| zdanie (cf. Zb-) |
| jako równoważnik zdania zaprzecza poprzednie zdanie, najczęściej zdanie pytajne treściowe 'non': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiekby, ilekroćby, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, enim': |
| wprowadza zdanie pytajne 'czy, numquid' (dubium): |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, enim': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, nam, enim': |
| 5. połączenia ze śladami nierównorzędności: a. pierwsze zdanie z odcieniem warunku – 'to': |
| drugie zdanie w funkcji czasowo-przyczynowej: |
| drugie zdanie (lub człon) ograniczające i wyszczególniające: |
| drugie zdanie wynikowe: |
| zdanie twierdzące z przeczącym 'ale, zaś, sed, autem': |
| pierwsze zdanie z odcieniem koncesywnym 'a jednak(że), a mimo to, etenim': |
| nawiązuje nowe zdanie: |
| wprowadza zdanie wtrącone: |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, quoniam': |
| I. spójnik: wprowadza zdanie: 1. celowe 'aby, ut' a. przy wspólnym podmiocie zdania celowego i nadrzędnego: |
| I. spójnik: wprowadza zdanie: 1. warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie: 1. warunkowe 'gdyby, si': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociażby, licet, quamvis': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, licet, quamvis': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, licet, quamvis': |
| wprowadza zdanie warunkowe i nawiązuje okres warunkowy do poprzedniego zamkniętego zdania 'jeżeli zaś, si autem': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, licet, quamvis': |
| wprowadza zdanie warunkowe i nawiązuje okres warunkowy do poprzedniego zamkniętego zdania 'a gdyby, gdyby zaś, si vero': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, licet, quamvis': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, licet': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, licet': |
| I. spójnik: 1. wprowadza zdanie warunkowe 'jeśli, si': |
| wprowadza zdanie warunkowe i nawiązuje okres warunkowy do poprzedniego zamkniętego zdania 'jeśli zaś, et si': |
| wprowadza zdanie warunkowe i nawiązuje okres warunkowy do poprzedniego zamkniętego zdania 'a gdyby, gdyby zaś, si vero': |
| wprowadza zdanie celowe 'aby, ut': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'żeby, ut': |
| dubium: wprowadza zdanie czasowe następcze 'aż, donec': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'aby, ut': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, enim, quoniam': |
| wprowadza zdanie pytajne 'czy, an': |
| pierwsze zdanie z odcieniem koncesywnym 'a jednak, jednak(że), a przecież, a mimo to, ależ, attamen, tamen, vero, sed': |
| nawiązuje nowe zdanie do poprzedniego kontekstu 'ale, zaś, jednakże, sed, tamen, autem': |
| 1. spaja przeciwstawnie: a. zdanie przeczące z twierdzącym 'ale, sed': |
| zdanie twierdzące z przeczącym 'ale, zaś, sed, autem': |
| nawiązuje nowe zdanie do poprzedniego kontekstu 'ale, jednakże, sed, tamen, autem': |
| nawiązuje nowe zdanie do uprzedniego kontekstu 'ale, zaś, jednakże, sed, autem, tamen': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'aż, (do)póki nie, quoad, donec': |
| 3. wprowadza zdanie warunkowe a. 'jeśli nie, nisi': |
| wprowadza zdanie: 1. czasowe bezpośrednio następcze 'ażby, (do)pókiby nie, donec, quoad, antequam': |
| nawiązuje nowe zdanie do poprzedniego kontekstu 'ale, sed': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'aż, (do)póki nie, donec': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze '(do)pókiby nie, donec, quoad': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'aż, (do)póki nie, donec, quoad': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'aż, (do)póki nie, donec, quoad': |
| 3. wprowadza zdanie warunkowe a. 'jeśli nie, nisi': |
| wprowadza zdanie: 1. czasowe bezpośrednio następcze 'ażby, (do)pókiby nie, quoad, donec': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'aż, (do)póki nie, donec, quoad': |
| wprowadza zdanie czasowe, podkreślając jego współczesność 'jak on właśnie, cum interim ille': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'że właśnie, jak właśnie, quod modo': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo właśnie, interea enim': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'aby, ut': |
| wprowadza zdanie celowe 'aby, ut': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'aby, ut': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'ut': |
| dubium: wprowadza zdanie czasowe: |
| dubium: wprowadza zdanie warunkowe 'gdyby, si': |
| I. spójnik: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod, ut': |
| wprowadza zdanie skutkowe 'że, aż, ut': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'że, (ita, sic) ut': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'aż, (do)póki nie, donec, quoad': |
| wprowadza zdanie: 1. czasowe 'ażby, (do)pókiby nie, donec, quoad': |
| wprowadza zdanie: 1. czasowe 'aż, (do)póki nie, dum, donec, quoad': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'żeby, (ita, sic) ut': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, quoniam, quod': |
| nawiązuje zdanie przyczynowe do poprzedniego kontekstu 'bo, nam, enim': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, quoniam, quod': |
| nawiązuje zdanie przyczynowe do poprzedniego kontekstu 'bo, nam, enim': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, quia, quoniam, quod': |
| nawiązuje zdanie przyczynowe do poprzedniego kontekstu 'bo, nam, enim': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'bo, ponieważ, quoniam, enim, nam': |
| nawiązuje zdanie przyczynowe do poprzedniego kontekstu 'bo, enim, nam': |
| I. spójnik: wprowadza zdanie: 1. celowe 'by, aby, ut' a. przy wspólnym podmiocie zdania celowego i nadrzędnego: |
| spójnik: wprowadza zdanie przedmiotowe: |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'choć, quamquam, etsi': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyzwalające 'choć, quamquam, etsi': |
| dopełnieniem zdanie: |
| dopełnieniem zdanie: |
| dopełnieniem zdanie: |
| nawiązuje zdanie przyczynowe do poprzedniego kontekstu 'bowiem, enim': |
| spójnik (który czasem może być równocześnie interpretowany jako zaimek), wprowadza zdanie: a. przedmiotowe 'że, quod': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, quia': |
| I. spójnik: wprowadza wyraz lub zdanie: a. o treści uściślającej, wyszczególniającej 'to jest, mianowicie, id est': |
| wprowadza zdanie uzupełniające 'czyli właściwie, sive aut': |
| wprowadza zdanie pytajne 'czyż, nonne': |
| 'wprowadza zdanie o treści przeciwstawnej 'ale, tylko, jednak, sed, tamen': |
| wprowadza wyraz lub zdanie o treści ograniczającej treść innego wyrazu lub zdania 'ale tylko, si tantum, non... nisi': |
| wprowadza wyraz lub zdanie o treści uściślającej, wyszczególniającej 'to jest, mianowicie, nimirum, videlicet': |
| wprowadza zdanie celowe 'żeby, ut': |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu: |
| 1. nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu podkreślając zarazem jego ważność, prawdziwość: a. 'bowiem, nam, namque, enim': |
| nawiązuje nowe zdanie do uprzedniego kontekstu 'ale, zaś, sed, autem': |
| wzmacnia zaimek pytajny, wprowadzający drugie zdanie pytajne, nawiazując je równocześnie do pierwszego 'i, i też, et': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie warunkowe możliwe (z odcieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśliby, jeżeliby, quod si, si vero': |
| wprowadza zdanie warunkowe (z odcieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśli, jeżeli (zaś), quod si, si vero' |
| wprowadza zdanie warunkowe możliwe (z odcieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśliby, jeżeliby, gdyby (zaś), quod si, si vero' |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśli, jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie warunkowe (z odcieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśli, jeżeli (zaś), quod si, si vero': |
| wprowadza zdanie warunkowe możliwe (z odzieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśliby, jeżeliby (zaś), quod si, si vero': |
| wprowadza zdanie warunkowe (z odcieniem przeciwstawno-nawiązującym) 'jeśli, jeżeli (zaś), quod si, si vero': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| spójnik: wprowadza zdanie warunkowe możliwe 'jeśliby, si': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia lub miary 'im, o ile, quo, quanto': |
| wprowadza zdanie czasowe równoczesne 'podczas gdy, dum': |
| wprowadza zdanie pytajne 'jak długo, quousque': |
| 2. wprowadza zdanie czasowe: a. równoczesne 'jak długo, póki, quamdiu, dum, donec': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokąd, quoad': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'dopókiby nie, ażby, donec': |
| wprowadza zdanie czasowe a. równoczesne 'podczas gdy, dum, donec': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'dopóki nie, donec, priusquam': |
| I. Spójnik: 1. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle równoczesnym) czasownik niedokonany 'kiedy, dum, cum': |
| 3. wprowadza zdanie czasowe: a. równoczesne 'dopóki, jak długo, quamdiu, dum, donec': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokąd, gdzie, quo, quocumque': |
| wprowadza zdanie czasowe równoczesne 'podczas gdy, dum, cum': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'dokądby, gdzieby, quo': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokądbykolwiek, quocumque': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokądkolwiek, quocumque': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'dokądkolwiek, quocumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'dopóki tylko, quamdiu': |
| 2. wprowadza zdanie czasowe: a. równoczesne 'póki, dum': |
| 2. nawiązuje nowe zdanie do poprzedniego kontekstu: a. określając następstwo czasowe danej czynności: |
| I. spójnik: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod, ut': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'że, quod, ut': |
| 4. wprowadza zdanie przydawkowe 'że, quod, ut': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie orzecznikowe 'że, ut': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, quia, quoniam, quod, enim': |
| wprowadza zdanie celowe 'aby, ut': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia 'że, ut': |
| wprowadza zdanie skutkowe 'że, aż, ut': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'że, ut': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'jak, quod, cum': |
| wprowadza zdanie warunkowe treści zaprzeczonej 'gdyby nie, gdyby nie to że, nisi quod, nisi quia': |
| I. spójnik: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'żeby, jakoby, ut, quod': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie orzecznikowe 'żeby, ut': |
| 4. wprowadza zdanie przydawkowe 'żeby, jakoby, ut, quod': a. z odpowiednikiem w zdaniu narzędnym: |
| wprowadza zdanie celowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'żeby, quod, quia': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociażby, etiamsi': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, si': |
| wprowadza zdanie skutkowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'żeby, ut, quod': |
| wprowadza zdanie celowe 'żeby, ut': |
| spójnik: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| wprowadza zdanie pomiotowe 'że, quod, ut': |
| 3. wprowadza zdanie przydawkowe 'że, quod, ut': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, quod, quia, quoniam': |
| wprowadza zdanie skutkowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia 'że, ut': |
| 2. wprowadza zdanie czasowe: a. równoczesne 'dopóki, jak długo, quamdiu, dum, donec': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokąd, jak daleko, quo': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokąd, jak daleko, quo': |
| 1. wprowadza zdanie czasowe: a. równoczesne, 'dopóki, jak długo, quamdiu, dum, donec': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'dokąd, jak daleko, quo': |
| [Cytat w transliteracji został rozszerzony o zdanie: Aprestocz thogiste veszele bilocz gest ono velike, atho ku chvorakemv rosdzelenv.] |
| Przyszła jedna niewiasta przed gajny sąd i jest swe jimienie i swą rzecz wzdała... A gdyż juże ta niewiasta to uczyniła zdanie (OrtOssol 29, 1: danie, dum autem mulier praefata donum sic fecerat), poszła za mąż i umarła |
| Jako Skorupka... wojtem nie był, kiedy selce u mnie byli o zdanie dnia 1479 |
| Łupieże... ma dać (sc. sędzia) temu, ktory jego o niesprawiedliwe zdanie (Sul 55: ot fałszywego wyrzeknienia) wyzwał (in falsa pronuntiatione evocavit) ku stołu wyszszemu |
| B. w zdaniu złożonym: 1. wprowadza zdanie sposobowe 'jak, w jaki sposób (co do treści), ut, sicut': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie czasowe 'gdy, kiedy, skoro, ut primum, simul ac': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'jak, jaki, ut, cum, postquam, qualis': |
| wprowadza zdanie sposobowo-warunkowe 'jak gdyby, tamquam, quasi': |
| I. zaimek pytajny 'jaki, jakiż, jak wielki, qualis, quantus': 1. wprowadza zdanie pytajne: a. niezależne: |
| wprowadza zdanie wykrzyknikowe: |
| wprowadza zdanie orzecznikowe: |
| II. zaimek względny 'jaki, qualis, quantus, qui': 1. wprowadza zdanie przydawkowe: |
| I. przysłówek zaimkowy pytający o sposób, miarę lub stopień 'jak, w jaki sposób, quomodo, qua ratione': 1. rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe: |
| rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe (w funkcji zdania przedmiotowego): |
| B. w zdaniu złożonym: 1. wprowadza zdanie sposobowe 'jak, w jaki sposób, sicut, ut, quomodo': a. porównawcze: |
| 3. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simul ac': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia i miary 'jak, jak bardzo, ut, quemadmodum, quantum': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, cum, quia, siquidem': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'jaki, qualis': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'jak, co, quomodo, quod': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'jak, quod, sicut, ut': |
| wprowadza zdanie orzecznikowe '(tak) jak, quod, ut': |
| wprowadza zdanie włączne 'to jest, mianowicie, na przykład, ut, ut si': |
| wprowadza zdanie wtrącone 'jak, ut, sicut, quia': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'gdy, cum': |
| spójnik: wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| przysłówek zaimkowy pytający o sposób 'jakby, w jaki sposób, quomodo': rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe (w funkcji zdania przedmiotowego): |
| B. w zdaniu złożonym: 1. wprowadza zdanie sposobowe 'jakby, w jaki sposób, quasi, velut si, tamquam si': a. porównawcze: |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia 'żeby, jakby, prout, quantum': |
| wprowadza zdanie celowe 'żeby, ut (finale)': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'żeby, że, ut (finale)': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'jakby, quasi': |
| wprowadza zdanie celowe 'żeby, ut (finale)': |
| II. przysłówek zaimkowy względny: wyraża funkcję porównawczą wprowadzanej przez siebie treści, nadając jej charakter zdania porównawczego: 1. wprowadza zdanie sposobowe 'jak, ita... ut, sicut': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia 'jak, ut, sicut': |
| wprowadza zdanie czasowo-przyczynowe 'skoro, ut, quoniam': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'jak, ita... ut, sicut': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'jakby, jak gdyby, tamquam si': |
| 'mieć takie samo zdanie, mieć podobne poglądy na coś, eadem sententia esse, congruere de aliqua re': |
| I. spójnik 1. wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis': |
| przysłówek zaimkowy: wprowadza zdanie przedmiotowe 'jak, jakkolwiek, ut, utcumque': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociażby, quamvis': |
| I. spójnik: wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, quamquam, etsi': |
| II. przysłówek zaimkowy: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'jakkolwiek, w jakikolwiek sposób, utcumque': |
| wprowadza zdanie porównawcze 'jak, sicut': |
| wprowadza zdanie czasowe 'skoro (tylko), cum primum, simul ac': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, quamquam': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, etiamsi': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, quamquam': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'jakkolwiek, w jakikolwiek sposób, utcumque': |
| przysłówek zaimkowy pytający o sposób 'jak, w jaki sposób, quomodo, qua ratione': rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe: |
| B. w zdaniu złożonym: 1. wprowadza zdanie sposobowe 'jak, w jaki sposób, quemadmodum, sicut': a. porównawcze: |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia 'jak, ut, quantum': |
| 3. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle uprzednim) czasownik dokonany 'kiedy, skoro (tylko), cum, postquam, simul ac': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, cum, quoniam': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'jak, cum, ut': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'jak, quod, ut': |
| wprowadza zdanie wtrącone 'jak, ut, sicut, quia': |
| spójnik: wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe 'jakby, w jaki sposób, quomodo': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'jak, ut, sicut': |
| wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'skoroby (tylko), simulac': |
| 'zdanie przeciwne, spór, kłótnia (tu o buncie Izraelitów w związku z brakiem wody na pustyni), sententia contraria, controversia, rixa (hoc loco de Israelitis, qui cum locis desertis essent, propter penuriam aquae seditionem moverunt': |
| 1. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle równoczesnym) czasownik niedokonany 'podczas gdy, kiedy, cum, dum': |
| wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'skoro, jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie czasowo-przyczynowe 'ponieważ, cum, quia, quoniam': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'jak, cum, ubi;: |
| wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'skoro, jeżeli, si': |
| 'mówić zdanie przeciwne, spierać się, kłócić się, contradicere, rixari, contendere': |
| C. zaimek względny 'który, qui': 1. użyty przymiotnikowo, wprowadza zdanie przydawkowe: a. rzeczownik określany w zdaniu nadrzędnym: |
| 2. użyty rzeczownikowo: a. wprowadza zdanie podmiotowe: |
| wprowadza zdanie orzecznikowe: |
| wprowadza zdanie przedmiotowe: |
| wprowadzając zdanie czasowe, wskazuje na bezpośrednie następstwo zdarzeń 'skoro tylko, zaledwie, ut primum, statim ut (cum, postquam)': |
| wprowadza zdanie przeciwstawne z odcieniem warunku minimalnego i pożądanego 'ale przynajmniej, byleby, tantum, sed tantum, modo si, dummodo': |
| 7. wprowadza zdanie warunkowe: a. warunku wyłącznego 'chyba tylko, jeśli nie, non (nemo, nihil)... nisi (nisi quod, nisi ut)': |
| wprowadzając zdanie czasowe, wskazuje na bezpośrednie następstwo zdarzeń 'skoro tylko, zaledwie, ut primum, statim ut (cum, postquam)': |
| wprowadza zdanie warunkowe warunku minimalnego 'jeśli tylko, si': |
| wprowadzając zdanie czasowe, wskazuje na bezpośrednie następstwo zdarzeń 'skoro tylko, zaledwie, ut primum, cum primum': |
| spaja łącznie zdanie twierdzące z przeczącym: 'i nie, neque': |
| 'wypowiadać swoje zdanie (głosem, pismem), coś mówić, twierdzić, także coś myśleć o kimś a. o czymś, mniemać, (dictis vel scriptis) aliquid asserere, affirmare, confirmare, dicere, item de aliquo vel aliqua re opinari, putare': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie warunkowe możliwe 'jeżeliby, si': |
| wprowadza zdanie warunkowe możliwe 'jeżeliby, si': |
| zaprzecza także następujące zdanie łączne: |
| zaprzeczone zdanie główne i poboczne zastępuje bezwyjątkowe twierdzenie: |
| zaprzeczone zdanie pytajne zastępuje stanowcze twierdzenie (pytania retoryczne): |
| zaprzeczając zdanie główne i poboczne, zastępuje bezwyjątkowe twierdzenie: |
| nie zaprzeczając formalnie orzeczenia, w rzeczywistości zaprzecza całe zdanie: |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'jak, quomodo': |
| I. zaimek pytajny 'jaki, jakiż, jak wielki, qui, qualis, quantus': 1. wprowadza zdanie pytajne: a. niezależne: |
| wprowadza zdanie wykrzyknikowe 'jak wielki, quantus': |
| zaimek względny 'jaki, qualis', wprowadza zdanie przydawkowe: |
| I. przysłówek zaimkowy pytający o sposób, miarę lub stopień 'jak, w jaki sposób, quomodo, qua ratione, quam': 1. rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe: |
| wprowadza zdanie wykrzyknikowe: |
| 3. rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe: a. w funkcji zdania przedmiotowego: |
| II. przysłówek zaimkowy względny, wyraża funkcję porównaczą wprowadzonej przez siebie treści, nadając jej charakter zdania porównawczego: 1. wprowadza zdanie sposobowe 'jak, w jaki sposób, sicut, quemadmodum, quomodo': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia i miary 'jak, ut quemadmodum, quam': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, cum, quia': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'jak, quod, quomodo': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'jak, co, quomodo, quod': |
| IV. spójnik 'że, quod': 1. wprowadza zdanie przedmiotowe: |
| wprowadza zdanie przydawkowe: |
| I. przysłówek zaimkowy pytający o sposób 'jakby, w jaki sposób, quomodo': 1. rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe: |
| 2. rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe: a. w funkcji zdania przedmiotowego: |
| rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe (w funkcji zdania przedmiotowego): |
| II. przysłówek zaimkowy względny 'jak, quam, quomodo, quod': 1. wprowadza zdanie podmiotowe: |
| wprowadza zdanie przedmiotowe: |
| rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe (w funkcji zdania przedmiotowego) 'jakby, w jaki sposób, quomodo': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamquam': |
| spójnik, wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamquam': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociażby, quamvis': |
| spójnik, wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, quamquam': |
| wprowadza zdanie przyzwalające (dubium) 'chociaż, quamvis': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamvis, quamquam, etsi': |
| względno-nieokreślny, wprowadza zdanie przedmiotowe 'jak, jakkolwiek, quavis ratione': |
| spójnik, wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamquam, etiamsi': |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie sposobowe 'jak, w jaki sposób, quemadmodum, sicut': |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie przydawkowe 'gdzie, ubi': |
| 1. jako wskaźnik nawiązania wynikowego 'dlatego, skutkiem tego, więc, zatem, quam ob rem, ideo, itaque, igitur': a. nawiązuje zdanie równorzędne wynikowe: |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| jako spójnik w połączeniu z iż(e), że, acz wprowadzający zdanie przyczynowe 'dlatego że, ponieważ, propterea quod, quia, cum': |
| jako wskaźnik nawiązania wynikowego 'dlatego, skutkiem tego, więc, zatem, quam ob rem, ideo, itaque, igitur': a. nawiązuje zdanie równorzędne wynikowe: |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| 1. jako wskaźnik nawiązania wynikowego 'dlatego, skutkiem tego, więc, zatem, quam ob rem, ideo, itaque, igitur': a. nawiązuje zdanie równorzędne wynikowe: |
| nawiazując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na zwiazek wynikowy: |
| 1. jako wskaźnik nawiązania wynikowego 'dlatego, skutkiem tego, więc, zatem, quam ob rem, ideo, itaque, igitur': a. nawiązuje zdanie równorzędne, wynikowe: |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| jako spójnik w połączeniu z gdyżci, iżci wprowadzający zdanie przyczynowe 'dlatego że, ponieważ, propterea quod, quia, cum': |
| jako wskaźnik nawiązania wynikowego, nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy 'więc, tedy, zatem, itaque, igitur, ergo': |
| jako wskaźnik nawiązania wynikowego 'dlatego, skutkiem tego, więc, zatem, quam ob rem, ideo, itaque, igitur': a. nawiązuje zdanie równorzędne wynikowe: |
| nawiązując zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazuje na związek wynikowy: |
| B. przysłówek zaimkowy względny: 1. wprowadza zdanie miejscowe 'którędy, qua, qua via': |
| 2. wprowadza zdanie przydawkowe: a. 'gdzie, ubi': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'którędyby, qua (ut ea via)': |
| wprowadza zdanie miejscowe: a. 'dokądkolwiek, gdziekolwiek, quocumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedy, cum, quo tempore': |
| wprowadza zdanie czasowe z czynnością późniejszą: 'nim, zanim, prius quam, ante quam': |
| 4. wprowadza zdanie (lub równoważnik zdania) czasowe: a. z czynnością późniejszą: 'nim, zanim, antequam, priusquam': aa. bez zapowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie przeciwstawne: 'ale, lecz, sed, at, attamen': |
| wprowadza zdanie warunku wyłącznego: 'ale chyba tylko, non... nisi tantum': |
| wprowadza zdanie czasowe z czynnością późniejszą: 'nim, zanim, (ante) quam, (prius) quam': pirzwej, niżby: |
| wprowadza zdanie warunku wyłącznego: 'chyba żeby, chybaby, nisi quod': |
| 4. wprowadza zdanie czasowe: a. z czynnością późniejszą: 'nim, zanim, priusquam, antequam': aa. bez zapowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie warunku wyłącznego: niżli gdyby 'chyba żeby, chybaby, nisi, nisi quod, praeterquam si': |
| wprowadza zdanie przeciwstawne: 'ale, lecz, sed, at': |
| (podmiotem zaimek, zdanie a. podmiotu brak) przyć przed kogoś, ku komuś 'dojść do wiadomości, notum, cognitum fieri': |
| jest wyrazem porównania dwu treści ze względu na stopień i nasilenie jakiejś ich właściwości, którą nazywa przymiotnik lub przysłówek w formie stopnia wyższego (tu wprowadza zdanie stopnia i miary): |
| wprowadza zdanie czasowe z czynnością późniejszą: 'niby, zanimby, (prius) quam, (ante) quam': drzewiej, niżliby: |
| wprowadza zdanie warunkowe: 'gdyby, jeśliby, si': |
| wprowadza zdanie przeciwstawne: 'ale by, sed': |
| B. względny: 1. wprowadza zdanie czasowe 'kiedy, w którym czasie, quo tempore, cum, postquam': a. w zdaniu czasowym (zwykle równoczesnym) czasownik niedokonany: |
| 2. wprowadza zdanie przedmiotowe 'kiedy, że, jak, quando, postquam, quod': |
| wprowadza zdanie przydawkowe a. rozwijające (tj. takie, które nie uzupełnia zdania nadrzędnego, lecz wprowadza własną treść wydarzeniową) 'kiedy, cum, quod': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'kiedy, quo tempore, quando': |
| II. spójnik: 1. wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'kiedy, cum': |
| wprowadza zdanie warunkowe i czasowo-warunkowe 'jeśli, si': |
| wprowadza zdanie czasowo-przyczynowe 'skoro, cum, quoniam': |
| I. przysłówek zaimkowy: A. względny: 1. wprowadza zdanie czasowe 'kiedyby, postquam, dum' : |
| wprowadza zdanie przydawkowe: |
| II. spójnik: wprowadza zdanie warunkowe możliwe 'jeśliby, si': |
| względny: wprowadza zdanie przyczynowe 'skoro, si': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, quandocumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, ilekroć, quandocumque': |
| I. spójnik: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'że, quod': |
| 4. wprowadza zdanie przydawkowe 'że, quod': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, quod, quia, quoniam': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'że, ut': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'jak, quod, cum': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe miary 'że, aż, ut': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze: 'aż, donec, dum': |
| wprowadza zdanie: 1. podmiotowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, ilekroć, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, kiedy tylko, ilekroć, quandocumque, cum': |
| wprowadza zdanie czasowe ' ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| I. przysłówek zaimkowy wprowadzający zdanie czasowe 'kiedy, quo tempore, cum, postquam': a. w zdaniu czasowym (zwykle równoczesnym) czasownik niedokonany: |
| II. spójnik: 1. wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'kiedy, cum': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'skoro, si': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamquam, etsi': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'jeśli, skoro, si': |
| przysłówek zaimkowy: wprowadza zdanie czasowe 'kiedy, quo tempore, cum': |
| spójnik: wprowadza zdanie przyczynowe 'skoro, cum quoniam': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| 2. pytajny 'ile, jak wiele, quot, quantum': a. rozpoczyna zdanie pytajne niezawisłe: |
| rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe (w funkcji zdania przedmiotowego): |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy tylko, quotiescumque': |
| rozpoczyna zdanie pytajne zawisłe (w funkcji zdania przedmiotowego): |
| względny: wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, ile razy, quotiescumque': |
| dopełnieniem zdanie zależne a. ac. cum inf.: |
| 1. wprowadza zdanie dopełnieniowe 'że, quod, ut: a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'że, quod, ut': |
| 3. wprowadza zdanie przydawkowe 'że, quod, ut': a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| 4. wprowadza zdanie przyczynowe, 'ponieważ, quia, quoniam, quod': a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie skutkowe 'że, aż, ut': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia 'że, ut', z odpowiednikiem tako w zdaniu nadrzędnym: |
| 7. wprowadza zdanie sposobowe 'że, ut': a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| w połączeniu przeto że nawiązuje nowe zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując zarazem na związek wynikowy (może wskutek błędnego rozumienia przez tłumacza łac. unde jako inde): |
| wprowadza zdanie dopełnieniowe 'że, ut, quod': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'że, ut, quod: |
| 3. wprowadza zdanie przydawkowe 'że, ut': a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| 4. wprowadza zdanie celowe 'żeby, ut': a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie skutkowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie sposobowe 'żeby, ut': |
| wprowadza zdanie czasowe 'gdy, kiedy, skoro tylko, cum, simulac, vixdum': |
| wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie czasowo-przyczynowe 'skoro, quodsi': |
| I. Spójnik: 1. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle równoczesnym) czasownik niedokonany 'podczas gdy, kiedy, cum, dum': |
| 2. wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'jeżeli, si': a. w trybie oznajmującym: |
| wprowadza zdanie przyczynowe i czasowo-przyczynowe 'ponieważ, cum, quia, quoniam': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'jak, cum, ubi': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'że, quod, ut': |
| względny wprowadzający zdanie przydawkowe: |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, si': |
| 2. wprowadza zdanie sposobowe: a. porównawcze jako gdyby 'jak gdyby, jakby, velutsi': |
| wprowadza zdanie czasowe (uprzednie) 'kiedy, cum, postquam': |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'skoro, si': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, gdykolwiek, ilekroć, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, gdykolwiek, ilekroć, quandocumque, quotiescumque': |
| wprowadza zdanie przyczynowe i czasowo-przyczynowe 'ponieważ, skoro, cum, quia, quoniam, siquidem': |
| wprowadza zdanie warunkowe i czasowo-warunkowe 'skoro, si': |
| wprowadza zdanie przyzwalające 'chociaż, quamquam, etsi': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'że, quod': |
| 'wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| względny wprowadzający zdanie przydawkowe: |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby gdyby, si': |
| 'wprowadza zdanie czasowe 'kiedyby, cum, postquam': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, gdyby, si': |
| 1. wprowadza zdanie czasowe: a. w zdaniu czasowym (zwykle równoczesnym) czasownik niedokonany 'podczas gdy, kiedy, cum': |
| wprowadza zdanie przydawkowe: 'gdzie, ubi': |
| wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'skoro, si': |
| 1. wprowadza zdanie dopełnieniowe 'że, quod, ut': a. bez odpowiednika w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'że, quod, ut': |
| wprowadza zdanie skutkowe 'że, ut': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, si': |
| wprowadza zdanie czasowe 'kiedykolwiek, ilekroć, quandocumque, quotiescumque': |
| B. przysłówek zaimkowy względny: 1. wprowadza zdanie miejscowe: a. 'gdzie, w którym miejscu, ubi, quo loco': aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie czasowe 'gdy, kiedy, ubi, cum': |
| 3. wprowadza zdanie przydawkowe a. rozwijające (tj. takie, które nie uzupełnia zdania nadrzędnego, lecz wprowadza własną treść wydarzeniową): a. 'gdzie, ubi': |
| II. spójnik: 1. wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'jak, quod, cum': |
| 2. wprowadza zdanie czasowo-warunkowe 'jeżeli, si': |
| B. względny: 1. wprowadza zdanie miejscowe: a. 'gdzieby, ubi': |
| wprowadza zdanie przydawkowe a. rozwijające 'gdzieby, ubi': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'gdzieby, ubi': |
| spójnik: wprowadza zdanie warunkowe 'jeśliby, gdyby, si': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'gdziebykolwiek, ubicumque': |
| względno-nieokreślny: wprowadza zdanie miejscowe 'gdziekolwiek, ubicumque': |
| 2. względno-nieokreślny: a. wprowadza zdanie miejscowe: aa. 'gdziekolwiek, ubicumque': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'gdziekolwiek, dokądkolwiek, quocumque': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'gdziekolwiek, dokądkolwiek, quocumque': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'gdziekolwiek, dokądkolwiek, quocumque': |
| B. względny: 1. wprowadza zdanie miejscowe: 'gdzie, w którym miejscu, ubi, quo loco': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| wprowadza zdanie czasowe 'gdy, kiedy, cum, quando': |
| wprowadza zdanie czasowe 'ilekroć, quotiescumque': |
| 'zdanie odnoszące się pierwotnie do określonego zdarzenia, sytuacji, osoby lub rzeczy, powtarzane później tradycyjnie, najczęściej w znaczeniu przenośnym, proverbium': |
| wprowadza zdanie przydawkowe: 'gdzie, ubi': |
| II. spójnik: 1. wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeśli, si': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'jak, cum, quod': |
| wprowadza zdanie miejscowe 'gdziekolwiek, ubicumque': |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca 'skąd, z którego miejsca, unde': |
| II. przysłówek zaimkowy względny: 1. wprowadza zdanie przydawkowe 'skąd, z którego miejsca, unde, ex quo loco': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca 'skąd, z którego miejsca, unde, ex quo loco': |
| wprowadza zdanie przydawkowe 'skąd, z którego miejsca, unde, ex quo loco': |
| Gdykole by potem chciał niestojący na roku pirwszym zdanie sądowe odnawiać abo wzdzirać (volenti... sententiam arguere et refricare seu revocare, war. renovare, innovare, Sul 39: chcącemu to jiste skazanie łajać, naganić a wzdruszyć alibo otnowić), tedy jemu ma być włożono wieczne milczenie |
| dopełnieniem zdanie: |
| dopełnieniem zdanie: |
| wprowadza zdanie czasowe równoczesne 'jak długo, póki, quamdiu, dum, donec': |
| wprowadza zdanie czasowe bezpośrednio następcze 'dopóki nie, zanim, do czasu aż, donec, quoad, dum': |
| 'mniemać, uważać, mieć zdanie o kimś, o czymś, de aliqua re, aliquo iudicare, censere, putare': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| Iż-eśm posłem był ot Piotra do Jakusza a do Tomy, iżby jeli do Kościana na wzdanie 1391 |
| zaczyna nowe zdanie, pełniąc ogólnie funkcję nawiązującą 'wtedy, więc, illo tempore, tunc': |
| D. nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując stosunek: a. łączny 'i (wtedy), a (wtedy), też, et, quoque': |
| nawiązuje nowe zdanie, zazwyczaj z odcieniem przyczynowym, do poprzedniego kontekstu 'bo, bowiem, enim, autem': |
| rozwinięciem, uściśleniem, bliższym określeniem wyrazu taki jest zdanie podrzędne (również z elipsą orzeczenia) porównawcze, przydawkowe lub skutkowe: taki..., jaki, kaki |
| dołącza na stopniu równorzędności część zdania lub zdanie, informując, że jest ona w tym rzędzie członem ostatnim, kompletującym, czasem nieoczekiwanym 'i, i też, nadto, et, et etiam, praeterea': |
| nawiązuje zdanie nadrzędne do podrzędnego 'to, więc, itaque': |
| II. przysłówek zaimkowy względny: 1. wprowadza zdanie przydawkowe, zastępując zaimek który: |
| wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca 'z którego miejsca, quo ex loco, unde': |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie przydawkowe, zastępujące zaimek który: |
| D. nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując stosunek: a. łączny 'i (wtedy), a (wtedy), też, et (tum), etiam': |
| II. spójnik: A. w zdaniu współrzędnie złożonym, w połączeniu a takoć więc łączy zdanie współrzędne wynikowe 'dlatego, przeto, propterea, igitur': |
| B. nawiązuje zdanie do porzedniego kontekstu, wskazując stosunek w połączeniu a takoć więc: a. łączny 'i (wtedy), a (wtedy), et (tum), ac': |
| 3. nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując stosunek: a. łączny 'i, a, i właśnie, i wtedy właśnie, et, etiam, et quidem': |
| C. nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując stosunek: a. łączny 'i, i też, et, atque': |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując stosunek wynikowy 'przeto, zatem, quare, ideo': |
| w zdaniu złożonym w korelacji z przysłówkami względnymi zapowiada zdanie miejscowe 'tędy, po tej drodze, wzdłuż tej linii, tu, hac via, secundum quandam lineam, hic': tąd... kąd: |
| zaczyna nowe zdanie, pełniąc funkcję ogólnie nawiązującą 'więc, itaque': |
| Gdykoleby potem chciał niestojący na roku pirwszym zdanie sądowe odnawiać..., tedy jemu ma być włożono wieczne milczenie |
| zaczyna nowe zdanie, pełniąc funkcję ogólnie nawiązującą (do sytuacji, do wcześniejszego tekstu, do tego, co piszącemu i czytającemu jest wiadome, łatwo domyślne) 'więc, przeto, wobec tego, quoniam, itaque, quae cum ita sint': |
| zaczyna nowe zdanie pełniąc, funkcję ogólnie nawiązującą 'więc, przeto, wobec tego, itaque, cum ita res se habeat': |
| zaczyna nowe zdanie, pełniąc funkcję ogólnie nawiązującą 'więc, przeto, wobec tego, itaque, cum ita res se habeat': |
| 2. pełni funkcję wskaźnika nawiązania wynikowego 'dlatego, skutkiem tego, więc, zatem, quam ob rem, ideo, itaque, igitur': a. nawiązuje zdanie równorzędne wynikowe: |
| zdanie dopełnieniowe: |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując zarazem na związek wynikowy: |
| w połączeniu z eż, iż(e) wprowadza zdanie przyczynowe 'dlatego że, ponieważ, propterea, quod, quia, cum': |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując na związek wynikowy 'dlatego, więc, zatem, propterea, igitur, itaque': |
| w połączeniu temu iże wprowadza zdanie przyczynowe 'ponieważ, dlatego że, quia, proterea quod': |
| Piotr postawił się naprzeciw Janowi sędzi o rzecz, ktorą przed nim miał..., ale zdanie Janowo aczkole wspirając się przał a sędziej nie naganił (quando ipsam, sc. sententiam, tulit, eundem iudicem non provocavit), tedy... skazanie Janowo sędziej ustawilismy moc mieć |
| 'posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć, mówić coś, wypowiadać, verbis cogitata referre, narrare, aliquid loqui': b. dopełnieniem zdanie zależne: |
| spójnik: przeciwstawia zdanie poprzedniemu zdaniu z odcieniem koncesywnym 'jednak, mimo to, attamen, atqui, at, tamen': a wszak: |
| I. spójnik: 1. przeciwstawia zdanie poprzedniemu zdaniu z odcieniem koncesywnym 'jednak, mimo to, attamen, atqui, at, tamen': a. w zdaniu współrzędnym: a wszako: |
| spójnik: przeciwstawia zdanie poprzedniemu zdaniu z odcieniem koncesywnym 'jednak, mimo to, attamen, atqui, at, tamen': |
| I. spójnik: przeciwstawia zdanie poprzedniemu zdaniu z odcieniem koncesywnym 'jednak, mimo to, attamen, atqui, at, tamen': a. w zdaniu współrzędnym (lub nawiązującym współrzędnie): |
| spójnik: przeciwstawia zdanie poprzedniemu zdaniu z odcieniem koncesywnym 'jednak, mimo to, attamen, at, tamen': |
| 'twierdzenie, zdanie o czymś, sententia, opinio': |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując, że to informacja dodana, nie pierwsza 'również, także, etiam, quoque': |
| nawiązuje zdanie do poprzedniego kontekstu, wskazując, że to informacja dodana, nie pierwsza 'również, także, etiam, quoque': |
| w zdaniu złożonym w korelacji z przysłówkami względnymi zapowiada zdanie miejscowe 'tą drogą, wzdłuż tej linii, przez to miejsce, hac via, secundum hanc lineam, per hunc locum': tędy... kędy: |
| wprowadza wyraz, połączenie wyrazowe lub zdanie o treści wyjaśniającej 'czyli, mianowicie, to jest, to znaczy, inaczej mówiąc, videlicet, scilicet, id est, aliter dicere possis': |
| wprowadza wyraz, połączenie wyrazowe lub zdanie o treści wyjaśniającej 'czyli, mianowicie, to jest, to znaczy, inaczej mówiąc, videlicet, scilicet, id est, aliter dicere possis': |
| wprowadza zdanie przedmiotowe 'że, quod, ut' (?): |
| wprowadza zdanie przyczynowe 'dlatego że, ponieważ, propterea, quod, quia, cum': |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie przedmiotowe 'skąd, z którego źrodła, ex quo, unde': |
| 'utrzymywać, sądzić, mieć zdanie, existimare, putare, censere': |
| zaczyna zdanie, nawiązując do sytuacji lub faktu przedstawionego w poprzednim zdaniu i zwracając uwagę na następującą po nim wypowiedź (niekiedy z odcieniem wynikowym) 'tam właśnie, wtedy właśnie, w tej chwili, więc, eo ipso loco, illo ipso tempore, quo tempore, itaque': |
| Sędzia, ktoremu winę dadzą, ... paknięli będzie przekonan, tedy łupieże... ze sromotą ma dać temu, ktory jego o niesprawiedliwe zdanie wyzwał ku stołu wyszszemu (qui ad superiorem in falsa pronuntiatione evocavit) |
| dopełnieniem zdanie zależne z zapowiednikiem lub bez: |
| b. określeniem predykatywnym przymiotnik, przysłówek, porównanie lub zdanie: uczynić kogoś, coś jakimś: aa. cecha wyrażona przymiotnikiem w nom. (orzeczenie w stronie biernej lub zwrotnej): |
| cecha wyrażona przez zdanie: |
| dopełnieniem zdanie bez zapowiednika: |
| dopełnieniem zdanie: |
| Iż-eśḿ posłem był ot Piotra do Jakusza a do Tomy, iż by jeli do Kościana na wzdanie 1391 |
| wprowadza zdanie skutkowe 'że, aż, ut': |
| wprowadza zdanie podmiotowe 'jak, ut, sicut': |
| jako spójnik w połączeniu z że wprowadzający zdanie przyczynowe 'dlatego że, ponieważ, propterea quod, quia, cum': |
| 'posłużyć się słowami dla zakomunikowania myśli i przeżyć, wypowiedzieć, verbis cogitata referre, narrare, aliquid locui': b. dopełnieniem zdanie zależne: |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie przedmiotowe 'jakoby, jakby, quod, quasi': |
| zaczyna nowe zdanie, pełniąc funkcję ogólnie nawiązującą 'wtedy to, więc, tum, itaque': |
| wprowadza zdanie warunkowe 'jeżeli, si': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca 'którędy, qua, qua via': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca 'którędykolwiek, quacumque': |
| wprowadza zdanie okolicznikowe faktu towarzyszącego 'kiedy, cum': |
| wprowadza zdanie czasowe 'zanim, antequam, priusquam': |