| mieć, mieć się |
| związki loc. rzeczowników stanowych a. czynnościowych z czasownikami (i)mieć, dzierżeć, zamienne na czasowniki: mieć, (dzierżeć) w(e) czci, w dostojeństwie, w uczliwości 'czcić, szanować, colere, in honore habere': |
| w utartych zwrotach zapisek sądowych: (i)mieć użytek, użytka czegoś, nie mieć użytka, użytku, użytek (z) czegoś '(nie) korzystać z czegoś, (non) uti aliqua re': |
| 'lekceważyć, nie mieć szacunku, nie liczyć się z kimś, parvipendere, nihili facere': |
| mieć nadzieję w coś, (jest) nadzieja w kimś, być nadzieje w kimś, (i)mieć, kłaść, położyć nadzieję w kimś, czymś |
| mieć z dopełnieniem (bliższym, wyjątkowo dalszym) w postaci rzeczownika a. zwrotu przyimkowego wyrażającego rezultat czynności prawnej 'pozostawać z kimś lub do czegoś w określonym stosunku prawnym, mieć określone uprawnienia, zobowiązania, umowy, rem cum aliquo habere, ius, pactum habere': |
| w zwrotach mieć kogoś, coś, nie mieć nic k komuś, czemuś: |
| 'mieć warunki do działania, wypływające z korzystnych okoliczności zewnętrznych (czasownik zaprzeczony stwierdza, że coś się nie dzieje a. nie działo i nie będzie dziać), mieć możliwość, habere alicuius rei faciendae facultatem a condicione oblatam (verbum cum negatur significat aliquid non esse factum, minime fieri, neque futurum esse), posse, in potestate sua habere': |
| 'mieć prawo, być uprawnionym, mieć podstawę, pretekst, nie być skrępowanym, ograniczonym zakazem, nie mieć zakazu, habere ius atque potestatem alicuius rei faciendae, nulla re impediri, vetitum non esse': |
| 'myśleć o czymś, mieć coś na względzie, pamiętać, aliquid cogitare, alicuius rei rationem habere': |
| 'przypatrzyć się, podglądnąć, observare': coś podejrzanym mieć 'przypatrywać się czemuś, tu przenośnie: pamiętać o czymś, hoc loco translate: meminisse' (?): |
| 'mieć powód do upadku moralnego, do załamania się, aliqua causa corrumpi, animo deficere': |
| 'w sekrecie, clam, occulte': tajno mieć 'nie ujawniać, ukrywać, non ostendere, occultare' |
| 'mieć świadomość swego właściwego postępowania, factorum suorum conscium esse': |
| 'gorliwość, studium, ardor animi': pilnoć mieć 'myśleć usilnie o kimś, skupiać się na kimś, poświęcać uwagę, czas komuś, summopere de aliquo cogitare, alicui operam dedere': |
| F milem bodze ne mamy rospacy mecz (leg. mieć) |
| 1. 'mieć wolę, pragnąć, życzyć sobie, velle, cupere, optare': A. chcieć (bez przeczenia): a. z inf.: |
| 'ufać, mieć nadzieję, sperare, confidere': |
| mieć (doskonała, dostateczna, sprawna) lata, mieć lata roztropności |
| 'mieć kogoś za sobą, po swojej stronie, aliquo fautore suo uti': |
| 'być spokojnym, pogodnym, wesołym, mieć nadzieję, qui aequi animi, bonae spei est': |
| (i)mieć pamięć czegoś, (i)mieć coś na, w pamięci |
| 'zachowywać, mieć w pamięci, mieć na uwadze, troszczyć się, memoria aliquid tenere, consulere alicui rei': kogoś, czegoś: |
| 'poprzestawać na czymś, mieć czegoś dosyć, contentum esse aliqua re, satis habere': |
| 'mieć wystarczającą ilość, copiam sufficientem habere': |
| (i)mieć dosyć na (w) czymś |
| 'mieć takie samo zdanie, mieć podobne poglądy na coś, eadem sententia esse, congruere de aliqua re': |
| za złe mieć, mieć (coś) za złe |
| mieć z dopełnieniem (bliższym, wyjątkowo dalszym) w postaci rzeczownika a. zwrotu przyimkowego wyrażającego jakąś właściwość 'odznaczać się daną właściwością, być jakimś, esse aliquem, esse aliqua natura, animo' (typ mieć zlutowanie 'być litościwym, habere misericordiam, esse misericordem'): |
| 5. mieć z dopełnieniem (bliższym, wyjątkowo dalszym) w postaci rzeczownika a. zwrotu przyimkowego wyrażającego jakąś czynność (lub jej rezultat): a. 'wykonywać daną czynność, actu quovis fungi, agere (typ mieć bój 'wojować, bellum gerere, bellare'): |
| 'nie mieć prawa, nullum ius habere': |
| mieć kogoś, coś za coś, jako coś, jakimś [kogoś za boga mieć] |
| mieć nizacz, mieć za nic |
| mieć się 'zachowywać się, postępować, se gerere': |
| 'nie mieć prawa, nullum ius habere': |
| 'lekceważyć, nie mieć szacunku, nie liczyć się z kimś, aliquem nihili facere, pro nihilo putare, habere': |
| 'nie mieć prawa, nullum ius habere': |
| 'mieć kogoś przed oczyma, mieć wzgląd na kogoś, aliquem ante oculos habere, respicere': |
| 1. 'mieć znajomość kogoś a. czegoś, mieć wiedzę o kimś a. o czymś, wiedzieć jaki ktoś a. jakie coś jest, scire, nosse, non ignorare': a. absolute i bez kontekstu polskiego: |
| Będzieli człowiek mieć dwie żenie, jedną miłą a drugą niemiłą (odiosam) i urodzi s niej syny, i byłliby syn niemiłej (odiosae) pirworodzeniec, i chciałby otciec zboże miedzy syny rozdzielić, nie będzie moc uczynić syna miłej pirworodzonym a wyszszej mieć niżli syna niemiłej (odiosae), ale syna niemiłej (odiosae) przyzna pirworodzonym i da jemu... dwa działy |
| 'za sobą, po swojej stronie mieć kogoś, aliquem suum habere, in suis partibus habere': |
| 'mieć, mieć przy sobie, z sobą, na sobie, secum portare, secum ferre, habere': |
| 'mieć warunki do działania wypływające z własnych sił, zdrowia, zdolności, bogactwa itp., potrafić, zdołać, mieć siłę, zdolności, środki, habere alicuius rei faciendae facultatem (positam in viribus, valetudine, ingenio, opibus, sim.), posse, valere, quire, pollere': |
| źle się ku komuś mieć |
| (i)mieć żałość |
| 'być spokojnym, pogodnym, wesołym, mieć nadzieję, qui aequi animi, bonae spei est': |
| 'mieć zdolność widzenia, nie być ślepym, mieć oczy zdolne do reagowania na bodźce świetlne, videre, cernere, caecum non esse': |
| mieć umysł, umysł mieć |
| dzi(e)rżeć, (i)mieć, trzymać w zastaw, zastawem, na, w zastawie, w zastawie dzirżeć, mieć |
| 'mieć prawo swobodnej decyzji w stosunku do kogoś, ius aliquem ad arbitrium suum habendi possidere': |
| 'mieć nadzieję, mieć przekonanie, że na kimś można polegać, spodziewać się czegoś dobrego od kogoś, sperare aliquem nobis bene factum esse, fiduciam in aliquo ponere': |
| 'zachowywać, mieć w pamięci, mieć na uwadze, troszczyć się, meminisse, memoria tenere, curare': |
| Ale iże... ze ksiąg niektorzy listow mieć i wyciągnąć czasu podobnego żądają, tegodla obyźrzano ma być, aby sędzia miał przez służebnika jawno... kazać wołać, iże w takiem powiecie, mieśćca a dnia takiego, księgi albo popisy ku wydawaniu listow (ad extrahendum litteras)... jich mieć żądającym będą wyłożony |
| mieć troskę |
| wyszej mieć, ważyć |
| 'mieć, osiągać powodzenie, żyć szczęśliwie, felicem, fortunatum esse': |
| 'mieć nadzieję, spodziewać się czegoś dobrego od kogoś, mieć przekonanie, że na czymś, kimś można polegać, sperare aliquem nobis bene facturum esse, fiduciam in aliquo ponere': |
| Tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem |
| Nie masz mieć ani chwalić bałwana żadnego, ale tylko tego Boga w Trojcy Jedynego |
| Każdy człowiek... może i ima mieć swego przyprawcę... aliboż rzecznika (suum advocatum, ... seu prolocutorem) |
| Mogąli przysiężnicy mieć osobnego pisarza bez radzkiego, słowie miesckiego pisarza? |
| Błogosławieni ubodzy duchem..., bo jich jest krolewstwo niebieskie... A przeto chceli kto to mieć błogosławieństwo, napirwsze tegda myśl o pokorze XV med. |
| Kto to może uczynić albo mieć, aby... widząc swoję żałość a ją cirpiąc, nie telko się nie wieselił, ale bodaj ścirpiał a zamilczał XV med. |
| Boleć za grzechy vel skruszenie mieć resipere XV ex. |
| Nie masz mieć... bałwana żadnego, ale tylko tego Boga w Trojcy jedynego |
| Radujcie sie..., apostołowie Szymunie i Tadeuszu, ktorzyście zasłużyli mieć ciotuchnę krolewnę niebieską, a Pana Jesusza bratem ciotczonym |
| Je s mnogą twarzą cudną, a będzie mieć rękę brudną |
| 'brzydzić się, mieć wstręt, fastidire': |
| Azali moje zapowiedanie już ma moc mieć, niżli (czy niźli) mię kto z tego (abinde, OrtMac 106: od tego) może odcisnąć |
| 'mieć na uwadze, respicere': |
| milczenie mieć |
| Radujcie sie... Szymunie i Tadeuszu, ktorzyście zasłużyli mieć ciotuchnę krolewnę niebieską, a Pana Jesusza bratem ciotczonym, bo oba jesteście synowie świętej Maryjej Jakubowej, siostry Paniej naszej |
| Tej umarłej niewiasty mąż nie może mieć tego darowania i tej niewiasty rzeczy, bo ty niewieście rzeczy słuszają jej bliszym..., słowie żeńskiej twarzy |
| Je s mnogą twarzą cudną, a będzie mieć rękę brudną |
| Takiego wojta albo sądu rzeczy może dobrze wyznanie prawdy być i <w> zapowiedane czasy (an gebunden tagen) mogą też moc mieć |
| Rozum to ukazuje, iż sędzie ku sprawieniu swojich sądow mają mieć pewne służebniki lubo woźne. Tegodla ustawiamy, aby... nijeden sędzia przez ktorą jinszą personę, niżli przez pewnego woźnego alibo służebnika... wyprawiał swojich pozwow, wyjąwszy to, gdyby ktory zły uczynek w sądzie... nowo uczynił, tedy o taką winę przez każdego czeladzina <może> być pozowion (tunc... per quemlibet familiarem licet fieri citationes) |
| Kto sie podejmie czesnego urzędu..., ten musi mieć robotę i troskę, aby ten urząd dobrze i czesno (OrtMac 128: wiernie) dzierżał, i wiernie |
| 1. 'troszczyć się, starać się o coś, zwracać na coś uwagę, mieć w cenie, curare, observare, respicere': a. czegoś: |
| 'mieć, liczyć ileś lat, tot annos natum esse': |
| mieć ileś lat |
| Myśl o pokorze... A tać na czworą się ukazuje: nie dbać na ten świat, a nikim nie gardzić ni zrzągać, a siebie samego nizacz... nie mieć XV med. |
| Mogęli ja w tem domu siedze[ć]nie mieć do tego czasu, jakożem ji najął, czy (OrtMac 48: czyli) co jest prawo? |
| 'mieć małe znaczenie, parvi esse momenti': |
| Żydowie o dług jistny i o lifę ku sądu nie przyzowąc do dwu latu, przerzeczoną lifę przyrosłą stracić mają, a tylko to na jiścinie a na lifie w przerzeczony czas... pom[m]nożonej dosyć mieć mają (Judaei pro debito principali et usura ad iudicium non provocantes infra duos annos... tantum de principali et de usura, infra praedictum tempus aucta, sint contenti) |
| Tedy pytał, co żałował, może temu mieć dłuższy dzień. Tedy skazano, iż nie może, ale iż ma to natychmiast... uczynić |
| Kto ma tego konia w swej obronie mieć albo zachować (in potestate servare, OrtMac 128: chować)? |
| 'mieć potomstwo z kimś, prolem ex aliquo concipere': |
| Nie pożędaj żony jego, tak zachowasz (Dek III 2. 4. 11: schowasz, III 1. 6. 7. 13. 17. 22. 24. 25. 27: napełnisz, III 16: spełnisz, III 28: będziesz mieć) urząd stadła swego |
| Pytają..., kako długo ma mieć frystu, aby tego pewność ukazał, rokli i dzień czyli [albo] więcej |
| Mogąli przysiężni<cy> sobie mieć osobnego pisarza procz radźckiego (OrtMac 129: radzkiego)? |
| Ten to dług zapowiedzian od jinnych ludzi, co sie mienieli też prawo mieć k temu długowi, przeto w zapowiedzi położono ty dłużne pieniądze |
| być w radzie, ić, wejć, zejć się w radę, mieć, miewać, uczynić radę |
| zajść się 'wydarzyć się, stać się, mieć miejsce, fieri, obvenire': |
| Mają bracia mieć rękawy ciasne (clausas manicas) 1484 |
| Gdy niektery ślachcic... dziewkę... ręką gwałtowną wziąłby..., ch<c>ąc ją [jemu] mieć sobie żoną zakoną małżeński, tegdy gdy ten jisty gwałtownik tę jistą tako zakonnie albo małżeński pozna (si... matrimonialiter cognoverit), posagu... s nią nie będzie miał |
| Kto sie podejmie czesnego urzędu, ... ten musi mieć robotę i troskę (hic labores et curas habere opportet), aby ten urząd dobrze i czesno dzierżał |
| Chcemy mieć, aby żadny ziemianin dnia rocznego w onem mieście, kędy roki sądzą (in oppido aut civitate die et tempore terminorum celebrandorum), nie śmiał w zbroi chodzić 1498 |
| mieć dobrze na czymś |
| mieć się dobrze |
| 'mieć oparcie, podstawę, podporę w kimś a. w czymś, polegać, zasadzać się, opierać się na kimś a. na czymś, ex aliqua re pendere, in aliqua re positum esse': |
| 'mieć dojście do czegoś, adire, aditum, habere ad': |
| Możeli gość albo jiny cz<ło>wiek, co nie może poręki mieć a nie chce czekać do otworzonego roku albo czasu (ad dies solutos feriatis diebus), możeli przysiąc w zawieszony czas? |
| odmawiać, otmowiać rok, mieć rok ku otmawianiu roku |
| Gdy taka pani będzie wdową, mając moc ku niektorej dziedzinie..., ma mieć dawność za sześć lat. Zamilczyli tym obyczajem, jako i pirwej, od swego prawa odpadnie |
| 'mieć do rozporządzenia, habere, quod praesto sit': |
| (o pozostawaniu w określonym stosunku rodzinnym lub społecznym) 'mieć (syna, pana itp.), habere (filium, dominum, similia)': |
| Gdyby jednemu wydano prawo, co by <go> nie lubił ani go chce mieć za prawo a rzecze: Panie wojcie, daj mi na poradzenie! |
| Pirwa kaźń Pana naszego: Nie imasz mieć Boga inszego |
| 'współczuć, mieć zmiłowanie, być skłonnym do przebaczenia, compati alicui, misericordem esse, ad indulgendum promptum esse': |
| 'mieć dla siebie litość, oszczędzać się, sibi parcere': |
| Możeli ta pani odzierżeć swe pirwe danie wiana..., co jej... mąż dał i zapisał, czyli nie ma mieć pirwego wiana przez... wtore danie i zapisanie (iuxta tenorem litterae suae)? |
| 'być wypłacalnym, mieć pieniądze potrzebne do uregulowania należności, pecuniam exsolvendam habere': |
| imieć z dopełnieniem (bliższym, wyjątkowo dalszym) w postaci rzeczownika a. zestawienia wyrażającego rezultat czynności prawnej: 'pozostawać z kimś lub do czegoś w określonym stosunku prawnym, mieć określone uprawnienia, zobowiązania, umowy, rem cum aliquo habere, ius, pactum habere': |
| 'nie mieć prawa, nullum ius habere': |
| 8. z inf. a. 'musieć, mieć obowiązek, debere, cogi, obstringi': |
| 'mieć obowiązek zaniechania czegoś': |
| 'mieć zamiar, chcieć, velle, cupere, in animo habere': |
| inako się mieć |
| Kożuchy mają mieć baranie..., a nie mają jinakszych (alias) nosić 1484 |
| Nie będą mieć kapłańszczy i słudzy kościelni, i wszystcy z tegoż pokolenia części w dziedzinie s jinym ludem israelskim (cum reliquo Israel) |
| mieć coś w rękojemstwie |
| 'błyszczeć, mieć blask, połysk, świecić, nitere, coruscare': |
| Strona połudna... będzie mieć końce przeciw wschodu słunecznemu..., Ktorzyż obydą poślednie strony... a rozciągną się (tendent) aż do Semona |
| Sędzie ku sprawieniu swojich sądow mają mieć pewne służebniki lubo woźne (ministeriales seu officiales) |
| K temu pytają ci jistni, co k niemu sie przypowiadają, kako długo ma mieć frystu |
| Opięć wszytcy nabrali rano, csoż dosyć mogli mieć k jedzeniu, a gdyż słuńce było sie rozgrzało (cumque incaluisset sol), tedy rozpłynęło sie (sc. to, tj. manna) |
| Azali już moje zastawienie albo czso mnie zastawiono (principalis positio) ma mnie przedsie jić i moc mieć |
| To będziesz mieć jako zawieszenie (hoc habebis quasi appensum) miedzy oczyma twema i <w> twoich ręku, a to więc słuły filatryja |
| (Ezechyjasz) ukazał jim dom drogich maści i złoto, i śrzebro, i lektwarze rozmaite a maści, a sędy i wszytko, cso mogł mieć w swych skarbiech (ostendit eis domum aromatum et aurum, et argentum, et pigmenta varia, unguenta quoque, et domum vasorum suorum, et omnia, quae habere poterat in thesauris suis) |
| 'pamiętać, zachowywać, mieć w pamięci, memoria tenere': |
| Płaszcze i kożuchy... <mają> mieć... rozporzyste (scissas) albo <całe>, albo zszyte 1484 |
| 'mieć ważność na przyszłość, valere, vim retinere': |
| 'mieć początek od kogoś, pochodzić od kogoś, ex aliquo originem ducere, ortum esse': |
| Każdy, jen z tego pokolenia bliższy będzie, poki (quousque) siostry nie będą małżeństwu słączony, dziedziny ty... mają mieć |
| przenośnie 'mieć chętkę na coś, aliquid cupere': |
| Mająli (sc. pomocnicy zabicia) doskonałe świadki (per probos et idoneos testes... se teneantur expurgare, Sul 41: przez dobre a podobne świadki mają się wywieść), mają odchodzić, a nie mogąli mieć, tedy mają być przewinieni |
| 'móc, mieć siły, zdołać, podołać, posse': |
| Gdy kto... ścirzpi dzirżewcę dzirżeć dziedzinę spokojnie... tako iż jemu, jakokole oblicznemu a jego obliczność i dostateczność mogąc mieć (si... patiatur ipsum possessorem possidere eandem hereditatem pacifice et quiete ita, quod sibi licet praesenti et cuius praesentiam sive sufficientiam habuerit), nie ruszy jemu ktorej o to skargi alibo żałoby, ottychmiast ode wszego prawa i przedania tej to dziedziny osądzamy ji być odpadłego |
| mieć dosyć (czymś) |
| 'mieć prawo do czegoś, ius potestatemque alicuius rei habere': |
| 'upłynąć, przeminąć, mieć koniec, skończyć się, praeterire, transire, compleri': |
| zeprzeć się 'mieć z kimś sprawę w sądzie, sądzić się z kimś, litem coram iudice habere': |
| A też mieli mieć pieczą o świcach ołtarza, płaszcze albo pełły, sędy czyścili kościelne (luminum curamque gerebant, etiam altariorum ornatumque fecerunt, atque sacrificii vasa mundaverunt) |
| A mają mieć wizytatora nawiedzacza kapłana, ktoryż by był niektorego zakonu doświadczonego (qui alicuius approbatae religionis existat) 1484 |
| Przetoż *sie mistrze zezwolili im mieć, dopuścili i dali 1491 |
| Wagi będziesz mieć sprawiedliwe i prawe, a miara rowna będzie i prawa u ciebie (pondus habebis iustum et verum et modius aequalis et verus erit tibi) |
| 'spodziewać się, mieć nadzieję, przypuszczać, mniemać, sperare, confidere': |
| mieć nadzieję czegoś [nadzieja zbawienia] |
| Ktorego on (sc. Bog) posłał, wy temu nie chcecie wierzyć, kusicie pisma, iże w nich nadziewacie sie (putatis Jo 5, 39) żywot <wieczny> mieć |
| A nie odpowiedział-li w sądziech ten to, co mu to jimienie zastawiono, a nie dozna-li (OrtBr VII 572: ani dosiągł) jego prawem pirzwej, niżli przyszedł dzień zapłacenia... tego to, co jimienie w s<w>em dłudze zapowiedział, tedy to zapowiedzenie ma przed <sie> jić i moc mieć podług prawa |
| 'być zielonym, mieć barwę zieloną, też przenośnie, virere, viridem esse, etiam translate': |
| Gdy niektery ślachcic... dziewkę ręką gwałtowną wziąłby... ch<c>ąc ją [jemu] mieć sobie żoną zakoną małżeński (eam sibi in legitimam habere uxorem), tegdy gdy ten isty gwałtownik tę istą tako zakonnie albo małżeński pozna (matrimonialiter cognoveri), posagu... s nią nie będzie miał |
| A gdy ten gość chciał zasię mieć pieniądze i dowiedział sie, iż zginęły, tedy przymowił tej paniej prędko (OrtOssol 56, 3: tako i przykro) |
| 'nosić troskliwie na ręku, troszczyć się, mieć staranie, manibus diligenter portare, curare, curam navare': |
| (i)mieć pieczą |
| A przeto nie bądźcie pieczałujący[e] na jutro (nolite... solliciti esse in crastinum Mat 6, 34), boć jutrzejszy dzień sam o sobie będzie pi<e>czą mieć |
| mieć pieczołowanie |
| Pakliby dziewki nie miał, będzie mieć namiastki (successores) bracią swą |
| Ustawiamy, aczby kto o złodziejstwo abo zboj przed sądem był namowion (accusatur, Sul 53: będzie obwinion), a gdyby ten, ktory namowi, i ten namowiony byliby w jednej dziedzinie abo pod jedną parachiją..., tym obyczajem będzie mieć dawność namowiony mimo jeden rok. Ale gdy ten, czso namowi, i też namowiony (actor et reus, Sul 53: powod a sampierz) będą od siebie daleko, tedy jinsza dawność namowionemu (agentem, Sul 53: powoda) nie może być, jedno trzy lata |
| 'mieć czas wolny od obowiązków, negotiis vacare': |
| Każdy, jen z tego pokolenia bliższy będzie, poki siostry nie będą malżenstwu słączony (quousque sorores non fuerint matrimonio copulatae, Dział 53; siostry gdyby <nie> były za mąż wydany), dziedziny ty... bliskością... k nim słuszające mają mieć... obyczajem przerzeczonym |
| Bo będzie<cie>li miłować ty, ktorzy was miłują, ktorą odpłatę będziecie mieć? Wszako to jawniegrzesznicy czynią (nonne et publicani hoc faciunt Mat 5, 46) |
| A proście trzeba wszytkiego sześciorga błogosławieństwa naprzod mieć, niż to przydzie XV med. |
| Iściec albo powod z strony swej jednego a krzywy z drugiej strony wtorego składźce mają obrać a podług słożenia szkody (secundum compositionem damni) s obu stronu mają mieć dosyć |
| 'mieć u siebie na utrzymaniu, tueri, servare': |
| 'mieć u siebie, apud se habere, asservare': |
| Paknięliby nie mogł (sc. pozywający) jinszych świadkow mianować alibo imieć (si vero non poterit... nominare vel habere, Dział 23: paknięli nie może mieć) mimo ty, jim obłożono obrzeczenie skazania klątewnego, chcemy, aby ten, ot kogo wyszła klątwa..., był... proszon, iżby tym to świadkom... dał rozdrzeszenie |
| Będzietali dwa męża mieć miedzy sobą swar, a jeden z nich przeciwia się drugiemu pirzchliwie (unus contra alterum rixari coeperit) |
| A jako słońce na nie uderzyło, natychmiast zgorzało ono nasienie, ni miało nad sobą pierści i nie mogło mieć macice a przeto musiło uschnąć (et continuo exorta sunt, quia non habebant altitudinem terrae Mat 13, 5) |
| Siostry... kożuchy mają mieć baranie, a miechy rzemienne proste krom jedwabiu (absque Serico) 1484 |
| Tedy ona ma dzierżeć to jimienie... tako <iż> jegdy (OrtMac 82: kiedy) dzieci jej chcą mieć to jimienie, tedy mają jej pirwej odłożyć sto grzywien |
| Będą onego człowieka gorsze dni poślednie niż pirwe (fiunt novissima... peiora prioribus Luc 11, 26, PF IV 572: cięższe przednich), toczusz będzie więcszą mękę mieć niżli (czy niźli) pirwej |
| Toczusz będzie więcszą mękę mieć niżli pirwej |
| 'kochać, miłować kogoś, mieć w kimś upodobanie, amare, diligere': |
| Azali już moje zastawienie...ma mnie przedsie (OrtMac 106: przed się) jić i moc mieć (utrum iam principalis positio mihi vigorem et potestatem habere debeat), niżliby kto od niego mnie mogł odcisnąć |
| (mieć termin), przę przed sie |
| Kcesz li mieć łaskę moję i temu dniow przedłużenie, tci-ż oćca i matkę twoję |
| mieć (w sobie) |
| mieć się k czemuś |
| (o pozostawaniu w określonym stosunku rodzinnym, społecznym, towarzyskim) 'mieć (syna, pana itp.), rozporządzać kimś, jego usługami lub, odwrotnie, podlegać komuś, stać do dyspozycji, habere (filium, dominum, similia), alicui praeesse vel inferiorem esse': |
| mieć lata |
| mieć zakon lichy |
| 'podlegać danej czynności, doznawać albo znajdować się w jakimś stanie, affici, pati in statu aliquo esse' (typ mieć cześć 'podlegać czci, laudem habere, laudari)': |
| mieć dosyć, dobrze |
| mieć kogoś za nieco |
| mieć kogo jako co: |
| mieć kimś, czymś: |
| 8. z inf. (wyjątkowo z rzeczownikiem, który jest nazwą czynności): a. 'musieć, mieć obowiązek, debere, cogi, obstringi': |
| z przeczeniem: 'mieć obowiązek zaniechania czegoś, facere non debere, ab aliqua re facienda desistere debere': |
| 'mieć zamiar, chcieć, velle, cupere, in animo habere': |
| mieć się k sobie |
| mieć się 'przedstawiać się, znajdować się w określonym stanie, haberi, esse': |
| Siostry przy płaszczu mogą... mieć(i) albo i na sukni kitlik albo kiecek płotna..., a to przez smarszczenia albo też przez pintowania (absque ulla crispatura consutum) 1484 |
| mieć, zyskować miejsce |
| Otczym ten to dług zapowiedzian od jinnych ludzi, co sie mienieli (OrtBrRp 65, 2: sie mienili) też prawo mieć k temu |
| 'myśleć o czymś, mieć coś na myśli, chcieć czegoś, cogitare, intelligere, animum ad aliquid intendere': |
| 'trzymać, mieć, tenere, habere': |
| 'nie mieć żadnej wartości, pro nihilo esse, irritum esse': |
| Będzietali dwa męża mieć miedzy sobą swar, a jeden z nich przeciwia się drugiemu pirzchliwie (rixari coeperit) |
| Będzie<-li> mieć (sc. zwierzę) przekazę (maculam), nie ofierujcie |
| Siroty, co nie mogą mieć opiekadlnika, tych nie mogą przycisnąć, aby odpowiadały komu przed prawem, ależ jim będzie dwanaście lat |
| Każdy..., poki siostry nie będą <w> małżeństwo słączony, dziedziny... k nim słuszające (haereditates... debeantur eisdem) mają mieć |
| mieć się k sobie |
| przy czasownikach żądać, czuć, mieć wolą itp., rzeczownikach żądza, wola: |
| 'mieć większe uprawnienia do czegoś': |
| Pojdzi a ućwirdziwa ślub miedzy mną a miedzy tobą... Będzieszli ty, Jakobie, mieć me dziewki, czyli jiną żonę pojmiesz, mimo moje dziewki, [podlug] smowy nijednego śwyadka nie (nullus sermonis nostri testis est), jedno Pan Bog |
| Rzekła... Maryja:... Jako syna mogę mieć, o mężu nic nie kcę wiedzieć. Anjoł je odpowiedział: Niechaj tego, gospodze, Duch cie Święty nawiedzi, jen tę wszytkę rzecz obrządzi XV p. post. |
| Kcesz li mieć łaskę moję..., czci-ż oćca..., a k temu we czci tobie przełożone |
| 'mieć stosunek płciowy, coire': |
| Przetoż ni-z-jednego przykładu mogli tego mieć, aby miły Krystus mienił sie albo czynił krolem, ale to zgłobliwie przemienili jemu, aby świeckie książę przeciw jemu pobudzili |
| Eże to wszytko było błogo obłudne..., bo wiodło i wiedzie ku wiekujej nędzy, jako znać na onym bogaćcu, jen po tem błodze, jeż miał..., potym krople wody żądał u żebraka, a nie mogł mieć XV med. |
| 'mieć jakieś znaczenie, poważanie, aliquid esse, vim quandam habere': |
| za nieco (i)mieć |
| 'pragnąć mieć nielegalny stosunek płciowy, coitum cum uxore aliena appetere': |
| A tej (sc. dobrej wolej)... mieć nie może, aliż na świecie niczs nie żąda, ni czci kakiej ani jimienia XV med. |
| Maszli nieprzyjaciela, żędaj oka twego mieć strożem sobie (quaeras tuum oculum pro tui custodia) XV p. post. |
| mieć coś pod piętą |
| Bracia wszytcy tego zakonu mają mieć(i) odzienie szare pospolicie... a też niedrogie (fratres... de humili panno in pretio... vestiantur) 1484 |
| Będziecieli mieć wiarę jako gorczyczne ziarno, rzeklilibyście temu drzewu nagle: «Wywroć sie z korzenim, przesadźże sie w morze!» (eradicare et transplantare in mare Luc 17, 6) |
| 'przestać mieć upodobanie w czymś, odczuć niechęć do czegoś, animum suum ab aliqua re avertere': |
| pilność mieć |
| Siostry przy płaszczu mogą też mieć, albo i na sukni, kitlik albo kiecek płotna białego albo czarnego, a to przez zmarszczenia albo też przez pintowania (absque ulla crispatura consutum) 1484 |
| Płaszcze i kożuchy... <mają> mieć(i)... rozporzyste albo <całe>, albo zszyte (affibulatas) 1484 |
| leżeć niemocą, w niemocy, mieć niemoc, niemoc niemocą |
| w nienawiści (i)mieć |
| A tako ci mająli doskonałe świadki, mają odchodzić, a nie mogąli mieć, tedy mają być przewinieni (deficientes in expurgatione puniantur, Sul 41: mają być karani) |
| Za głowę każdą sędzie kasztelanow, to jest panow w grodzstwa ustawionych, każdy tylko w swej kasztelaniji (in sua castellania) moc imają mieć... szukania |
| 'mieć w czymś upodobanie, być do czegoś bardzo przywiązanym, przedkładać coś, chcieć czegoś, chętnie coś robić, chętnie być jakimś, aliquid amare, diligere, cupere, colere': |
| Więtszej miłości mimo tej nikt nie może mieć (maiorem hac dilectionem nemo habet Jo 15, 13), aby kto duszę swą dał prze przyjaciele |
| Bracia... mają mieć odzienie... niedrogie, wyjąwszy, niżby sie jinako... zwidziało przez star[z]sze z doradzenim ministrowskiem (per visitatores de consilio ministrorum ob causam legitimam... dispensatum) 1484 |
| Bracia ... mają mieć odzienie szare..., wyjąwszy niżby sie inako podług czasow... widziało przez starsze (per visitatores)... ktoremu odzienie droższe nosić 1484 |
| Ty będziecie mieć sługami, dziedziskim prawem przewiedziecie <je> ku będącym (hoc habebitis famulos et hereditario iure transmittetis ad posteros) |
| Kto sie podejmie czesnego urzędu, gdy będzie k temu wybran i zwan (quando ad ea vocatus et ellectus fuerit, OrtMac 128: gdy będzie k temu wybran i wezwan), ten musi mieć robotę i troszkę, aby ten urząd dobrze i czesno dzierżał |
| [W. Twardzik odczytuje wyraz hasłowy jako nieprzestanie. Hasło powinno mieć postać nieprzestane - taka forma poświadczona jeszcze w XVI wieku, por. Słownik polszczyzny XVI wieku, tom XVII.] |
| 'mieć udział, otrzymywać swoją część, partiri, participare': |
| Ty przywileje, ilko k temu jako śmiertne a błędne, prożne czynimy, kazimy, wzrzucamy i odzywamy (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: odwoławamy i każemy je za niczs mieć) |
| Rzeczy, co sie tyczą małżeńskiej kaźni, ty mają dać do duchownego ssądu, bo na to świecki sąd żadnego prawa nie może mieć |
| przy sobie mieć: |
| 'pozostać, stać się właścicielem czegoś, mieć do czegoś prawo, in possessione alicuius rei manere, possessorem fieri, aliquid sibi vindicare': |
| Ktorą Pan niebieski sobie od wieku wybrał, iże z niej ciału swemu przybytek mieć chciał |
| Tedy pytał, co żałował, może temu mieć dłuższy dzień. Tedy skazano, iż nie może, ale iż ma to natychmiast... uczynić |
| Też tak chcemy mieć, aby żadny ziemianin dnia rocznego w onem mieście, kędy roki sądzą, nie śmiał w zbroi chodzić (quod nullus nobilium armatus incedat in oppido aut civitate die et tempore terminorum celebrandorum) 1498 |
| Ktory ofierować będzie krew i tuk z synow Aaronowych, ten będzie mieć plece prawe (armum dextrum) za swoj dział |
| Przeto kto jest przysiężnikiem..., ten może... najć ortel... a przymąli ji [przez przysięgi albo] przez przygany (absque contradictione, OrtMac 110: bez przygany) za prawo, tedy ten ortel ma mieć moc |
| 'mieć wzgląd, uważać na coś, aliquid respicere, animum ad aliquid advertere': |
| 'wziąć pod uwagę, mieć wzgląd, aliquid respicere, animum referre ad aliquid': |
| Będziesz mieć wychod przed stany, k niemuż przydziesz prze przyrodzoną przygodę (ad requisita naturae) |
| 'mieć potomstwo, liberos habere': |
| Siostry przy płaszczu mogą też mieć(i) albo i na sukni kitlik albo kiecek płotna białego albo czarnego (cum chlamyde habeant guarnellum seu placentinum coloris albi vel nigri aut paludellum amplum de cannabo sive lino) 1484 |
| 'mieć wzgląd na kogoś, sprzyjać, aliquem respicere, alicui favere': |
| A proście trzeba wszytkiego sześciorga błogosławieństwa naprzod mieć, niż to przydzie XV med. |
| Bracia... mają mieć(i) odzienie... niedrogie, wyjąwszy niżby sie jinako... zwidziało przez starsze (nisi fuerit... per visitatores... dispensatum) 1484 |
| Aza ja nie bliższy k temu jimieniu ukazać swą obronę i mieć je po swej siestrze, niżli (czy niźli) by mogł kto <mię> od niego odcisnąć? |
| (podmiotem inf.) 'musieć, mieć obowiązek, cogi, debere': |
| Maryja dzieweczka... nie chciała mieć poznania plemienia męskiego 1453 |
| 'ubierać się, chodzić w czymś, mieć na sobie, gestare aliquid vestitum, amictum esse aliqua re': |
| 'mieć zaufanie do kogoś, confidere, fidere alicui': |
| Jinako wszytko, cokole by się stało alibo osądzono..., nijanej ma mieć mocności (nullam habeat firmitatem) |
| 'mieć siły, być mocnym, pollere, viribus excellere' (?): |
| 'mieć pewną wartość, kosztować, być wartym, valere, pretium habere': |
| 'mieć w czymś udział, uczestniczyć, być wspólnikiem, communicare, participem esse': |
| obejść się 'mieć się, żyć, vivere': |
| 'mieć coś za złe, obwiniać o coś, imputare, incusare': |
| 'robić wyrzuty, mieć pretensję (do kogoś), obwiniać o coś, przypisywać winę, imputare, castigare, incusare': |
| Gdzie c głosu mieć nie będzie, w miasto jego tam k siędzie,... ale gdzie c swoj głos miewa, zwykłem pismem cało tak da |
| 'mieć zwyczaj, consuescere, solere': |
| Płaszcze (chlamydes, id est pallia)... <mają> mieć bez konlerzow..., rozporzyste 1484 |
| A też mieli mieć pieczą o świcach ołtarza a płaszcze albo pełły <szyli i> sędy czyścili kościelne (etiam altariorum ornatumque fecerunt, atque sacrificii vasa mundaverunt) |
| 'mieć podstawę, pretekst, habere ius atque potestatem alicuius rei faciendae, causam alicuius rei faciendae fingere posse': |
| 'mieć czegoś dużo, pod dostatkiem, opływać w coś, odznaczać się zasobnością, abundare, affluere aliqua re, aliquid abunde habere': |
| Przyjemne mieć raczyłeś dary... i ktorą tobie obiatę dał albo obietował (quod tibi obtulit) napirzwy albo wirzchni kapłan 1426 |
| Csokoli mieć będziesz samcowego płodu (masculini sexus), to poświęcisz Panu |
| Nasz mieszczanin mowi, iż wie jeszcze jednego w jinych stronach dalszych, co słucha k temu jimieniu. K temu pytają..., kako długo ma mieć frystu, aby tego pewność ukazał: rok-li czy dzień-li albo więcej? |
| Będzieli niewiesta mężata, jaż ku ktorej dziedzinie mieni i mowi się dla posagu alibo ktorymkole obyczajem prawo mieć (aliquam hereditatem, quam dicit et credit... ad se pertinere) |
| 'mieć udział z kimś, być czyimś wspólnikiem, participem esse': |
| My chcąc koniec kłopotom włożyć objaśnilismy (declaramus), tego to Mikołaja... nie mieć być słuchanego |
| 'mieć pretensje o coś, wysuwać jakieś zarzuty, indigne, moleste ferre': |
| żałość (i)mieć |
| O słuchaniu msze i j<a>ko sie mają mieć przy mszy (de audienda missa et congregatione facienda) 1484 |
| 'być zniewolonym do czegoś, mieć obowiązek coś zrobić, debere, cogi, obstringi, teneri, compelli ad aliquid faciendum': |
| Weronika... twarz Crystową mieć żądała, przeto jemu zwoj podała, zwoj na oblicze przyłożył miły Jesus i wytworzył oblicze swoje naświętsze ca 1500 |
| myśleć o czymś, mieć coś na względzie, pamiętać, aliquid cogitare, alicuius rei rationem habere': |
| Chceli kto to mieć błogosławieństwo, napirwsze tegda myśl o pokorze XV med. |
| Aby... gdyż jich dzień dawno przeminął, jeszcze mogli mieć frystu ku przyniesieniu znowu jine świadecstwo |
| Je s mnogą twarzą cudną, a będzie mieć rękę brudną, ana też ma k niemu rzecz obłudną |
| z inf. 'mieć zamiar, zamierzać, postanawiać, zamyślać, planować, cogitare, velle aliquid efficere, propositum habere aliquid': |
| Gdyż z lichwy pochodzi nieurzędne łakomstwo, a to dla nieustawienia podobnego płatu mzdy (extorsioni pecuniarum terminum non imponentes)... A gdyby się kto Żydowi listem zobowiązał na pieniądze lichwę płacić, a gdyby Żyd... zadzierżał do dwu lat, a nie przypozywał jiśćca o mzdę (pro usura accrescente et pro principali debito, Sul 48: o lifę przyrosłą i o jistny dług) przed sąd, tedy lichwę od dwu lat ma stracić, a dalej telko mzdę (de principali sprte, Sul 48: na jiścinie) a znowu lichwę poczętą ma mieć |
| Maryja dzieweczka... nie chciała mieć poznania plemienia męskiego 1453 |
| Gdyby Żyd swą chytrością zamilczał i zadzierżał do dwu lat, a nie przypozywał jiśćca o mzdę przed sąd (ad iudicium non provocantes, Sul 48: do sądu nie pozywając), tedy lichwę od dwu lat ma stracić, a dalej telko mzdę a znowu lichwę poczętą ma mieć |
| Każdy człowiek... może... mieć swego przyprawcę, prokuratora aliboż rzecznika i piercę (suum advocatum, procuratorem seu prolocutorem, Dział 11: rzecznika) |
| Przyjemne mieć raczył jeś <dary dziecięcia twego> (accepta habere dignatus es munera pueri tui) 1413–4 |
| 'operować czymś, robić coś z czymś, mieć z czymś do czynienia, uti aliqua re': |
| Wieźmi łoj cielęcy... a bobrow[i]e stroje..., z tego będzie maść, a jestli żżoną chcesz mieć, tedy pieczy to wszytko w gorącym piecu XV ex. |
| Iżby dziedzic tej dziedziny był w stronach dalekich a tegodla mieni się nie mieć otpowiedać (dicit se non teneri respondere) |
| Będziesz mieć wychod przed stany, k niemuż przydziesz prze przyrodzoną przygodę (ad requisita naturae) |
| 'znajdować w kimś, czymś przyjemność, mieć upodobanie, doznawać przyjemności, cieszyć się, delectari aliqua re, aliquid sibi iucundum sentire, laetari': czegoś: |
| Iże każdemu nawięcsze obronienie nie ma być zapr<z>ano (quia cuilibet summa defensio non est deneganda), tegodla ustawiamy, aby w sądziech... każdy... może i ima mieć swego przyprawcę, prokuratora |
| Gdyby jednemu wydano prawo, co by nie lubił ani go chce mieć za prawo |
| 'mieć prawo do własności czegoś, do udziału w czymś, ius aliquid possidendi, partem alicuius rei obtinendi habere': |
| 'przyzwyczaić się, przywyknąć, mieć zwyczaj, consuescere, solere': |
| 'mieć dostęp, aditum habere': |
| Jestli w karaniu będzie, ku miłosierdziu twemu przystęp mieć będzie (venire licebit) |
| 'przyzwyczaić się, przywyknąć, mieć zwyczaj, assuescere, consuescere, solere': |
| Kto sie podejmie cnego urzędu,... ten musi mieć robotę..., abyście z tego wiele użytku mieli, tego bychmy wam radzi życzyli i przyjajali (libenter vobis impartiremur, OrtOssol 93, 4: bychmy... przyjajali) |
| Nie dopuści-li ten dłużnik wojtowi swego jimienia rozpuszczenie (quod exquo creditor hereditatem et bona arestata coram iudice non dissolvit)..., tedy zapowiedanie ma moc mieć |
| Służebnikom... zapowiedamy... zabitych obłupiać..., ale tylko w jenem groszu dosyć mają mieć za robotę, jenże jim dać każemy przez tego, jen je do ktorego zabitego obrządził przywabić (qui ad aliquem occisum procuraverit eos evocari, Dział 32: kto je wzowie) |
| Poćciwość (honorem) będziesz mieć ku macierzy twej |
| Strona połudna... będzie mieć końce (terminos) przeciw wschodu słunecznemu Morze Słone |
| Bo jako ociec ma żywot (vitam) w sobie, takież i dał synowi mieć żywot (vitam Jo 5, 26) w sobie |
| 'mieć z czegoś utrzymanie, wyżywienie, victum sibi quaerere': z czegoś: |
| Aczliby tego nie mogł mieć, iżby mu dano dzień ku oczyszczeniu, tedy starosta ten isty abo wojewoda tego zbiega <ma> glejtować swą mocą i przewieść aż na granice ziemie (palatinus eundem profugum ad metas terrae suae suo conductu deducere teneatur, Sul 60: na swem glejcie ma dowieść) |
| 'mieć wzgląd na coś, dbać o coś, respicere, curare': |
| Tako ci mająli doskonałe świadki, mają odchodzić (se teneantur expurgare, Sul 41: mają się wywieść), a nie mogąli mieć, tedy mają być przewinieni |
| Nauki o dobrych uczynkach: ... mieć w poczliwości wszystki ludzie (honorare omnes homines) XV ex. |
| Azali już moje zapowiedzenie ma moc mieć, niżli (czy niźli) mie kto od tego mogł odcisnąć? |
| Tymi to miedzami się dokona. Strona połudna... będzie mieć końce przeciw wschodu słunecznemu Morze Słone. Ktorzyż obydą poślednie strony..., tak aby... przyszły na południe aż do Kadesbarne, odjądże to wynidą końce (unde egredientur confinia) ku wsi jimieniem Adar |
| Płaszcze... <mają> (sc. bracia) mieć(i)... zszyte, z pągwicami..., nie z otkrycim (non patulas) na piersiak, jako to słusza ku jich uczliwości 1484 |
| Ona dzierżeć ma to jimienie we stu grzywien, tako iż kiedy dzieci je chcą mieć to jimienie, tedy mają jej odłożyć sto grzywien |
| A aczby snadź rzekł: Kto to może uczynić albo mieć, aby słysząc swoję sromotę, widząc swoję żałość a ją cirpiąc, nie telko się nie wieselił, ale bodaj ścirpiał a zamilczał? Temu otmawia Święty Jeronim, eże żadny, jen ma w sobie fałę marną na czemkole, tego nie telko nie uczynić, ale i cirpieć nie może XV med. |
| 'mieć o czymś, o kimś jakiś sąd, sądzić coś o czymś, interpretować jakoś, widzieć w kimś kogoś, uważać kogoś za coś, de aliqua re vel de aliquo iudicare, aliquid interpretari, aliquem pro aliquo habere': |
| odprawić się 'zostać załatwionym, mieć sprawę doprowadzoną do końca, dimitti, expediri, negotium suum confectum habere': |
| <G>dyż przy sądziech wierni sędzie nie mają mieć ani baczyć gniewow ani łaski, ani darow, jedno podług prawdy i sprawiedliwości sędzić <i> skazować |
| Wagę sprawiedliwą, rowną będziecie mieć (statera iusta et aequa sint pondera) |
| 'mieć wartość, valere, prodesse': |
| 'mieć moc prawną, valere, legis vim habere': |
| Tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem |
| 'obserwować, mieć na oku, observare, spectare': |
| Ktoż *przedał dom swoj w murzech miestskich, będzie mieć odpuszczenie wypłaty (licentiam redimendi), dojąd się jedno lato nie napełni |
| 'oszczędzić, mieć względy dla kogoś, pobłażać, parcere, reservare, ignoscere': |
| corruptum pro obwyknąć 'przyzwyczaić się, mieć zwyczaj, assuescere, consuescere': |
| 16. wskazuje przedmiot różnych uczuć: a. nadziei, wiary, zaufania (po czasownikach dbać, mieć nadzieję, nadpwać, pwać, ufać, uwierzyć, wierzyć): |
| Bracia wszytcy... mają mieć(i) odzienie szare pospolicie ani barzo białe, ani barzo czarne (in... colore non prorsus albo vel nigro) 1484 |
| Ty przywileje... kazimy, wzrzucamy i odzywamy (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: odwoławamy i każemy je za nics mieć) |
| w mierdzioności, w nienawiści (i)mieć |
| w mierziączce mieć |
| w myśli, w pamięci (i)mieć |
| mieć w obyczaju, coś jest komuś w obyczaju |
| Boga mieć przed oczyma |
| sromotę w oczu mieć |
| Będziesz mieć wychod przed stany, k niemuż przydziesz prze przyrodzoną przygodę, niosąc kołek na pasie, a gdyż siędziesz, okopasz około ciebie (fodies per circuitum) a łajna pierścią przykryjesz |
| Nie będziesz mieć w wacku (in sacculo) rozmajitej wagi, więcsz<e>j i mniejszej |
| Wagi (MamLub 52: waga) będziesz mieć sprawiedliwe i prawe (pondus habebis iustum et verum) |
| 'mieć stały i odpowiedni, właściwy ciężar, constantis et debiti ponderis esse': |
| Wtore mamy mieć z sobą Jakuba, jen sie mini podeptający, iże musimy przez cnoty nadzieję podnieść żądzą naszę ku siercu, to jest ku sławie krolewstwa niebieskiego |
| Joachymie i Anno..., boście wy sami zasłużyli mieć corkę Matkę Bożą nachwalebniejszą a po gotowu jesteście Pana i Boga naszego Jesukrysta jeden dziadem, druga babą |
| Chceszli mieć łaskę bożą, czci oca i matkę swoją |
| Pytaliście nas o prawo..., żałując sie na waszego wojta,... przeto byście go wojtem mieć nie chcieli, prosząc nas, co byście z nim mieli uczynić |
| 'troszczyć się o coś, mieć staranie o coś, curare, procurare, alicuius rei curam habere': |
| Towarzysze... prosili mistrzow swoich chcąc od nich... nie mieć, jeno jako w inszych mieściech sławetnych sie towarzysze rządzą 1491 |
| 'ciężar, waga, pondus' być dobry w ważności 'mieć odpowiedni, właściwy ciężar, debiti ponderis esse': |
| 'mieć staranie, troszczyć się, opiekować się, curam habere, prospicere, custodire': |
| opatrność mieć |
| 'być ciężkim, mieć pewien ciężar, gravem esse, ponderis cuiusdam esse': |
| 'mieć wartość, kosztować, pretii cuiusdam esse': |
| 'mieć znaczenie, znaczyć (w innym języku), significare (in alia lingua)': |
| 'zajmować się kimś, czymś, mieć kogoś, coś w swym staraniu, obronie, troszczyć się, starać się o kogoś, coś, curare, tueri, custodire, protegere aliquid vel aliquem': |
| 'za nic mieć, nie cenić, lekceważyć, pro nihilo habere, parvi pendere, contemnere': |
| Tedy my rzecz abo skazanie Janowo sędziej (sententiam iudicis) ustawilismy moc mieć |
| 'być pełnym, dobrze napełnionym, mieć coś w obfitości, w nadmiarze, plenum esse, abundare, redundare': |
| 'prowadzić, kierować, zarządzać, mieć w swej władzy i opiece, regere, administrare, curare': |
| Żądasz od nas nauczenia... o obyczaju rzeczy czeladnej... a ktorym by ociec (?) rycerz czeladny obyczajem miał się mieć (et qualiter patres familias debeant se habere) XV p. post. |
| Ch(c)esz li w niebo wnić (Dek I 3. III 12: żywot wieczny mieć, 16: w żywot wieczny wnić), musisz to dziesięcioro przykaza{nie piełnić} |
| mieć w ganiebności [o Bogu] |
| Ktorej jedno (sc. żony) będziesz chcieć, ślubię tobie, tę masz mieć |
| w zwrocie mieć coś ku komuś, czemuś: |
| 'mieć większe uprawnienia do czegoś': |
| Csokoli mieć będziesz samcowego płodu (masculini sexus), to poświęcisz Panu |
| Pewna mieśćca sądom mają być wydana, procz ktorych siedząc jindzie sędzia cokole osądzi (quidquid fuerit factum vel iudicatum), nie ma mieć mocy |
| Tuk marchy samomarłej (adipem cadaveris morticini)... będziecie mieć ku potrzebie rozlicznej |
| 'opanować (kogoś, coś), zawładnąć ( kimś, czymś), mieć w swojej mocy, o szatanie: opętać, capere, occupare (aliquem, aliquid), potiri, in potestate sua habere, de diabolo: animum alicuius capere': |
| Nie *będą mieć wiele żon, aby nie osidliły dusze jego (quae alliciant animum eius) |
| Gdyż Piotr otpowiedział, iż takich świadkow s widzenia (tales testes de visu), to jest cso by widzieli, nikakie by mieć nie mogł |
| Gdyż Piotr otpowiedział, iż takich świadkow s widzenia, to jest cso by widzieli (tales testes de visu), nikakie by mieć nie mogł |
| oskominy mieć |
| 'mniemać, uważać, mieć zdanie o kimś, o czymś, de aliqua re, aliquo iudicare, censere, putare': |
| 'mieć wątpliwości, sprzeciwiać się, de aliqua re dubitare, resistere': |
| Przeciwko temu widzi sie niektorym ludziom (quidam homines asserunt, quibus apparet), kakoli przeszedł... dłuższy dzień ukazania Opawcom, wżdy oni jeszcze mogą mieć... drugi dzień |
| Kusicie pisma (scrutamini Scripturas Jo 5, 39), iże w nich nadziewacie sie żywot mieć a ty pisma są, ktore o mnie dawają świadectwo |
| Ktory człowiek chce czynić wolą Otca Niebieskiego, tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem |
| Tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem |
| Siostry, gdyby były za mąż wydany, dzierżawy abo jimienie otrzymają (valeant possidere, Sul 57: mają mieć) |
| Chcemy, aby przerzeczone księgi wielkiego wieca i dzieje pod zamkiem trzech kluczow ottychmiast chowany, ktorych kluczow sędzia jeden a drugi podsędek... mają mieć i chować ani słusza jenemu przez drugich przerzeczony zamek otworzyć (clausuram praedictam aperire) |
| Ten isty pożyczca... zyskować rzeczonego długu... mieć będzie pełną i owszejką moc (omnimodam potestatem) |
| Ta ista niewiasta... ku... jimieniu owszejki (penitus) nie ma mieć prawa niejenego |
| Cokoli mąż jidącego jimienia swej żenie, poki była żywa, k sobie wziął, ... to ma mieć |
| Ale tego (sc. wykładu) sam od siebie mieć nie mogą przez daru Ducha Świętego XV med. |
| 'mieć o sobie dobre mniemanie, magnam opinionem de se habere': |
| Paknięli przysięże, iż nie wiedział sampierza mieć przywilej (se nescivisse reum fore privilegiatum), będzie praw |
| Położenie teże sklepow mieć |
| Jako z nim (sc. z opiekadlnikiem) umowią wojt z przysiężniki tych dzieci o sprawienie tych długow..., tako on to ma mieć i dzierżeć |
| Toż...chcemy być chowano, iże pirwy i wtory rok przez prostą niemoc poddani naszy mogli otłożyć, ale trzeci rok przez pomie<nie>nia spowiedzi i kapłana (absque allegatione capellani) prawą niemocą... mają mieć moc przedłużyć |
| 'przemijać, mieć ograniczone trwanie, abire, evanescere, caducum esse': |
| Kto nie będzie umyt świętem krzstem (qui non lavatur per baptismum), spowiedzią i dostojną pokutą, nie będzie mieć część s miłem Jezu Krystem |
| Nie podobali sie (sc. dziewka) panu, komu zaprzedana (cui tradita fuerat, BZ: jemuż by dana była), wypuści ją, a nie ma mieć mocy zaprzedać (vendendi non habebit potestatem Ex 21, 8, BZ: przedać) ją ludziem cudzym XV p. post. |
| 'mieć śmiałość, odwagę, nie lękać się, pozwalać sobie, też móc, zdołać, audere, non metuere, etiam posse, valere': |
| 'mieć śmiałość, odwagę, nie lękać się, pozwalać sobie, też móc, zdołać, audere, non metuere, etiam posse, valere': z inf.: |
| pieczołowanie, radę mieć o śmierci |
| mieć pomstę o czyjąś śmierć |
| 'mieć zabójcze właściwości, mortiferum esse': |
| Ktory słowa mojego słucha a wierzy temu, ktory mie posłał, będzie mieć żywot wieczny a nie przejdzie..., ale pojdzie z śmierci w żywot (transiit a morte in vitam Jo 5, 24) |
| mieć u kogoś coś w zastawie |
| 'pamiętać, zachowywać, mieć w pamięci, meminisse, memoria tenere, memorem esse': kogoś, czegoś: |
| Baczcie, abyście nie ukazowali albo czynili dostojeństwa przed ludźmi, aby was widzieli a chwalili. Zawierne nie będziecie mieć części albo odpłaty (alioquin mercedem non habebitis Mat 6, 1) u ojca waszego |
| Każdy wojewoda w swem wojewodstwie (in suo palatinatu) na jednem sędzi ma dosyć mieć |
| mieć dobrą, złą wolą k czemuś |
| Jestli to jimienie starszej siestrze i jej mężowi... wzdano... a odzierżeli je nadto rok i dzień bez nagabania albo upominania (absque allocutione), tedy to takie dawanie ma moc mieć |
| Też tak chcemy mieć, aby żadny ziemianin w onem mieście... nie śmiał w zbroi chodzić 1498 |
| Oliwy będziesz mieć..., a nie będziesz się mazać olejem, bo skapie a zginie (quia defluent, sc. olivae, et peribunt) |
| Niewiasta kiedy ma porodzić swoj płod, wieliki smętek ma... Takież i wy zaprawdę będziecie smętek mieć (et vos igitur nunc quidem tristitiam habetis Jo 16, 22) |
| 'mieć pierwszeństwo, przewagę, priorem esse': |
| 'mieć rację, być górą, recte intelligere': |
| 1. 'mieć przekonanie o egzystencji Boga, jego nadprzyrodzonej mocy, prawdzie jego objawienia i nauki Kościoła, credere in Deum, fidem Christianam profiteri': a. bez dopełnienia w tekście polskim: |
| Możeli gość albo jiny cz<ło>wiek, co nie może poręki (OrtMac 116: rękojemstwa, fideiussores) mieć..., możeli przysiąc w zawieszony czas |
| Powod z strony swej jednego, a krzywy z drugiej strony wtorego składźce (compositores) mają obrać a podług słożenia szkody s obu stronu mają mieć dosyć |
| 2. 'mieć przekonanie o prawdziwości, autentyczności czegoś, o prawdziwości wypowiedzi, aliquid verum esse credere, fidem habere, alicui rei confidere': a. bez dopełnień w tekście polskim: |
| 'pokładać w kimś nadzieję, mieć zaufanie, alicui confidere, fidere, in aliquo fidem habere, fiduciam collocare': |
| Kiedy pan wsi... swoję wieśniankę usilstwem zgwałci..., nie tylko porodziciele osilonej niewiasty, ale też i wszystcy wieśnice... ktoregole czasu wyścia wolną moc mają mieć ani osilca taki... jich wściągnąć śmiej alibo w czem skłopotać (nec opressor huiusmodi... ipsos detinere audeat, seu in aliquo molestare) |
| (o owcy, de ove) 'okocić się, mieć małe, parere, gignere, fetum ponere': |
| użycia specjalne: początek wieść 'mieć źródło, pochodzić, originem ducere, provenire': |
| w usta brać, (mieć) w uściech |
| Owa już wszytko, cokolwie o mnie pisano, będzie mieć skonanie (ea, quae sunt de me, finem habent Luc 22, 37) |
| Mają mieć (sc. bracia i siostry) wizytatora..., a on to ma jim pokutę ustawiać pobożną i słuszną za jich występy i też niedostatki (quique illis... iniungat poenitentiam salutarem) 1484 |
| 'mieć coś do użytkowania a. na własność, habere aliquid suum vel solum ad usum': |
| Kdyżci więc Josef s Maryją jesta ona była do... Betlehem przyszła, a tedy więc oni nie moglić są mieć nijedne gospody tamo byli, a takoć więc oni szlić są do jednego domu pospolnego byli |
| Kiedy pan wsi... swoję wieśniankę (suam villanam) usilstwem zgwałci, ... wszystcy wieśnice... wyścia wolną moc mają mieć |
| A kdyż{ci więc} Josef s Maryją jesta {ona} była do tego to miasta Betlehem przyszła, a tedy więc oni nie mogli{ć} są mieć nijedne gospody tamo byli |
| Karty albo listy napisane na czele nosili... Bo był rzekł Bog...: „To będziesz mieć jako zawieszenie miedzy oczyma twema i w twoich ręku”. A to więc słuła fila<k>t<e>ryja (et haec dicebantur phylacteria) |
| 'być gorącym, mieć wysoką temperaturę, ardere, calere': |
| Zastawiamy dziedziny nasze..., nic owszeją sobie prawa albo państwa ostawiając i wyimając, ale wszytki i pospolita, omnia et singula, ku namienionym dziedzinam przysłuchając mieć ca 1428 |
| Będzieszli mieć wiele, szczedrze dawaj,... bo przez to dobrą otpłatę sobie na skarb zgromadzisz (praemium enim bonum tibi thesaurizas) w dzień twej nędze |
| Przeto chceli kto to mieć błogosławieństwo, napirwsze tegda myśl o pokorze XV med. |
| Kdyżci więc Josef s Maryją jesta ona była do tego to miasta Betlehem przyszła, a tedy więc oni nie moglić są mieć nijedne gospody tamo byli |
| Ona ma dzierżeć to jimienie we stu grzywien, tako <iż> jegdy (OrtMac 82: kiedy) dzieci jej chcą mieć to jimienie, tedy mają jej pirwej odłożyć sto grzywien |
| Więtszej miłości mimo tej (maiorem hac dilectionem Jo 15, 13) nikt nie może mieć |
| Będziecie mieć dzień ten to w pamięci a będziecie ji sławić (celebrabitis) gody Panu |
| 'przestawać coś mieć, pozbywać się czegoś, aliquid habere desinere, perdere, amittere': [tu o utracie czci] |
| 'przestać coś mieć, pozbyć się czegoś, aliquid habere desinere, perdere, amittere': |
| Po twoim um<o>rzeniu, synku miły, uźręli cię kiedy albo będęli mieć od ciebie ktore uweselenie (a te consolationem an aliquam habebo)? |
| 'mieć słodki, przyjemny smak, dulci, iucundo sapore esse' (tu przenośnie, hoc loco translate): |
| Strona połudna... będzie mieć końce przeciw wschodu słunecznemu morze słone (mare salsissimum) |
| 'mieć nieposzlakowaną opinię, bona existimatione uti': |
| 'mieć prawo do własności czegoś, do udziału w czymś, ius aliquid possidendi, partem alicuius rei obtinendi habere': |
| My takie skazanie sędziej, jeż nie było ktorym odwołanim... zawieszono, ... wykładamy poszłe być w rzecz osądzoną (transivisse in rem iudicatam, Dział 29: ustawilismy moc mieć) |
| 'mieć stosunek płciowy, coitum habere': |
| Dziatki i przyrodzeni o to mężobojstwo... przed nami, naszymi pośladki (nostris successoribus) albo sędziami... mieć będą żałować... moc |
| 'pomyślnie rozwijać się, mieć powodzenie, florere, prospere cedere': |
| 'uczestniczyć, brać, mieć udział, alicui rei interesse': |
| Jestli żżoną (sc. maść) chcesz mieć, tedy piecz to wszytko w gorącym piecu albo smaż XV ex. |
| Piotr postawił się naprzeciw Janowi sędzi o rzecz, ktorą przed nim miał..., ale zdanie Janowo aczkole wspirając się przał a sędziej nie naganił (quando ipsam, sc. sententiam, tulit, eundem iudicem non provocavit), tedy... skazanie Janowo sędziej ustawilismy moc mieć |
| 'przebywać, mieć siedlisko, degere, locari': |
| Csokoli mieć mogł, na każdy dzień społu jętym braci, jiż z jego rodu byli, wspomagał (ita ut... impertiret) |
| Barbara odpowiedziała... rzekąc, iż Barbara... w kupieniu tego domu wspomina<na> od <Do>rocinego męża (quod ipsa... nominata fuerat)..., iż... po jego śmierci ma... mieć ten dom |
| 'lekceważyć, gardzić, mieć za nic, contemnere, nihili habere': |
| Mieć wzgląd respicere ca 1500 |
| potrzebę mieć |
| mieć potrzebiznę |
| O świerzepice lubo konie gwałtem alibo złodziejskie wzięte (violenter vel furtive ablatis) do dwu latu ma moc mieć pozwania |
| (mieć) potrzebizność |
| Wagi będziesz mieć sprawiedliwe (pondus habebis iustum) i prawe |
| Aczkoli ubogi żywot wiedziemy, wszako wiele dobrego będziem mieć (sed multa bona habebimus) |
| Będziesz mieć wszytek lud israhelski jako owce, jeż pastyrza nie mają, a nie wszczeka nijeden <pies> przeciw tobie (non latrabit vel unus canis contra te) |
| Rozum to ukazuje, iż sędzie ku sprawieniu swojich sądow (pro exercendis suis iudiciis) mają mieć... woźne |
| Kakoli z nim (sc. z opiekaldnikiem) odmowią wojt i przyjaciele tych dzieci o sprawienie dług<o>w..., tako on to ma mieć |
| 'mieć wrogie zamiary wobec kogoś, aliquid mali alicui moliri, insidiari': |
| Ktory człowiek chce czynić wolą otca niebieskiego, tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem |
| Repetere powtar<z>ać, teżeć zasię mieć ca 1455 |
| Ty przywileje... prozne czynimy, kazimy, wzrzucamy i odzywamy (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: takie to listy odwoławamy i każemy je za nics mieć) |
| Kako mają wżdy <dobywać> oćcowego długu na sirocie, co nie może mieć opiekaldnika |
| 'być nieruchomym, nie mieć zdolności ruchu, immobilem esse, moveri non posse': stojące (imienie) 'nieruchomość, res immobilis, quam aliquis possidet': |
| 'mieć wartość, cenę, kosztować, być równoważnym, alicuius pretii esse, valere': |
| 'mieć, zachowywać moc (prawną), dopuszczać prawnie, ratum esse, valere, aliquid lege concedere': |
| Kiedy pan wsi... wieśniankę usilstwem zgwałci..., wieśnice... wyścia wolną moc mają mieć, ani osilca... jich wściągnąć śmiej (nec oppressor... ipsos detinere audeat) |
| stać z kimś w pozwie, mieć z kimś pozwy: |
| 'mieć stosunek płciowy, coire': |
| Maryja... lęła się tego pozdrowienia, iże nie chciała mieć poznania plemienia męskiego 1453 |
| 'mieć, liczyć ileś lat, tot annos natum esse': |
| 'mieć, liczyć ileś lat, tot annos natum esse': |
| 'czas przeżyty, tempus, quod quis vixit': ileś lat (być) w starz 'mieć, liczyć ileś lat, tot annos natum esse': |
| 'pojawiać się, zaczynać się, mieć początek, oriri, exoriri': |
| 'zaczynać się, mieć początek, pojawiać się, oriri, nasci, apparere': |
| 'pragnąć mieć nielegalny stosunek płciowy, coitum appetere': |
| 'mieć pragnienie, chcieć pić, sitire': |
| Musisz ji (sc. jad) pić przez dzięki, gdy pożywiesz wielikiej męki, będziesz mieć dosyć tesnice |
| Będziesz mieć wychod przed stany (locum extra castra) |
| wyłamować się 'nie mieć w czymś udziału, zostać pozbawionym udziału w czymś, korzyści z czegoś, expertem esse': |
| Księgi albo popisy ku wydawaniu listow albo rokow jich mieć żądającym będą wyłożony (exponetur) |
| Sędzia... we mniejszych (sc. rzeczach) tylko to dwa grosza wyciągnąć (exigendi) moc ma mieć |
| Iże z popisow dziej przerzeczonych i ze ksiąg niektorzy listow mieć i wyciągnąć czasu podobnego żądają (nonnulli literas habere et extrahere... cupiunt) |
| Gdy sie mają pojąć, tedy jej... przed dobrymi ludźmi wiano daje (sc. mąż) wymawiając (OrtOssol 85, 2: wymieniając), co ona ma mieć po jego śmierci |
| Gdzie sie mają pojąć, tedy jej (sc. pani) jawno... wiano daje (sc. mąż) wymieniajac (OrtMac 115: wymawiająć), co ona ma mieć po jego śmierci |
| Mamy mieć z sobą Jana, jen sie wymienia [...], w ktorem jest miłość boża |
| A wszakoż ostali w swej zgłobie, przetoż nijednej wymowki mieć nie będą |
| mieć kogoś, z kimś towarzystwo |
| 'przestawać coś mieć, pozbywać się czegoś, aliquid perdere, amittere': |
| Ustawiamy, aby oćciec za złego syna... nie cirzpiał. A toż o braciej rodzonej... wykładamy mieć dzirżeć, niżliby ociec z winy synowej... uczęstniący w grzesze ganiebnem był wydan, alibo będąc obwinion (criminose delatus vel accusatus) nie mogłby się oczyścić |
| Gdy[by] Żydowie... ścirzpią prze dwie lecie swego dłużnika... do sądu nie pozywając, tedy... tylko na jiścinie a na lifie... mają dosyć imieć, ani przez ten to list zastawny <mogą zastawcę> skutnie upominać (neque... poterint obligantem effectualiter ammonere, Dział 38: a on list zapisny nijednej mocy dalej mieć nie może) |
| Zasmuciwszy dawasz wierne pocieszenie, bo kogo treszczesz, tego sobie mieć chcesz, nasz miłościwy Panie XV ex. |
| Wszystcy wieśnice, gdzie się ten uczynek stanie, ktoregole czasu wyścia (recedendi) wolną moc mają mieć (Dział 62: mogą wstać) |
| 'mieć żal do kogoś, obicere, exprobare alicui aliquid': |
| Chceli ją zastawić, tako iż chce na ten czas zapłacić, jako prawo nalazło, w tym musi mieć dosyć podług prawa |
| A przeto nie bądźcie pieczałujący[e] na jutro, boć jutrzejszy dzień sam o sobie będzie pi<e>czą mieć. Dosyćci dzień ma w jego zgłobie (sufficit diei malitia sua Mat 6, 34) |
| Aczby kto o złodziejstwo... przed sądem był przemożon trzykroć..., tedy ten na wieki swą cześć stracił ani żadnej czci w krolestwie mieć nie może, ani od nas darow żadnych trzymać (nulla donaria... consequatur) |
| 'mieć na utrzymaniu, aliquem alere, sustinere': |
| 'utrzymywać, sądzić, mieć zdanie, existimare, putare, censere': |
| 'odnosić się do czegoś, mieć stosunek do czegoś, de aliqua re sentire': |
| Tedy ostawszy ona i rozmyśliła sie po miłem Jesusie, poczęła tużyć i tesknicę mieć |
| Cokolwiek onego to umarłego rzeczy... zostało..., tedy mistrzowie mają ono wszytko... tako długo chować, iżby sie ktory z rodzaju onego umarłego ozwał..., a jesliby on umarczyznę mieć chciał, tedy jemu nie mają odmawiać 1491 |
| Weronika pani święta... twarz Krystowę mieć żądała ca 1500 |
| Twe plemię obfite twarzy (Stary Testament Cardy: obsiede twrze) i grody twych nieprzyjacielow będziesz mieć (possidebit semen tuum portas inimicorum suorum) |
| Pirzwa kaźń twarca (Dek III 1–6. 10. 11. 14, etc. etc: tworca, III 13: s<t>worzyciela, III 17: pana) naszego: Nie masz mieć Boga jenego |
| Ktory człowiek chce czynić wolą otca niebieskiego, tenci ma mieć wiarę krześcijańską, a nie telko skutkiem, ale teże i siercem |
| Nie masz mieć... bałwana żadnego, ale tylko tego Boga w Trojcy jedynego |
| 'wyciekać, tryskać, mieć gdzieś źródło, erumpere, effluere': |
| strzec się 'mieć się na baczności, czuwać nad sobą, cavere, sibi consulere': |
| Kożuchy mają mieć (sc. siostry) baranie a miechy rzemienne proste, kromi jedwabiu a nie strzępczaste 1484 |
| (o rzece, de flumine) 'wypływać, mieć swoje źródło, effluere, emanare': |
| Bracia wszytcy tego zakonu mają mieć odzienie szare pospolicie, ani barzo białe, ani barzo czarne (colore non prorsus albo vel nigro) 1484 |
| Ubogiego ducha albo dusze jest ten, jen ni-na-czem swej wolej nie chce mieć ani ma XV med |
| Będzieszli mieć wiele, szczedrze (abundanter) dawaj |
| mieć szyrszenie w nosie |
| brać, cir(z)pieć, mieć, podjąć, popaść, wziąć szkodę |
| ucir(z)pienie mieć |
| Ustawiamy, aby oćciec za złego syna a takież zasię syn prze oćca nie cirzpiał. A toż o braciej rodzonej... wykładamy mieć dzirżeć, niżliby ociec z winy synowej alibo syn z oćcowej, alibo brat z winy bratowej uczęstniący w grzesze ganiebnem (participando in crimine) był wydan..., nie mogłby się oczyścić |
| Nijednej wymowy mieć nie będzie (sc. Piłat), iże niewinniego nie wyzwolił |
| Jestli będziesz mieć mało, takież mało rad udzielaj prze Bog (exiguum libenter impertiri stude) |
| Caritas nunquam excidit miłość boża a bliźniego ani tu, ani na onem świecie nie będzie mieć końca (I Cor 13, 8) XV med. |
| Iże za głowę każdą sędzie kasztelanow... każdy tylko w swej kasztelaniji moc imają mieć <sądzenia> i szukania (iudicandi et cognoscendi) |
| Jesliby ktory towarzysz święcił poniedziałek swą wolą, tedy ten tydzień do szuswarku nie ma nic mieć 1491 |
| Chceszli mieć łaskę bożą, czci oćca i matkę swoją (Dek VII 2. 3: swą) |
| mieć za swe dość |
| Ktoż *przedał dom swoj w murzech miestskich, będzie mieć odpuszczenie wypłaty (licentiam redimendi) |
| Nie będziesz mieć bogow cudzych przede mną (coram me) |
| Gdykole ktorym świadkom powiodącym obłożono było obrzeczenie klątwy, wiodący ty to świadki przez swej rzeczy obrenienia (absque suae causae vulneratione, Dział 23: kromie obrażenia swej rzeczy) jinsze świadki, acz może je mieć, mianowania i powiedzienia pełną a wolną moc ma imieć |
| Możeli ta pani odzierżeć swe pirzwsze (OrtOssol 95, 3: pirwe) danie wiana... czyli nie ma mieć pirzwszego (OrtOssol 95, 4: pirwego) wiana prze wtore danie? |
| Gdyż ten człowiek przyszedł zdrow przed gajony sąd i z dobrego namyślenia (mente deliberata, OrtMac 106: z zdrowego zamyślenia) mnie dług wyznał..., azali już moje zastawienie albo cso mnie zastawiono ma... moc mieć? |
| Gdyż to jimienie jeszcze za żywota mnie moja siostra poleciła... a mej żenie w me jimię... trzeci dzień przed jej śmiercią, klucze k niemu dała... a odumarła go nie-w-obronie (i.e. w nieobronie, OrtOssol 97, 3: w nie<o>bronie) jej męża ani jeszcze jest w <jego> obronie..., aza ja nie bliższy k temu jimieniu ukazać swą obronę i mieć je po swej siestrze? |
| 'mieć w czymś upodobanie, cieszyć się czymś, complacentiam in aliqua re habere, gaudere aliqua re': |
| Jesliby ktory towarzysz święcił poniedziałek <z> swą wolą, tedy ten tydzień do szuswarku nie ma nic mieć 1491 |
| Płaszcze i kożuchy albo <mają> (sc. bracia) mieć bez konlerzow wy<kra>wanych, rozporzyste, albo <całe>, albo zszyte, z pągwicami a<lbo> z haftkami, nie z odkrycim na piersiach, jako to słusza ku jich uczliwości(clamides id est palia quoque et pelles absque scollatura, scissas vel integras, affibulatas tamen, non patulas, vt congruit honestati) 1484 |
| wieczne milczenie mieć |