamy, gdyby kto nasienia... popasł, aby... zapłacić miał |
Gdyby... chłop albo nieślachcic (rusticus vel ignobilis)... gwałt uczynić by śmiał ślachciance, tedy nie ma być jiną winą karan, jeno głowy ścięcim |
Gdyby rzeczy zastawione... pożyczca... jakoby za przerzeczoną summę pieniędzy dosyć czyniące, przyjął (si receperit) |
wprowadza zdanie warunkowe: 'gdyby, jeśliby, si': |
Gdyby... człowiek... zwan ku prawu a nie przydzie, a o to ochtowan, słowie bantowan albo skazan..., jako go mają ku prawu dobyć? |
Gdyby się w sądzie zwada stała (de trubatione iuris) 1498 |
Gdyby cię Pan wwiodł do ziemie kananejskiej (cumque introduxerit te Dominus in terram Chananaei)... a dałby ją tobie, rozłączysz wszyćko, czso żywot otwira, Panu |
wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby gdyby, si': |
wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, gdyby, si': |
Gdyby Żydowie... ścirzpią prze dwie lecie swego dłużnika, o lifę przyrosłą (pro usura accrescente) i o jistny dług do sądu nie pozywając, tedy tym to uczynkiem lifę przyrosłą (usuram accrescentem)... stracić mają |
Gdyby... ślachcic ślachcicowi... łajałby, mieniąc ji kurwim synem, acz tym natemieście nie otzowie... ani doświadczy jego być takim, jako ji obrzekł (prout ipsum asseruit, Dział 39: jako ji mienił), za sromocenie tego... zapłaci sześćdziesiąt grzywien |
spójnik: wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, gdyby, si': |
Gdyby ktore wsi nie pożywały prawa niemiecskiego, dalej przez prawo niemiecskie przeciwko sobie żałującym nie będą się moc otejmować (per ius Teutonicum... non poterint se defensare) |
Jakusz nie podawał się Marcinowi pode szkodę, gdyby pieniędzy... <nie> zapłacił 1403 |
wyraża warunek pożądany 'gdyby tylko, dummodo': |
Gdyby kto dąb porąbił w jimieniu drugiego..., jiż się godzi na oś (quercum... valentem ad axem, Dział 38: gdy kto... wywiezie dąb, cso się godził na osi) |
Gdyby ta niewiasta... swe prawo... w swą bracią by przełożyła (cum... in fratres suos transtulerit) |
Gdyby ktory rycerz..., jemuż ktora wina złodziejska nigdy nie była w sądzie ruszona (cui aliqua quaestio furti nunquam in iudicio mota fuit), z grzecha złodziejskiego... był obwinion, słuszne bądź jemu... włostną przysięgą... się oczyścić |
Gdyby pożyczyli pieniędzy takiemu synowi, porodzicielmi jego będącymi jeszcze zdrowymi (exstantibus parentibus adhuc sanis), pożyczenie nie ma być ważno |
Ale będąc pozwani rządnie (citati legitime, Dział 50: gdyby byli pozwani dowodnie)..., przed nami... otpowiedzą |
Gdyby kto pozwał... niekogo przez powoda rządnego (sine legitimo actore, Dział 17: kromie powoda)..., zapłacić ma [pozwanemu] |
Gdyby pożyczyli (sc. Żydowie) pieniędzy takiemu synowi..., pożyczenie nie ma być ważno (concessio facta non valeat) |
Sierce by się moje śmiało, gdyby jaki węzeł po brzęku widziało pełn 1464 |
Gdyby... chłop albo nieślachcic takiż gwałt uczynić by śmiał ślachciance, tedy nie ma być jiną winą karan, jeno głowy ścięcim (capite plecti) |
Gdyby tego nie uczynił, tedy Jakusz trzy grzywny Michalcowi ostał 1398 |
Powinien jest każdy ślachcic podług dostateczności swego jimienia... ku pospolitemu dobremu pewnymi bronnymi ludźmi służyć, gdyby jeno jich jimienie w włości (pro wolności?), jeż... z prawa ślachatnego jest wolne (in libertate, quae et ita de iure militali sunt libera), przez wszego gabania było zachowano |
Gdyby kto nasienia świerzepicami, końmi alibo ktorymkole bydłem wielkim (pecoribus maioribus) popasł, aby... kwartę pieniędzy cirzpiącemu szkodę... zapłacić miał |
Gdyby czyj syn... przejigrałby niekakich pieniędzy wielkość (alicuius pecuniae quantitatem, Dział 36: część pieniędzy) |
Gdyby jeno jich jimienie w wolności, jeż i tako z prawa ślachatnego jest wolne, przez wszego gabania było zachowano (quae et ita de iure militali sunt libera, ... conserventur) |
Iż gdyby kto o złodziejstwo... w sądzie był przekonan..., ten przezeczciwy ostań na wieki, ani jemu jawny mają być porty ktorych czci (nec eidem portae pateant dignitatum) |
Gdyby ktole dobrej sławętności sąc o ktorekole gwałty był pozwan, powod powinien bądź, cso wiedzie, doświa[s]dczyć (quod asserit, comprobare, Dział 21: tedy nań dobrym świadeczstwem ma być dokonan) |
Ustawiamy, eż gdyby ktole dobrej sławętności sąc (bonae famae, Dział 20: nieporuszony swej czci człowiek), o... gwałty był pozwan, powod powinien bądź, cso wiedzie, doświa[s]dczyć |
Ustawiamy, iż gdyby kto pozwał alibo pozwać wyprawił niekogo przez powoda rządnego, tako pozwanemu pozywacz alibo wypra<w>ca takiego pozwu (taliter citato ipse citans vel procurans talem citationem) winę pięćnadzieścia zapłacić ma |
Gdyby w jętstwie będąc uciekli, ot mocy jich mają być wolni a proźni tym to uczynkiem przez złodziejstwa, toczusz wyjąwszy złodziejstwo |
Ustawiamy, iż gdyby kto dąb porąbił w jimieniu drugiego..., winę... temu zapłaci[ć], w czyjem jimieniu wyciął był (in cuius dominio sunt incisa) |
Iż gdyby... ten to pożyczca za summę pieniędzy... proście a przez ktorejkole wymowy (sine aliqua condicione), jakoby za przerzeczoną summę pieniędzy dosyć czyniące, przyjął (sc. rzeczy zastawione) |
Gdyby kto o złodziejstwo... był przekonan..., alibo rzecz ukradłą lubo gwałtem otjętą (Dział 56: rzecz kradzioną abo gwałtem wziętą) wrociłby (vel rem furtivam seu violenter ablatam restituerit), ten przezeczciwy ostań na wieki |
Ustawiamy, iż gdyby kto pozwał alibo pozwać wyprawił niekogo przez powoda rządnego, tako pozwanemu pozywacz alibo wypra<w>ca takiego pozwu winę... zapłacić ma (si quis... citari procuraverit aliquem sine legitimo actore..., ipse citans vel procurans talem citationem poenam... solvere teneatur) |
Gdyby ktory zły uczynek w sądzie... surowo a nowo (recenter et de novo) uczynił, tedy o taką winę przez każdego czeladzina być pozowion <ma> |
Gdyby kto przed nami... z ktorego złego uczynku był obwinion a ku ukazaniu swojej niewinności... nie byłby przypuszczon..., ma... oświadczyć, iż my abo starosta nasz ku wywiedzieniu a oczyszczeniu (ad expurgandum) jegosmy nie przypuścili |
Wykładamy, iż gdyby kto o złodziejstwo alibo łupstwo (de furto vel spolio, Dział 56: o złodziejstwo abo zboj) w sądzie był przekonan trzykroć..., ten przezeczciwy ostań na wieki |