| coś |
| 'uważać za coś, habere aliquem (vel aliquid) pro aliquo (pro aliqua re)': |
| to, co jest przedmiotem interpretacji: coś przez coś rozumieć, znamionować się itp.: |
| 'zaczynać coś, nawiązywać coś, podejmować coś, initium alicuius rei facere, aliquid incipere, suscipere': |
| 'zaczynać coś, nawiązywać coś, podejmować coś, initium alicuius rei facere, aliquid incipere, suscipere': |
| 1. 'wziąć na siebie odpowiedzialność za kogoś, za coś, zagwarantować coś, zapewnić coś, zaręczyć, poręczyć, fideiubere, cautionem dare, spondere': a. z dopełnieniami wskazującymi osobę, za którą się ręczy i przedmiot, którego dotyczy poręka: kogoś w coś: |
| I 'dać, dare': 1. dać, pozwolić zabrać coś z mienia własnego, przekazać kogoś, coś komuś na pewien czas lub na własność, powierzyć, podarować, też zwrócić kogoś, coś (nie swojego), oddać kogoś, coś komuś, odesłać, dare, tradere, edere, reddere, offerre': a. o rzeczach, de rebus: |
| B. uczynić kogoś, coś kimś, jakimś 'przydzielić komuś jakąś funkcję, godność, jakość, spowodować, sprawić, być przyczyną, że ktoś, coś staje się kimś, czymś, jakimś, munus aliquod alicui assignare, honorem, qualitatem alicui tribuere, auctorem esse, efficere, ut alicuius, alicuius rei status vel natura mutetur': a. określeniem predykatywnym, rzeczownik: uczynić kogoś, coś kimś, czymś: z określeniem predykatywnym w acc.: |
| 'coś się do kogoś odnosi, coś kogoś dotyczy, obchodzi': |
| coś zawadzić 'sprzeciwić się czemuś, nie zgodzić się na coś, zakwestionować coś, impedimento esse, prohibere': |
| z określeniami nazywającymi przyczynę uwolnienia: dla czegoś, podług czegoś, prze kogoś, coś 'przez wzgląd na kogoś, coś, propter, per aliquem (aliquid): |
| w acc. z przyimkiem: o coś, prze coś, za coś: |
| 'występować o coś w postępowaniu sądowym, lege agere de aliqua re': |
| 'przypisywać coś czemuś, komuś, poczytywać coś za coś, aliquid alicui attribuere, imputare': |
| 'skazywać coś na coś, aliquid alicui rei condemnare': |
| 'zwrócić, dać coś za coś, odpłacić czymś za coś, reddere, restituere, remunerari, rependere': |
| 'dawać coś za coś, odpłacać czymś za coś, odwdzięczać się, reddere, restituere, remunerari': |
| 'znieść coś, przystać na coś bez sprzeciwu, tolerować coś, aliquid ferre, pati, sustinere, probare, ad aliquid descendere': |
| 'coś jest (było) widoczne, do zobaczenia, coś można (było) zobaczyć, aliquid apparet, conspicuum est': |
| 'coś się w kimś wydaje jakimś, coś znajduje się w kimś, aliquid in aliquo videtur tale esse': |
| pośrednio w wyrażeniach porównawczych: tak dobry jako coś 'wartości czegoś, wart tyle, co coś (innego), qui est tanti pretii, quanti aliquid (aliud)': |
| 'wziąć na siebie odpowiedzialność za kogoś, za coś, zagwarantować coś, zapewnić coś, zaręczyć, poręczyć, fideiubere, cautionem dare, spondere': a. bez dopełnień w języku polskim: |
| 'przyznać komuś coś, przyznać się, że jest się komuś coś winnym, aliquid alicui tribuere, confiteri se aliquid alicui debere': |
| 'decydować się na coś, wdawać się w coś, aliquid constituere, alicui rei se immiscere': |
| 'przywiązawszy, umocować coś na kimś, nałożyć coś na kogoś, aliquid ligatum alicui imponere': |
| 'przyznać komuś coś, przyznać się, że się jest komuś coś winnym, concedere, quod alicui debetur, se aliquid alicui debere confiteri': |
| (o ręce, de manu) 'wyciągnąć, wyprostować na całą długość, extendere': wysięgnąć rękę na coś 'podnieść rękę na coś, chcąc uderzyć, manu percutere': |
| 'ktoś coś ma, aliquid est alicui': |
| 'coś jest czyimś, aliquid est alicuius': |
| 1. 'troszczyć się, starać się o coś, zwracać na coś uwagę, mieć w cenie, curare, observare, respicere': a. czegoś: |
| 2. z dopełnieniem dalszym: a. czynić o coś 'wszczynać proces, skarżyć, postulare, lege agere de aliqua re': |
| czynić coś o coś |
| BB. czynić kogoś a. coś kimś a. czymś a. jakimś; czynić kogoś a. coś z kogoś a. czegoś: 1. czynić rzeczywiście: a. czynić kimś a. czymś: z określeniem predykatywnym w nom.: |
| 25. w konstrukcjach predykatywnych: a. z kogoś, czegoś jest, bywa ktoś, coś 'ktoś staje się, bywa a. jest kimś, czymś, aliquis, aliquid ab aliquo, aliqua re mutatur': |
| coś na coś: |
| 'zarzucić coś (komuś), posądzić o coś, opponere, obicere, crimini dare': |
| 'niepokoić się (o coś), troszczyć się (o coś), perturbari propter aliquam rem, cura alicuius rei affici': |
| 'widzieć, znaleźć coś w kimś, aliquid in aliquo videre': |
| 'coś stanęło komuś na przeszkodzie, uniemożliwiło działanie, przeszkodziło, aliquid alicui obstitit, aliquem impedivit': |
| 'dać coś na przechowanie osobie godnej zaufania lub brać coś na przechowanie jako osoba godna zaufania, aliquid apud aliqem deponere, aliquid alicui asservandum dare (dicitur de homine, cui fides habetur) vel ab aliquo asservandum accipere': |
| 'produkować coś (żyto), aliquid conficere': |
| 'zamawiać coś u kogoś, aliquid ab aliquo sibi providere': |
| 'zmyślić coś, udać coś, tu: namalować, fingere, simulare, hoc loco: pingere': |
| 6. (coś) komuś, na kogoś zależy 'ktoś ma prawo do czegoś, aliquis ius ad aliquid habet': a. 'ktoś ma jakieś uprawnienia, kompetencje, aliquis ius, auctoritatem habet': |
| 'coś należy się komuś tytułem jakiegoś prawa, np. dziedziczenia, własności, posagu, itp., aliquid alicui iure aliquo, e. g. hereditatis, proprietatis, dotis, tribuendum est': |
| 'mówić, że się coś coś zrobi, zobowiązywać się, obiecywać, se obligare, polliceri, promittere': |
| 'dać a. otrzymać coś za coś, wymienić, tu dobra nieruchome, permutare, commutare (bona immobilia): |
| 'zakończyć coś (np. spór), oświadczyć coś na końcu, concludere, aliquuid postremum dicere': |
| 'dać, dzieląc coś, rozdzielić coś między innych, aliquid alicui distribuere, dividere': |
| 'dawać, dzieląc coś, rozdzielać coś między innych, aliquid alicui distribuere': |
| 'coś przeciw komuś': |
| 'czynić coś pełnym, wypełniać coś czymś, opplere, explere': |
| imieć (za coś) 'uważać za coś, habere aliquem (vel aliquid) pro aliquo (pro aliqua re)': |
| 'trzymać coś jako zabezpiecznie zobowiązania, aliquid cautionis nomine tenere': |
| 'ktoś czegoś chce, życzy sobie, na coś się zgadza, alicui placet': |
| 'pożądany, upragniony, exspectatus, exoptatus: coś jest komuś lubo 'ktoś sobie czegoś życzy, aliquis aliquid capit, desiderat': |
| zasię coś wrocić, wrocić coś zasię |
| 1. 'czynić niewidocznym przykrywając, zakrywać, przesłaniać, velare, operiri, obumbrare': a. 'kładąc coś na coś, aliquid in aliqua re ponendo': |
| coś za coś: |
| coś za coś (komuś): |
| 'zastawić coś na takich warunkach, że po upływie umówionego czasu rzecz zastawiona przejdzie na własność wierzyciela, pignus dare ea condicione, ut temporis spatio constituto res ad creditorem transeat': |
| 'leząc, rozpełznąć się, reptando digredi, discedere': (ch)robaki się (coś) rozlazło 'zalęgło się w czymś robactwo, vermes in aliqua re apparuerunt': |
| 1. okręcić, owinąć coś łącząc węzłem końce tego, czym się okręca, owija, ligare, circumligare': a. 'owijając zasłonić coś, circumligando operire': |
| 'zastanowić się nad czymś, roztrząsać coś w myślach, rozważyć, przemyśleć coś, de aliqua re cogitare, deliberare, meditari': |
| 1. 'owijać coś łącząc węzłem końce tego, czym się owija, ligare, circumligare': a. 'owijając zasłaniać coś, circumligando operire': |
| 'sprawić, że coś zacznie się palić, zapalić coś (np. świecę), accendere, incendere (e. g. candelam)': |
| paść coś 'dawać coś bydłu jako pokarm, pozwalać bydłu czymś się karmić, pecori aliqiud alimento dare, sinere pecus pasci aliqua re': |
| 'chodzi o coś, interest': |
| 'zanosi się na coś, grozi czymś, imminet': |
| 'zmienić się w coś, in aliquid mutari': |
| 'być w stanie coś zrobić, móc coś zrobić, sprostać czemuś, conari, sustinere: |
| 'wstrzymać się od działania, pozwolić na coś, znieść coś, sustinere, perpeti': |
| 'zważyć na coś, brać coś pod uwagę, aliquid respicere': |
| 'coś miało miejsce, odbyło się, aliquid peractum est': |
| (o Bogu, de deo) 'sprowadzić kogoś, coś na kogoś, przysłać kogoś, coś w jakimś celu, z jakąś misją, aliquem (aliquid) demittere, mittere, ut aliquid efficiat': |
| 'ufać komuś, czemuś, liczyć na kogoś, coś, confidere, spem habere, fidem habere, sperare': |
| 'sprawić, że ktoś, coś zostanie całkowicie zapomniane, aliquid oblitterare, e memoria tollere': |
| 'coś zostanie zapomniane, aliquid oblitterabitur': |
| 1. 'przyganić, postawić zarzut, potępić, oskarżyć o coś, zakwestionować coś, reprehendere, culpare, increpare, exprobrare': a. ogólnie: |
| 'odnajmujący coś u kogoś, biorący coś w najem, najemca, dzierżawca, conductor': |
| 'oddawać komuś swoją własność na czasowe użytkowanie, oddawać coś w najem, w dzierżawę, odnajmować coś komuś, wydzierżawiać, locare': |
| coś prze coś rozumieć, znamionować się itp.: |
| 'przyganiać, postawić zarzut, potępić, oskarżyć o coś, zakwestionować coś, reprehendere, culpare, increpare': a. ogólnie: |
| 'nasypać na coś, coś czymś posypać, narzucić, naprószyć, spargere conspergere': [nasuć popiołu na swą głowę] |
| 'w zamian za coś, pro aliqua re': |
| 'dużo zawiązać (czegoś w coś), zawinąć w coś i związać, magnum copiam (alicuius rei in aliqua re) illigare': |
| 'kogoś a. coś do kogoś sprowadzić, napełnić kimś a. czymś, nasłać kogoś a. coś na kogoś, aliquem aliqua re afficere, opprimere, invadere, affligere': |
| 'ktoś czegoś nie chce, coś komuś nie odpowiada, aliquid non placet, non convenit': |
| coś nazwać coś: |
| coś nazywać coś: |
| 'wypowiadać swoje zdanie (głosem, pismem), coś mówić, twierdzić, także coś myśleć o kimś a. o czymś, mniemać, (dictis vel scriptis) aliquid asserere, affirmare, confirmare, dicere, item de aliquo vel aliqua re opinari, putare': |
| 'nazywać kogoś kimś, czymś, uważać kogoś za kogoś, za coś, podawać kogoś za kogoś, za coś, aliquem nominare, dicere, pro aliquo habere, putare, existimare': z acc.: |
| 'postawić ponad coś, woleć, dać pierwszeństwo, wyróżnić, wynieść nad kogoś, coś, aliquid alicui rei anteferre, anteponere, ante alios habere': |
| 'zamienić na coś innego, zastąpić przez coś, aliquid aliqua re commutare': |
| 'ślad pozostawiony przez kogoś, coś, świadczący o tym, że coś istniało, działo się, też służący jako dowód w procesie, signum, vestigium, quod in causa apud iudicem acta testimonium esse potest': |
| 'panować nad czymś, trzymać coś na wodzy, dominari, imperare': |
| 'ślad pozostawiony przez coś, pozostały po czymś, świadczący o tym, że coś istniało, działo się, odbywało się gdzieś, signum, vestigium': |
| 'pozostawić kogoś przy czymś, coś komuś, nie pozbawić kogoś czegoś, zezwolić coś zatrzymać, aliquid alicui relinquere, aliquem aliqua re non privare': |
| 'odstąpić coś komuś, zrzec się prawa do czegoś, przekazać coś komuś w posiadanie, aliquid alicui concedere, possidendum tradere': |
| 'odstępować coś komuś, przekazywać coś komuś w posiadanie, aliquid alicui concedere, possidendum tradere': |
| 'wskazywać na coś, zapowiadać coś, aliquid monstrare, ostendere, praedicere': strzała przewiadająca 'ostrzegawczy znak pisarski przypominający strzałę, nota scriptoria sagittae similis, qua nota alicuius rei attenti fimus': |
| 'opasać coś wstążką, przepaską, chustką, zawiązując końce, obwiązać coś, aliquid aliqua re cingere, circumligare': |
| 'przesunąć coś przez coś, przeciągnąć przez otwór, per foramen transmittere': |
| 'mieć w czymś upodobanie, być do czegoś bardzo przywiązanym, przedkładać coś, chcieć czegoś, chętnie coś robić, chętnie być jakimś, aliquid amare, diligere, cupere, colere': |
| wyrażenia i zwroty: przychodzić ku czemuś, na coś 'dochodzić do czegoś, doprowadzać się do jakiegoś stanu, in aliquid incidere': |
| 1. 'iść z czymś, idąc trzymać coś w (na) ręku, plecach itp., idąc dźwigać coś, ferre, gestare, portare': a. bez oznaczonego bezpośrednio kierunku i oznaczonego lokalnie celu: |
| 'policzyć coś komuś, przypisać coś komuś, aliquid alicui adiudicare': |
| 'uznać za coś, uczynić kogoś czymś, wyznaczyć komuś pewną funkcję, agnoscere, pro aliquo habere, facere, creare, munus quoddam assignare': |
| przez coś na coś: |
| 'osiągnąć coś, zyskać, aliquid obtinere, assequi': |
| 1. 'zasłonić, osłonić, tegere, velare, operire': a. 'kładąc coś na coś, aliquid in aliqua re ponendo': |
| 'zasłaniać, osłaniać, tegere, velare, operire': a. 'kładąc coś na coś, aliquid in aliqua re ponendo': |
| 'spierać się o coś, rixari, certare de aliqua re': |
| 'mieć coś za złe, obwiniać o coś, imputare, incusare': |
| na kogoś coś zwołać, zwołać na kogoś coś 'skrzyknąć, zorganizować kogoś przeciw komuś, convocare contra aliquem': |
| 'zbliżyć coś do czegoś aż do zetknięcia, przytknąć, położyć coś na czymś, obok czegoś, apponere, admovere, aliquid alicui rei, ponere aliquid in aliquam rem, propter aliquam rem': |
| 1. 'zastanawiać się, namyślać się nad czymś, rozważać coś, rozmyślać, rozumować, sądzić, mniemać, przypuszczać, cogitare, meditari': a. z wyrażonym obiektem myślenia: coś: |
| 'spuścić coś obficie jak deszcz, sprawić, aby coś spłynęło obficie jak deszcz, efficere ut aliquid pluat': |
| 'starać się o coś, sprawiać, by coś było do dyspozycji, alicui rei operam dare, studere, aliquid petere, efficere, ut aliquid paratum, praesto sit': |
| 'postarać się o coś, sprawić, by coś było do dyspozycji, aliquid comparare, providere, efficere, ut aliquid paratum, praesto sit': |
| 'wziąć coś, zabrać, odebrać (coś komuś), auferre, tollere, adimere': |
| 'wziąć na siebie odpowiedzialność prawną za kogoś, za coś, zagwarantować coś, zapewnić, zaręczyć, fideiubere, cautionem dare, spondere': |
| 'poczytywać za coś, wziąć za coś, alicui rei ducere, vertere, dare': |
| 'zamienić, przemienić, zmienić, odmienić coś na coś, mutare, vertere': [w ziemię się obrócić] |
| 'powołać się na coś, przytoczyć coś, allegare, afferre, laudare': |
| 'powoływać się na coś, przytaczać coś, allegare, afferre, laudare': |
| 'wziąć coś w posiadanie, osiągnąć coś, in possessionem alicuius rei venire, aliquid obtinere, assequi': |
| 'doprowadzić do jakiegoś stanu, spowodować coś, przyprawić o coś, ad aliquem statum adducere, aliquid efficere': |
| 'wprowadzić coś, rozpowszechnić, zaprowadzić, aliquid inducere, instituere, propagare': [przywieść w obyczaj coś] |
| 'mieć wzgląd na coś, dbać o coś, respicere, curare': |
| 'wyrazić zgodę na coś, zgodzić się, przystać na coś, aliquid concedere, pati, sinere': |
| 'powierzyć, przekazać kogoś lub coś pod czyjąś opiekę, committere, commendare, concredere, mandare': |
| 'powierzyć, przekazać coś pod czyjąś opiekę, władzę, tradere, committere': |
| coś za coś: |
| 'dać, przekazać, powierzyć coś komuś, dare, tradere, committere': a. dobra materialne: |
| 'odsłonić coś zakrytego, uczynić coś widocznym, obnażyć, uczynić nagim, niczym nie osłoniętym, detegere, retegere, aperire, nudare': |
| 'oddzielić, wydzielić (coś dla kogoś, na coś), separare, impertire, tribuere, assignare (alicui aliquid)': |
| 'dać ze specjalnym przeznaczeniem, przede wszystkim skazać na coś, committere, commendare, destinare, item condemnare': |
| 'opuścić, porzucić coś, aliquid relinquere, deserere': |
| 'mieć o czymś, o kimś jakiś sąd, sądzić coś o czymś, interpretować jakoś, widzieć w kimś kogoś, uważać kogoś za coś, de aliqua re vel de aliquo iudicare, aliquid interpretari, aliquem pro aliquo habere': |
| 'pozwolić coś uczynić, spowodować, że coś, jakaś czynność się dzieje, sinere aliquem aliquid facere, efficere, ut aliquid fiat': |
| 'zesłać, sprowadzić coś na kogoś, coś, aliquid alicui, alicui rei mittere, afferre': |
| coś na coś: |
| 'przypatrzyć się, podglądnąć, observare': coś podejrzanym mieć 'przypatrywać się czemuś, tu przenośnie: pamiętać o czymś, hoc loco translate: meminisse' (?): |
| 'coś budzi domysły, suspectum est': |
| 'uderzyć czymś o coś, wpaść na coś, illidere, incidere in aliquid': [o wpadnięciu okrętu na mieliznę] |
| II. Łącząc się z loc. rzeczownika lub zaimka: 1. wyraża stosunki przestrzenne, wskazując miejsce (jego powierzchnię lub wnętrze), w którego obrębie, granicach coś jest a. coś się dzieje: |
| 'godzić się na coś, być gotowym do uczynienia czegoś, concedere, promptum ad aliquid faciendum esse': |
| wrocić coś na wagę, wydać coś w wagę |
| 'zabiegać o coś, starać się o coś, alicui rei studere, aliquid petere': |
| 'troszczyć się o coś, mieć staranie o coś, curare, procurare, alicuius rei curam habere': |
| 'zatroszczyć się o coś, postarać się, zadbać o coś, curare, procurare, alicuius rei curam habere': |
| 'podeprzeć coś od dołu, podtrzymać, podnieść coś, sustinere, sustentare': |
| 'zajmować się kimś, czymś, mieć kogoś, coś w swym staraniu, obronie, troszczyć się, starać się o kogoś, coś, curare, tueri, custodire, protegere aliquid vel aliquem': |
| 'przyszyć coś od wewnętrznej strony, podbić coś czymś od spodu, aliquid subsuere': |
| 'narażać się na coś, ryzykować coś, alicui rei periculosae se offerre, periculum alicuius rei subire': |
| 'rozszerzyć władzę na coś, aliquid in potestatem suam redigere': [o Bogu] |
| 'wstąpić na coś, wspiąć się na górę, ascendere, in locum editiorem conscendere': |
| użycia specjalne: (o śmierci, de morte) wnić w poły, wnić miedzy coś 'pośredniczyć, intercedere': |
| 'wsunąć w coś, za coś, zatknąć, affigere, immittere, aliquid in aliquam rem': |
| 'zasiać coś oziminą, frumento hiberno aliquid obserere': |
| 'posiadający (coś), mający (coś), qui aliquid habet, possidet': |
| 'posiąść coś, opanować, objąć w posiadanie, zająć coś, possidere, occupare, possidendum sumere': |
| 'opuścić kogoś, coś, wyrzec się, przestać coś czynić, aliquem vel aliquid relinquere, aliquid renuntiare, ab aliqua re se abstinere, aliqua re desistere': |
| 'coś się komuś podoba, aliquid alicui placet': |
| 'pozostawić kogoś przy czymś, komuś coś, nie pozbawić kogoś czegoś, pozwolić coś zatrzymać, aliquid alicui relinquere, aliquem aliqua re non privare': |
| 'odtrącać coś, wstrzymywać coś od czegoś, aliquid repellere, aliquid ab aliqua re abstinere': |
| 'uznać kogoś, coś za kogoś, za coś, aliquem aliquid habere, putare, ducere': |
| 'umieścić na kimś, na czymś, wsadzić pod coś, nasadzić, nałożyć na kogoś, coś, imponere, supponere, superponere': |
| 'włączyć coś do czegoś, połączyć coś z czymś (tu o majątku), aliquid alicui rei admiscere, inserere (hoc loco de rebus mobilibus)': |
| b. z określeniami wskazującymi przedmiot wiedzy: aa. przedmiot wiedzy wyrażony rzeczownikiem albo zaimkiem odsyłającym do rzeczownika 'znać kogoś, coś, wiedzieć o kimś, czymś, scire, nosse, cognoscere aliquem, aliquid': kogoś, coś: |
| 'coś komuś towarzyszy, jest jego udziałem, aliquid aliquem sequitur, comitatur': |
| 'coś jest podstawą do wymierzenia komuś kary śmierci, aliquid poenae mortis alicui constituendae causa est': |
| 'zastawić coś komuś, aliquid pignori dare': |
| 'bardziej chcieć, przedkładać nad coś, wybierać coś jako lepsze, malle, magis velle, anteponere': |
| 'umocnić w kimś wiarę w coś, potwierdzić coś, zapewnić o czymś, utwierdzić w jakimś przekonaniu, confirmare alicui de aliqua re, persuadere alicui, fidem alicuius firmare': |
| 'pójść przed kimś, poprzedzić kogoś (coś) w czasie lub przestrzeni, wcześniej niż inni coś zrobić, ubiec kogoś, alicui praeire, aliquem tempore vel spatio antecedere, praevenire': [o życzliwości Boga względem króla] |
| 'dać coś na przechowanie osobie godnej zaufania, lub brać coś na przechowanie jako osoba godna zaufania, aliquid apud aliquem deponere, aliquid alicui asservandum dare (dicitur de homine, cui fides habetur), vel ab aliquo asservandum accipere': |
| coś za coś: |
| 'zostać na coś rzuconym, wlecieć na coś z rozpędem, in aliquid incidere, irruere': |
| wpleść się 'dać się w coś wciągnąć, uwikłać się w coś, oddać się czemuś, implicari, irretiri': |
| (coś komuś) za coś: |
| 'wartości czegoś, wart tyle, co coś (innego), qui est tanti pretii, quanti aliquid (aliud)': |
| coś za coś: |
| coś, w coś: |
| 'ustanawiać, zarządzać, ustalać, nakazywać, constituere, praecipere, iubere, mandare': coś, o coś: |
| 'wziąć coś do serca, przejąć się czymś, zapamiętać, imprimere aliquid in animo, aliqua re commovori, aliquid memoria tenere': |
| 'prowadzić do jakiegoś stanu, powodować coś, przyprawiać o coś, ducere, adducere in statum aliquem': |
| 'przekazać coś na czyjeś dobro, alicui aliquid restituere': |
| coś za coś: [złe za dobre wrocić] |
| 'odwzajemnić się czymś za coś, reddere, recompensare': |
| 'czegoś zbywa, coś jest w nadmiarze, aliquid superest': |
| więcej coś 'więcej niż coś, plus quam aliquid': |
| 'więcej niż coś, plus quam aliquid': |
| 'większy ponad coś, aliqua re maior': |
| 1. 'szybkim, silnym ruchem umieścić kogoś, coś w czymś, wyjątkowo na czymś, zepchnąć kogoś w coś, inicere, (raptim) immittere, imponere, inferre': a. bez dodatkowych określeń w języku polskim: |
| 'wpaść w coś, incidere': |
| 'wokół okryć, owinąć coś czymś, zawinąć w coś, aliquid aliqua re contegere, circumvolvere': |
| 'odjechać, zabrawszy coś z sobą na wóz, zabrać coś komuś i odjechać, aliquid curru avehere, aliquid alicui auferre et abire': |
| (coś komuś) winowato 'coś się komuś należy jako zwrot długu, aliquid alicui pro aere alieno solvendo debetur': |
| 'coś jest niezwykłe, nieznane, aliquid inauditum, insolitum est': |
| 'upominać się natarczywie o coś u kogoś, expostulare, efflagitare': |
| 'dać się w coś wciągnąć, uwikłać się w coś, oddać się czemuś, implicari, irretiri': |
| 'coś, co wywołuje odrazę, coś wstrętnego, aliquid foedum, turpe, taedium afferens': |
| 'obejmować coś w posiadanie, occupare, possidendum accipere': |
| 'wejść na coś, wspiąć się, wstąpić na coś, ascendere, sursum scandere': |
| wziąć kogoś, coś za coś: |
| 'przyjąć coś jako zastaw, aliquid pignoris loco capere': |
| 'objąć coś w posiadanie, aliquid vi occupare' (?): |
| 'zamierzyć się (aby uderzyć), pokonać kogoś, zniszczyć coś, manum in aliquem levare, aliquem superare, aliquid delere': |
| 'obiecać coś pod przysięgą, iureiurando aliquid promittere': |
| 'obiecać coś pod przysięgą, iureiurando aliquid promittere': |
| 'uderzać (się), obijać (się) o coś, impingere, illidere in aliquid': |
| 'rozszerzyć władzę na coś, potestatem propagare': |
| 1. 'wprowadzić kogoś, coś dokądś, do wnętrza czegoś, na teren czegoś, doprowadzić kogoś do jakiegoś celu, też przyprowadzić, wyprowadzić gdzieś, introducere, inducere, ducere intro, intrare facere': a. bez określeń lokalnych w tekście polskim lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: kogoś, coś: |
| 'decydować się na coś, na kogoś, na jedną z kilku możliwości, wyznaczać jednego (jedną) spośród wielu, wyróżniać kogoś albo coś, eligere, deligere, exquirere': |
| 'wzywać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytaczać komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante, aliquem alicuius rei accusare': o coś: |
| 'decydować się na coś, kogoś, na jedną z kilku możliwości, wyznaczyć jednego (jedną) spośród wielu, wyróżnić kogoś albo coś, eligere, deligere, exquirere': |
| 'dawać coś komuś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid alicui mutuari': coś: |
| 'dać, przekazać coś komuś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid alicui mutuari': coś: |
| (o pieniądzach, de pecunia) 'wyłożyć na coś, zapłacić za coś, solvere, pendere pro aliqua re': |
| 'w myśli coś tworzyć, obmyślać (coś nowego), cogitando invenire, fingere, novum creare': |
| 'wstąpić, wspiąć się na coś, ascendere, sursum scandere': |
| 'móc coś wykonać, zrobić, być zdolnym coś uczynić, aliquid facere posse': |
| 'pytając, zdobyć informacje o czymś, dowiedzieć się o coś, explorare, indagare, perscrutari': |
| 'zrobić coś przez wycięcie, wyciąć coś w drzewie, excidere, arbori incidere': |
| Łącząc się z gen. rzeczownika lub zaimka: 1. wymienia to, w czego pobliżu, sąsiedztwie coś innego się znajduje lub coś się dzieje 'przy, obok, blisko, ad, apud, prope, propter, iuxta, in propinquo, proxime': |
| wymienia osobę posiadającą coś, zarządzającą czymś, przechowującą coś, używającą czegoś: u kogoś 'w czyimś posiadaniu, dyspozycji, władzy, in alicuius possessione, potestate, apud, penes aliquem': |
| 'ktoś coś ma, aliquis qliquid habet': |
| 'uderzyć czymś o coś, wpaść na coś, aliquid alicui rei illidere, in aliquid incidere': [o wpadnięciu okrętu na mieliznę] |
| (nieosobowo) coś komuś ubędzie 'czegoś komuś zabraknie, aliquid alicui deerit': |
| 'chwycić coś (ręką), złapać, aliquid prehendere, (manu) capere': |
| 'wszcząć proces o coś, wystąpić ze skargą do sądu w jakiejś sprawie, in ius vocare, litem alicui intendere': |
| 'przez wzgląd na kogoś, coś, respectu alicuius, alicuius rei': |
| udać się 'popaść w coś, zostać opanowanym, ogarniętym przez coś, in aliquid incidere, aliqua re corripi': |
| 'rzucić się na coś, przypaść do czegoś, in aliquid se conicere, ad aliquid accidere': |
| 'przydzielić komuś jakąś funkcję, godność, jakość, spowodować, sprawić, być przyczyną, że ktoś, coś staje się kimś, jakimś, munus aliquod alicui assignare, honorem, qualitatem alicui tribuere, auctorem esse, efficere, ut alicuius, alicuius rei status vel natura mutetur': określeniem predykatywnym rzeczownik w nom. (orzeczenie w stronie biernej): |
| 2. 'starać się o coś, dążyć do osiągnięcia, zdobycia czegoś, zabiegać o coś, pragnąć, pożądać czegoś, domagać się czegoś, aliquid quaerere, appetere, poscere': a. bez określeń w języku polskim: |
| 'nałożyć, narzucić, włożyć coś (na kogoś, coś), apponere, imponere (alicui, alicui rei)': |
| 'wsunąć w coś, immittere, imponere': |
| 'ten kto coś bada, docieka czegoś, qui investigat, exquirit': |
| 'pobrudzić coś kałem, wydalić kał na coś, excrementis aliquid inquinare, polluere': |
| 'ten kto coś bada, docieka czegoś, qui investigat, exquirit': |
| I. 'dać, dare': 1. 'dać, darować, użyczyć, przekazać na własność (dobrowolnie i bez odpłaty), dare, donare, comportare, obicere, offerre': a. rzeczy konkretne: kogoś, coś: |
| 'dać z przeznaczeniem lub w pewnym charakterze, przeznaczyć, skazać na coś, certo quodam consilio seu fine dare, tradere': |
| kogoś, coś: |
| w coś: |
| na coś: |
| kogoś, coś: |
| kogoś, coś: |
| za kogoś, za coś: |
| o coś: |
| 'zabierający coś siłą (może 'poborca'), exactor': |
| brać na coś lub ku czemuś |
| za coś: |
| b. kogoś, coś: aa. bez dopełnienia dalszego: |
| być nad kogoś, coś, nad kimś |
| w coś: |
| po coś: |
| na coś: |
| w coś: |
| 'nachodzić w celach rabunkowych, invadere': [w coś chodzić] |
| przez coś: [siłą] |
| mimo coś, podle czegoś: |
| obiekt (miejsce, obszar), poza którego obrębem coś się dzieje lub poza którego obręb wykracza skutek czynności: |
| 2. wyraża stosunki czasowe, wyznaczając moment lub odcinek czasu: a. od którego coś się dzieje albo trwa: |
| kiedy coś się dzieje albo trwa: |
| po którego upływie coś się dzieje albo trwa: |
| osobę, której coś zabrano, która poniosła szkodę: |
| 6. wskazuje zbiór, zbiorowość, wspólnotę, środowisko, grupę, do której ktoś a. coś należy albo której dotyczy akcja: a. ludzi: |
| chować kogoś za coś |
| wskazuje kogoś, coś będącego źródłem, początkiem, dawcą czegoś: |
| coś: |
| coś: |
| na coś, kogoś: |
| w coś: |
| po coś: |
| coś: |
| coś, kogoś: |
| I. 'dawać, dare': 1. 'dawać, darować, użyczać, przekazywać na własność (dobrowolnie i bez odpłaty), donare, praestare, tribuere, tradere, offerre': a. rzeczy konkretne: kogoś, coś: |
| A drugdy mu zbiją plece, a wżdy się w niem coś złego miece |
| 'dawać z przeznaczeniem lub w pewnym charakterze, przeznaczać, skazywać na coś, certo quodam consilio seu fine dare, tradere, praebere': |
| coś: |
| 'wietrzyć, przeczuwać coś': |
| na kogoś, coś: |
| o kogoś, coś: |
| za coś: |
| II. w użyciu niesamodzielnym (z dopełnieniem bliższym): A. 'czynić, robić, tworzyć, wykonywać, być sprawcą, facere, agere, aedificare, conformare': AA. czynić coś (czegoś): 1. dopełnieniem rzeczownik: a. dopełnieniem rzeczownik nazywający zasadniczo przedmioty: |
| coś: |
| w czymś coś: |
| 'zechcieć coś uczynić, kierując się łaskawością, życzliwością, dobrocią, aliquid facere dignari': |
| czynić, uczynić z kogoś, z jakiegoś, kogoś, coś |
| wskazuje cechę wyróżniającą, charakteryzującą kogoś a. coś, właściwą komuś a. czemuś: |
| III. Łącząc się z acc. rzeczownika, liczebnika lub zaimka: 1. wskazuje kierunek ruchu a. miejsce, gdzie się coś znajduje: z drugą stroną: a. 'od przeciwnej strony, ex adverso, contra': |
| Coś<m> stał rok na Bawora o dębinę, tych było 80 i trzy 1398 |
| wskazuje kogoś lub coś, dla czyjego dobra podejmowane są działania: |
| 'ze względu na kogoś, coś, propter': po wyrazie rządzonym: |
| wskazuje kogoś lub coś, dla czyjego dobra podejmowane są działania: |
| 'póki się coś pamięta, pamiętając, dum aliquis meminit, memoria alicuis rei est': |
| 'wziąć coś cudzego, zająć, zagrabić, capere, prehendere, occupare rem alienam': |
| jako określenie orzeczenia 'chętnie, z ochotą, z własnej woli coś czyniący, gotów do czegoś, libenter, sua sponte, parato animo (aliquid facere)': |
| coś: |
| 'uczynić, spowodować, wyrządzić (głównie coś złego, np. rany), dare, inferre, infligere (praecipue aliquid malum, e. gr. vulnera)': |
| 'wyznaczyć (komuś) coś do wykonania, munus quoddam alicui imponere': |
| 'czynić, powodować, sprawiać (głównie coś złego), facere, efficere, inferre, infligere': |
| coś: |
| 'wytrzymać, znieść coś przykrego, sustinere, perferre': |
| 'zaczepienie o coś, actus et effectus in aliqua re inhaerescendi': |
| 'sprawić, że coś przestaje się palić, stłumić ogień, też przenośnie, exstinguere, ignem restinguere': |
| 'sprawiać, że coś przestaje się palić, tłumić ogień, tu przenośnie: zaspokajać pragnienie, exstinquere, hoc loco translate: sitim restinguere': |
| 'sprawienie, że coś przestaje płonąć, palić się, actus aliquid exstinguendi': |
| coś: |
| komuś coś: |
| 'obdarzyć, dać komuś coś': |
| prze coś: |
| 'lękliwość czy chorobliwy stan lękowy, może też coś, co budzi lęk, timiditas vel id, quod timorem affert' (?): |
| 'chwila, moment, w którym coś miało miejsce, wypadek, okoliczność, momentum temporis, quo aliquid factum est': |
| 'pozbawić kogoś czegoś, zdobyć na kimś, zabrać, zagarnąć, wziąć w posiadanie, posiąść (legalnie lub nielegalnie), occupare, possidendum capere, (lege vel contra legem)': a. (o dobrach ruchomych, de bonis mobilibus) 'wziąć coś, zabrać bezprawnie, zrabować, ukraść, uprowadzić, vi capere, rapere, abigere': bez dodatkowych określeń w języku polskim': |
| z określeniami nazywającymi to, co zabrano: coś: |
| z określeniami nazywającymi to, co zajęto: coś (czyjeś): |
| z określeniami nazywającymi osobę, której zajęto coś: komuś: |
| 'zacząć coś jeść, nadgryźć, ugryźć, edere incipere, admordere': |
| 'bezprawnie zabierać coś komuś, przywłaszczać sobie, zagarniać, aliquid contra legem occupare': |
| kogoś o coś: |
| o coś: |
| 'dawać na coś za kogoś porękę, zaręczać, zabezpieczać, umacniać zobowiązanie poręką, de aliqua re cavere, pro aliquo spondere, praedem esse, vadimonium facere': a. z dopełnieniem wskazującym osobę, za którą się ręczy: kogoś: |
| coś: |
| na coś: |
| o coś: |
| za coś: |
| 'umieścić coś gdzieś jako podwalinę, tu przenośnie, fundamentum ponere': |
| 'budować (coś) od podstaw, fundamenta alicuius rei ponere': |
| 'posiadać coś nieprzerwanie, bez zmiany właściciela, sine intermissione aliquid habere': |
| 'umawiać się, że ten, kto ma rację, wygrywa coś od strony przeciwnej, pignore statuo certare' (?): |
| 'zrobić czymś obrót zmieniając jego pozycję, obrócić, skręcić coś, torquere, retorquere': |
| 'przez wzniecenie i podtrzymywanie ognia sprawiać, że coś płonie, cremare, urere': |
| Pomniż, coś... śluboweła, gdyś sie diabła otrzekała, złe roboty, złego dzieła, toś wszytko przestępoweła |
| 'uczynić niewidocznym, zasłonić coś, też przenośnie, operire, obtegere, obscurare, etiam translate': |
| 'czynić niewidocznym, zasłaniać coś, też przenośnie, operire, obtegere, obscurare, etiam translate': |
| 'spowodować, że woda coś przykryje (np. pola), zatopić, inundare, demergere': |
| 'spowodowanie, że woda coś przykryje (np. pola), zatopienie, actus inundandi, demergendi': |
| liczyć w coś |
| 'uważać, podawać za coś, putare, ducere': |
| czegoś, coś: |
| coś: |
| 'powodować, że woda coś przykryje (np. pola), zatapiać, inundare, demergere': |
| na coś: |
| na kogoś, coś: |
| 'mieścić się w czymś, obejmować coś, contineri complecti': |
| 'sprawić, aby coś zaczęło być, stworzyć, creare': [ziemię założyć] |
| coś: |
| 'poszukiwać, pytać się o coś, domagać się, requirere': |
| 'danie albo otrzymanie czegoś za coś (tu głównie o majątku nieruchomym), commutatio, permutatio': |
| 'to, co może być dane za coś innego, tu dobra nieruchome, res commutatione danda, hoc loco bona immobilia': |
| 'to co może być dane za coś innego, przedmiot zamiany, tu przenośnie, res commutatione danda, hoc loco translate': |
| coś: |
| coś przeciwko czemuś: |
| 'to co może być dane za coś innego, przedmiot zamiany, tu przenośnie, res commutatione danda, hoc loco translate': |
| 'taki który został otrzymany za coś innego, zamieniony, permutatus': |
| dokument prawny coś utwierdzający albo potwierdzający, litterae iudiciales, quibus aliquid confirmatur, documentum, instrumentum': |
| 'póki się coś pamięta, póki o czymś wiadomo, dum aliquid memoria tenetur, dum aliquid constat': |
| 'zaniedbać kogoś, coś, zaniechać zrobienia czegoś, zlekceważyć, non curare, per neglegentiam non complere, neglegere': |
| 'nie dbać o coś, lekceważyć, neglegere, contemnere': |
| 'brak dbałości o coś, niedbalstwo, neglegentia, incuria': |
| coś: |
| 'rzucając coś przykryć, zarzucić (czymś), zasypać, obruere, obtegere, superiacere': |
| 'umieścić kogoś, coś w pomieszczeniu zamkniętym uniemożliwiając wyjście, ukryć, concludere, includere': |
| wziąć coś na pamięć |
| 'wspominać kogoś, coś, wzmiankować, memoriam alicuius rei repetere, mentionem facere': |
| (i)mieć pamięć czegoś, (i)mieć coś na, w pamięci |
| kogoś, coś: |
| 'rozważyć, przemyśleć coś, considerare, reputare, deliberare': |
| na kogoś, coś: |
| 'siłą coś otworzyć, włamać się, wedrzeć się przemocą, zniszczyć w celu ograbienia, aliquid vi aperire, irrumpere, expilandi causa frangere, delere': |
| przenośnie 'czynić coś niedostępnym, nie pozwalać gdzieś komuś wejść, claudere, aditum prohibere': |
| 'niewłaściwie coś powiedzieć, popełnić błąd, przejęzyczyć się, in certis quibusdam verbis pronuntiandis labi, peccare': |
| 'rozpostrzec coś, objąć zasięgiem czegoś jakąś przestrzeń lub okres czasu, aliquid in aliqua re extendere, porrigere': [rozciągnąć obłok] |
| 'ta, która wywołuje, wzbudza coś, quae aliquid excitat': |
| 'rozważyć, przemyśleć coś, zastanowić się nad czymś, aliquid considerare, reputare, commentari': |
| 'ten, kto daje wielu innym, rozdaje coś, rozdawca, qui dat, distribuit': |
| 'ten, kto daje wielu innym, rozdaje coś, qui dat, distribuit': |
| 'niszczyć coś, depcąc, chodząc po czymś, conculcare': |
| coś: |
| coś na kogoś |
| 'taki, na który coś spadło (w wielkich ilościach), zasypany, obrutus, obtectus': |
| 'powodować, że coś płonie, pali się, tu o paleniu ofiar, incendere, hoc loco de sacrificiis cremandis': |
| spowodować, że coś zacznie płonąć, palić się, podpalić, incendere, inflammare': |
| 'uczynić coś pełnym, opplere, replere': |
| 'dzieląc, rozdawać coś między innych, aliquid aliquibus distribuere': |
| 'dzieląc, rozdać coś między innych, aliquid alicui dividere, distribuere': |
| rozdzielić coś z kimś |
| rozdzielić się (czymś) 'rozdzielić coś między siebie, dividere, distribuere, dispertire inter se': |
| coś: |
| rozdzielić coś z kimś |
| coś miedzy kimś: |
| zapłacenie za coś: |
| z określeniami nazywającymi to, czym się płaci: coś: |
| z określeniami nazywającymi to, za co się płaci: coś: |
| za coś: |
| z określeniami nazwającymi powód płacenia: o coś: |
| z określeniami nazywającymi to, za co się płaci: coś: |
| zapłata czegoś, za coś: |
| przenośnie 'odwdzięczenie się, nagroda (za coś), compensatio, remuneratio, merces (pro aliqua re danda): |
| 'coś dziurawego łatać, tu przenośnie: uzupełniać, rem perforatam resarcire, hoc loco translate: supplere': |
| 'ten, który płaci (za coś), tu: wynagradza, qui aliquid solvit, hoc loco: satisfacit': |
| coś: |
| 'dać na coś za kogoś porękę, fideiubere, cautionem pro aliquo praestare': |
| 'zajmować kogoś lub coś urzędowo na zabezpieczenie pretensji, też domagać się urzędowego zajęcia na zabezpieczenie swoich pretensji, pignus iure capere vel capiendum postulare': |
| za coś: |
| wziąć coś na rękojemstwo |
| wziąć coś za rękojemstwo |
| komuś się lubi w czymś 'coś się komuś podoba, aliquid alicui placet': |
| o coś: |
| 'odstąpić coś komuś na własność za pieniądze, sprzedać, vendere, venum dare': |
| 'przyrzec, obiecać coś uroczyście, pod przysięgą, iurare, iure iurando dato promittere': |
| 'poznawać coś, odróżniać, aliquid cognoscere, discernere': |
| na kogoś, coś: |
| o coś: |
| prze coś: |
| czegoś, coś: |
| (kogoś) o coś: |
| 'któremu coś udowodniono, qui certae culusdam conditionis esse probatus est': |
| 1. wziąć na siebie prawną odpowiedzialność za kogoś a. za coś, dać gwarancję, zapewnienie, porękę, fideiubere, se vadem pro aliquo (aliqua re) dare, cavere, spondere': a. z określeniami nazywającymi osobę, za którą ktoś bierze odpowiedzialność: kogoś: |
| O ktore dziesięć kop na mi Maciej żałował, ty[s] ja jemu zapłacił, coś ty Mrosławowi zaręczył (war. ib.: za mię Mrosławowi ręczył) 1422 |
| z określeniami nazywającymi przedmiot poręczenia: coś: |
| 'kładąc się na coś, in aliqua re recumbendo': |
| 'zasługiwać na nagrodę bardziej niż coś innego, praemium maius promereri': |
| 1. 'stać się wartym czegoś, uczynić coś, co pociąga jakieś następstwa, mereri, promereri': a. korzystne: |
| o coś: |
| 1. 'spotkać kogoś, coś w jakimś miejscu a. sytuacji (zwłaszcza prawnej), znaleźć, aliquem invenire, nancisci, alicui occurrere': a. o człowieku, de homine: |
| kogoś, coś (komuś): |
| coś w czymś komuś: |
| coś (komuś): |
| coś w czymś (komuś): |
| 'sypiąc (ziemię) przykryć coś, zagrzebać, aliquid terra obruere': |
| coś: |
| 'śpiewając wykonać jakąś melodię, odśpiewać coś, canere, cantare': |
| 'zrobić (czymś) obrót zamieniając (jego) pozycję, obrócić, skręcić (coś), torquere, retorquere': |
| 'rozciągając coś, kłaść, rozpościerać, rozciągać, extendere, porrigere': [o sieciach rybackich] |
| 'rozważać coś, rozmyślać o czymś, de aliqua re cogitare, considerare': |
| coś: |
| Krew święta z twego boku.., coś raczył rozlać świebodnie za nas grzeszne, oczyści nasze sąmnienie |
| (o ustach, de ore) 'zmusić kogoś, coś do milczenia, alicui os obturare, aliquem obticescere facere': |
| 'przez zginanie coś na kawałki podzielić, diffringere': [o chlebie] |
| 'przez zginanie rozdzielić coś na kawałki, złamać, diffringere': |
| 'uderzając, rozbić, rozdzielić na części coś twardego, diffindere': |
| 'coś co szpeci, skaza, macula, nota': |
| zawadzić komuś (coś, ku czemuś, w czymś) przeszkodzić komuś w jakiejś czynności, najczęściej w podjęciu działań prawnych, obstare, impedire praecipue aliquem iure agentem': |
| 'zaczepić o coś, potknąć się, pede labi': |
| 'zagrodzić coś, zamknąć, praecludere, intercludere': |
| 'umocować, zaczepić, przytwierdzić coś a. kogoś, tak aby wisiało, suspendere, pendere': |
| na coś: |
| 'ten, co powiększa, poszerza coś, twórca, qui aliquid auget, dilatat, auctor': |
| 'uczynić coś mocniejszym, liczniejszym, pomnożyć, powiększyć, aliquid firmius reddere, multiplicare, augere': |
| 'namoczyć, nasycić płynem, przez zanurzenie w wodzie (lub innym płynie) uczynić coś miękkim, też rozpuścić, roztopić, aliquid mergere, madefacere, mollire, etiam diluere, liquefacere': |
| 'przez zanurzenie w wodzie (lub innym płynie) uczynić coś mokrym, pokryć powierzchnię czegoś wodą (lub innym płynem), zwilżyć, aliquid mergere, madefacere': |
| 'umocowywać, zaczepiać, przytwierdzać coś tak, aby wisiało, suspendere, pendere': |
| 'ten, co powiększa, poszerza coś, twórca, qui aliquid auget, dilatat, auctor': |
| 'zastanawiać się nad czymś, rozważać coś, roztrząsać, de aliqua re cogitare, deliberare, meditari': |
| 'usilnie się o coś starać, do czegoś dążyć, contendere': |
| zawieść się kimś, czymś 'powołać się przed sądem na kogoś, coś jako na dowód swojej racji, niewinności, swojego prawa, testimonio alicuius (rei) uti': |
| 'zanieść w różne strony, tu przenośnie: rozpowszechnić coś, rozgłosić, rozpowiedzieć, differre, hoc loco translate: divulgare, enuntiare': [roznieść imię Dawidowo] |
| przenośnie: 'rozgłosić coś, rozpowiedzieć, divulgare, enuntiare': |
| 'okręcić, coś czymś dookoła otulić, owinąć, circumvolvere, obvolvere': |
| przed kogoś, coś: |
| 'rozważyć w myśli, wspomnieć coś, de aliqua re cogitare, alicuius rei recordari': |
| coś: |
| na kogoś, coś: |
| zawodzić się 'powołać się przed sądem na kogoś, coś jako na dowód swojej racji, niewinności, swojego prawa, testimonio alicuius (rei) uti': |
| 'rozważać, wspominać coś, de aliqua re cogitare, aliquid recordari': |
| 'powiedzieć coś podniesionym głosem, wykrzyknąć, clamare, exclamare': |
| 'coś skręconego, zwiniętego, sznur, wstążka, vitta, funis': |
| 'umieścić kogoś, coś w pomieszczeniu zamkniętym uniemożliwiając wejście, concludere, includere': |
| rozpominać się na kogoś, coś: |
| 'wspomnieć coś, przypomnieć sobie, alicuius rei recordari, reminisci': |
| rozpomionąć się: na kogoś, coś: |
| 'pozwać, wezwać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytoczyć komuś o coś proces, citare, aliquem in iudicium vocare, accusatore rogante': |
| o coś: |
| 'podpalić, wzniecić pożar, spalić coś, incendere, incendium suscitare': |
| 'sprawiać, że coś płonie, pali się, palić, zapalać (obiaty, kadzidło, latarnie), accendere, incendere': |
| 'odbierać coś komuś, pozbawiać kogoś czegoś, aliquem aliqua re privare, fraudare': |
| 'odebrać coś komuś, pozbawić kogoś czegoś, aliquem aliqua re privare, exspoliare, orbare, aliquid alicui adimere, detrahere': |
| prze(z) kogoś, coś: |
| 'uderzeniami strącić coś, percutiendo excutere': |
| miedzy coś: |
| na coś: |
| nad coś: |
| prze coś; |
| przed coś: |
| przez coś: |
| w coś: |
| za coś: |
| iść na kogoś, coś |
| iść do kogoś o coś |
| gen. od kogoś w coś: |
| gen. z czegoś w coś: |
| acc. mimo coś: |
| na coś: |
| po kogoś, coś: |
| w coś: |
| 'oskarżono kogoś, zarzucono coś komuś, aliquis accusatus est, aliquid alicui obiectum est': |
| 'coś, co ma kształt łuku, wygięcie, krzywizna, linia wężykowata (w herbie przyjmująca kształt litery W), linea flexuosa vel sinuosa (in insignibus quibusdam in W litterae formam curvata)': |
| 'coś, co ma kształt łuku, wygięcie, krzywizna, linia wężykowata (w herbie przyjmująca kształt litery W), linea flexuosa vel sinuosa (in insignibus quibusdam in W litterae formam curvata)': |
| 'uczynić, sprawić coś, aliquid facere': |
| przenośnie 'mieć chętkę na coś, aliquid cupere': |
| 'coś, co ma kształt łuku, wygięcie, krzywizna, linia wężykowata (w herbie przyjmująca kształt litery W), linea flexuosa vel sinuosa (in insignibus quibusdam in W litterae formam curvata)': |
| 'coś, co ma kształt łuku, wygięcie, krzywizna, linia wężykowata (w herbie przyjmująca kształt litery W), linea flexuosa vel sinuosa (in insignibus quibusdam in W litterae formam curvata)': |
| 'coś, co ma kształt łuku, wygięcie, krzywizna, linia wężykowata (w herbie przyjmująca kształt litery W), linea flexuosa vel sinuosa (in insignibus quibusdam in W litterae formam curvata)': |
| 'dawać coś do zrozumienia w formie przypowieści, rem per translationem explicare': |
| 'ominąć coś, uniknąć czegoś, evitare, devitare': |
| 'na mocy wyroku sądowego stracić coś, sententia iudicum aliquid concedere': |
| 'troszczyć się, zabiegać o coś, curare aliquid, alicui rei operam dare': |
| dostać się w coś, do kogoś, czegoś [do krolewstwa niebieskiego] |
| 'dostąpić czegoś, dojść do czegoś, uzyskać coś, osiągnąć, impetrare, assequi': |
| coś: |
| 'domagać się, zwłaszcza sądownie, występować z roszczeniami, skarżyć, vindicare aliquid, in ius vocare, accusare': coś: |
| 'osiągnąć coś, otrzymać, consequi, adipisci, sortiri': |
| oznacza przyszły okres, na który coś jest przeznaczone (tu do wzrostu, przetrwania): |
| nadawanie się, przeznaczenie czegoś na coś: |
| 'spowodować, że coś się stanie, efficere, facere': |
| 9. nazywa kogoś a. coś, ze względu na kogo a. na co dzieje się jakaś akcja: a. ze stanowiska nieprzyjaznego po czasownikach typu: żałować, skarżyć, żądać prawa oraz uderzyć, rzucić się, strzelić: |
| wskazuje osobę, od której się coś uzyskuje, otrzymuje, żąda, spodziewa 'od, ab aliquo': |
| 'dojść do czegoś, osiągnąć coś, uzyskać, posiąść, aliquid sibi acquirere, comparare, aliqua re potiri': [nabyć Ducha Świętego] |
| 'zdzierać coś z kogoś, detrahere aliquid ex aliquo': |
| 'ściągnąć coś z siebie, exuere, deponere de se': |
| 'zewlec, zedrzeć coś z kogoś, detrahere, vi auferre': |
| 'ściągnąć kogoś, coś z czegoś, aliquid vel aliquem ex aliqua re deponere, detrahere': |
| 'ten co sobie coś przywłaszcza, złodziej, defraudator, fur, praedo': |
| 'rzemieślnik, który lepi coś z gliny, garncarz, figulus, fictor, qui ollas fictiles vel fornaces conficit': |
| 'uczynić, sporządzić coś, facere, efficere': |
| 'odrywać zewnętrzną warstwę, obdzierać coś z czegoś, detrahere, excoriare': |
| na coś: |
| w coś: |
| 'kierować oczy na kogoś, coś, spoglądać, widzieć, oculos in aliquem, aliquid convertere, spectare, videre': |
| 'kierować oczy na kogoś, coś, spoglądać, widzieć, zobaczyć, oculos in aliquem, aliquid convertere, spectare, videre': |
| coś: |
| na kogoś, coś: |
| w coś: |
| 'oczekiwać czegoś, czekać na coś, aliquem, aliquid exspectare': |
| 1. 'godzien czegoś, zasługujący na coś, winien czegoś, dignus aliqua re, alicuius rei reus, qui aliquid meretur, quem aliquid decet': a. czegoś: |
| 'zginać coś na kształt łuku, incurvare': |
| 'pytać o coś, aliquid rogare': |
| 'zważać na coś, brać pod uwagę, aliquid respicere': |
| kogoś, czegoś, na kogoś, coś: |
| I. z instr. rzeczownika lub zaimka 1. określa miejsce (przedmiot) a. powyżej którego coś się znajduje albo dzieje: |
| w pobliżu (zwykle też powyżej) którego coś się znajduje lub dzieje: |
| określa moment czasowy, przed którym bezpośrednio coś się dzieje: |
| II. z acc. rzeczownika albo zaimka 1. określa miejsce powyżej którego coś się umieszcza, kieruje 'super aliqua re': |
| w coś: |
| na coś: |
| w coś: |
| coś: |
| przez coś: |
| przenośnie: [zepchać strachem coś] |
| 'spowodować, że ktoś, coś spadnie, strącić, też popchnąć, praecipitare, deicere': |
| na kogoś, coś: |
| coś: |
| dotknąć w coś |
| 'koszt, nakład, wydatek na coś, sumptus, impensa': |
| 'upaść, spaść na coś, incidere, in aliquid cadere': |
| 'bardzo ufać w coś, pokładać w czymś całą ufność, nimis sperare': |
| Ach, miłość, coś mi uczyniła, eżeś mie tak oślepiła, eżeśm sie je na miłość podał, jakobych nikogo na świecie znał 1408 |
| 'zgoda na coś, wspólnota, porozumienie, conventio, conventus, pactum': |
| 'zawierający coś w wielkiej obfitości, mieszczący wiele czegoś, pokryty czymś, qui aliqua re abundat, qui multa continet, aliqua re sparsus': |
| prawo na coś: |
| 'mieć takie samo zdanie, mieć podobne poglądy na coś, eadem sententia esse, congruere de aliqua re': |
| kogoś, coś: |
| 'przekonanie, że się to stanie, czego oczekujemy, czego się spodziewamy (zwykle coś pożądanego), ufność, zaufanie, spes, fiducia, confidentia': |
| 'sprawić, że coś przestaje się palić, stłumić ogień, exstinguere, ignem restinguere': |
| 'sprawienie, że coś przestaje się palić, actus aliquid exstinguendi': |
| 'ulec przedawnieniu, stracić coś, prawo do czegoś na skutek przedawnienia, praescribi, praescriptione irritum fieri': |
| kogoś na coś: |
| coś, czegoś: |
| (czegoś) na kogoś, na coś: |
| (na kogoś) o coś: |
| zgodzić się 'przystać na coś, wyrazić zgodę, też umówić się, dojść do porozumienia, consentire, assentiri, approbare': |
| na coś: |
| na coś: |
| w coś: |
| 'coś wywołującego strach, tu zdrada, podstęp, horrendum, hoc loco dolus, fraus': |
| z określeniami nazywającymi kogoś, coś, przeciw komu, czemu popełniono grzech, komuś: |
| 'zabierający coś siłą, łupieżca, zdzierca, exactor, raptor, qui vim infert, diripiens': |
| 'oddać komuś swoją własność na czasowe użytkowanie, oddać coś w najem, w dzierżawę, wydzierżawić, aliqui alicui locare': |
| 'wydatki, koszty, zapłata za coś, środki potrzebne do wykonania czegoś, sumptus, impensa': |
| 'zabierać coś siłą, porywać, rapere': |
| 'sprawić, że coś staje się widoczne, pokazać, revelare, detegere': |
| Bo są już widziały oczy moje zbawienie twoje, coś ty nagotował przed obliczem wszego luda, świeca na zjawienie (MW 144a: na wzjawienie, EwZam 295: ku objawieniu) pogaństwa (lumen ad revelationem gentium Luc 2, 32) |
| 'nałożyć na coś dużo czegoś, alicui rei multum imponere, aliquid multis rebus gravare': |
| 'pochylić coś aż do upadku, inclinare aliquid ut cadat': |
| 'coś podawanego za bezwartościowe moralnie, np. wesoła zabawa, widowiska, rozpusta, quod malum, pravum esse putatur, e. g. ludus, spectaculum, vanitas': |
| o coś: |
| na coś: |
| coś (czegoś): |
| 'pozyskać kogoś, coś, uzyskać, wyjednać, parare, ordinare, impetrare': |
| 'troszczyć się, dbać, zabiegać o coś, aliquid curare': |
| 'zatroszczyć się, zadbać o coś, procurare, providere': |
| 'lać na coś, polewać płynem, fundere, irrigare': |
| 'odkrycie, odszukanie, natrafienie na coś, inventio, actus reperiendi': |
| 'prośba (skierowana do kogoś), ubieganie się o coś, preces, rogatio': |
| 'znajdować, natrafić na coś, invenire': |
| 'coś co łączy, wiąże ze sobą ludzi, więzy, związki vinculum, ligamen': |
| 'sklejać coś, conglutinare, compingere': [w cytacie biblijnym: sklejać skorupy] |
| 'skleić coś, conglutinare, compingere': |
| 'uformować, ulepić coś, fingere, formare': |
| 'coś uformowanego, ulepionego, figmentum, res ficta, fictilis': |
| 'przeznaczyć na coś, wydać, użyć do czegoś, impensam, sumptum facere in aliquid': |
| 'myśląc postanowić coś, zdecydować się po namyśle, deliberare, consilium capere': |
| 'czynić coś pełnym, wypełniać czymś, implere, complere aliquid aliqua re': |
| 'uczynić coś pełnym, wypełnić czymś, complere, implere aliquid aliqua re': |
| 'ten, co wykonuje napisy (np. napisy magiczne), pisze coś, scriptor': |
| 'napluć, splunąć na coś, conspuere, exspuere': |
| o coś: |
| 'wobec czegoś, w przeciwstawieniu do czegoś, przeciwnie, odwrotnie niż coś, erga, contra aliquid': |
| 'ze względu na coś, stosownie do czegoś, secundum, ad aliquid': |
| stosunki czasowe, tj. okres, w którym się coś odbywa lub trwa 'w czasie, w ciągu, dum, cum': |
| powoływanie się na kogoś, coś, najczęściej na Boga (przy proszeniu, przysięganiu, dawaniu, wypełnianiu czegoś): |
| 'ze względu na coś, stosownie do czegoś, secundum, ad aliquid': |
| z inf. 'zacząć (świadomie) jakąś czynność, coepisse, incipere': [jąć coś czynić] |
| 'uderzyć się o coś, potknąć się, impingere, allidi': |
| 'ten kto coś obmyśla, układa, twórca, autor, qui aliquid componit, auctor': |
| 'przygana, zarzut, potępienie, oskarżenie o coś, zakwestionowanie czegoś, crimen, accusatio, exprobratio': a. ogólnie: |
| 'przejść, przedostać się przez coś, aliquid transire, penetrare': |
| nasadzić się 'postarać się, dołożyć starań, oddać się czemuś, poświęcić się za coś, aliquid curare, se impendere': |
| 'przenikać przez coś na wskroś, przedziurawiać, aliquid penetrare, transfigere': [przebijać niebiosa] |
| przenośnie 'przezierać przez coś, być widocznym, translucere': |
| 'omawiać coś, naradzać się nad czymś, tractare, consultare, deliberare': |
| 'oczernić, oskarżyć czy też podejść kogoś, podstępem coś uzyskać, aliquem, calumniari vel decipere, aliquid dolo assequi': |
| nastać na coś |
| 'przekraczać przez coś, przeprawiać się, aliquid transire': |
| 'wysunąć, zwrócić coś w jakimś kierunku, podstawić, admovere, supponere': |
| 'narzucać do wnętrza czegoś, napełnić coś, aliquid alicui rei inicere, aliquid implere': |
| 'materiał, z którego coś zostało zrobione, materia ex qua aliquid factum est': |
| 'w przeciwstawieniu do czegoś, przeciwnie, odwrotnie niż coś, wbrew czemuś, contra, e contrario': |
| 'nie zgadzać się na coś, opierać się komuś, być wrogo usposobionym, dissentire, resistere, animo inimico esse': |
| 'kobieta niezgadzająca się na coś, mulier, quae alicui rei resistit': |
| kogoś, czegoś, kogoś, coś: |
| kogoś, czegoś, kogoś, coś: |
| czegoś, coś: |
| kogoś, coś: |
| 'pozbawić kogoś czegoś, zabrać komuś coś siłą, aliquem aliqua re privare, orbare': |
| za złe mieć, mieć (coś) za złe |
| 'napełnić, napchać, naładować coś do pełna, explere, farcire': |
| 'sprzeciwiający się, niezgadzający się na coś, buntownik, qui resistit, dissentit, seditionem movet': |
| 'w zamian za coś, pro aliqua re': |
| 'w przeciwstawieniu do czegoś, przeciwnie niż coś, contra, aliter': |
| 'namówić, podszepnąć coś, doradzić, suadere, persuadere, suggerere': |
| coś: |
| coś: |
| 2. określa czas: a. wskazuje moment czasowy, zdarzenie, względem którego coś się dzieje wcześniej 'ante': |
| wskazuje miarę czasu, o którą coś się dzieje wcześniej: |
| 'przybywać na coś celem wzięcia udziału, venire et interesse alicui rei': |
| wskazuje to, z czym coś porównujemy 'niż, niżeli, quam': |
| II. z acc. rzeczownika lub zaimka 1. wskazuje osobę lub przedmiot, w pobliżu którego od jego ważniejszej strony coś się umieszcza, kieruje: |
| 'odstąpić coś za pieniądze, sprzedać, aliquid vendere': |
| kogoś, coś: |
| w coś: |
| 'dać w zamian za coś, aliquid pro aliqua re dare': [śmierć przedawać = o zbawieniu przez śmierć] |
| 'przywrócić do poprzedniego stanu, uczynić takim, jakim ktoś (coś) był (było) poprzednio, odnowić, restituere, recuperare': |
| coś: |
| 'uczynić coś długim, dłuższym, wydłużyć, aliquid longum, longius facere': |
| nazwać kogoś (coś) kimś (czymś): |
| 'dawniejszy, wyżej wymieniony, w czasie poprzedzający coś, superior, vetus, antiquus, priscus, supra nominatus': |
| 'miejsce, część płaszczyzny lub przestrzeni, gdzie się coś dzieje, locus': |
| 'pozostawić możliwość, uczynić coś możliwym, potestatem alicuius rei faciendae dare': |
| 'miejsce, część płaszczyzny lub przestrzeni celowo wydzielona a. na coś przeznaczona, locus certus ad aliquid faciendum constitutus': |
| 'wymieniać na coś innego, np. na drobne pieniądze, rozmieniać, permutare (pecuniam)': |
| 'myśleć o czymś, mieć coś na myśli, chcieć czegoś, cogitare, intelligere, animum ad aliquid intendere': |
| 'zyskać coś na mocy wyroku sądowego, sententia iudicum aliquid obtinere': |
| 'stracić coś w grze, przegrać, ludum perdere, aliquid ludo perdere': |
| coś (czegoś): |
| 'coś': |
| jeździć na coś |
| coś: |
| 'spowodować, że coś staje się inne niż przedtem, odmienić, przemienić, commutare, mutare': [o wyglądzie twarzy] |
| 'zaniedbywać coś, neglegere, non curare': |
| 'rzucając pokryć coś czymś, narzucić, nasypać, conicere, inicere': |
| przejć coś prawem |
| kogoś, coś: [przekląć Boga] |
| 'przesuwać coś w czasie, odkładać na później, aliquid differre, procrastinare': |
| 'kłaść, stawiać ponad coś (kogoś), cenić więcej, woleć, aliquem alicui rei anteponere': |
| w zwrotach mieć kogoś, coś, nie mieć nic k komuś, czemuś: |
| 'dodawać, dokładać coś do czegoś, aliquid alicui rei addere, adicere': |
| 'dowieść coś komuś (przed sądem), pokonać sądownie, prawnie, wygrać sprawę, aliquid alicui demonstrare, probare (in iudicio), vincere in iudicio, obtinere causam': |
| 'kopiąc, przebić coś (tu wał ziemny otaczający sadzawkę lub stanowiący groblę, też naturalny brzeg rzeki), fodiendo perforare aliquid (hoc loco vallum stagnum cingens aut aquae fluminis oppositum, vel etiam naturalem ripam fluminis)': |
| nie ktoś, coś: |
| coś: |
| na coś: |
| 'przejść, przedostać się przez coś, aliquid transire': |
| 'nie zajmować się czymś, nie troskać się o coś, nolle curare': |
| 'trwać w czym, robić coś bez przerwy, perseverare, permanere': |
| 'przestać coś czynić, przestać wypełniać, zaniechać, zaniedbać, aliquid linquere, facere cessare': |
| 'coś na części rozdzielić bez użycia ostrych narzędzi, rozerwać, aliquid divellere, discerpere, dirumpere': |
| 'zrobić coś wcześniej, aliquid prius facere': |
| 'zrobić coś bez skrupułów, nie zwracając na nic uwagi, aliquid sine ulla dubitatione facere': |
| 'wymieniać na coś innego, aliquid aliqua re commutare': |
| 'przypisywać coś komuś, uważać kogoś za sprawcę czegoś, aliquid alicui adiudicare, aliquem alicuius rei auctorem putare': |
| 'rościć sobie prawo do czegoś, przywłaszczać coś sobie, aliquid sibi arrogare, suum facere': |
| 'niewłaściwie coś powiedzieć, popełnić błąd w mowie, przejęzyczyć się, in certis quibusdam verbis pronuntiandis labi, peccare': |
| 'troszczyć się, dbać, starać się o coś, curare, providere': |
| 1. 'mieć znajomość kogoś a. czegoś, mieć wiedzę o kimś a. o czymś, wiedzieć jaki ktoś a. jakie coś jest, scire, nosse, non ignorare': a. absolute i bez kontekstu polskiego: |
| z określeniami wskazującymi przedmiot znajomości, wiedzy: kogoś, coś: |
| 'przypisać coś komuś, aliquid alicui adiudicare': |
| 'wymiana na coś innego, zamiana, actus aliquid aliqua re commutandi': |
| 'brak cierpliwości, wytrzymałości na coś, impatientia, animus morae impatiens': |
| 'uznawać coś za jedynie słuszne, prawdziwe, aliquid iustum et verum agnoscere, comprobare': |
| 2. 'coś, cokolwiek, aliquid, quodcumque, quodlibet': a. w związku z czasownikiem: |
| 'nie zabrać głosu, zbyć coś milczeniem, aliquid silentio praeterire': |
| 'coś dziwnego, niezwykłego, niezwykłe zjawisko, cud, res insolita, miraculum': |
| 'brak zgody na coś, uniemożliwienie, actus non assentiendi': |
| 'wypowiedzieć, wymówić, wyrzec coś, aliquid eloqui': |
| 'kupować coś, co nie jest na sprzedaż (np. urząd, godność), emere, quod venale non est (e. g. aliquem honorem)': |
| z rzeczownikami w acc. po czasownikach oznaczających ruch 'pomiędzy kogoś, pomiędzy coś, in, inter (aliquid, aliquos)': |
| 'zastanawiać się, rozmyślać nad czymś, rozważać coś, de aliqua re cogitare, deliberare': |
| 'dla pokazania, ukazania, podkreślenia, aby coś wyrazić, okazać, ad aliquid designandum, indicandum': |
| 'znak, który upamiętnia coś, pamiątka, insigne, indicium, testimonium': |
| 'coś dziwnego, niezwykłego, też niezwykłe zjawisko, cud, res insolita, etiam mirabilis, prodigium, miraculum': |
| kogoś, czegoś a. kogoś, coś: |
| coś: |
| kogoś o coś: |
| od kogoś coś: |
| u kogoś coś: |
| coś: |
| od kogoś czegoś a. coś: |
| 'kupić coś, co nie jest na sprzedaż (np. urząd, godność), emere, quod venale non est (e. g. aliquem honorem)': |
| 'odkładać coś na potem, differre': |
| 'uniemożliwienie, udaremnienie czegoś, odmówienie zgody na coś, actus aliquem ad aliquid faciendum non admittendi': |
| 'niegodny, niewart czegoś, nie zasługujący na coś, też niewspółmierny do czegoś, indignus, non dignus, male meritus, item impar, alicui rei': |
| 'zmiękczać, czynić coś miękkim, też wilgotnym, przenośnie: wzruszać, poruszać (kogoś, czyjeś serce), humectare, mollire (etiam translate: cor alicuius)': |
| na coś: |
| w coś: |
| 'wpaść, zagłębić się w coś, in aliquid incidere': |
| 'ukazać coś, przedstawić, insinuare, ostendere, indicare': |
| 'kierować oczy na kogoś, coś, patrzeć, wyrażając jakieś uczucia, intencje, aspicere, intueri mentem suam enuntiando': |
| 'ukazywać coś, przedstawiać, ostendere, indicare': |
| 'kierować oczy na kogoś, coś, patrzeć, wyrażając jakieś uczucia, intencje, aspicere, intueri, mentem suam enuntiando': |
| 'sprawić, że ktoś, coś znajdzie się w przykrym, trudnym położeniu, udręczyć, umęczyć, zgnębić, affligere, vexare, opprimere': |
| milczeć coś, czegoś: |
| milczeć o coś: |
| 'przyjmować coś na siebie, doświadczyć czegoś, podejmować się czegoś, perferre, suscipere': |
| 'płynąc, minąć coś, praeternatare aliquid': |
| 'nie zasługujący na coś, niewart czegoś, bezwartościowy, non dignus, indignus, irritus': |
| 'niegodny czegoś, nie zasługujący na coś, indignus, non dignus aliqua re': |
| 'zgłosić coś w sądzie, urzędzie itp., złożyć oświadczenie, ad iudices, magistratum venire, indicium facere': |
| 'zakazać upominania się o coś, pozbawić prawa wnoszenia skargi do sądu (w danej sprawie), alicui interdicere ius suum vindicare, adversarium in ius vocare': |
| 'stracić prawo upominania się o coś, amittere potestatem ius suum vindicandi': |
| 'przeprowadzić lub przewieźć coś przez jakąś przeszkodę, aliquid transportare, traducere (mare, flumen, sim.)': |
| 'opuścić kogoś, coś, derelinquere, deserere (aliquem, aliquid)': |
| 'przestać coś czynić, zaniechać, desistere, cessare ab aliqua re': |
| (komuś jedynie coś) zostało |
| 'opuścić kogoś, coś, derelinquere, deserere (aliquem, aliquid)': |
| 'pozostawiać coś komuś, aliquid alicui relinquere, cedere': |
| 'opuścić kogoś, coś, odejść od kogoś, czegoś, derelinquere, deserere (aliquem, aliquid)': |
| 'zastrzec coś, wyłączyć z umowy, excipere, excludere': |
| 'ściągnąć coś z czegoś, detrahere, eximere': |
| 'wyciągnąć coś skądś, extrahere, expromere': |
| 'sięgać poza coś, poza ustalone granice, extra fines constitutos egredi': |
| 'sięgnąć poza coś, przewyższyć, modum aliquem excedere': |
| 'skokiem nad czymś przelecieć, przesadzić coś, skacząc, aliquid transilire, saltu superare, celeriter percurrere': |
| coś: |
| 'sprawić, spowodować, że ktoś, coś spadnie, strącić, zepchnąć w dół, eicere, deicere, praecipitare': |
| 'gwałtownym ruchem ściągnąć, zdjąć coś z siebie, exuere, vestem detrahere': |
| coś jest komuś nielubo |
| coś: |
| 'przerywać jakąś czynność, nie kontynuować, aliquid intermittere': nie przestajać 'czynić coś w dalszym ciągu, stale, bez przerwy, aliquid porro fecere, non intermittere': |
| 'czynić coś w dalszym ciągu, stale, bez przerwy, aliquid porro facere, non intermittere': |
| 'postępować wbrew czemuś, naruszać coś, dokonywać przestępstwa, przekraczać przepisy, prawo itp., aliquid neglegere, violare, non servare, malum facinus committere, leges, praecepta neglegere': |
| w coś: |
| acc. na kogoś, coś: |
| na coś k komuś: |
| w kogoś, coś: |
| 'utrudniać, uniemożliwiać coś, wyrządzać szkodę, aliquid impedire, prohibere, detrimentum afferre': |
| 'dbać, troszczyć się o coś, curare, observare aliquid': |
| Ach, miłość, coś mi uczyniła, eżeś mie tak oślepiła, eżeśm sie je na miłość podał, jakobych nikogo na świecie znał 1408 |
| 'szybko coś zrobić, chętnie się sprawować według czegoś, aliquid celeriter facere, libenter aliquid sequi, observare': |
| 'zamieniać w coś, czynić jakimś, facere': |
| o coś: |
| prze coś: |
| za coś: |
| o coś: |
| prze coś: |
| w kogoś, coś: |
| 'szyjąc połączyć coś w całość, consuere, sutura coniungere': |
| 'szyjąc naprawiać coś podartego, aliquid laceratum reficere, reparare': |
| 'wiedzieć wcześniej, że coś się stanie, praescire': |
| 'drążąc, coś przebić, zrobić otwór, cavando perforare': |
| 'ułożyć coś tak, aby zwisało, przerzucić, aliquid suspendere': |
| 'przedstawić coś komuś, aliquid alicui proponere': |
| 'przekazać coś komuś, oddać, aliquid alicui tradere, reddere': |
| 'przesunięcie czegoś przez coś, przeciągnięcie przez otwór, aliquid per foramen transmittendi actus': |
| 'przeprowadzać przez coś, zmuszać do przejścia, per aliquid traducere, ad transeundum cogere': |
| 'przeprowadzać przez coś, traducere': |
| 'rzucać, popychać coś, aby padło na ziemię bokiem albo do góry nogami, evertere, subvertere': kozielce przewracać 'fikać kozły, corpus in caput circumagere': |
| wyrażenia wskazujące miejsca, obok których coś się dzieje, miejsca pomijane, de loco 'obok, koło, circa, praeter, prope': |
| wyrażenia nazywające osoby i przedmioty nieobjęte czynnością zdania 'oprócz, wyjąwszy, pomijając coś, praeter, extra, excepto: |
| wyrażenia nazywające fakty, wbrew którym się coś dzieje 'mimo, pomimo, wbrew czemuś, contra, adversum, praeter': |
| 'popchnąć coś, aby padło na ziemię bokiem albo do góry nogami, wywrócić, evertere, pervertere, subvertere': |
| 'prześcigać coś, kogoś w jakimś zakresie, aliquid, aliquem in aliqua re superare': [tu o doświadczaniu emocji pozytywnych] |
| 'prześcignąć coś, kogoś w jakimś zakresie, aliquid, aliquem in aliqua re superare': [tu o Jezusie Chrystusie] |
| I. z acc. rzeczownika lub zaimka wyraża: 1. stosunki przestrzenne: a. określone miejsce, wszerz czy wzdłuż ktorego ktoś, coś przechodzi, przesuwa się lub rozciąga, zwykle przekraczając jego granice 'per, trans': |
| jakąś przegrodę, przeszkodę, zamknięcie czy granicę, z której jednej strony na drugą ktoś, coś przechodzi, przedostaje się, przenika 'trans': |
| z dopełnieniem bliższym: coś: |
| o coś: |
| po coś: |
| 'uniknąć (czegoś), ominąć (coś), evitare (aliquid)': |
| 'zlekceważyć (coś), contemnere': |
| 'zawierający coś w wielkiej obfitości, abundans, copiosus': |
| miejsce, granicę, poza którymi coś się odbywa lub znajduje 'za, poza, extra': |
| 2. stosunki czasowe: a. okres, w którym się coś odbywa lub trwa 'w czasie, w ciągu, tempore (quo aliquid fit)': |
| okres, termin, po którego upływie coś trwa dalej 'ponad, post (aliquod tempus)': |
| powoływanie się na kogoś, coś, najczęściej na Boga (przy proszeniu, przysięganiu, dawaniu, wypełnianiu czegoś): |
| coś, czegoś dziedzictwem dobyć, odzierżeć, osiąść, uchwacić |
| zwać kogoś, coś: |
| 'wzywać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytaczać komuś o coś proces, pozywać, aliquem ad ius vocare': |
| 'spieranie się o coś, spór, sprzeczka, kłótnia, awantura często prowadząca do bijatyki, też bicie się, bójka, discordia, contentio, iurgium, rixa': |
| 'spór, spieranie się o coś, kłótnia, contentio, rixa': |
| 1. 'polecić, rozkazać, nakazać, zarządzić, sprawić, aby się coś stało, mandare, iubere, praecipere, efficere, ut ...': a. absolute |
| miotać się ku czemuś, w coś |
| 1. 'coś posiadanego na własność': a. 'własność ziemska, włość, wieś, jej mieszkańcy, possessio, hereditas, praedium, villa, ager, praedii incolae': |
| (wyłącznie w mianowniku) 'niechętnie, z konieczności, z musu coś czyniący, nieżyczliwy, invitus, qui aliquid non libenter, aegre, averso animo facit': |
| 'zagrodzić coś, zamknąć, praecludere, intercludere': |
| 'coś sprzecznego z prawem, aliquid legibus repugnans': przezprawność uczynić 'znieważyć, bluźnić, contumeliam alicui dicere, maledicere, blasphemare': |
| 'nieskory do czegoś, niechętnie coś czyniący, ociągający się, powolny, piger, segnis, tardus': |
| kogoś, coś: |
| wskazuje osobę, w której obecności coś się dzieje: przy kimś 'w czyjejś obecności jako świadka, aliquo teste (sc. aliquid fit)': |
| wskazuje okoliczność towarzyszącą czemuś, zwiazaną z czymś, wpływającą na coś: |
| wskazuje grożącą za coś karę: przy szyi 'pod karą śmierci, morte proposita': |
| przed coś: |
| w coś: |
| 'wyposażyć w coś, zaopatrzyć, aliqua re ornare, instruere': |
| 'drążąc coś podziurawić, perforare': |
| 'coś co nie istnieje, nicość, pustka, id quod non est, non exsistit, inane, vanum': |
| 'coś przeciwnego normom moralnym, zło, quod bonis moribus repugnat, malum': |
| 'dodatek, coś, co należy do całości, additamentum, quod ad totam rem pertinet': |
| 'przedsięwziąć coś, aliquid suscipere': |
| 'wywołać, sprawić coś, addere, vel etiam aliquid efficere': |
| 'ten, który coś spowodował, sprawca, qui aliquid fecit, effecit': |
| 'mieszać się do czegoś, wdawać się w coś, se in aliquid interponere': |
| 'sprawić, zdołać coś zrobić, efficere': |
| 1. 'stawiać zarzut, kwestionować coś, aliquid alicui crimini, vitio dare, negare (imprimis alicuius auctoritatem, potestatem): a. ogólnie: |
| 'postawić zarzut, zakwestionować coś (zwłaszcza czyjeś uprawnienie), aliquid alicui crimini, vitio dare, negare (imprimis alicuis auctoritatem, potestatem)': a. ogólnie: |
| 'mieć wzgląd, uważać na coś, aliquid respicere, animum ad aliquid advertere': |
| 'doglądający czegoś, uprawiający coś, qui custodit, servat, colit': |
| 'uczynić, żeby coś było na czas i pod ręką, przyrządzić, przysposobić, aliquid apparare, praeparare': |
| 'uważać za kogoś, coś, aliquem pro aliquo habere': |
| o przedmiotach coś podtrzymujących, de rebus tenentibus: |
| 'ten, co pomnaża, powiększa coś, auctor': |
| coś, kogoś: |
| 'zachowywać coś, przestrzegać czegoś, separare, observare, retinere': |
| 'uważać, uznawać za kogoś, za coś, tenere, habere, putare, existimare': |
| 'zachowywać coś w pewnym miejscu lub stanie, tenere in loco, in re': |
| 'zgadzać się na coś, pozwalać, aliquid concedere, pati, sinere': |
| 'wziąć na siebie odpowiedzialność za coś, in se aliquid recipere': |
| na coś: |
| po kogoś, coś: |
| acc. na coś: |
| w coś: |
| ac. na kogoś, coś: |
| w coś: |
| 'wzięcie na siebie odpowiedzialności za coś, actus aliquid in se recipiendi': [tu: o Chrystusie] |
| 'doprowadzić coś do końca, perficere, consummare' (?): |
| na coś: |
| prze coś: |
| acc. na coś: |
| przed coś: |
| przez coś: |
| w coś: |
| acc. na kogoś, coś: |
| w coś: |
| na kogoś, coś: |
| 1. 'polecić, rozkazać, nakazać, zarządzić, sprawić, aby się coś stało, praecipere, iubere, mandare, efficere ut aliquid fiat': a. absolute: |
| 'wzór, coś, co należy (lub czego nie należy) naśladować, wzorowy sposób bycia, postępowania, exemplum, quod est (vel non est) imitandum, ratio vivendi, mores': |
| 'ten kto coś nosi, kto jest wyznaczony do noszenia czegoś, gerulus, gestator': |
| 1. 'trzymając coś na rękach, plecach itp. chodzić z tym, dźwigać, też przenosić z miejsca na miejsce, zanosić dokądś, przynosić, doręczać, dostarczać komuś, ferre, gerere, gestare, portare, item transferre, afferre': a. bez określonego bezpośrednio kierunku i oznaczonego lokalnie celu bądź też wielokrotnie, często, zwykle: |
| 'przypisywać coś komuś, tribuere alicui aliquid': |
| pleść się 'mieszać się do czegoś, wdawać się w coś, se immiscere alicui rei, se in aliquid interponere': |
| 'kładąc się na coś, in aliqua re recumbendo': [obłok... gorę przykrył] |
| 'kładąc się na coś, in aliqua re recumbendo': [obłok ... przykrywający gorę] |
| coś: |
| na kogoś, coś: |
| w kogoś, coś: |
| 'coś obrzydliwego, budzącego odrazę (też w sensie moralnym), spurcitia, sordes': |
| 'za coś': |
| 'popatrzeć, spojrzeć, rzucić okiem na coś, aspicere, animadvertere, respicere': |
| 'zatroszczyć się, zadbać o coś, providere, curare': |
| 'okrążyć, obejść coś lub kogoś dookoła, circumire, in orbem ambire': |
| 'robić wyrzuty, mieć pretensję (do kogoś), obwiniać o coś, przypisywać winę, imputare, castigare, incusare': |
| 'wybrać, przeznaczyć na coś, eligere, destinare': |
| zwolić (się) 'wyrazić zgodę, przystać na coś, też dojść do porozumienia, uzgodnić, consentire, assentiri, approbare': |
| 'poznać coś, nauczyć się czegoś, discere, cognoscere': |
| 'dojść do posiadania czegoś, posiąść coś, uzyskać, acquirere, obtinere, lucrari': |
| 'zgodzić się na coś, dare, concedere, permittere, pati, sinere': |
| 'uderzyć (o coś), zderzyć się, impingi (in aliquid), incidere', przen. 'natknąć się, offendere aliquem, in aliquem (aliquid) incidere': |
| 'osiągnąć coś, zdobyć, pozyskać, lucrari, sibi comparare, obtinere, acquirere': |
| 'uzyskać, nabyć mocą wyroku sądowego, zdobyć coś, dojść czegoś na drodze sądowej, uzyskać przysądzenie roszczenia, aliquid iudicis sententia adire, sibi vindicare': |
| o coś: |
| 'osiągać coś, pozyskiwać, zdobywać, acquirere, consequi, lucrari': |
| 'zdobywać coś, dochodzić czegoś na drodze sądowej, lite atque iudicio repetere': |
| 'odgłos pryskania wody, spadającej na coś gorącego, aquae ferventis vel in res calidissimas fusae sonus' (?): |
| 'mieć warunki do działania, wypływające z korzystnych okoliczności zewnętrznych (czasownik zaprzeczony stwierdza, że coś się nie dzieje a. nie działo i nie będzie dziać), mieć możliwość, habere alicuius rei faciendae facultatem a condicione oblatam (verbum cum negatur significat aliquid non esse factum, minime fieri, neque futurum esse), posse, in potestate sua habere': |
| 'wyraża pewne prawdopodobieństwo wykonania czynności, stwierdza, że coś jest prawdopodobne, możliwe, significat aliquid aliqua ex parte probabiliter fieri: posse': |
| 'mieć czegoś dużo, pod dostatkiem, opływać w coś, odznaczać się zasobnością, abundare, affluere aliqua re, aliquid abunde habere': |
| 'opływający w coś, obfitujący, bogaty, przepełniony czymś, aliqua re abundans, copiosus': |
| obiązać się 'przywiązać się do czegoś, przywyknąć do czegoś, polubić coś, aliquid adamare, alicui rei assuescere': |
| mowić na coś |
| 'za złe uważać, coś złego przypisywać, imputare': |
| mowić k komuś, czemuś, o coś |
| mowić k czemuś, na coś |
| 'kogoś a. coś czymś okręcić, osłonić, owinąć, spowić, circumdare, obvolvere, involvere, velare': |
| 'okręcić coś wokół czegoś, circumplicare, circumligare': |
| 'czynić coś jasnym, zrozumiałym, wyjaśniać, tłumaczyć, explicare, explanare': |
| 'mieć pretensje o coś, wysuwać jakieś zarzuty, indigne, moleste ferre': |
| 'wyrzucać coś sobie, odczuwać skruchę z powodu czegoś (zwykle złego lub pochopnego uczynku), paenitere, paenitentiam pro peccato agere': |
| coś: |
| o coś: |
| o coś w rozprzą: |
| w coś: |
| 'lejąc pokryć coś z wierzchu a. dookoła płynem, polać, perfundere, circumfundere, rigare': [łzami oblać] |
| coś: |
| 'okryć kogoś czymś, ubrać, przyodziać, wdziać, włożyć coś na kogoś, aliquem vestire, amicire, aliquid alicui induere': |
| 'lejąc pokrywać coś z wierzchu a. dookoła płynem, polewać, perfundere, circumfundere, irrigare': |
| 'chcieć zagarnąć, usilnie o coś zabiegać, expetere, vindicare': |
| 'coś ostro zakończonego, kolec, cierń, aculeus, spina': |
| 'wiele części złączyć w całość, zespolić coś z czymś, zjednoczyć, spoić, multa in unum coniungere': |
| 'być zniewolonym do czegoś, mieć obowiązek coś zrobić, debere, cogi, obstringi, teneri, compelli ad aliquid faciendum': |
| wyraża, że coś nieuchronnie, oczywiście następuje, significat necessitatem alicuius rei inevitabilem fiendae (aliquid faciendum est, necesse est, oportet, non potest fieri quin): |
| 'przyznać coś, aliquid assignare': |
| 'przeznaczyć na coś, poddać czemuś, alicui rei destinare, dare': |
| 'uderzyć czymś o coś, rozbić, illidere, frangere aliquid': |
| 'ślubować coś, obiecać, spondere, vovere, polliceri': |
| z inf.: 'dalej coś czynić, porro aliquid facere, non cessare': |
| 'wziąć sobie coś do serca, przejąć się czymś, demittere aliquid in pectus suum, aliqua re commoveri': |
| 'przypisywać coś komuś, aliquid alicui adiudicare, attribuere': |
| 'przypisać coś komuś, aliquid alicui tribuere, assignare': |
| 'godzić na coś, dobierać się do czegoś, aliquid petere, appetere, consectari, affectare': |
| 'myć, czyścić coś przez zanurzanie w wodzie, abluere, lavare': |
| 'myśleć o czymś, mieć coś na względzie, pamiętać, aliquid cogitare, alicuius rei rationem habere': |
| myśleć o czymś, mieć coś na względzie, pamiętać, aliquid cogitare, alicuius rei rationem habere': |
| 'dodać coś do czegoś i pomieszać, aliquid alicui rei addere et permiscere': |
| za coś: |
| 'powiedzieć coś przykrego, ubliżyć, aliquid acerbum, contumeliam dicere': |
| na coś: |
| w coś: |
| 'postawić zarzut, zarzucić coś, użyć czegoś jako przeszkody prawnej, obicere, exceptione sive impedimento iuris, quod vocabatur, uti': |
| 'dopisać, napisać coś obok czegoś, aliquid alicui rei ascribere': |
| 'przyznawać, adiudicare, decernere, attribuere': [uzurpować sobie coś, tu: o Jezusie Chrystusie w kontekście religijnym] |
| 1. a. 2. 'przyznawać, adiudicare, decernere, attribuere': [uzurpować sobie coś] a. (o majątku, pieniądzach) 'włączać do jakiegoś majątku, do uprzednio dokonanego zapisu, bonis quibusdam adiungere, bonis alicui litteris publicis assignatis addere': |
| 'oblepiać, pokrywać coś lepkim materiałem, tu tynkować, linere, oblinere, hoc loco: trullissare': |
| 'źle coś o kimś powiedzieć, rzucić na kogoś oszczerstwo, oczernić kogoś, calumniari, aliquem falso criminari': |
| 'człowiek myślący o czymś, troszczący się o coś, tu: stróż, qui de aliqua re cogitat, hic: tutor': |
| 'przyznać coś komuś, przysądzić, aliquid alicui adiudicare, tribuere, decernere': |
| wskazuje fakt, osobę, która sama albo której sytuacja jest przyczyną czynności lub stanu: 'z powodu, ze względu na kogoś, coś, alicuius (rei) causa, gratia, ratione': |
| 'wymyślić, postarać się o coś, providere, prospicere': |
| 'na nowo coś robić, powtarzać, iterare, repetere': |
| 'wezwać kogoć do sądu na wniosek powoda, wytoczyć komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante': |
| 'wzywać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytaczać komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante': |
| 'czynić skłonnym do czegoś, doprowadzać do czegoś, powodować coś, ad aliquid adducere, impellere, aliquid efficere': |
| 'odwdzięczyć się, wynagrodzić coś komuś, obdarować kogoś, meritum praemium alicui persolvere, remunerari, donare': |
| 'operować czymś, robić coś z czymś, mieć z czymś do czynienia, uti aliqua re': |
| 'zabrać komuś coś, ogołocić z czegoś, okraść, aliquid alicui auferre, aliquem spoliare': |
| 'zezwalać na coś, dopuszczać, nie przeszkadzać, aliquid sinere, pati, non impedire': |
| 'rozbić, uderzyć czymś o coś, discutere, frangere, aliquid aliqua re percutere': [o dzieciach] |
| 'dać za coś poręczenie, zaręczyć, cavere de aliqua re, spondere': |
| coś: |
| coś: |
| w coś: |
| 'brak troski, dbałości o coś, niedbalstwo, też zwlekanie, opieszałość, neglegentia, incuria': |
| 'uderzyć coś, trącić, stuknąć, stłuc, laedere, collidere, frangere': |
| 'zabrać komuś coś, ograbić kogoś, rapere, vi aufere': |
| 'powiedzieć coś obelżywego, znieważyć słowem, contumeliam dicere, verbo laedere': |
| 'uderzyć czymś o coś, rozbić, illidere, frangere aliquid': |
| coś: |
| kogoś, coś: |
| za kogoś, za coś: |
| 'skazać kogoś na coś, aliquem alicuius rei condemnare': |
| 'kogoś a. coś inną stroną wobec czegoś ustawić, inaczej ustawić, nastawić, zmienić czyjeś położenie wobec czegoś, vertere convertere, torquere': |
| 2. 'nadać komuś a. czemuś nowy kierunek ruchu, inaczej kogoś a. coś skierować, convertere, aliquid vel aliquem aliorsum dirigere': a. 'nadać przeciwny kierunek, zawrócić, in contrariam partem dirigere, retro flectere': |
| 1. 'dowieść przysięgą, stwierdzić coś pod przysięgą, iure iurando aliquid probare, iure iurando sancire': a. bez dodatkowych określeń lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: |
| na kogoś, coś: |
| 'poczytywać, wziąć za coś, putare, habere': |
| 'przeznaczyć, zużyć, spożytkować, poświęcić na coś, consumere, collocare in aliqua re, adhibere ad aliquid': |
| 'postawić zarzut, zarzucić, zakwestionować coś, obicere, exprobrare': |
| na coś: |
| o coś: |
| za coś: |
| 'przejść, przemierzyć coś w celu dokładnego obejrzenia, lustrare, examinandi causa peragrare': |
| 1. 'dowodzić przysięgą, stwierdzać coś pod przysięgą, iure iurando aliquid probare, iure iurando sancire': a. bez dodatkowych określeń lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: |
| moc sankcjonująca przysięgę: przez coś: |
| to, czego dotyczy przysięga, treść przysięgi: coś: |
| o coś: |
| za coś: |
| 'spowodować, że coś nadejdzie, nastąpi, efficere, ut aliquid fiat': |
| 'pochwycić, złapać, porwać coś, capere, arripere, apprehendere': |
| 'zdobyć, osiągnąć coś, assequi aliquid, potiri aliqua re': |
| 'pochwycić, złapać, porwać coś, arripere, apprehendere': |
| 'ogłosić coś, podać do wiadomości, powiadomić kogoś o czymś, nuntiare, promulgare': |
| 'kogoś a. coś czymś okręcić, osłonić, owinąć, circumdare, obvolvere, involvere': |
| o coś: |
| 'ten kto w czyimś imieniu podaje coś do publicznej wiadomości, zwłaszcza w sądzie, rzecznik, zastępca strony w sądzie, qui pro aliquo aliquid nuntiat, promulgat, praec. in iudicio, alieni iuris vicarius': |
| 'dobudować, wykonując coś nowego, dołączyć do czegoś, inaedificare, aliquid novi facere et alicui rei adiungere': |
| przed kogoś, coś: |
| 'przymocować, przytwierdzić coś szyciem, suendo affigere aliquid': |
| 'szybciej coś zrobić, doprowadzić prędzej do skutku, aliquid maturare, festinare, ad finem adducere': |
| rozpuszczać się 'rzucać się na coś bez opanowania, in aliquid intemperanter se iacere': |
| Judaszu..., przez całowanie popełniasz mężobojstwo, opuści znamię miru a konaj, coś począł |
| 'starać się, zabiegać o coś, niti, agere': |
| 'coś sobie uświadomić, resipiscere': |
| 'uczynić coś trochę tępym, stępić częściowo, paulum retundere': |
| 'zbliżyć coś do czegoś aż do zetknięcia, przyłożyć, aliquid alicui rei admovere, applicare, apponere': |
| przen. 'uderzyć czymś o coś, rozbić, illidere, frangere aliquid': [o ukaraniu nieprawych] |
| 'roztopić, uczynić coś płynnym, rozmiękczyć, liquefacere, mollire': |
| 'przedostać się przez coś, przeciec, przeniknąć, per aliquid penetrare, permanare, pertinere': |
| 'coś strasznego, przerażającego, potwór, portentum, monstrum': |
| wskazuje osobę (istotę żywą), która jest czegoś źródłem, początkiem, dawcą, dostawcą, przyczyną, od której się coś ma, otrzymuje, czegoś się doznaje 'od, ab, ex': |
| 'umocować, przyczepić, przytwierdzać coś tak, aby wisiało, aliquid suspendere': |
| 'rozpatrywać coś, omawiać, aliquid cognoscere, exponere, explicare': |
| kogoś, coś: |
| acc. na kogoś, coś: |
| przed kogoś, coś: |
| w coś: |
| 'czas, gdy się coś kończy, ostatnia faza, ostatnia chwila, kres czasowy, tempus extremum, finis': |
| 'obdarzyć, hojnie w coś zaopatrzyć, donare, donis afficere': |
| 'obdarować, hojnie w coś zaopatrzyć, donare, donis afficere': |
| 'sprowadzić coś na kogoś, zesłać, aliquid alicui mittere, afferre, in aliquem conferre': |
| 'wioząc coś, dostawić na miejsce, dowieźć, advehere, apportare': |
| 'wiążąc, przymocowywać coś do czegoś, aliquid alicui rei alligare': |
| 'opuścić coś, porzucić, zostawić, deserere, derelinquere': |
| 'opuszczać coś, porzucić, zostawiać, deserere, derelinquere': |
| 'opuścić coś, porzucić, zostawić, deserere, derelinquere': |
| (kogoś) o coś: |
| (kogoś czegoś, o coś) czymś: |
| 'zagarniać coś bezprawnie, usiłować zawładnąć czymś, rościć prawa do cudzej własności, aliquid iniuste occupare, aliqua re potiri conari, alienum sibi vindicare': |
| 'przypisywać coś komuś, uważać kogoś za sprawcę czegoś, aliquem alicuius rei auctorem putare': |
| (kogoś o coś) czymś: |
| 'zagarnąć coś bezprawnie, zawładnąć czymś, iniuste aliquid occupare, aliqua re potiri': |
| 'przypisać coś komuś, uważać kogoś za sprawcę czegoś, aliquem alicuius rei auctorem putare': |
| 'odwlekać, odkładać coś, zwłóczyć z czymś, differre, proferre': |
| 'wyrażenie zgody na coś, pozwolenie, actus concedendi, sinendi': |
| oddać się (ku) czemuś, na coś |
| 'zabierać coś, pozbawiać czegoś, aliquid auferre, aliquem aliqua re privare': |
| kogoś, coś: |
| kogoś, coś od kogoś, czegoś: |
| coś komuś: |
| przyznawać się 'uznawać, potwierdzać coś, godzić się z czymś, aliquid agnoscere, comprobare, sinere, pati, ferre': |
| przyznawać się 'oświadczać, zeznawać coś o sobie, de se aliquid dicere, confiteri': |
| 1. 'poznać coś, doznać czegoś, sentire, sensibus percipere': a. o doznaniach konkretnych: |
| 'wyrażać na coś zgodę, zezwalać, aliquid sinere, pati, concedere': |
| 'wyrazić na coś zgodę, zezwolić, aliquid sinere, pati, concedere': |
| 'zabrać coś komuś siłą, porwać, eripere, auferre, repetere': |
| 'odbierać coś komuś siłą, bronić, aliquid vi auferre, defendere': |
| 'oddalić się od kogoś, czegoś, skądś, opuścić kogoś, coś, wyruszyć dokądś, zmienić miejsce pobytu, abire, cedere, discedere, aliquem, aliquid deserere, proficisci': |
| 'przez śmierć coś opuścić, pozostawić, aliquid morte relinquere, deserere': |
| coś: |
| na coś: |
| 'oddalić, odsunąć kogoś lub coś energicznie, repellere, depellere': |
| 'zezwalający, wyrażający na coś zgodę, qui aliquid concedit, patitur, sinit' (?): |
| 'odłączyć coś od czegoś siłą, szarpnięciem, odciągnąć, abrumpere, avellere': |
| I. z instr. rzeczownika lub zaimka 1. określa miejsce (przedmiot) a. poniżej którego coś się znajduje lub dzieje: |
| w pobliżu (zwykle też poniżej) którego coś się znajduje lub dzieje: |
| pod którego osłoną, otoczeniem coś się znajduje lub dzieje: |
| określa czas: a. czas, lata, kiedy się coś dzieje: |
| określa formę, postać, nazwę, jaką ktoś lub coś przybiera, w jakiej występuje: |
| wskazuje na osobę, instytucję, prawo, siłę, itp., którym ktoś a. coś podlega: |
| 'odebrać, odbić (coś zabranego, skradzionego), recipere, recuperare (furtum, ablatum)': |
| II. z acc. rzeczownika lub zaimka 1. określa miejsce (przedmiot), poniżej którego coś się umieszcza, kieruje: |
| określa przedmiot, przy którym się coś umieszcza: |
| określa czas (moment czasowy), przed którym bezpośrednio coś się dzieje 'w bliskości, tuż przed, paulo ante': |
| dubium: określa czas (okres czasu), po którym bezpośrednio coś się dzieje: |
| 'uszkadzać, łamać, odrywać (pieczęci), czy też otwierać (coś zapieczętowanego), defringere, avellere (sigillum), aperire (aliquid obsignatum)': |
| 'schować na później, zachować, zostawić (coś dla kogoś), servare, conservare (aliquid alicui)': |
| 'odsunąć coś, unieważnić, zrezygnować z czegoś, amovere, auferre, seponere, resignare' (?): |
| 'odwodzić kogoś od jakiegoś zamiaru, odradzać coś, aliquem ab aliquo consilio abducere, revocare': |
| 'niezgadzanie się na coś, sprzeciwianie się, oblocutio, dissensio': |
| 'zamienić, wymienić na coś innego, zastąpić czymś innym, permutare, mutare aliquid aliqua re': |
| 'poddać, podporządkować (kogoś, coś lub siebie komuś), subdere, submittere (aliquem, aliquod vel se ipsum alicui)': |
| 'wymiana na coś innego, odnowienie, commutatio, renovatio': |
| coś puste, pusto (u)czynić |
| 'mierząc coś wydzielać, mierzyć dla oddania równej wartości, oddawać, odpłacać, demetiri, remetiri, recompensare': |
| 'mierząc coś oddzielić, wymierzyć, demetiri, emetiri': |
| 'podać coś do czyjejś wiadomości, oświadczyć, powiedzieć, nuntiare, dicere': |
| Ach, miłość, coś mi uczyniła, eżeś mie tak oślepiła, eżeśm sie je na miłość podał 1408 |
| 'zsyłać, sprowadzać coś na kogoś, aliquid alicui mittere, afferre, in aliquem conferre': |
| z dopełnieniem wskazującym, czego dotyczy myślenie: kogoś, coś: |
| na kogoś, coś: |
| 'znać coś, posiadać wiedzę o czymś, aliquid scire, cognitum habere': |
| puścić (kogoś, coś) darmo, prozn(i)a, (po) prozno |
| 'myśl, poglądy na coś, cogitatio, iudicia de aliqua re prolata': |
| 'zastanawiać się nad czymś, rozpamiętywać coś, aliquid meditari, cogitare, considerare, perpendere, deliberare': |
| o coś: |
| 'wpuścić (coś lub kogoś), pozwolić wejść, wprowadzić, wpędzić, (aliquem, aliquid) immittere, admittere, recipere, compellere': |
| na kogoś, coś: |
| w coś: |
| na coś: |
| w kogoś, coś: |
| 'odwodzić kogoś od jakiegoś zamiaru, odradzić coś, aliquem ab aliquo consilio abducere': |
| coś: |
| na kogoś, coś: |
| o coś: |
| 'szukać czegoś, interesować się czymś, badać coś, dociekać, aliquid quaerere, alicuius rei studiosum esse, in aliquid inquirere, reputare': |
| na kogoś, coś: |
| o coś: |
| 'omówić coś z kimś, umówić się co do czegoś, convenire, condicere, pacisci': |
| 'roznosić coś wiatrem w różne strony, rozpraszać, difflare, dispergere, dissipare: |
| 'przywracać coś do pierwotnego stanu, odświeżać, renovare, restituere, reficere': |
| 'rozłożyć coś, rozciągnąć, extendere, porrigere': |
| o coś: |
| 'przenieść coś na pewną odległość, na pewne miejsce, transferre': |
| pod coś: 'przyjąć zobowiązanie określonej wysokości, rem vel pecuniae summam definitam solvere promittere': |
| 'przenosić coś z jednego miejsca na inne, transferre': otnosić chąziebną rzeczą 'kraść, furari': |
| 'przywrócić coś do pierwotnego stanu, odświeżyć, renovare, reficere, restaurare, restituere': |
| 'wznowić coś, przywrócić czemuś ważność, moc obowiązującą, renovare, reducere, aliquid in pristinam vim, firmitatem, restituere': |
| (uczynić coś) gniewem, gniewy: |
| kogoś przez coś: |
| 'być od czegoś odsuniętym, czegoś pozbawionym, stracić coś, aliquid amittere, aliqua re privari, ab aliqua re desciscere': |
| na kogoś, coś: |
| czegoś, z czegoś: 'o coś, z powodu czegoś, (irasci alicui) quod, (alicui ira movetur) ex aliqua re': |
| 'zrobić zapis, komuś coś pisemnie przyznać, testamento legare, legatum alicui scribere': |
| dać coś na rękojmie |
| na coś: |
| coś: |
| coś komuś: |
| coś k czemuś: |
| coś przeciw czemuś: |
| komuś na coś: |
| na coś: |
| coś: |
| na coś: |
| o coś: |
| czymś o coś: |
| za coś czemś: |
| rozdzielić się z kimś o coś: |
| 'prosić o coś, petere, rogare': |
| 'uprosić, prośbami coś uzyskać, wyprosić, ubłagać łaskę, przebaczenie, exorare, precibus impetrare, veniam obtinere': |
| 'pragnąć czegoś nieuczciwego, pragnąć cudzej własności, przywłaszczać coś sobie, fraude aliquid lucrari': a. w czymś: |
| coś od kogoś: |
| coś u kogoś: |
| coś na kimś: |
| 1. godzić się a. 'być stosownym, przydatnym, nadawać się na coś, do czegoś, utilem esse, aptum vel idoneum esse, valere ad aliquid': |
| na coś: |
| 'przystawać na coś, zgadzać się, obtemperare, obsequi': |
| 'znosić coś, cierpieć, tolerare, pati': |
| 'taki, któremu się przypisuje niewłaściwe postępowanie lub poglądy, posądzony o coś, suspectus, suspiciosus': |
| 'posądzenie kogoś o coś, domysł o czyjejś winie, suspicio, suspectio': |
| 'wziąć, przyjąć coś na siebie, suscipere, recipere': |
| 'podtrzymać coś od dołu lub z boku, dać podporę, sustinere, fulcire: |
| Coś uczynił, przecz cię pomawiają? (Jo 18, 35) |
| Pamiętaj, coś na chrzcie ślubowała, gdyś się diabła otrzekała (SkargaWroc w. 57: otrzekała) |
| 'uderzyć (o coś), zderzyć się, incidere (in aliquid)' (?): |
| coś: |
| o coś: |
| 'odłączyć się od kogoś, opuścić kogoś lub coś, porzucić kogoś, odejść od kogoś, relinquere, deserere aliquem vel aliquid, abscedere, desciscere ab aliquo': |
| 'zrezygnować z pretensji do czegoś, zrzec się czegoś, ustąpić coś komuś, cedere, concedere aliqua re, renuntiare alicui rei': czegoś: |
| 'rezygnować z pretensji do czegoś, zrzekać się czegoś, ustępować coś komuś, cedere, concedere aliqua re, renuntiare alicui rei': czegoś: |
| 'mówić coś przeciwko komuś, słowami się sprzeciwiać, buntować się, fremere, aliquid contra aliquem dicere': |
| 'przez śmierć kogoś a. coś opuścić, pozostawić, aliquem vel aliquid morte relinquere, deserere': |
| 'przewracając odsunąć, odstawić coś ciężkiego, devolvi, volvendo aliquid amovere, removere': |
| 'kogoś, coś przywiązanego (rozwiązawszy węzły, więzy) uwolnić, odłączyć, solvere, dissolvere, resolvere': |
| 2. wyraża stosunki czasowe, wskazując: a. chwilę, moment czasu a. krótki odcinek czasu, w którym się coś dzieje: |
| 'jako coś, kogoś, w charakterze, tytułem, ut aliquid, aliquem, specie, titulo alicuius rei': |
| 'nie zgodzić się na coś, sprzeciwić się czemuś, revocare, reclamare, non convenire': |
| 'wrócić do poprzedniego stanu, robić coś z powrotem, znowu, restituere, resarcire, iterum facere aliquid': |
| 'okryć, ubrać, przyodziać kogoś czymś, w coś, vestire, amicire, induere': |
| stanowi składnik konstrukcji predykatywnej, równoważnej wyrażeniom 'być, uczynić czymś, jakimś, dać itd. jako coś' (po czasownikach być, dać, opuścić, pojć, położyć, przygodzić, przywieść, uczynić, ustawić, wnić, wybrać, wziąć): |
| wskazuje kogoś a. coś, przeciw komu, czemu skierowane jest czyjeś nieprzyjazne działanie 'przeciw, adversum, in, contra': |
| wskazuje coś (a. kogoś) stające się własnością itd. (zazwyczaj po czasownikach oznaczających wejście w posiadanie): |
| wskazuje coś (zwykle majątek), do czego się dołącza, wprowadza inną wartość, zwłaszcza pieniądze (po czasownikach włożyć, wnieść itp.): |
| 23. w sytuacjach prawnosądowych wskazuje: a. instytucję, urząd, jurysdykcję itp., pod które się ktoś a. coś dostaje: |
| wskazuje to, do czego coś przynależy 'u, in': |
| 3. wyraża stosunki czasowe: a. w połączeniu z rzeczownikiem nazywającym zdarzenie lub stan, w którym się coś dzieje a. trwa 'podczas, w czasie, dum, tempore (sc. quo aliquid fit)': |
| 'stracić prawo upominania się o coś, amittere potestatem ius suum vindicandi': |
| 'odwoływać kogoś lub coś od czegoś, wzywać, przywoływać, revocare, vocare, avocare': |
| 'odwoływać coś, unieważniać, revocare, irritum esse iubere': |
| 'przeznaczyć coś ku czyjejś czci, na znak czci, poświęcić komuś, alicui consecrare, dedicare': |
| 'odganiać, odpędzać coś od kogoś, czy też wachlować, abigere aliquid ab aliquo, vel flabello ventilare': |
| 'podstawiać coś jako podporę, supponere, subdere': |
| 'opanować, owładnąć, przeniknąć, objąć swym zasięgiem, rozszerzyć się na coś, occupare, invadere, pertinere ad aliquid': |
| 'ten kto ogląda, widzi, bada coś, qui aliquid spectat, videt': |
| 'widzieć, patrzyć na coś, videre, spectare aliquid', też w znaczeniu dokonanym 'ujrzeć, obejrzeć, zobaczyć, zbadać, vidisse, visisse, aspexisse, perlustravisse': |
| 'obgryźć, objeść coś dookoła, obszarpać zębami, ambesse, arrodere': |
| w połączeniu z rzeczownikiem nazywającym moment lub odcinek czasu, w którym się coś dzieje a. trwa: |
| 'umieścić, ułożyć coś pod czymś, podścielić, supponere, subicere, substernere': |
| w połączeniu z rzeczownikiem nazywającym okres czasu, w ciągu którego się coś dzieje a. trwa 'przez, w ciągu, w przeciągu, tempore quodam, per tempus quoddam': |
| wskazuje kogoś (coś) będącego źródłem, początkiem czegoś: |
| 'jako coś, w charakterze czegoś, tytułem, ut aliquid, specie, titulo alicuius rei': |
| wskazuje formę, postać, jaką ktoś a. coś przybiera, w jakiej występuje: |
| wskazuje stan, w którym ktoś a. coś przebywa, trwa (po czasownikach być, chodzić, leżeć, ostać, przebywać, stać, trwać itp.): |
| mieć w obyczaju, coś jest komuś w obyczaju |
| 20. wskazuje zbiór, zbiorowość, do której ktoś a. coś należy, w której skład wchodzi: a. o zbiorowościach ludzkich: |
| 'obić coś metalem, okuć, ferro cuso circumdare': |
| 'spowodowanie, że coś osiągnęło wyższy poziom w stosunku do stanu pierwotnego, actus aliquid altius efficiendi': |
| 'teren znajdujący się w pobliżu czegoś, teren otaczający coś, okolica, sąsiedztwo, loca circumiacentia, vicinia, circuitus': |
| 'dźwignąć, przesunąć coś na wyższy poziom, tollere, levare, attollere': |
| 'spór, spieranie się o coś, kłótnia, controversia, de aliqua re contentio, rixa': |
| na coś: |
| (kogoś) za coś: |
| coś: |
| przyjąć coś pod wagą |
| (czynić coś) w wadze |
| 'coś co pociąga, urzeka, urok, fascinatio, effascinatio': |
| 'wyżej cenić, przenosić nad coś, praeferre, anteponere': |
| 'dźwigać, przesuwać coś na wyższy poziom, brać z ziemi, brać do rąk, tollere, levare, elevare': |
| [brać coś ku swej duszy] |
| 'bić się z bronią w ręku, staczać bój, też przenośnie, armis pugnare (etiam translate)': (w wyrażeniach nazywających obiekt brany w obronę) za kogoś, coś: |
| 'oblepić, pokryć coś innym lepkim materiałem, tu otynkować, oblinere, hoc loco trullissare': |
| 'źle coś o kimś powiedzieć, rzucić na kogoś oszczerstwo, oczernić kogoś, calumniari, aliquem falso criminari': |
| 'podtrzymywać coś od dołu lub z boku dawać podporę, sustinere, fulcire': |
| 'coś, co podtrzymuje, podpora, sustentaculum, fultura': |
| 'zabierać coś przemocą, łupić, vi spoliare': |
| grabić się w coś |
| 'to, na czym się coś opiera, to, co rzecz drugą podtrzymuje, filar, podstawa, fultura, fulcimentum, columna': |
| kogoś, coś: |
| 'nadciąć coś od dołu, pociąć, secare, ab inferiore parte concidere': |
| 'urywać, spod czegoś coś usuwać, subter aliquid avellere, rumpere': |
| na coś: |
| 'rzucić pod coś, podporządkować, subicere, subdere': |
| 'skrępować, związać (w sensie przenośnym), zająć kogoś albo coś czymś, zaprzątać komuś czymś myśli, uwagę, constringere, colligare (sensu translato), occupare, involvere, impedire': |
| 'przedmiot, na którym się coś opiera, wznosi, dolna część budowli, kolumny itp., podstawa, podpora, quo aliquid fulcitur, pars inferior aedificii, columnae, sim., basis, substructum': |
| 'ten kto się kimś, czymś opiekuje, ma kogoś, coś w swej opiece, staraniu, obronie, curator, tutor, custos, patronus': |
| 'dbały, troszczący się, mający o coś staranie, diligens, curiosus': |
| 'zwracać na coś uwagę, przywiązywać do czegoś wagę, aliquid respicere, magni aestimare': |
| 'ten kto się kimś, czymś opiekuje, kto dba, troszczy się o kogoś, coś, ma w swej władzy, staraniu, obronie, tutor, curator, patronus': |
| Rolą z domem dziatkam podaj, coś urobił, za duszę daj |
| o coś: |
| 'zawiesić coś pod czymś, aliquid suspendere': |
| 'uderzeniem, naciskaniem coś w czymś zagłębić, osadzić, wetknąć, impingere, defigere': |
| 'biegnąc, wejść, wpaść w coś, incurrere, irruere, incidere in aliquid': |
| 'uderzaniem, naciskaniem coś w czymś zagłębiać, osadzać, impingere, defigere': |
| coś: |
| w coś: |
| 'być pełnym, dobrze napełnionym, mieć coś w obfitości, w nadmiarze, plenum esse, abundare, redundare': |
| w coś: |
| 'upominać się u kogoś o coś, żądać zwrotu, repetere, vindicare': |
| 'zgłaszać coś w sądzie, składać oświadczenie, apud iudicem proferre': |
| 'zasadzać się, czyhać, nastawać, godzić na kogoś, na coś, insidiari, aliquem dolo petere': |
| 'odpowiadać za coś przed sądem, pro aliqua re in ius vocari': |
| 'zgłosić coś w sądzie, urzędzie itp., złożyć oświadczenie, apud iudicem, magistratum, sim. proferre': |
| 'wyprostować na całą długość, wyciągnąć, by dostać do czegoś lub wskazać na coś, też podnieść w górę, extendere, porrigere alicuius rei capiendae vel monstrandae causa, etiam tollere': |
| wciągnąć rękę na coś |
| 'zużyć, przeznaczyć na coś, aliqua re uti, alicui rei destinare': |
| 'graniczny, oddzielający coś od czegoś, qui aliquid ab aliquo dividit, fines constituens': |
| 'włożyć, nałożyć coś na kogoś, aliquid alicui imponere, induere': |
| wymienia to, w czego bliskości, sąsiedztwie coś innego się znajduje 'obok, przy, w pobliżu, iuxta, prope, in propinquo': |
| na coś: |
| 'popatrzeć, spojrzeć, zwrócić wzrok, też w znaczeniu niedokonanym patrzeć, spoglądać, spectare, oculos conicere, intueri, respicere, etiam sensu imperfecto': na kogoś, coś: |
| 'popatrzeć, spojrzeć, zwrócić wzrok, też w znaczeniu niedokonanym patrzeć, spoglądać, spectare, oculos conicere, intueri, respicere, etiam sensu imperfecto': w coś: |
| 'spojrzeć z uwagą, życzliwie, łaskawie, attente, benigne spectare': na kogoś, coś: |
| 'wygląd, to, jak ktoś, coś wygląda, alicuius, alicuius rei aspectus, habitus': |
| acc. na coś: |
| acc. pod coś: |
| acc. w coś: |
| wnić zasię w coś: |
| ze wskazaniem miejsca przejścia: przez kogoś, coś: |
| wnić (z kimś) w radę (o coś) |
| wnić w coś (w cześć, mocy gospodnowy, panowy, sławność, sprawiedliwość, wesele) |
| 'posunąć coś nagłym ruchem, motu vehementi aliquid pellere': |
| prze kogoś, coś: |
| prze coś: |
| 'wycofać coś, zrezygnować z czegoś, alicui rei renuntiare': |
| 'z rozmachem upaść na coś, in aliquid cadere, ruere': |
| 'dmuchnięciem napełnić kogoś, coś powietrzem, tu siłą żywotną, aliquem, aliquid sufflando implere, hoc loco vi vitali': |
| (kogoś) o coś: |
| 1. 'polecić komuś, by przybył, stawił się, przywołać coś, iubere aliquem venire, vocare, arcessere': a. o ludziach, de hominibus: |
| coś: [o szarańczy] |
| 'prosić za kimś, wstawiać się za kimś, wyjednywać coś komuś, deprecari, supplicare pro aliquo': |
| 'goniąc, wpędzić na coś, nagnać, insequendo compellere in aliquid': |
| 'danie albo otrzymanie czegoś za coś (tu głównie o majątku nieruchomym), commutatio, permutatio': |
| 'wiedzący coś, znający, świadomy czegoś, qui aliquid scit, non ignorat, alicuius rei conscius': |
| 'ukrywający coś, qui occultat aliquid, occultator': |
| 'coś krzywego, zakrzywionego, linia krzywa, krzywizna, tu znak herbowy o kształcie zbliżonym do odwróconej litery S, linea incurva, curvatura, hic de insigni nobilium, quod ad S litteram aversam forma accedit': |
| 'objąć coś ciasno, wywrzeć nacisk z wszystkich stron, complecti, comprimere': |
| 'objąć coś ciasno, wywrzeć nacisk z wszystkich stron, complecti, comprimere': przenośnie: |
| w zwrocie mieć coś ku komuś, czemuś: |
| wyraz podkreślający, że coś się dzieje samoistnie, naturalną koleją rzeczy, bez dodatkowej ingerencji: |
| 'łączyć coś w jedną całość, owijając ciasno sznurem, łańcuchem itp., fune, catena sim. conectere, colligare': |
| na coś: |
| 'uznać za coś, wydać opinię, sąd o czymś, też rozeznać się w czymś, existimare, opinionem ferre, item cognoscere': |
| 'mający (coś), posiadający, posiadacz, possessor, is qui aliquid habet, possidet': |
| komuś (coś): |
| 'opanować (kogoś, coś), zawładnąć ( kimś, czymś), mieć w swojej mocy, o szatanie: opętać, capere, occupare (aliquem, aliquid), potiri, in potestate sua habere, de diabolo: animum alicuius capere': |
| kogoś, coś: |
| przenośnie 'podporządkować coś sobie, occupare': |
| widzieć kogoś kogoś, kogoś jakiegoś, coś jakieś, jako: |
| 'podpora, coś co wspiera, podtrzymuje, podstawka, podkład, quo aliquid fulcitur, basis, substructum': |
| przenośnie 'uczynić coś łatwym do przyjęcia, złagodzić, uprzyjemnić, condire, delenire, mitigare aliquid': |
| 'kierować oczy na kogoś, coś, patrzyć, spoglądać, także wejrzeć, dojrzeć, videre, oculos conicere ad aliquid (aliquem), aspectare, tueri, conspicere': |
| kogoś, coś: |
| z określeniami nazywającymi przedmiot sporu: coś: |
| o coś: |
| kogoś jako coś: |
| 'opuszczać, pozostawiać kogoś, coś, odchodzić od kogoś, czegoś, deserere, relinquere': |
| kogoś, coś: |
| 'znać, poznać, rozumieć, wiedzieć, scire, cognoscere': kogoś, coś: |
| 'opuścić kogoś, coś, odejść od kogoś, czegoś, aliquem, aliquid relinquere, ab aliquo, ab aliqua re abire': |
| 'umieszczać coś na, w czymś, imponere, superponere': |
| 'kończyć, zaprzestać coś robić, finem imponere': |
| 'zakazywać upominania się o coś, pozbawiać prawa wnoszenia skargi do sądu (w danej sprawie), alicui interdicere ne ius suum denuo vindicet, adversarium in ius vocet': |
| 'położyć, umieścić coś na czymś, imponere, superponere': |
| 'płaski przedmiot, który coś przykrywa, res plana, qua aliquid operitur': |
| 'zachować coś nienaruszone, dochować, dotrzymać, salvum, integrum conservare': |
| 'zrzec się czegoś na czyjąś korzyść, ustąpić coś komuś, aliquid alicui renuntiare, concedere': |
| 'lejąc, pokryć coś z wierzchu płynem, polać, perfundere, superfundere': |
| 'ciągnąć kogoś, coś po czymś, przesuwać na inne miejsce, trahere per terram': |
| 'wejść, ascendere, intrare': a. na coś, na wierzch czegoś, na górę, sursum': |
| 'doświadczyć kogoś, poddać próbie, wypróbować coś, tentare, examinare, probare': |
| 'odważyć się na coś, aliquid audere': |
| 'śpiesznie a. wcześnie coś robić, festinare': |
| 'popędzać coś, poruszać, incitare, agitare': |
| [imieć coś w myśli] |
| 'stosować się do czegoś, przestrzegać czegoś, zachowywać coś, aliquid servare, observare, respicere, tenere, colere': |
| pokuszać się na coś |
| 'uczynić suchym, sprawić, że coś wyschnie, siccare, desiccare': |
| 'lejąc, pokryć coś z wierzchu płynem, oblać, zmoczyć, perfundere': |
| 'obszyć czymś dookoła, zaszyć w coś, aliquid aliqua re circumsuere, in aliquid insuere': |
| 'coś ostro zakończonego, np. bodziec do poganiania zwierząt, kolec, cierń, też w sensie przenośnym, aliquid acutum, e.g. stimulus, spina, sentis, etiam sensu translato': |
| 'coś ostro zakończonego, aliquid acutum': a. 'igła, kolec, cierń, acus, spina, sentis': |
| Ach miłość, coś mi uczyniła, eżeś mie tak oślepiła, eżeśm sie je na miłość podał, jakobych nikogo na świecie znał 1408 |
| 'czynić przegląd, przeglądać coś, oglądać, lustrować, aliquid perspicere, recensere, perlustrare': |
| 'uczynić przegląd, przejrzeć coś, obejrzeć, zlustrować, aliquid perspicere, recensere, perlustrare': |
| otrącić się 'uderzyć się, stuknąć się (o coś), potknąć się, alicui vel in aliquo offendere, offensare, lapsare, pede labi': |
| 'ten, kto ręczy za coś, poręczyciel, sponsor': [o Chrystusie] |
| 'odmykać coś zamkniętego, rozchylać, rozwierać, aperire, patefacere, recludere': |
| 'odmykać coś zamkniętego, rozchylać, rozwierać, aperire, patefacere, recludere': |
| coś: |
| za kogoś, coś: |
| czemuś w coś: |
| 'usunąć to, co zasłania otwór (przejście), odemknąć coś zamkniętego, rozewrzeć, rozchylić, uczynić w czymś otwór, tegimen foraminis removere, aliquid clausum aperire, patefacere, recludere, foramen facere': |
| coś: |
| o coś: |
| za coś: |
| 'pokrywać coś płynem, oblewać, moczyć, liquore spargere': [lice słzami polewać] |
| o coś: |
| 'uznawać, uważać za coś, aliquid putare, existimare, ducere': |
| 'przypisać coś komuś, czemuś, obciążyć czymś, aliquid alicui ascribere, imputare': |
| 'zakazać upominania się o coś, pozbawić prawa wnoszenia skargi do sądu (w danej sprawie), alicui interdicere ne ius suum denuo vindicet, adversarium in ius vocet': |
| 'ciągnąć kogoś, coś (po czymś) przesuwać na inne miejsce, huc illuc per terram trahere': |
| w coś |
| 'przez zginanie lub uderzanie coś na części rozdzielić, rozbić a. po kolei wiele złamać, flectendo vel pulsando multa in partes scindere, frangere': |
| przez coś: |
| 'potrafić, umieć, móc (coś zrobić), posse, callere': |
| 'udzielać komuś pomocy, robić coś dla ulżenia komuś, wspierać, auxilium ferre, adiuvare, subvenire': absolute: |
| o coś: |
| na coś: |
| coś: |
| o coś: |
| w coś: |
| o coś: |
| na coś: |
| w coś: |
| prze kogoś, coś: |
| 'uczynić dla kogoś coś wielkiego, łaskawie z kimś postąpić, magnifice tractare': |
| kogoś, coś: |
| na kogoś, coś: |
| 'uczynić coś mniej licznym, zmniejszyć, minuere': |
| 'zrobić coś dla kogoś, dla ulżenia komuś, wesprzeć, auxiliari, adiuvare, levare, adesse': absolute: |
| komuś, coś: |
| komuś na coś: |
| sięgać nad(e) coś |
| 'zgłosić pretensje, pozyskać coś, aliquid sibi vindicare, exposcere, obtinere': |
| 'rozważyć coś w myśli, wspomnieć o czymś, przypomnieć sobie, de aliqua re cogitare, alicuius rei mentionem facere, reminisci': |
| 'przestać coś robić, odczekać chwilkę, aliquid desinere, aliquantum temporis cunctari': |
| 'pójść, niosąc coś, portare': |
| 'umocnienie w kimś wiary w coś, dotwierdzenie, zapewnienie, aliquid alicui confirmandi, comprobandi actus': |
| 'niżej w stosunku do czegoś, dalej niż coś, infra aliquid': |
| 'taki, który może coś uczynić, mający uprawnienia do określonego działania, liber, qui ius atque facultatem alicuius rei faciendae habet': |
| 'uformować coś przez odpowiednie układanie i skręcanie przedmiotów giętkich, wiotkich (nici, włókien, gałązek), uwić, plectere': [tu o koronie z cierni] |
| 'opuścić coś, porzucić, aliquid relinquere, deserere': |
| o coś: |
| za coś: |
| o coś: |
| 'serce, w którym coś jest ukryte, cor, in quo aliquid occultatur': |
| 'zrobić coś dla kogoś, dla ulżenia komuś, wesprzeć, auxiliari, adiuvare, levare, adesse': |
| 'wezwać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytoczyć komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante, aliquem alicuius rei accusare': |
| 'wzywać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytaczać komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante, aliquem alicuius rei accusare': |
| z dopełnieniem nazywającym przedmiot, treść, cel wołania: o coś: |
| 'czynić dla kogoś coś wielkiego, łaskawie z kimś postępować, magnifice tractare': |
| 'uzupełniać coś o brakującą część, dorabiać, facere id, quod alicui rei est': |
| 'upuszczać coś z siebie, pozwalać na wyciekanie, aliquid ex se effundere, manari sinere': uraniać słez 'płakać, lacrimari': |
| 'ten, co opisuje coś, pisarz, qui describit, scriptor': [popiśnicy dziwow] |
| 'drążąc, coś robić otwór, świdrować, terebrare, perforare': |
| 'drążąc coś, robić otwór, świdrować, dziurawić, perforare': |
| (w przekładzie nazwy Góry Oliwnej) 'zgorszenie, coś, co wywołuje zgorszenie, offensio, quod offendit, displicet': |
| 'obfitować w coś, aliqua re abundare': |
| 'ta, która kogoś, coś przewozi, kobieta woźnica, femina, quae aurigae loco aliquam (aliquid) vehit': |
| 'transportować coś lub kogoś z miejsca na miejsce, zwykle wozem, vehere, vectare, praec. curru': |
| 'słowami kogoś pozyskać, coś uzyskać, wyjednać, aliguem verbis conciliare, aliquid impetrare, obtinere': |
| na coś: |
| w coś: |
| 'rozpatrzyć, rozstrzygnąć sprawę, wydać wyrok, podjąć decyzję w postępowaniu sądowym lub pojednawczym, ustalić coś jako normę prawną, causam cognoscere, diiudicare, sententiam in iudicio vel arbitrio dicere, legem constituere': |
| coś: |
| o coś: |
| (coś) miedzy kimś a kimś: |
| coś na kimś: |
| na coś: |
| 'przyswajać coś sobie, asciscere, suum reddere': |
| 'plotąc, włączyć coś, wciągnąć nowe pasmo w plecionkę, implicare, intexere': |
| 'wbić coś do czegoś, wcisnąć, infigere': |
| 'włączyć coś do czegoś, spleść razem, implicare, plicando immiscere': |
| 'spowodować coś, doprowadzić do czegoś, adducere, perducere': wprawić (w jęctwo) 'uwięzić, in vincula mittere': |
| 'uznawać coś za prawdę bez uwzględniania dowodów rozumowych, credere, fidem habere': w zwrocie możesz mi wierzać mówiący zapewnia o tym, że mówi prawdę: |
| z dopełnieniem wskazującym przedmiot, którego dotyczy poręka: coś: |
| o coś: |
| za coś: |
| o coś: |
| 'przysądzić, przyznać wyrokiem sądowym, sententia iudicum aliquid aliculi adiudicare': coś (komuś): |
| coś na kogoś: |
| 'c. coś: |
| z dopełnieniem wskazującym, czego dotyczy pojmowanie: coś: |
| 'rozpatrywać, rozstrzygać sprawę, wydawać wyrok, podejmować decyzję w postępowaniu sądowym lub pojednawczym, ustalać coś jako normę prawną, causam cognoscere, diiudicare, sententiam in iudicio vel arbitrio dicere, legem constituere': |
| z określeniami wskazującymi przedmiot sporu: coś: |
| o coś: |
| z określeniami nazywającymi przedmiot sporu: o coś: |
| 'ciągnąc lub szarpiąc, odłączyć coś od czegoś, oddzielić szarpnięciem część czegoś, a re quadam tata aliquid avellere, abrumpere': |
| kogoś, coś: |
| w kogoś, coś: |
| 'ręczyć, dawać na coś porękę, gwarancję (w sądzie), praedem alicuius rei fieri (in iudicio)': |
| (w odpowiedzi) służy jako potwierdzenie lub zaprzeczenie, że coś jest prawdziwe, zgodne z prawdą 'tak, nie, ita, non': |
| w coś: |
| 'zesłać, sprowadzić coś na kogoś, immittere, demittere': |
| 'ten, kto coś obmyśla, układa, twórca, autor, qui aliquid componit, auctor': |
| wracać cało, zdrowo, zdrowie wracać, wracać coś całe, dobre i pełne |
| za coś czymś: |
| 'świadczyć coś tytułem spłaty zobowiązań, promissorum solvendorum causa aliquid alicui praestare': |
| 'doprowadzać do poprzedniego stanu, czynić takim, jakim ktoś (coś) był (było) poprzednio, reparare, ad pristinum statum adducere': |
| 'staranie się, zabieganie o coś, actus conandi, aliquid agendi, petendi, quaerendi': |
| 'starać się, zabiegać o coś, dążyć do czegoś, alicui rei operam dare, aliquid petere, conari, niti': |
| 'staranie się, zabieganie o coś, dążenie do czegoś, actus alicui rei operam dandi, aliquid petendi, conandi, nitendi': |
| 'gotowość, zdecydowanie na coś, animus ad aliquid paratus' (?): |
| 1. 'uszyma odebrać dźwięki, posłyszeć kogoś, coś, auribus sonos percipere, item audire aliquem, aliquid': a. dopełnienia bliższego brak albo dopełnieniem zaimek inny niż osobowy w acc.: |
| 1. 'towarzyszyć komuś i ukazywać właściwą drogę, kierunek, prowadzić kogoś, coś dokądś, do wnętrza, na teren czegoś, pomagać iść, też przymuszać iść z sobą, ciągnąć kogoś siłą, aliquem ducere, deducere, adducere, perducere': a. bez określeń lokalnych i docelowych w tekście polskim lub z określeniami wyrażonymi bez użycia form deklinacyjnych: |
| kogoś, coś: |
| acc. na coś: |
| o kimś coś: |
| 'skokiem dostać się gdzieś, wskoczyć na coś lub zeskoczyć z czegoś, transilire, insilire vel desilire': |
| w coś: |
| d. z określeniami nazywającymi teren akcji: aa. acc. przez coś: |
| acc. na coś: |
| w coś: |
| 'zabrać coś, ukraść, naruszyć czyjś stan posiadania, aliquid auferre, furtum facere': |
| 'uznawać za swoje, też przywłaszczać coś sobie, aliquid suum esse dicere, etiam aliquid sibi arrogare': |
| popisać coś z czyichś ust |
| 'czas, w którym coś przestaje trwać, ostatnia chwila, tempus alicuius rei ultimus, quo esse desinit': [skonanie żywota mego] |
| 'czas, w którym coś przestaje trwać, ostatnia chwila, tempus alicuius rei ultimus, quo esse desinit': |
| 'ustanawiać, zarządzać, ustalać, nakazywać, constituere, praecipere, iubere, mandare': coś komuś: [ustalać pokutę] |
| 'ten, który coś ustanawia, qui aliquid instituit, condit': ['o Chrystusie, który ustanowił sakrament Eucharystii] |
| kogoś w coś za kogoś: |
| 'podejrzewać kogoś o coś, pomawiać, suspicionem habere de aliquo, aliquem insimulare': |
| 'skierować wzrok, tu: postanowić coś, oculos conicere in aliquid, hoc loco: aliquid constituere, consilium capere': |
| 'mieć coś do użytkowania a. na własność, habere aliquid suum vel solum ad usum': |
| acc. na kogoś, coś: |
| w coś: [wrocić się w ziemię] |
| z dopełnieniem bliższym: coś: |
| 'polecić komuś udać się dokąd, zwykle z jakąś sprawą, do wykonania czegoś, a. przekazać coś komuś za czyimś pośrednictwem, wyprawić, skierować, wysłać, przesłać, mandare alicui, ut aliquo alicuius rei causa proficiscatur, aliquid alicui per aliquem tradere, mittere': |
| na coś: |
| w coś: |
| na coś: |
| po kogoś, coś: |
| wrocić coś licem |
| 1. 'przemieszczać coś za pomocą środka lokomocji z miejsca na miejsce, vehere, curru ducere, vectare': a. bez określeń lokalnych w tekście polskim: |
| w coś: |
| z określeniami nazywającymi teren akcji: przez coś: |
| wrocić coś na wagę |
| 'doprowadzić do poprzedniego stanu, uczynić takim, jakim ktoś (coś) był (było) poprzednio, reparare, ad statum pristinum reducere': |
| 'odzyskać coś, aliquid recuperare, ad possessionem redire': |
| kogoś w coś: |
| 'oddać coś, odstąpić, aliquid reddere, restituere, cedere': |
| 'ziemi, piasku narzucić, uformować coś, usypać, zbudować (np. kopce graniczne), e terra, arena exstruere, facere (e.g. tumulos, quibus fines constituuntur)': |
| (o organizmach żywych, de animalibus) 'sprawić, że coś uschnie, że w czymś zaniknie życie, sprawność, efficere, ut aliquid siccum fiat, vivum, habile esse desinat': |
| 'ziemi, piasku narzucić, uformować coś, zbudować (np. kopce graniczne), e terra, arena exstruere, facere (e.g. tumulos, quibus fines constituuntur)': |
| 'zepsuć coś, zniszczyć, utilitatem alicuius rei minuere, aliquid violare, destruere, frangere, delere': |
| 'gromadzić, skupując, nabywać coś stale, coemere, comparare, conquirere': |
| 'wykupywać coś od kogoś, spłacać kogoś, aliquid ab aliquo redimere, aliquid alicui solvere': |
| 'doświadczyć kogoś, poddać próbie, wypróbować coś, sprawdzić, aliquem vel aliquid probare, explorare, experiri': |
| 'sprawca, ten, który coś czyni, popełnia, auctor, qui aliquid facit, committit': |
| 'polecać komuś udać się dokądś, zwykle z jakąś sprawą, do wykonania czegoś, albo przekazywać coś komuś za czyimś pośrednictwem, wyprawiać, wysyłać, przesyłać, mandare alicui, ut aliquo alicuius rei causa profiscatur, aliquid alicui per aliquem tradere, mittere': |
| (w wyrażeniach oznaczających cel) na coś: |
| więcej czymś 'więcej o coś, plus aliqua re': |
| po kogoś, coś: |
| prze coś: |
| 'rozszarpywać, rozdzierać, rozrywać coś na części, dilacerare, discerpere, in partes rumpere': |
| 'zrobić coś wcześniej, antea aliquid facere': |
| 'przewyższający coś rozmiarami, zasięgiem, maior, amplior, grandior': |
| 'przewyższający coś liczbą, ilością, wartością, liczniejszy, bogatszy, zasobniejszy, cenniejszy, maior, maioris quantitatis pretii': |
| więcszy czymś 'większy o coś, aliqua re maior': |
| 'wbić się w coś, utkwić w czymś, in aliqua re defigi, inhaerescere': |
| więcszy nad coś: |
| 'woda coś, np. ziemię, nasycająca albo na czymś się osadzająca, tu przenośnie, umiditas, umor, hoc loco translate': |
| 'woda coś, np. ziemię, nasycająca albo na czymś się osadzająca, umiditas, umor': |
| 'przestawać coś mieć, pozbywać się czegoś, aliquid habere desinere, perdere, amittere': [tu o utracie czci] |
| 'przestać coś mieć, pozbyć się czegoś, aliquid habere desinere, perdere, amittere': |
| utrącić się 'uderzyć się, stuknąć się o coś, potknąć się, offendere aliquid, allidi ad aliquid, pede labi': |
| 'zatwierdzić, uznać coś za ważne, obowiązujące, reddere aliquid ratum, tale, quod observandum est, neglegi non potest': |
| 'idąc, tracić równowagę, zawadzając o coś nogami, potykać się, przewracać się, upadać, offendere, pede labi, lapsare, cadere': |
| 'wpaść (w coś), ugrzęznąć (w czymś), incidere (in aliquid), haerere (in aliqua re)': |
| 'podać coś na stół (do spożycia), cibum in mensa ponere': |
| nad coś: |
| sposoby wyrażania przestępstwa: o coś: |
| na coś: |
| poczytać, uznać za coś, putare, iudicare, habere, ducere': |
| 'odstąpić coś komuś, przekazać, zapłacić, aliquid alicui concedere, dare, persolvere': |
| przenośnie 'coś szkodliwego jak zaraźliwa choroba, pestis': |
| (czymś) na kogoś, coś: |
| w coś: |
| 1.a.a.'z uwagą przysłuchiwać się komuś lub czemuś, wysluchiwać tego, co ktoś mówi, starać się posłyszeć coś, też słyszeć, audire, exaudire, auscultare, aures praebere': a. dopełnienia bliższego brak albo dopełnieniem zaimek inny niż osobowy: aa. w gen.: |
| o coś: |
| w coś: |
| 'umieścić gdzieś, ulokować, posadzić, imponere, inferre': na coś: |
| w coś: |
| w coś: (w ciemnicę, jęc(s)two, kaźń, kłodę, pęto, twierdzą, wieżą): |
| 'polecać komuś udać się dokądś, zwykle z jakąś sprawą, a. przekazywać coś komuś za czyimś pośrednictwem, wyprawiać, skierowywać, wysyłać, przesyłać, mandare alicui, ut aliquo alicuius rei causa proficiscatur, aliquid alicui per aliquem tradere, mittere': |
| 'przyszyć coś z wierzchu, pokryć czymś, aliquid assuere, aliquid alicui rei illinere': |
| 'uczynić coś zawsze obowiązującym, nieustająco ważnym, nadać czemuś trwałość, aliquid in omne tempus ratum, grave, firmum reddere': |
| 'przyjąć coś za prawdziwe, zgodne z rzeczywistością, dać komuś, czemuś wiarę, aliquid pro vero accipere, alicui, alicui rei credere': |
| 'przyjąć coś za prawdziwe, zgodne z rzeczywistością, dać komuś, czemuś wiarę, aliquid pro vero accipere, alicui, alicui rei credere': komuś, czemuś: |
| (o nauce Chrystusa, de Christi praeceptis) 'uznać za prawdę, pro vero accipere': w kogoś, w coś: |
| 'powierzyć opiece, dać coś na przechowanie, tutelae alicuius commendare, aliquid deponere, alicui asservandum tradere': |
| 'wplątać w coś, omotać czymś (tu grzechami), alicui rei implicare, re impedire (hoc loco peccatis)': |
| coś (komuś): |
| sposoby wyrażania tytułu zobowiązania: o coś: |
| za coś: |
| coś: |
| 'pionowy element budowli podpierający lub przytrzymujący coś, filar, kolumna, columna, pila, anta': |
| 'uświadomić sobie, kto (co) to jest, zidentyfikować kogoś (coś), rozpoznać, odróżnić, conscium fieri, sentire, quis (quid) sit, aliquem (aliquid) cognoscere, discernere': |
| 'wbijać słupy, otaczać coś palisadą, columnas figere, aliquid palis saepire': |
| 'przypomnieć sobie coś znanego, aliquid notum meminisse, in memoriam reducere': |
| 'być zaczepionym o coś, ex aliqua re pendere': |
| na kogoś, coś: |
| na coś: |
| w coś: |
| 'myślenie, pogląd na coś, actus cogitandi, aliquid de aliqua re sentiendi, iudicandi': |
| 'ten, kto coś poznaje, pojmuje, zdolny do poznawania, qui aliquid cognoscit, intellegit, qui cognoscendi facultate praeditus est': |
| 'dojść czegoś sądownie, wygrać coś w sądzie, aliquid iudicio assequi, in iudicio vincere': |
| coś: |
| 'spasać coś bydłem, pecudes aliqua re pascere': |
| coś: |
| 'szybko coś zrobić, pokwapić się, celeriter aliquid facere, festinare': |
| 'ten kto coś stworzył, założyciel, conditor, creator': |
| 'odbierać dźwięki, słyszeć coś, sonos percipere, audire': |
| 'odbierać dźwięki, słyszeć coś, sonos percipere, audire': |
| w coś: |
| na coś: |
| 2. 'odbierać dźwięki, też posłyszeć, usłyszeć kogoś, coś, auribus sonos percipere, item audire aliquem, aliquid': a. dopełnienia bliższego brak albo dopełnieniem zaimek inny niż osobowy w acc.: |
| coś: |
| (coś) o kimś: |
| 'skierować czyjeś spojrzenie na coś, pokazać, ostendere, monstrare': |
| coś (czymś, w czymś, z czegoś, od kogoś, u kogoś): |
| 'odsłonić coś zakrytego, odkryć, detegere, revelare': |
| 'liżąc, wyjeść coś z czegoś, lingere, lambere': |
| 'wesprzeć się, oprzeć się o coś, na czymś, alicui rei inniti, incumbere': |
| 'robić coś dla ulżenia komuś, wspierać, auxilium ferre, adiuvare, subvenire': |
| kogoś, coś: |
| 'dawać komuś coś, darować, dare, donare': |
| kogoś, coś: |
| na kogoś, coś: |
| kogoś, coś: |
| na kogoś, coś: |
| 'zrobić coś dla kogoś, dla ulżenia komuś, wesprzeć kogoś, obronić przed kimś, przed czymś, iuvare, auxiliari, opem ferre': absolute i bez kontekstu polskiego: |
| 'ten, kto coś uświęca, qui aliquid consecrat': |
| 'zbadać coś, dociec czegoś (np. czyjejś krzywdy), exquirere investigare': |
| 'podniósłszy coś, umieścić, położyć na czymś, imponere, levando ponere': [wstawić na głowę koronę] |
| 'wbić, coś w czymś umocować, infigere, figere': |
| acc. na coś: |
| w(z) kogoś, coś: |
| 'coś, na czym można się wznosić, res, in qua sursum levari potest': [obłok wstąpienie twoje] |
| 'stracić w chodzie równowagę, zawadziwszy o coś nogą, pedem offendendo labare': |
| na coś: [wstępować na niebiosa] |
| w coś: [w niebo wstępować] |
| (o majątku, de bonis) 'obejmować coś tytułem spadku, dziedziczyć, heredem fieri': |
| wstępować się (w coś) |
| (o strzale, de sagitta) 'nadając szybki lot, wbić w coś, inicere, infigere': |
| 'zniszczyć ogniem, sprawić, że coś, ktoś spłonie, comburere, igni consumere': |
| 'przeznaczyć na coś, ad aliquid destinare' (?): |
| na coś: |
| za coś: |
| 'gardzić, nie cenić, lekceważyć, też odtrącać, odrzucać, zaniedbywać, brzydzić się, nie zważać (na coś), contemnere, aspernari, despicere, neglegere': |
| kogoś, coś: |
| 'odłączyć się, odstąpić, odpaść od czegoś, porzucić coś, desciscere ab aliqua re, aliquid deserere, negligere': |
| 'patrzeć na kogoś, coś, przypatrywać się, przyglądać się, inspicere, observare, contemplari': |
| 'spojrzeć (na coś), popatrzeć, intueri, aspicere': |
| 'coś jest niezbędne, aliguid necessarium est': |
| coś: |
| wziąć kogoś, coś w rękę, w ręce: |
| 'coś jest niezbędne, aliquid necessarium est': |
| kogoś, coś: |
| 'wplątać, uwikłać w coś, aliquem aliqua re irretire, illigare': |
| 'przewieźć, przemieścić coś drogą wodną, z prądem wody, aliquid flumine demittere': |
| coś (czyjeś): |
| z określeniami nazywającymi osobę, której zabrano coś: od kogoś: |
| 'pobrać, ściągnąć opłatę, karę, należność, odszkodowanie itp., wyegzekwować, colligere, exigere pecuniam, multam, recompensam': coś: |
| o coś: |
| za kogoś, coś: |
| 'przyjąć (coś należnego lub darowanego), (aliquid debitum vel donatum) accipere': |
| 'posłużyć się czymś, użyć czegoś, zastosować coś, assumere, adhibere': |
| 'przyjąć na siebie odpowiedzialność za kogoś, coś, periculum alicuius rei praestare': |
| 'zaopatrzyć się w coś, skorzystać z czegoś jako zasobu, aliquid sumere ex alicuius rei copia': |
| 'rozpocząć coś, aliquid incipere': |
| wziąć się za coś |
| wziąć się o coś |
| 'przyjęcie na siebie odpowiedzialności za coś, actus periculum in se recipiendi': |
| 'ten, kto coś przygotowuje, poprzednik, qui aliquid praeparat, praecursor': [sprawiacz boży] |
| na coś: |
| potykać się 'tracić w chodzie równowagę, zawadziwszy o coś nogą, pedem offendendo labare': |
| 'ten, kto wygłasza coś, opowiada, qui aliquid refert, narrat': |
| 'posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć, mówić coś, wypowiadać, verbis cogitata referre, narrare, aliquid loqui': a. bez dopełnienia bliższego: |
| 'posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć, mówić coś, wypowiadać, verbis cogitata referre, narrare, aliquid loqui': a. bez dopełnienia bliższego: komuś, czemuś: |
| 'posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć, mówić coś, wypowiadać, verbis cogitata referre, narrare, aliquid loqui': a. bez dopełnienia bliższego: o kimś, czymś: |
| 'posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć, mówić coś, wypowiadać, verbis cogitata referre, narrare, aliquid loqui': b. dopełnieniem zdanie zależne: |
| 'jeszcze raz coś robić, powtarzać, iterare, repetere': |
| 'przewyższyć coś, superare, exsuperare aliquid': |
| coś wznieść w gromadę |
| wznieść (coś) ku komuś, na sąd komuś |
| 'przywrócić coś do pierwotnego stanu, ad statum pristinum restituere': |
| 'włożyć coś, wsunąć do wnętrza (czegoś), imponere, immittere': |
| Powiedz nam, coś czynił z temi lwy... Czemuś sie spuszczał na takie sprozności (quare te periculis talibus committis et te vanitatibus tantis intromittis) |
| 'przekazywać, zdawać coś komuś, aliquid alicui tradere, committere': |
| 'zdawać się na kogoś lub na coś, polegać na kimś, spem in aliquo vel aliqua re positam habere': |
| wskazuje miejsce, przez które coś się porusza 'tą drogą, po tej drodze, wzdłuż tej linii, przez to miejsce, hac via, secundum hanc lineam, per hunc locum': |
| 'sprawić, by coś spadło niżej, opuścić na dół, obniżyć, aliquid demittere, deicere, declinare': |
| 'zsyłać, sprowadzać coś na kogoś, aliquid alicui mittere': |
| 'przekazać coś komuś, zrzec się na czyjąś korzyść, zrezygnować, aliquid alicui tradere, alicui rei renuntiare': |
| 'odlać coś z roztopionego kruszcu, ex fuso aere aliquid effingere': [o przetopieniu broni] |
| o coś: |
| 'wyrażenie zgody na coś, przyzwolenie, actus aliquid concedendi, permittendi': |
| 'wyrazić zgodę na coś, przyzwolić, też usłuchać, aliquid concedere, permittere etiam oboedire': |
| 'spojrzenie, patrzenie na coś, wyraz oczu, conspectus, aspectus, oculi': |
| 1. 'wymiar pionowy, wysokość, do której ktoś wyrósł lub coś urosło, statura, altitudo': a. o ludziach, de hominibus: |
| przenośnie 'nałożyć na kogoś odpowiedzialność za coś, aliquem obligare, illigare': |
| wzwieść pręt, ramię, rękę (na coś) |
| 'zdecydować się na coś, dokonać wyboru, decernere, eligere': |
| 'przewyższający, wystający nad coś, eminens, excelsus': |
| stać za coś: |
| 'usilnie starać się, zabiegać o coś, alicui rei magnopere studere, operam dare': |
| (o ręce, de manu) 'wyprostować na całą długość, by dotknąć czegoś lub wskazać na coś, też podnieść w górę na znak gniewu, extendere, porrigere': |
| 'odcinać jakąś część od całości, skracać coś, a tota re quandam partem abscidere, aliquid brevius reddere': |
| 'wywołać utratę czegoś, odebrać komuś coś, aliquem aliqua re privare': |
| 'na mocy wyroku sądowego stracić coś na rzecz kogoś, sententia iudicum aliquid alicui concedere': |
| informuje, że coś wymienia się bezpośrednio po czymś pierwszym 'po drugie, secundo': |
| 'wiejąc, wpędzić coś gdzieś, wdmuchnąć, flando immittere': |
| acc. na kogoś, coś: |
| w coś: |
| 'spowodować czyjąś śmierć, unicestwić kogoś, coś, zniweczyć, aliquem interficere': |
| 'wioząc coś, wjechać na teren czegoś, przywieźć z zewnątrz, invehere, importare, advehere: a. do czegoś: |
| w coś: |
| w coś: |
| 'powodować coś, sprowadzać, pociągać za sobą, inferre, inducere, excitare': |
| o coś: |
| przez kogoś, coś: |
| 'przestawać coś robić, ustawać w działaniu, aliquid intermittere, desistere': |
| 'posiąść, przyswoić sobie znajomość czegoś, zdobyć o czymś wiedzę, dowiedzieć się, jakie coś jest, aliquid cognoscere': |
| 'przypomnieć sobie kogoś (coś) znajomego, zobaczywszy (też usłyszawszy) go, wyróżnić między innymi jako już znanego, rozpoznać, aliquem videre (vel audire) atque notum recognoscere': |
| 'wezwać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytoczyć komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante': |
| 'zgodzić się, przystać na coś, usłuchać kogoś, czegoś, aliquid concedere, alicui oboedire, obsequi': |
| 'coś, co upiększa, zdobi, ozdoba, ornamentum': |
| 'dostać, otrzymać na własność, zdobyć coś, aliquid accipere, consequi, obtinere': |
| 'zdobywać coś, dochodzić czegoś sądownie, lite atque iudicio aliquid repetere': |
| 'wzywać kogoś do sądu na wniosek powoda, wytaczać komuś o coś proces, aliquem in iudicium vocare accusatore rogante, aliquem alicuius rei accusare': |
| 'rozmyślać, rozważać coś, cogitare': |
| 'coś wyborowego, tu o rybach, aliquid exquisitum, optimum, hic de piscibus': |
| na coś: |
| w coś: |
| w coś: |
| 'wyjąć, wyciągnąć coś z wnętrza czegoś, exprimere, excipere, depromere': |
| 'podawać coś na stół (do spożycia), cibum in mensa ponere': |
| 'gorąco pragnąć, życzyć sobie, domagać się, aliquid cupere, exoptare, postulare' : absolute i passivum: coś: |
| 'pobłogosławić, benedicere': absolute i passivum: kogoś coś: |
| 'coś, co zabija przez ukąszenie, qui morsu interficit' (?): |
| 'dawać coś komuś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid alicui mutuari': absolute i passivum: |
| 'dawać coś komuś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid alicui mutuari': czegoś: |
| 'brać coś od kogoś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid ab aliquo mutuari': |
| coś się toczy o kimś |
| 'dać, przekazać coś komuś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid alicui mutuari': |
| 'dać, przekazać coś komuś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid alicui mutuari': czegoś: |
| 'wziąć coś od kogoś pod warunkiem zwrotu tej samej rzeczy lub rzeczy tego samego gatunku, ilości i jakości, aliquid ab aliquo mutuari': |
| 'miejsce, gdzie coś się wydobywa na wierzch, na powierzchnię, locus ubi aliquid foras emanat effluit': wychod wod 'wypływ wody, źródło wody, caput, fons aquae': |
| 'przegrać sprawę w sądzie, utracić coś na mocy wyroku sądowego, causam in iudicio perdere, ex iudicum sententia aliquid amittere': |
| dubium: 'pozbawiać (kogoś, czegoś), zabierać (coś komuś), aliquem aliqua re privare': |
| 'ciągnąc, wydobyć coś z czegoś, extrahere, trahendo educere, evellere': |
| na coś: |
| (o ręce, de manu) 'rozprostować, sięgając po coś, extendere aliquid apprehendendo, porrigere': |
| 'podstępnie coś osiągnąć, elicere, dolo impetrare': |
| 'wyobrazić coś farbami, namalować, depingere, pingere': |
| 'wyrzucać coś komuś, stawiać zarzuty, obicere, exprobrare, crimini dare': |
| 'znieść, wytrzymać coś przykrego, ferre, perferre': |
| 'uzyskać coś przy użyciu przymusu, wymusić, vi exigere, extorquere': |
| 'wydatki pieniężne, zapłata za coś, koszty, pecunia pro quadam re solvenda, impensa': |
| 'przeznaczyć na coś pewien czas, tempus quoddam alicui rei tribuere': |
| od kogoś (z czegoś, o coś): |
| 'uczynić zarzuty, oskarżyć, wypomnieć coś komuś, criminari, obicere': |
| 'uzyskać coś usilnym staraniem, namową, prośbą, wyjednać, exorando impetrare, extorquere': |
| 'ten, kto coś ogłasza, zapowiada, qui aliquid nuntiat, notum facit': |
| 'wyłączyć coś z umowy, zastrzec sobie, postawić warunek, excipere, eximere, stipulari, condicionem proponere': |
| 1. 'czynić, sporządzać coś, aliquid facere, conficere' : a. dopełnieniem rzecz. konkretny: |
| wydać coś w wagę |
| 'dać ze specjalnym przeznaczeniem lub w pewnym charakterze, skazać na coś, przeznaczyć do czegoś, exhibere, exponere, offerre, tradere': |
| na coś: |
| 'przestawać coś mieć, pozbywać się czegoś, aliquid perdere, amittere': |
| 'w biegu deptać coś, pede ferire, calcare': |
| wydać się (ku czemuś) na coś |
| 'obmyślać (coś nowego), excogitare, cogitando novum creare': |
| 'szukając, znaleźć coś, wypatrzyć, invenire, exquirere': |
| 'szukając, na coś natrafić, wypatrzyć, invenire, exquirere': |
| 'własnym staraniem coś zyskać, sua cura assequi': |
| 'wymyślić (coś), excogitare, exquirere, cogitando creare': |
| 'wymusić, wymóc coś na kimś, impetrare, exigere': |
| 'poświadczyć coś, potwierdzić, testari, testimonium dare': |
| wydać się coś zrobić |
| 'zdać się na coś, zaufać czemuś, powierzyć się czemuś, se credere, committere': |
| 'wykonywać coś nakazanego, explere, exsequi': |
| 'wykonać coś, dokonać czegoś (nakazanego, poleconego), doprowadzić do skutku, dokończyć, explere, exsequi, complere': |
| 'dać (coś komuś) lub dokonać czegoś na mocy wyroku sądowego, ex iudicis sententia (aliquid alicui) dare vel efficere': |
| (o ogniu i innych siłach, de igni aliisque viribus) 'niszczyć coś, spalać, tu przenośnie, aliquid destruere, delere, comburere, hoc loco dicitur translate': |
| 'danie ze specjalnym przeznaczeniem, w jakimś celu, skazanie kogoś na coś, oblatio, praestatio': |
| I. 'dawać, dare': 1. 'dawać, przekazywać coś komuś, dare, tradere, offerre': |
| 'dawać ze specjalnym przeznaczeniem lub w pewnym charakterze, skazywać na coś, przeznaczać do czegoś, dare, tradere, exhibere, exponere': |
| wydawać (się na coś) |
| 'świadczyć o czymś, potwierdzać coś, testari, testimonium dare': |
| wydawać się coś zrobić |
| 'ten, kto coś daje, wydaje, pokazuje, dawca, exhibitor, dator': |
| 'ten, kto potajemnie kogoś a. coś wydał wrogowi, ułatwił wyrządzenie szkody, krzywdy, zdrajca, proditor, traditor': |
| 'starać się, dbać o coś, curare': |
| troskać się 'trwożyć się, niepokoić się o coś, commoveri, perturbari, sollicitum esse de aliqua re': |
| troskać się 'starać się, dbać, zabiegać o coś, curare, operam dare': |
| na coś: |
| na coś: |
| wezwać kogoś, coś: nadane imię w nom. rzeczownika: |
| 'oczyścić coś przez skrobanie, zeskrobać, zetrzeć, radendo expurgare': |
| 'wydobyć skądś, wyciągnąć coś z wnętrza czegoś, eximere, expromere, extrahere': |
| na coś: |
| w coś: |
| na coś: |
| z określeniami nazywającymi miejsce, przez które się wychodzi: przez coś: |
| 'uzyskać coś dzięki porozumieniu, communi consensu impetrare' (?): |
| 'wydobywać skądś, wyciągać coś z wnętrza czegoś, eximere, expromere': |
| (komuś) czegoś, kogoś (było) trzeba 'coś, ktoś jest (było) niezbędne, potrzebne, ktoś czegoś potrzebuje, alicui aliqua re opus est (erat)': |
| 'ścierać coś na proszek, rozdrabniać przez pocieranie, terere, terendo comminuere': |
| 'unicestwiać coś, kłaść kres czemuś, aliquid ad internecionem redigere, finem alicui rei ponere': |
| 'ująć komuś, czemuś znaczenia, roli, wagi, uczynić kogoś, coś mniej ważnym, auctoritatem alicuius minuere, minus valentem reddere': |
| 'prędko iść, podążać, szybko coś robić, celeriter ire, properare, festinanter aliquid facere': |
| 'wyświadczać, czynić coś, facere aliquid': |
| 'uczynić coś, sporządzić, aliqid facere, conficere': |
| 'chwyciwszy coś, nie wypuszczać (z rąk), tenere, amplecti (imprimis manibus)': |
| 'zachowywać coś, przestrzegać czegoś, dotrzymywać, aliquid retinere, observare, colere': |
| 'zachowywać coś w jakimś miejscu lub stanie, tenere in loco, in re': |
| 13. trzymać się: a. na coś 'stosować się do czegoś, aliquid observare, sequi, tenere, respicere': |
| ukwapić się 'zbyt pośpiesznie, bez namysłu coś zrobić, nimis festinanter, temerarie aliquid facere': |
| 'ze stopionego metalu ukształtować coś w formie, uformować, odlać, e metallo liquefacto aliquid fundere': |
| 'materiał, z którego coś ulepiono, glina, materia, ex qua aliquid fictum est, lutum': |
| 'ulec swemu łakomstwu, skusić się na coś, cupidini alicuius rei non resistere': |
| 'coś, co upiększa, zdobi, ozdoba, ornamentum': |
| 'oddać coś komuś do zamkniętego pomieszczenia (jako zastaw?), aliquid (nomine pignoris?) in conclave clausum dare': |
| 1. zaimek dzierżawczy informujący, że kogoś lub coś łączy z podmiotem ty stosunek jakiejś zależności: 'tuus' a. o przedmiotach, ziemi i wszelkich innych konkretach, które stanowią własność, wytwór, są używane przez podmiot ty: |
| 'wywołać zdrętwienie, spowodować, że coś zdrętwieje, rigidum reddere': |
| 'zawierać porozumienie, ugodę, uzgadniać sporne kwestie, pactionem facere, rem ad concordiam adducere, controversiam sedare': coś: |
| 'zawierać porozumienie, ugodę, uzgadniać sporne kwestie, pactionem facere, rem ad concordiam adducere, controversiam sedare': o coś: |
| coś: |
| 'wskazuje, że coś występuje w tak wielkiej ilości, wielkości, nasileniu itp., jak to zostało w sąsiednim tekście określone (lub jest wiadome mówiącemu i słuchającemu) 'tak wiele, tak dużo, tantum, tot': a. określenie przez wymienioną konkretną ilość czegoś: |
| wskazuje, że coś występuje w tak wielkiej ilości, wielkości, nasileniu itp., jak to zostało w sąsiednim tekście określone 'tyle samo, w tej samej ilości, równie dużo, tantum totidem': a. określenie przez wymienioną konkretną ilość czegoś: |
| wskazuje, że coś występuje w takiej ilości, jak to zostało w sąsiednim tekście określone 'tyle, właśnie tyle, tak wiele, tantum, totidem, tot': |
| wskazuje, że coś występuje w takiej samej ilości, jak to zostało w sąsiednim tekście określone 'tyleż, tyle samo, tantum, totidem': |
| wskazuje, że coś występuje w takiej samej ilości, jak to zostało w sąsiednim tekście określone 'tyleż, tyle samo, tantum, totidem': |
| 'opowiedzieć coś na piśmie, opisać, describere, scripto exponere': |
| 'wymienić, wyliczyć coś na piśmie, scripto enumerare, memorare': |
| 'zapisać coś komuś, aliquid alicui possidendum legare': |
| 'wymieniać, wyliczać coś na piśmie, scripto enumerare': |
| 'w tej samej ilości, wielkości, itp. jak coś innego, tot, tantum': telo dwoje 'dwa razy tyle, dwakroć tyle, duplum': |
| 'wyrzucić z ust ślinę, usunąć coś wraz ze śliną, wypluć, exspuere, sputum emittere': |
| 'przewyższać, prześcigać coś w jakimś zakresie, eminere, excellere': |
| 'brać coś od kogoś pod warunkiem zwrotu tej samej lub takiej samej rzeczy, aliquid ab aliquo mutuari': |
| 'wziąć coś od kogoś pod warunkiem zwrotu tej samej lub takiej samej rzeczy, aliquid ab aliquo mutuari': |
| 'ten, kto coś wysyła, wyprawia, qui aliquid mittit, emittet': |
| coś: |
| z określeniami nazywającymi sprawę będącą przedmiotem zeznań: coś: |
| 'potwierdzać, głosić coś, czego się było świadkiem, o czym się dobrze wie, aliquid cognitum confirmare, testari': |
| kogoś o coś: |
| coś komuś: |
| coś: |
| 'uzyskać coś przez proszenie, precibus consequi, impetrare': |
| 'przez prucie usunąć coś przyszytego, odpruć, dissuere, abscindere': |
| 'wydać coś za poręczeniem, aliquid fide data tradere': |
| 'brać na siebie prawną odpowiedzialność za kogoś a. za coś, uzyskiwać uwolnienie za poręką, fideiubere pro aliquo vel pro aliqua re': |
| 'wziąć na siebie prawną odpowiedzialność za kogoś a. za coś, uzyskać uwolnienie za poręką, fideiubere pro aliquo vel pro aliqua re': a. o osobie, za którą się ręczy: |
| o zwierzętach, za które się ręczy: coś: |
| 'zrzucić coś z czegoś szybkim ruchem, celeri motu aliquid ex aliqua re deicere, excutere': |
| 'wykonywać coś, aliquid facere, exsequi': |
| 2. 'zachowywać coś, stosować się do czegoś, przestrzegać czegoś, aliquid observare, facere, custodire' : a. bez dopełnień w tekście polskim: |
| wymienia tego, w czyim domu, gospodarstwie, posiadłości, miejscu pracy, kraju coś się znajduje 'u kogoś, w czyimś domu itd., apud aliquem, in domo, in possessione alicuius': |
| wymienia osobę, ze względu na którą się coś dzieje, włączoną w jakąś czynność prawną jako poręczyciel, świadek itp. 'wobec kogoś, na rzecz kogoś, coram aliquo, alicui commodo': |
| wymienia osobę, od której coś się ma, dostaje, nabywa, zyskuje itp. (przy czasownikach brać, kupić, wziąć, zyskać itp.) 'od, ab, ex.': |
| wymienia osobę, którą się o coś prosi, czegoś od niej żąda (przy czasownikach prosić, żądać itp.) 'od, ab, ex': |
| wymienia to, do czego coś przynależy (wyrażenie przyimkowe można często zastąpić przymiotnikiem lub genetiwem rzeczownika), significat rem vel personam, ad quam aliquid pertinet: |
| 'starać się, próbować coś zrobić, conari, operam dare' (?): |
| 'zarządzić coś, nakazać, mandare, praecipere': |
| 'wyznaczyć, określić należność z tytułu dzierżawy, sprzedaży itp., wycenić coś, pretium alicuius rei conductae vel venditae aestimare': |
| 'z uporem coś robić, obstinato animo aliquid facere': |
| 'niszczyć coś, tępić, wykorzeniać, exstirpare, abolere': |
| na coś: |
| przed coś: |
| 'rzucić coś szybkim ruchem, nadać czemuś pęd, proicere, iactare': |
| 'zniszczyć coś, wytępić, wykorzenić, exstirpare, abolere': |
| 'wypowiedzieć do kogoś wprost coś mu ubliżającego, naurągać, nawymyślać, aliquid alicui obicere, exprobrare': |
| 'wystawać nad coś, sterczeć, eminere, exstare': |
| 'wystawać ponad coś, sterczeć, eminere, prominere': |
| 'tworzyć, wznosić, formować coś przez narzucenie ziemi, exstruere, aggerem facere': |
| 'wysadzać, zdobić coś drogimi kamieniami, lapidibus pretiosis ornare': |
| 'polecić komuś udać się dokądś, zwykle z jakąś sprawą w celu wykonania jakiegoś zadania, wyprawić kogoś, coś gdzieś posłać, aliquem mittere, aliquo proficisci iubere': |
| na coś: |
| 'odejdzie chęć, ochota na coś, desiderium alicuius rei deficiet': |
| 'z uwagą przysłuchać się temu, co ktoś mówi, słuchając, przyjąć coś do wiadomości, audire, exaudire, auribus percipere': |
| coś: |
| 'z uwagą przysłuchać się temu, co ktoś mówi, słuchając, przyjąć coś do wiadomości, exaudire, auribus percipere': |
| coś: |
| 'służąc, coś uzyskać, otrzymać dzięki położonym zasługom, otrzymać jako nadanie za zasługi, aliquid servitio demerere, meritis accipere': |
| 'z uwagą przysłuchać się temu, co ktoś mówi, przyjąć coś do wiadomości, exaudire, auribus percipere': |
| coś: |
| 3. (o wartościach głównie materialnych, ilości czegoś, de pretio, quantitate) wysze(j), 'więcej, ponad coś, oprócz czegoś, plus, ultra, abundantius': a. o majątku ruchomym i nieruchomym, wyjątkowo o stanie, postępowaniu, de bonis mobilibus et immobilibus, interdum de statu, agendo: aa. z gen.: |
| 'rzucać, obrzucać czymś sypkim, poprószyć coś czymś, conicere, aliquid aliquare conspergere': [sypać popiół na głowę] |
| 'tworzyć, wznosić, formować coś przez narzucenie ziemi, exstruere, aggerem facere': |
| 'ten, kto czymś dysponuje, kto coś rozdziela, rozdaje, rozdawca, dispensator': |
| 'ujrzeć, zobaczyć, spostrzec (oczyma), videre, cernere, conspicere, animadvertere': kogoś, coś: |
| 'rozważyć coś, zastanowić się nad czymś, aliquid examinare, considerare': |
| wyszej nad coś: |
| szaradne 'coś bezwartościowego, złego, lichego, aliquid vile, malum parvi pretii': |
| 'zastawić coś na takich warunkach, że po upływie umówionego czasu rzecz zastawiona przejdzie na własność wierzyciela, pignus dare ea condicione, ut temporis spatio constituto res ad creditorem transeat': |
| 'wyjść (na zewnątrz), opuścić coś, też przenośnie, exire, abire, discedere, etiam translate': |
| na coś: |
| (nieosobowo) ubywa czegoś 'coś zmniejsza swą ilość, objętość itp., czegoś staje się coraz mniej, aliquid imminuitur, decrescit, deficit': |
| 'oglądać się na coś, przywiązywać wagę do czegoś, observare, attendere': |
| 'trzęsąc, wyrzucić coś, quatiendo deicere': |
| acc. na coś: |
| przed kogoś, coś: |
| w coś: |
| acc. na coś: |
| w coś: |
| 'zająć w szkodzie, wziąć komuś zastaw, przeprowadzić egzekucję na mieniu dłużnika, damnum inferentem deprehendere, pignus auferre, bona quaedam debitori adimere': coś: |
| 'opuścić, porzucić kogoś, coś, aliquem, aliquid relinquere': |
| na coś: |
| pod coś: |
| w coś: |
| 'wybrać, przeznaczyć na coś, eligere, destinare': |
| 'często albo gromadnie coś robić, gdzieś bywać, saepius vel cum aliis aliquid facere loco quodam esse': |
| 'sprawiać, aby coś upadło, evertere': |
| 'popchnąć coś, aby padło na ziemię, przewrócić, pervertere, subvertere': |
| coś: |
| coś: |
| coś komuś: |
| o coś (komuś): |
| szkodzić kogoś, coś |
| coś: |
| 'dobrze się z kimś obejść, wyświadczyć komuś coś dobrego, aliquem bene tractare, alicui benefacere': |
| komuś o coś: |
| (komuś) za coś, kogoś: |
| komuś czymś za coś: |
| 2. w użyciu niesamodzielnym (z dopełnieniem bliższym) 'zrobić, wytworzyć, wykonać, być sprawcą, facere, conficere, auctorem esse': A. uczynić coś (czegoś): a. dopełnieniem rzeczownik: aa. dopełnieniem rzeczownik nazywający zasadniczo przedmioty: |
| 'jakaś podpórka, może wycięcie, w którym się coś osadza, fultura quaedam, fortasse excisio, in qua aliquid includitur': |
| 'uznawać coś za jedynie słuszne, prawdziwe, aliquid iustum et verum agnoscere, comprobare': |
| 'rozmnożyć coś, powiększyć ilość czegoś, numerum alicuius rei augere': |
| na coś |
| uczynić (coś) nad to |
| b. określeniem predykatywnym przymiotnik, przysłówek, porównanie lub zdanie: uczynić kogoś, coś jakimś: aa. cecha wyrażona przymiotnikiem w nom. (orzeczenie w stronie biernej lub zwrotnej): |
| 'wybrać, przeznaczyć na coś, eligere, destinare': |
| na coś: |
| w coś: |
| 'dać coś darmo, obdarować, aliquid alicui donare': |
| w błędnym rozumieniu łacińskiego numerare 'włączyć, zaliczyć, uznać za coś' jako munerari 'obdarować': |
| (kogoś) w coś po czymś: |
| kogoś, coś: |
| coś: |
| w coś: |
| 'opanować nagle, ogarnąć kogoś, coś, owładnąć kimś, czymś, aliquem, aliquid subito occupare, capere, alicuius rei potiri': |
| uderzyć się 'stuknąć się (o coś), zderzyć się (z czymś), potknąć się, ad aliquid allidi, pede labi': |
| 'mający na coś wolny czas, gotów oddania się czemuś, qui alicui rei vacat, qui alicui rei se dedere paratus est': |
| 'znaleźć na coś wolny czas, pilnie oddać się czemuś, alicui rei vacare, studiose se dedere': |
| 'zadośćuczynić, satisfacere': komuś za coś: |
| 2. w użyciu niesamodzielnym (z dopełnieniem bliższym) 'zrobić, wytworzyć, wykonać, być sprawcą, aliquid facere, conficere, auctorem esse': A. udziałać, udziełać coś: a. dopełnieniem rzeczownik: aa. dopełnieniem rzeczownik nazywający zasadniczo przedmioty': |
| 'sprawić, że coś przestaje się palić, stłumić ogień, też przenośnie, exstinguere, ignem restinguere': |
| 'sprawiać, że coś przestaje płonąć, palić się, gasić, tu przenośnie: zaspokajać pragnienie, exstinguere, hoc loco translate: sitim restinguere': |
| 'sprawienie, że coś przestaje płonąć, palić się, tu przenośnie: zaspokojenie pragnienia, actus exstinguendi, hoc loco translate: actus sitim restinguendi': |
| 'zaręczyć, zagwarantować coś, fideiubere, cavere, spondere': |
| 'zaręczać, gwarantować coś, fideiubere, cavere, spondere': |
| 'urządzić, wznieść coś, zbudować, construere, aedificare': |
| 'powodować coś, wywoływać, wzniecać, excitare, incitare, commovere': |
| (o stanach psychicznych, de animo) 'zawładnąć kimś, czymś, opanować kogoś, coś, ogarnąć, przeniknąć, alicuius hominis vel alicuius rei potiri, aliquem, aliquid occupare, complecti, penetrare': |
| 'starać się kogoś lub coś znaleźć, odnaleźć, aliquem, aliquid quaerere': |
| 'odjąć część od jakiejś całości, uszczknąć, umniejszyć coś, uszczuplić, de tota quadam re partem demere, surripere': |
| 'nachodzić w celach rabunkowych, invadere': [chodzić na coś] |
| ujednać się 'wspólnie się na coś zgodzić, porozumieć się, in aliqua re convenire, pacisci': |
| nad kimś coś: |
| 'staranie się o coś, dążenie do osiągnięcia czegoś, actus quaerendi, studendi, aliquid agendi, assequendi, obtinendi': |
| 'przekazywać coś tytułem wiana, aliquid dotalicii nomine dare': |
| 'czynić coś dłuższym, tu o samogłosce: wymawiać jako dłuższą od niektórych innych, longiorem facere, hoc loco de vocali: producere': |
| w błędnym rozumieniu łac. ostia jako hostia 'coś świętego, świętość, sacrum': |
| 'wejście na coś, ascensio, ascensus': |
| 'posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć, mówić coś, wypowiadać, verbis cogitata referre, narrare, aliquid loqui': c. dopełnieniem bliższym rzeczownik a. zaimek w bierniku 'wypowiadać, wygłaszać, obwieszczać, opisywać, opowiadać, wyjawiać, praedicare, nuntiare, describere, narrare, aperire': |
| powiedać coś za pewność |
| powiedzieć coś na kogoś |
| 'poddać próbie przez stopienie, wypróbować coś, sprawdzić, fundendo examinare, explorare': |
| 'stać się wyższym, wznieść się nad coś, exstare, eminere': |
| na kogoś, coś: |
| na coś: |
| w coś: |
| 'popatrzeć, spojrzeć, zwrócić wzrok, też w znaczeniu niedokonanym patrzeć, spoglądać, spectare, oculos conicere, intueri, respicere, etiam sensu imperfecto': nad coś: |
| na kogoś, coś: |
| za coś: |
| o coś: |
| 'posiadać coś nieprzerwanie przez określony czas, aliquid per aliquod temporis spatium tenere, possidere': |
| 'twierdzić, starać się udowodnić coś, declarare, probare': |
| na kogoś, coś: |
| na coś: |
| kogoś, coś: |
| na coś: |
| o coś: |
| coś z czegoś: |
| 'ten kto coś czyni, tu o sprawującym opiekę nad niepełnoletnim, qui aliquid agit, hic de tutore': |
| 'okazując komuś zaufanie, zgodzić się na coś, confidendo alicui approbare aliquid': |
| 'dawać w zamian za coś, wymieniać, commutare, permutare aliquid pro aliqua re': |
| 'to że coś jest niewątpliwe, pewność, id quod indubium est, certum': |
| 'coś dodanego, dopłata, id quod additum est, auctarium': |
| 'w taki sposób, jak ktoś biorący coś w najem, tak jak najemnik, modo mercennario, sicut mercede conductus': |
| 'ten kto coś zaniedbuje, nie troszczy się o nic, neglector, qui aliquid non curat': |
| 'ten kto coś nosi, dźwiga, qui aliquid portat, portator': |
| 'być sprawcą czegoś, coś spowodować, uczynić, auctorem alicuius rei esse, agere, facere aliquid': |
| 'zabierać coś komuś siłą, alicui aliquid vi adimere': |
| 'na nowo coś zaczynać, odnawiać, powtarzać, denuo incipere, renovare, iterare': |
| 'obwiniać, zarzucać coś komuś, zniesławiać kogoś, accusare, increpare alicui aliquid, infamare aliquem': |
| 'wraz z oddechem wyrzucać coś z siebie, ziać, aspriando aliquid evomere, eructare': |
| 'skokami nad czymś przelatywać, przesadzać coś skacząc, saltando aliquid pervolare, transilire': |
| 'ten kto kogoś lub coś niszczy, prześladuje, prześladowca, qui (aliquem vel aliquid) delet, persequitur, insectator, persecutor': |
| 'robić coś dla ulżenia komuś, wspierać, wspomagać, sublevare, iuvare, adiuvare': |
| 'uzyskiwać coś prosząc, wypraszać, precibus consequi, impetrare': |
| (o Matce Boskiej, de Matre Dei) 'ta która coś rozdziela, rozdaje, quae dispensat, disponit, dispensatrix': |
| 'taki który wadzi, przeszkadza, utrudnia coś, qui impedit, difficile aliquid facit': [wadzista niemoc] |
| 'uderzając, tłukąc, tupiąc usunąć coś, contundendo, terram pede pulsando aliquid tollere': |
| 'taki który zapomniał się w tym, co robi, uporczywie coś robiący, zapamiętały, aliqua re attonitus, aliquid obstinate faciens, insanus': |
| zakazać upominania się o coś, pozbawić prawa wnoszenia skargi do sądu (w danej sprawie), alicui interdicere ius suum vindicare, adversarium in ius vocare': |
| zakazać upominania się o coś, pozbawić prawa wnoszenia skargi do sądu (w danej sprawie), alicui interdicere ius suum vindicare, adversarium in ius vocare': |
| zakazać upominania się o coś, pozbawić prawa wnoszenia skargi do sądu (w danej sprawie), alicui interdicere ius suum vindicare, adversarium in ius vocare': |