| ten |
| ~ Poza cr 2 wyraz pisany jest znakami t3, które część badaczy interpretuje jako tec i czyta jako teć; możliwa też lekcja ten. |
| Iaco ten list wsdawni, czosz Ianowi Lukowskemu wsdana Goslina y Bodussowo, tenesmi cztli y ten list sprawne wyszedl. Alij: Iacosmi vidzeli y sliszeli, kedi czczon y sprawne wyszedl 1409 |
| Vstawiamy, aczby kto o zlodzeystwo abo zboy przed sądem byl namowion (accusatur, Sul 53: bandze obwynyon), a gdyby ten, ktory namowy, y ten namowiony bylibi w gedney dzedzynye abo pod gedną parrachią..., tym obiczagem badze myecz dawnoscz namowyony mymo geden rok, ale gdy ten, czso namowy, y tesz namowyony (actor et reus, Sul 53: powod a szapyerzs) bądą od syebie daleko, tedy gynsza dawnoscz namowyonemu (agentem, Sul 53: powoda) nye mosze bycz, gedno trzy lata |
| Kthoremv vpadnye ten ortel, szlowye ktho straczy, bandz powod, bandz odpowyedzczą (OrtMac 77: odpowyadacz), ten ma zaplaczycz thy pyenadze za ten ortel |
| Kthoremv vpadnye ten ortel (qui tunc in causa lapsus fuerit), szlowye ktho straczy..., ten ma zaplaczycz thy pyenadze za ten ortel |
| Gdy ktho bydly w nagyemnym woytowszthwe. Gdyby krol albo gynny pan, albo... dzyedzynny woyth myal to woytowszthwo (advocatiam) y nayal gyednemu myesczanynowy, a gdyby ten, czo to nayal, w szwe myastho gynnego postawyl, mozely ten, czo nayal, albo ten, czo go na szwym myesczyv poszadzyl, w myesczye szynkowacz |
| Gdyby czlowyek myal na kogo szwyedzecz<ny> lysth o dlug... a then czlowyek rzeklyby (leg. rzekłliby): Jam... ten dlug zaplaczyl, a ten lysth wyerzącz[y] <jemu> przy nyem zostawyl (quod litteras sibi confidisset) |
| 'ten kto objada się i upija, nieumiarkowany w jedzeniu i piciu, obżartuch i pijak, vorax et ebriosus': |
| Kyedy komv s prawa przyszagą szkazą albo o dlug, albo o layanye, albo o czokoly bandz na dzen polozony, a then, czo by myal noszycz przyszagą, nye bylby, albo tesz ten, czo by myal bracz od sampyerzą przyszagą, nye byl tesz na ten casz |
| Ktoremu vpadnye ten ortel, szlowye ktho straczy, bąndz powod, bądz odpowyadacz (OrtBrRp 60, 1: odpowyedzczą), ten ma zaplaczycz ty pyenyadze za then ortel, a maya tho rowno, powod y odpowyadacz (OrtBr VII 562: odpowyedacz) |
| 'ten właśnie, ten sam, tenże, idem, ipse': |
| A cdiszcy vøcz ten tho gisty czeszarsz tho vydzene y ten tho dzif gestcy gy on bil vsrzal, tedycz vøcz gestcy szø on bil themu barszo dzyuoual |
| Iacoszmi przi tem bili i sszandzili, gdi mal Micolay Laurencio dacz na ten rok trzy grziwny, ne dallibi na ten <ro>k, tedi bi mal otstampicz desøczi grziwen, czsosmi przisødzili 1399 |
| Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal za scecz grziuen 1387 |
| Kto szye podeymye czesznego vrzadv..., ten mvsy myecz robotha y troszką, aby ten vrzad dobrze y czeszno (OrtMac 128: wyernye) dzyerzal y wyernye |
| Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal za szecz grziwen 1387 |
| Ten ystny poszel... roszpostarl rącznyczek (fasciale involutorium) ten, ktory noszyl v rącze |
| Kto szye podeymye czesznego vrzadv, ... ten mvsy myecz robotha y troszką (hic labores et curas habere opportet), aby ten vrzad dobrze y czeszno dzyerzal |
| Jako ten kon, o gensze Marczin na xandza opata zalowal, ten yest yemu wroczil *strowo, a potem robil gim Marczin na dwenacze nedzel 1418 |
| Aczby kto za kogo rączyl a ten, za kogo raczą, zaprzy syą, aby zan raczono (illo negante, pro quo fideiussum fuerit, Sul 65: gdy ten zaprzy, za ktorego rączono by bylo) |
| (o wyrokach sądowych, o przepisach) 'zaskarżyć, podać w wątpliwość, zakwestionować wyrok jako niewłaściwy, niezgodny z prawem, zarzucić niewłaściwość, błędność, sprzeczność z prawem, (sententias iudicum vel leges) ratas esse negare': |
| Aczlyby tesz ten, czso przegygra (sc. w kości), poddal syą pod layanye abo sromoczenye a na to rakoymye postawyl, a ten to, czso zyskal, chczalby gy abo gego rąkoymyą sromoczycz (si quis... pro pecunia sic evicta acriter monuerit suum debitorem cum verbis turpibus vel eius fideiussorem), tedy za sromotą... wyną pokvpy |
| Ten lan, czo pani zastawila..., ten pusczila sinovi w dzal 1397 |
| Gdisz ten tho czeszarsz Augustus gestcy on bil f ten tho czasz nade fszytkiim svathem panal bil |
| Jaco to swaczimy, jsze ten list wsd[w]awny pana staroscyn, ktoremusch pan Dobrogosth... narzekl, ten yesd wischedl sprawedliwe s *kanczeleriey staroscziney 1432 |
| 'stanowisko komuś przysługujące, locus alicui competens': |
| Ten, czygy gest lyas, ma sebracz szolądz z obapol drogy..., aby ten, czyge są swynye kromye schcody mogl przegnacz (ut... possit pellere, Sul 60: pądzycz) do lyasa |
| Kto szye podeymye czesznego vrzadv, gdy bandze k temv wybran y zwan (quando ad ea vocatus et ellectus fuerit, OrtMac 128: gdy bądzye k temu wybran y weszwan), ten mvsy myecz robotha y troszką, aby ten vrzad dobrze y czeszno dzyerzal |
| Ktho gyesth prawy opyekadlnyk, szlowye przyrodzony, then moze przyvmarle dzyeczynne gymyenye przedacz..., ale byl-ly-by then opyekadlnyk nyeprzyrodzony k themu opyekadlnyczthw, ten nye moze dzyeczynnego gymyenya przedacz przesz przyszwolyenya przyrodzonych |
| Przetho ktho gest przyszasznykyem..., ten moze... naycz ortel... a przymaly gy przesz przyszagy albo przesz przygany (absque contradictione, OrtMac 110: besz przyszyągy) za prawo, tedy ten ortel ma myecz mocz |
| A cdiszcy vøcz ten tho gisty czeszarsz tho vydzene y ten tho dzif gestcy gy on bil vsrzal, tedycz vøcz gestcy szø on bil themu barszo dzyuoual |
| Vstawyami, ze kylekoli a kyedikolikrocz (quotiescumque et quandocumque) nyektori slyachczicz w yego slyachczye przes kogokole bancz bilbi sesromoczon..., a ten sesromoczoni... swąn schlyachtha... doswyathczi, tegdi ten, ktori prziganyl, prziganyonemu w pyanczi kopach groschi... ma bicz pothąnpyon |
| Vschakocz to ten yest, ktory nasche oycze z nyevolstva vyvyodl *pharaonovey, tocz yest ten, ktory nam obyeczaną zyemya dal |
| Mozely ten czlowyek..., vkazacz, szlowye przyszlacz (OrtMac 99: przyszyadz) sząmotrzecz, ysz zaplaczyl ten dlug |
| Ten dom... zarzvczø od oblycza mego a dam gy w powyescz a na prziklad wszitkim lyvdzem. Y bødze dom ten to w przislowye wszitkim myiaiøcim (in proverbium universis transeuntibus) |
| Tedy przedal ten wynowaczyecz szwoy dom y odkazal thy pyenadze, czo byl dluszen, polowyczą opyekaldnykowy a polowyczą mazowy tey to <matki>, v kthorych ten to dom bil kupyl, a on, czo kupyl dom albo czo nayn ty pyenadze odkazany (OrtMac 86: albo *na nym thy pyenyadze odkazal), slubyl ge ty pyenadze placzycz gym |
| Ten bogaty cirpiał mękę na języku o ten grzech, ktory językiem uczynił, bo tacy żarłokowie bywają blekotliwi (loquaces esse solent) |
| Gothow ya ten listh vidzecz, gestly on Micolaya wypuscyl... Tedi panowye kaszaly ten list poloszicz 1418 |
| Jacom ya Thomka ossadowyl na ogrodze na ten rok... Jacub ossadowil Tomka na ogrodze na ten rok 1444 |
| Take ten gisty Yassek ma dacz swemu sinowczu... czessicz (leg. dziesięć) grziwen platu... Take ten gisty Iassek *zobical sø yest, esz ma za to prawicz XV in. |
| A cdiszcy vøcz ten tho gisty czeszarsz... ten tho dzif gestcy gy on bil vsrzal, tedycz vøcz gestcy szø on bil themu barszo dzyuoual... A tako vøcz ta tho gistha krolefna Sibilla gestcy... tako bila rzecla, isczy tha dzeczø... nath tobøcz ono bødze mocnegsze |
| B. w zdaniu złożonym, jako odpowiednik zdania podrzędnego: 1. sposobowego 'w ten sposób, w taki sposób, tak, hoc modo, ita': |
| Mozely ten wynowathy dokazacz, aby on ten dlug zaplaczyl? |
| Ktho gy chcze layacz ortel, ten ma stoyacz tako rzecz: ... Proszą tego przyszasznyka wstacz (petat scabinum surgere), czo ten ortel *wyrzegl, kthoremv ya layą. Tedy woyth mą themv przyszasznykowy kazacz wstacz (surgere) |
| Jaco ten list, czsso gy Lyssek dal na sszą posnanskyemv (sc. panu), ten vissedl s Lyskową s gego dobrą wolą y s gego wyedzenym, a ne widal go poznansky potayemno 1420 |
| Ten pan, od ktorego vischetl taky kmyecz, ma scholtissa se dwyema przisyansznykoma za onim kmyeczyem do onego pana... posslaacz, ktori scholthys s przisyansznyky thimy ku czczy gich wząncz mayąn (super honorem ipsorum recipere debent), ize ten kmyecz panu swemu... prawa nye vczinyl |
| Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal za szecz grziuen 1387 |
| Nye tylko ten przy Crista, yen przy, aby on byl Cristus, alye y ten szye krzyesczyanym bycz przy |
| Jaco ten scot, czso mi ranczil Prandotha, ten stal za szecz grziwen 1387 |
| Jaco ten list, czsso gy Lyssek dal na sszą posnanskyemv (sc. panu), ten vissedl... s gego wyedzenym a ne widal go poznansky potayemno 1420 |
| Kto szye podeymye czesznego vrzadv..., ten mvsy myecz robotha y troszką (labores et curas habere oportet), aby ten vrzad dobrze y czeszno dzyerzal |
| Y przetozem przyszedl na ten szvyath, abych kazal pravdą, a ktokoly bądzye *pravdą sluchacz mną kazączey, ten yest krolevstvo moye |
| Ten przyszasznykow ortel layal ten krzesczyan y wyrzekl przeczyw temv taky ortel: Gdysz wszyczy ludze Zydy zową kvrwyszyny (nequam appellant, OrtMac 140: kurwymy szyny), tedy yą <jemu> w them nyzadney krzywdy vczynyl, alem go prawye layal |
| Jakokoly stary obyczay dawnego prawa bandze odmyenyon w lepsy obyczay, tako wszdy ma szye szostacz, czo szandzono starym obyczągem, chocz any woyth ten s tymy obyczaymy ku prawu nye przyszągl |
| Gdyby szye takye sbyeszenye przygodzylo, a ten raczczą odstapywszy radzyecz przystapylby ku szwemv przyrodzonemv naprzeczywko raczczam y prawu, then ma tho pokupycz podlug myeszkyego wyelkrzu y tesz straczyl radzedzky stolecz (sedem consularem... amisit) |
| Stanyely szye komv czo szlego nyesprawnye..., wolą-ly ten na gwalth..., tedy to zawolanye gesth myasto zaloby, tedy... nye moze ten (pro tey, sc. żałoby) zamylczecz (supersedere et tacere)..., ale nye wolal<i> na gwalth..., tedy on moze szwey szkody zamylczecz (subticere) |
| Mozely then czlowyek, czo lysth szwyadeczny nany mayą..., przyszyadz szamotrzecz, ysz zaplaczyl ten dlug, thedy on thego dlugu bądze prozen |
| Y dokøød ten to lvd tøpicz myø bødze, dogød nye vwyerzi mnye we wszech dziwyech (quousque non credent mihi in omnibus signis)? |
| 'ten, kto dał zastaw (tu nieruchomość) dla zabezpieczenia zwrotu otrzymanej pożyczki, qui fidem pecuniae solvendae pignore dato praestat': |
| Alye ysze then tho w sządze stoyącz, myenyl przerzeczone pyenyądze przes przerzeczonego Maczyeya dlvsznyka gysczystego bily bicz zaplaczone (praedictam pecuniam per praefatum Matthiam debitorem principalem fuisse persolutam, Dział 43: ten to przed sądem rzecl, ysze pyenyądze gemv są zaplaczony przez gysczcza), my skazvyemy..., aby doszwyathczono bylo zaplaczenye |
| ten, kto wydaje kogoś nieprzyjaciołom, kto knuje przeciw komuś, traditor, proditor, qui aliquem hostibus prodit': |
| Jako then listh widzely, czszo mowy na pol Drobnina..., a ten listh zedran przed sządem newinne 1415 |
| Sztanye-ly szye komu czo szlego nyeszprawnye, yakoby (OrtBrRp 49, 4: yako) roszboy albo czyaszkye vranyenye, albo czokolwyek thakyego, wolal-ly ten thedy na gwalth..., thedy then ma dokonacz szwa zalobą |
| zaimek względno-nawiązujący 'a ten, ten to, ten właśnie, qui': |
| Gdyby czlowyek byl radzczą y przyszagl, a gyego przyyaczyelowy by szye nyeyaka rzecz albo przydczą gemv przygodzyla, a then radcza by odstąpyl radzecz y prawa..., a przystapyl sz bronya... ku swemv przyyaczyelowy,... czo ten za to ma czyrpyecz? |
| Ktocole nye ma zalosczi grzechow, ten takye nye ma ten (pro tey) lacznosczy (sc. sprawiedliwości) XV med. |
| 'ten kto jada ponad miarę, objada się, obżartuch, edax, vorax': |
| Gdyby czlowyek byl radzczą..., a gyego przyyaczyelowy by szye nyeyaka rzecz albo przydczą gemv przygodzyla, a then radcza by odstąpyl radzecz y prawa..., a przystapyl sz bronya... ku swemv przyyaczyelowy..., czo ten za to ma czyrpyecz? |
| Ale byllyby then opyekadlnyk nyeprzyrodzony k themu opyekadlnyczthw (OrtBprRp 50, 4: opyekaldnyczstwu), ten nye moze dzyeczynnego gymyenya przedacz |
| opuścić ten świat |
| 'ten, co składa fałszywą, kłamliwą przysięgę, też ten, co łamie przysięgę, nie dotrzymuje przysięgi, periurus vel iuris iurandi violator': |
| Jacom ya wtenczasch szedzal pole lawnicoff w ten dzen, na ktory dzen wlodars paną Janow sdąl rok 1428 |
| zaimek względno-nawiązujący 'a ten, ten to, ten właśnie, qui': |
| zaimek względno-nawiązujący 'a ten, ten to, ten właśnie, qui, ipse': |
| Mozely tha nyewyasta vkazacz podlug prawa, ysze ten dom yesth gyey oczczyszna byla..., tedy ona then dom murowany ma oszandnacz (OrtMac 24: wszyacz) |
| 'ten, kto postępuje wbrew przyjętym zasadom, łamie je, qui agendi rationem ab omnibus servatam violat': |
| Wolal-ly ten thedy na gwalth..., wyacz thedy (OrtOssol 49, 4: tedy) then ma dokonacz szwa zalobą |
| 'ten kto coś stworzył, założyciel, conditor, creator': |
| 'ten, kto rzuca na kogoś potwarz, bezpodstawne zarzuty, oczernia, obmawia kogoś, oszczerca, qui falso aliquem criminatur, famae alicuius nocet, insimulator, calumniator': o kobiecie: |
| 'ten... tamten, hic... ille': |
| Isz ten listh, czsso gy pan Abram... narzekl Henrico..., then yest sprawny y pan Abram mv gy wydal 1432 |
| formy fleksyjne zaimka ten odnoszą się bezpośrednio do poprzedzającego podmiotu lub dopełnienia i są jego podwojeniem: |
| 'ten... tamten, hic... ille': |
| Sziban ne zalubil sę Stachne prawa dzupecz, tako iaco w ten czas, kedy nan ot *nen poczanto zalowacz na *prozwem, ale sę zalubil podluk zemskego prawa czupecz 1403 |
| (o Bogu, de Deo) 'ten, kto słucha i spełnia prośby, qui exaudit et preces explet': |
| (o Bogu, de Deo) 'ten, kto słucha i spełnia prośby, qui exaudit et preces explet': |
| 'ten, co się uczy, tu o uczniach Jezusa, discipulus, hic de Iesu Christi discipulis': |
| 'ten, kto przekazuje drugiemu przed sądem nieruchomość lub inne rzeczy, qui alicui bona immobilia vel alias res in iudicio tradit': |
| Prandota dayal list Jacobo, a on go ne sczal wsancz, na ten dzen chczal oprauicz, a *oni tego ne chczano od nego prziyacz 1396 |
| 'ten zaś': |
| <A>czby nyekto przed sądem kord... wygiąl (leg. wyjął) y vranyl kogo, tedi ten ma bycz na naszey mylosczy. Aczlyby (si vero) dobywszy brony nykogo nye vranyl, tedy ma pokvpycz viną |
| Dziatki... skazując na Jesusa, jakoby mieniły: Owoć ten jedzie, ktory ma lud żydowski... wykupić z niewolstwa...; ale ninie alboć w mie (pro nie) djabeł wstąpił? jakoby im ojca zabił, tako nastoją nań |
| Potrasz stawil sø na ten rok, iaco mal, ano go ne chczano prziyancz 1400 |
| Bacz dobrze ten ortel, czo gy lagyesz |
| Przyszaszely ku przysząstwu besz wyrzeczonego czassv, ten nye moze szye szam szandzycz przez przysząstwa przesz swe obesczye |
| O ktori jasz szalowal na mø Vith, ten ja biyø daley trzech lath 1407 |
| Ysz mv gest w them czlonku a tako blyszko przyrodzon ten vmarly |
| Dzen zamøtka, a laianya, a blyvznyenya dzen ten (dies tribulationis et increpationis et blasphemiae) |
| Ktori iest ten crol slawi... gospodzin mogøcy w boiu (dominus potens in proelio) |
| Vstawyami..., ze gdi ktori kmyecz... nye wczinyf prawa w zyemy naschey vstawyonego... panu swemu, ot kthorego wischedl, w drugego zyemyanyna vyes bidlenya w ney bracz yestbi syąn przemyenyl albo przenosl (quod cum quis kmetho... non exhibito iure... domino suo, a quo recessit in alterius terrigenae villam, incolatum in eadem accepturus, se transtulerit)..., ten isti slyachczicz..., do ktorego rzeczoni kmyecz vczyekl..., ku placzenyu prawa... pyrw[i]schemu panu przerzeczonego kmyecza ma przypandzicz |
| Kyedy komv szkazą przyszaga... <a ten, czo by myal nosycz przyszagą, nye bylby>... a powod by byl, chczącz przyszagy bracz od sampyerza, yako s prawa skazano, tedy sampyerz straczyl szwa rzecz |
| Aczby nyektory kmyecz... zbosze czygekole na polyv noczną rzeczą bral abo kradl (de nocte... receperint), tedy aczby gego ten zabyl, czyge bądze zbosze, tedy za to nyczs nye pokvpy |
| Rzekl szwym rzekznykyem (pro rzecznykyem): po wthore ten ortel gest nysprawyedlywy..., y bral szye o tho (OrtMac 81: wszyal szye) do krolewszkego dwora |
| Czeszarsz Augustus gestcy on bil f ten tho czasz nade fszytkiim svathem panal bil |
| Kto... gest w vstawney szely (leg. żeli 'żalu') swogich grzechow, acczbi... sącz vczyeschon darem ducha swyątego zapomnyal, ... ten... zaluyączi bądze vczyesson XV med. |
| Vstawyami..., ze gdi ktori kmyecz... nye wczinyf prawa w zyemy naschey vstawyonego... panu swemu, ot kthorego wischedl, w drugego zyemyanyna vyes bidlenya w ney bracz (incolatum in eadem accepturus) yestbi syąn przemyenyl albo przenosl..., ten isti slyachczicz..., do ktorego rzeczoni kmyecz vczyekl..., ku placzenyu prawa... pyrwischemu panu przerzeczonego kmyecza ma przypandzicz |
| Bądzely ten sbyek... groszy (leg. grozy) czynyl poszedzączim rolą kakekole, pan, poth ktorym bidly, ... prawo... ma vczynycz (dominus, sub quo degerit, ... ius... poscentibus ministrare) |
| Kthory czlowyek szyedzy w prawie myeszczkyem, maydborszkyem prawye y tam bytem zyl albo zywye (OrtMac 91: bythem myaszka), ten moze szwey zenye dacz wyano |
| Ten possag... sobye nyeodzewnye zachowayąn... czale i s pelna (reservabunt... integraliter et ex toto) |
| Mikosz wrocil Thome ten conn czalo, a ne pogorszil mu go 1400 |
| Alye oltarz ten nye byl czali, alye wnøøtrz proszni s desk a *nøtrz dzurawi (altare non erat solidum, sed cavum ex tabulis et intus vacuum) |
| Ten lyvd, gen bil w nyem, wiwyodl (sc. Dawid) gy precz y kazal gy cepi mlocycz (fecit super eos tribulas) a zelyazne broni po nych wloczicz, a okowanimy wozi przes nye geszdzicz tak, abi bily rostargany |
| Ten tho gisty czeszarsz... gestcy on bil f Rzyme mathky bosze [o] obrasz... vydzal |
| Cesarz... kazał, aby Gaius, wnęk Agripow, syn cesarzow, jegoż był cesarz wziął sobie za syna, ten siedział nawysze |
| Jakom tim kmeczom, za gesch pan Moscicz ranczil, ne dawal dalschego roku nisz ten, na ktori mi pan Mosticz ranczil 1418 |
| Jacom ya nye ranczyl daley zapusth Hyndzychowy za Pyotra yano ten rok, czszo myal bycz na zapusth 1439 |
| My, dalibog, gothowysmy szye oczisczycz thrzemy slachcziczi y dwyema kaplanoma, czso s namy ten czali dzen bili..., yszesmy tego... nie uczinili 1427 |
| Wojewoda tego to biegającego chować może przez sześć niedziel (palatinus vero ipsum profugum servare poterit per sex septimanas)..., a przez ten czas ten to wojewoda... sprawiedliwości jemu szukaj |
| Owocz ten naszwyathszy zyemye przewysszyl kory anyelszkye |
| Ten ps<alm> wypowyada, yze Xpus prze chudobę naszę y nędzę wstal z martwych |
| Gest ten obiczay bil czyalo pogrzebuyøczym (iste quippe mos erat cadaverum conditorum) |
| Zapowyedząly komu yego gymyenye, a on doma nye byl any poszwan, a to gymyenye yest ozalowano szlowye prawem doszyagnyono..., ten szye moze zaszą k zwemu gymyenyu czyagnacz... Przydzyely, wszdy muszy opowyadacz za dlug onemu, czo yego gymyenye zapowyedzyal |
| Sbauiczel gest bil narodzyl s krolefniy nebeske..., choscy on ten tho svath othkupicz ma |
| Ale wszak przydø kv lvdu memv, dam radø tobye, czso lvd ten to twoy vcini lvdv temv to poslednyego czasv (quid populus tuus populo huic faciat extremo tempore) |
| C. z zaimkiem: a. on, takowy, ten, tenci to, ten to, tenże: |
| Iaco Swenthoslaw ne dzelen bil ten czasz swym (leg. z swym) oczczem, kedi mu kone pocradzoni 1388 |
| Chczemi, aby nasze vkladi y statuta ten to czas w Wysliczi sloszone (nunc in colloquio generali in Wislicia editae) wszytczi ziemyanye przyiąli |
| Ten tho czasz gesthcy szø on byl przybliszyl, yszecz Maria svego szynka gest ona porodzicz bila mala |
| Iacosm Piotraszewi dal pienødze wf czasz e (pro a) f godzina na ten dzen, *iacosimi slubil 1397 |
| Rathay, gdi wstaye ot pana swego nye w czas (rataj, qui surgit a suo domino non debito tempore), ten trzy grzywni panu swemu dacz ma |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus od drewna w narodoch krolyuyøcz, opyøcz yest czakayøczy przyszczym ('zwlekający z przyjściem' czy 'oczekiwany'?) |
| Gest mnogy vbogy pan, czszo bødze kszøszøtom znan..., ten ma s prawem wyszey szescz, ma nan kaszdy wloszycz czescz |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus bog przed wyekyem od czlowyeczego vczedlnyka przeradnego przedan yest |
| Ihu Xt narodzil ci szø gesth on byl f ten tho czasz, gdisczy stare latho schodzy a noue przichodzy |
| Misl o pokorze... A tacz na czworą syą vkazuge: nye dbacz na ten swyat, a nykym nye gardzicz ny *szrząkacz, a syebye schamego ny zacz... nye myecz XV med. |
| Isczy ten tho obyczag gest..., isze gdiscy ktorø svøtoscz do mastha przynoszø, tedycz vøcz ludze s kaplany... naprzecif ge *vynydzø, a chocz nauøczszø czescz ony mogø, tocz ge ('jej') oni czynø |
| Acz... w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, za pyrwe (primo, Sul 59: pyrwey) ma wzącz syekyrą, za wtore (secundo, Sul 59: wthore) syekyrą, plascz y suknya, za trzecze (tertio, Sul 59: trzecze) woly abo konye ma wzącz |
| Aczby... tego to nye chczano przypusczycz kv oczysczienyv swey nyewynnosczy przez nas... a ten to dla tego nyeprzypvsczenya zabieszalby, przeto aby zabieszanye abo sgechanye (fuga, Sul 60: sbyesthwo) takye gemv na sromotą nye obroczono, vstawyamy |
| Aczby... tego to nye chczano przypusczycz kv oczysczienyv swey nyewynnosczy przez nas ... a ten to dla tego nyeprzypvsczenya zabieszalby (ob hoc ipsum velle fugere contingat, Sul 60: przygodzy szą gemv chczecz sbyezecz), przeto aby zabieszanye... takye gemv na sromotą nye obroczono, vstawyamy |
| Ktho czyerpyal rok y dzyen, yz strzechy (leg. z strzechy)... woda czyekla przesz yego dom..., przesz prawey odmowy, szlowye ysz przeczyw themu w czasz przed prawem nye odmawyal albo zabranyal (absque iusta contradictione, OrtOssol 75, 1: zabronyl), ten muszy tesz to daley czyrpyecz |
| Atho (pro ktho) czyrpyal rok y dzyen, az strzechy (leg. z strzechy)... wodą czyeklą... przesz gego dwor..., przesz prawey odmowy, szlowye ysz przeczyw temv w czasz przed prawem nye odmowyl albo zabronyl (absque iusta contradictione, OrtMac 101: zabranyal), ten mvszy tesz tho daley czyrpyecz |
| Przetosz gdysz... trøby zabrznyø (clangentibus tubis) a ten brzøøk przidze w vsszy wszego mnostwa, natichmyast mvri syø przewroczili |
| Czokolvye by ten czlovyek przeczyv bogu albo przeczyv lyvdu zaczynyl, slucha yego nye rvszacz..., bo vydzymy, yzecz... iego vszytky dzyala nye ssą zle, alye barzo vzyteczne |
| Bo ten, przez ktoregosch yest svyat stvorzon, dobrze mogl vczynycz, yzby tego zyemya pozarla, ktory y (leg ji 'go') vderzyl, alye szmyerze radnyey chczyal nass navcz<yć> |
| Chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa, dobrim obiczayem, tho yest s *dosthaczeczną przisząsną alybo rąkogemską pewnosczą o stanyw kv praw (leg. prawu) alybo zadoszyczvczynyenye (pro zadoszyczvczynyenyv, cum sufficienti cautione iuratoria vel fiduiussoria de parendo vel satisfaciendo, Dział 23: pod przysyągą dosyczvczynyenya)... bil vpomyenyon a proszon, iszbi thim tho swyathkom klanthim kv vczynyenyv thylko swyadeczstwa..., dal roszdrzeszenye |
| Rathay (agricola) gdi wstaye ot pana swego nye w czas, ten trzy grzywni panu swemu dacz ma |
| Tedy przedal ten wynowaczyecz szwoy dom y odkazal thy pyenadze, czo byl dluszen |
| Jako cz[o]so wziął sługa moj ten kęsik na Załęczynie, ten wziął na mem na prawem, a on rąbił trzy wisznie rodzajne w zagajnem zapuście 1432 |
| Ten tho dlug zapowyedzyal od gynnych ludzy, czo szye myenyely thesz prawo myecz k themu dlugowy, przetho w szapowyedzy polozono thy dluszne pyenyadze |
| Carczmarzs na czinschu syedzanczi, ten gydancz, czinsch panu dluszni zaplaczicz ma (si vero in censu sedet, recedens a domino, censum suum debitum domino suo persolvere debet), a dom y ogrodi oprawycz ma |
| Conn, czso wszant pot Yanowim pacholkem, ten stal za dwadzeszcza krziwen 1400 |
| Allexy slamawszi ploth y wegnal skot na ogrod Bechnyn a gdy Bechna zayøla skot do swego dworu, tedy Allexy... gwaltem ten gisty skot otbil 1417 |
| Iaco Jacuss slubil Jacussa o ten kon zaydz, czsos gy pani straczila 1391 |
| Iacom przi tem bil, gdi Micolai ranczil v Maczka cone, a na ten dzen gich ne postavil 1404 |
| Esze Johannes prius szakarbowal ten døb ani go na Staskove løcze porøbil 1399 |
| Ten to iest zakon obyati (religio victimae), gesz to iest vstavil bog |
| Tak popisal gest Moyzesz zakon ten to (legem hanc) |
| Gdi nyekteri slachczicz... dzyewką... rankąn gwaltowną wzyąlbi..., ch<c>ancz yą [yemu] myecz sobye zonąn zakonąn malzensky, tegdi gdi ten isti gwaltownyk tąn istąn tako zakonnye albo malzensky pozna (si... matrimonialiter cognoverit), possagu... s nyąn nye bandzye myal |
| Tocz gest dom boszi a ten oltarz ku palenu obyati (in holocaustum) w Israhelu |
| Ya mu szlubuyą pod moya rolą, czo yesth lepsza nyszly ten dlug, ysz mu chczą zaplaczycz, yako prawo nalaszlo |
| Ten dlug..., o ktorisz Marczin (sc. aurifaber) s Posznanya byl poszwal paną Mycolaya... temu szą trzi lata mynaly, a potem v nyego pąn Mycolay nycz nye robyl po trzech leczech 1428 |
| Carczmarzs, ktori na roboczye syedzy (qui in labore sedet), ma thakyesz panu swemu vczinycz, ale carczmarzs na czinschu syedzanczi, ten gydancz czinsch panu dluszni zaplaczicz ma |
| Pomnyczye na ten to dzen, w ktoriszczye wyszly s Egipta a z domu roboti (de domo servitutis) |
| Myeszacz ten początek vam myeszyączy bądzye, pyrvy myedzy myeszyączy rocznemy (mensis iste vobis proncipium mensium, primus erit in mensibus anni Ex 12, 2) |
| Vbogyego ducha albo dusche gest ten..., gen syą ny zacz nye waszi any lyczi XV med. |
| 'uzyskać, nabyć mocą wyroku sądowego, ex iudicum sententia obtinere, sibi vindicare': |
| Gdyby ten czlowyek byl goscz, czo to gymyenye (OrtMac 121: tego gymyenya) dobyl..., navczczye nasz |
| Rodzyczyelowye... tey dzewicze... albo prziyaczele blischschi ten possag... sprawnye, na ktore zalezy (quorum interest), sobye... zachowayąn |
| Iaco mi Czibek ne movil o ten con, aleszem gi vicupil s salogi 1404 |
| Ktore naszyenye padlo na kamyenye, tocz yest ten, ktory slucha slowa bozego... a ny ma w sobye maczycze, toczvsch dobrego fundamentv albo zalozenya (non habet autem in se radicem Mat 13, 21), ale yest do czaszv |
| Ysze Mycolay Welewyeszky sadzal swe gyednacze na graniczy myedzy Wyelan Wszą a myedzy Vnyeslawem y czynil szwemu roku doszicz w ten dzyen, yako kszagy zemsky<e> obmawyayą 1444 |
| Ale isze gest sebranye wyelyke lyvda, a czas zimni gest, a nye mozem mi nyedostateczny dostacz (quoniam multitudo magna est et tempus hybernum, et non possumus insubsidiati stare), a ten vzitek nye moze syø skonacz w genem dnyv any we dwu |
| Iaco praue w ten czen (leg. dzień) ne dodawano penøczy, yaco smova bila, czso Sczepan røczil 1402 |
| Ten dom yest moya oczczyszna, na to ya mam prawne lysthy |
| Gdy masczyszna ktory... gymye szye v drugyego myesczanyna konya albo gyney rzeczy a rzeklyby (leg. rzekł-li-by), ysz mv ten koyn vkradzon albo roszbyth (quod sibi equus... spoliatus aut furtu ablatus esset) |
| Iaco ten list wsdawni wizedl ot Sandziuoya starosti 1400 |
| Przeczyw temv ten oczczym mowyl, gdysz on z opyekadlnykyem po spolu za gego zony zywotha dofoldrowaly szye thych dlugow (OrtMac 87: foldrowaly szye thych pyenyądzy) |
| Ten gest, ktorisz zapalyal obyati (qui adolevit incensum) na vdolyv Bennon |
| Ten tho czeszarsz Domicianus gøl y gestcy gy (sc. św. Jana) on bil f gorøczem olegu f panvy varzy[l]cz kasal |
| Ten iest dom panyenskj (domus domini) mocznye sprawiony |
| Tegdi ten isti poziczcza..., zaplaczyw s pelna pyenyandz albo ktori gyni dlug (solutis ex toto pecuniis vel quocumque alio debito) w lysczye zastawnem vipyssani..., bandzye syąn mocz wvyanzacz... w rzeczone gymyenye dzyedziczne... zastawyone |
| Paklyby ten isti manzoboycza nye moglbi przeplaczycz dlya yego vyelikyego vbosztwa, tegdi rankąn yego ma zaplaczycz y pokupicz (extunc manu sua luere debet) |
| 'nie ten (taki) sam, nie ten wymieniony, pozostały, alius, alter, reliquus': |
| 'nie ten (taki) sam, nie ten wymieniony, pozostały, alius, alter, reliquus, alienus': |
| 'nie ten (taki) sam, nie ten wymieniony, pozostały, alius, alter, reliquus': |
| Ja<ko> dla nyewyprawyena rąkoyemstwa Gylowa ottrutka woyta na ten rok gem szcodzen pyanczdzessząd grzywen 1420 |
| Tegdi... ten isti rąnkoymya ot tego tho rankoyemstwa bival viswolyon (ab ipsa cautione fideiussoria fuerat absolutus) |
| Gdisz geszm ga ten tho dar straczyl, tedycz ga na (pro ne) chczø cynicz vole bosze. A szaprafdø ne masz thy tego vczynicz tegodla, ysze ktoricz clouek thy to dary gest straczil, szukagsze gych mylosczyue |
| Isczy on (sc. Kryst) nebo y szemø osfecza. A szaprafdøczby ten tho clouek byl barszo greszny, gensze by on oth te tho svathloszczy ne bil osfeczon f gego duszii |
| Czczyenye, yako myly Iesus rzekl svym zvolyenykom, yze kto chcze yego naslyadovacz, ten sam szyebye zaprzy |
| 'rozszerzyć się, rozprzestrzenić się, extendi, expandi': [o czynach Chrystusa] |
| Ten tho papesz Innocencius, nasz [o]oczecz swøty, ... nasz dzysza naucza |
| Jaco... Pauel nye ranczyl daley zapusth *Hyndzychowy za Pyotra, yano ten rok, czszo myal bycz na zapusth 1439 |
| Tedy vøcz ten tho gisty krol [g]gest szø byl nan roszneual tegodla, yszecz bog gego... gest on s vyszokosczy na szemø spatl byl |
| Ma<ją> szyą zaraczycz (sc. powod i odpowiedacz) woythowy (actor et respondens iudici cavere debent), ysz ktory straczy albo vpadnye, ten ma drugyemv wszythka strawą zaplaczycz |
| O kthori ploth Grzimek na mya szalowal, ten ya rosgrodzil s gego volą 1437 |
| Jako Adam... ne wszøl kona na dobrowolney drodze Nicolao, ale gy wszøl w swem zapuscze y ten mu kmecz zaszą vkradl 1418 |
| Gdisz kony czasv nocznego bil gemv vkradzon, ten tho Nagod sz nastoynosczą vpomyonąl a proszil tich tho swogich sząszadow wyesznycz, aby sladem thego tho szlodzeya kv zasząnabiczv thego tho konya (pro eodem equo rehabendo) gonycz gemv pomogli |
| O tho szye zaszmaczyl (turbabatur, OrtMac 72: szye zaszmuczyl) ten goscz |
| Ten psalm wypowyada, yze Kristus nas oszwyecza wyernø szwyatloszczø, abychom w wyekugey szmyerczy nye zaspaly na wyeky |
| Ten, ktory szyal myedzy czyrnyem, to yest, ktory slucha slova bozego a mysly yne (pro myslyenye) o szvyeczkych rzeczach szdrada (leg. z zdradą?) bogacztwa zastąpy vv nym slovo boze (suffocat verbum Mat 13, 22), yze bądzye przesz ovocza |
| Ya skriyø a zatayø oblicze moge (absondam et celabo faciem meam) w ten dzen |
| Bo szye myeny, yze szye vrval ten ystny povroz a vpadl, a takoz skrzepl a brzuch szye yemv roskoczyl y vyplynąly yego vnatrze s nyego |
| Kedi Bogufal Dorotchcze ten pasz dal 1408 |
| Ysczy ryczerze ten tho obyczag magø, gdisci ge paszø, tedycz vøcz ony swe stare odzene svim slugam dagø |
| Paklibi zatwardzonym vmyslem (animo indurato) ten isti gwaltownik tego tho czlowyeka sbyeząnczego... odeymacz smyalbi, tegdi takyesz mayąn gi poswaacz |
| Gdisby sly duch nektorego cloueka f ten tho blød szauotl, macz gø (sc. Maryją Magdolanę) on takesz f pokucze nasladouacz |
| Iaco Michal wotl ten lut do mego zawodu (ib.: do Iacussowey zastawi) 1401 |
| Isczy f ten tho czasz bylicz szø kroleue sly. Allecz nasz Xc mily szafszecz gest gim on dobrego cloueka dal byl, genszecz gest ge o gich sloscz karal byl |
| Isz Gnewomir ne saszwal Marcina, asz *tzri lata mynøla, o ten kon 1394 |
| Ysze my ten kmecz sbegl przez czasv ode mye 1448 |
| Ysze my ten kmecz sbegl przez czasv ode mye a thego kmecza zazval w czasz, v godzyną nye dadzacz zemskiey dawnoczy wynydz o tha sbyeglocz 1448 |
| Gdzye ten chcze ydz? ... Azalyby myedzy poganystvo chczyal ydz (numquid in dispersionem gentium iturus est Jo 7, 35)? |
| Thedy pytal ten, czo zalowal, mozely ydz (OrtBrRp 62, 2: pocz) po thy ludzy |
| Ten isti gwaltownyk bandzye czyrzpyal sbyezenye (diffugia) dlya swego zivotha |
| Pakliby zaprawdąn on sbyeeg tham w yego sbyezenyv (in sua fuga et exilio) sgynąlbi i wmarlbi..., tegdi ten isti bolyanczi... gymyenye tego tho mązoboycze... possyandzye |
| Ten masz vmarl, a tha szenczyszną poszla za drugego maszą |
| Po krothkym czaszye Anna począla w schyem ('w swem') svyathym zyvoczye ten plod vyelyebny, dopyrko szyą ym *obyemya vyelykye vyeszyely począlo |
| Jaco to swaczø, isz Micolay slubil *Pertkovi wroczicz ten <list> 1390 |
| Wiszak witrzimal ten posag, ysz go szostra ne gabala mimo dzeszancz lath 1404 |
| Paklibi w formye albo obiczayu przissyangy zblandzyl (si autem in forma iuramenti erraverit), ma bicz mylczano, alysch ten isti przissyąngayanczi... konyecz vcziny |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus placz zborny, wstaw z martwych, w wyeszelye wyekuge obroczil |
| Od początka svyata nye yest slychano, aby kto otworzyl yego oczy, ktory szye slyep vrodzyl, yedno yschby ten czlovyek od boga byl (nisi esset hic a deo Jo 9, 33) |
| O stvorzyczyelyv nyeba y zyemye..., czemv tva myloscz dala mye ten ovocz, gdysz y (leg. ji 'go') lączysz ode mnye czyąsko? |
| Powyada Beda..., ysz ten krolik nabil wyari pewnee s tich szlow X-owych, a stąd mami baczycz, ysz szadni homo non potest habere doszkonalee wyari, alysz mv gee pan bog doposzyczi XV ex. |
| Kako my ten tho boszy dar chouamy, gdis szø smerthnego grzecha dopusczamy? |
| Gdy ten vmarly czlowyek szdrow stal przed gaynym szadem y dopytal szye pyerwey ortelem (OrtBrRp 63, 3: y dopytal szye pyrwey ortela), mozely szwe zarobyone gymyenye dacz, komu chcze, na to ortel yemu wyrzeczono |
| <A>cz komv konye abo woly... zlodzeystwem abo zbogem (per furtum vel spolium, Sul 65: aby czirpyączy skodą *presz slodzeysthwo alybo sboysthwo w bydle)... vezma, ten gdy przed rokiem... sadownye nye vcziny, tedy potem... ma bycz dawnoscza odrzvczon |
| Zlomczye ten kosczyol a ya ve trzech dnyoch zbudzą (EwZam 304, Rozm 719. 720: vzbudzą, Rozm 211: wskrzeschą) y[ny] (leg. ji 'go', in tribus diebus excitabo illud Jo 2, 19) |
| Yasm tobe daual ten list w twem domu... i tos<m> gotow vcaszacz timi paniczi... Y o tho yest wcaszal y swacczi (leg. świaccy) przisangli, y o tho yest sbil y przisand dal 1402 |
| Pana naszego Iesucrista, ktorzykolvye mogly sze dorzuczycz yvze zvyązanego, ten ssyepal przeze wschego myloszyerdzya |
| Zapowyedząly komu yego gymyenye, a on doma nye byl, ... a to gymyenye yest ozalowano, szlowye prawem doszyagnyono, ... ten szye moze zaszą k zwemu gymyenyu czyagnacz |
| Bo Zydovye myely ten obyczay, yze cząsto vmyvaly thy sządy, v thychze yadaly |
| Bog Iacobow bødz s wama, a ten was sday (et ipse coniungat vos) |
| Ten tho krol... na prosbø swe kroleue... kaszalczy gesth on barszo uele prorokof posczynacz bil |
| Iaco ten ptasnik viyal s mego domu na mem wosze, na mich konech 1413 |
| Bracza, dze, mila, patrzymy tego dobrze, isbichom ten tho dzen dzyszegszy veszelu (leg. w wiesielu) i f naboszegstwe gy skroczyly. Alle czemucz tutha movy f naboszestwe? Gedno pres tho, isbichom ne patrzyly marne chualy tego to swatha, alle bichom *szo nauczyly svich grzec<h>of spouedacz a pokuthø sza ne strogicz |
| F ten tho czasz gedna dobra szona i tesze naboszna gestcy ona byla vmarla |
| Ys mi ten kon drzewey sdech, nizesm obeslan 1396 |
| Ten, komv winą dadzą, ma odydz szesczą (leg. z sześcią) swiathkow takych, iako sam (suae conditionis) |
| Iaco ti kone wraczani Janowemu kmeczevi sdrowo, weszolo na ten rok, iaco sandza scazal 1404 |
| Yze yeden czar<no>kxyaznyk, ktory tez byl sdzyal <sobie> ymyą Iesus, ten vczynyvschy szye bogyem y zvyod nyektory lud v galyleyskey zyemy |
| Czego ządasz od blysznego, by mv zasyą zyczyl tego... Ktory czlowiek to gdy sdzierzi, zyvot wieczni ten odzierzy ca 1450 |
| Ten bil z Dauidem w Apheldomin, gdzesz to Filystinscy sebraly syø na to myasto ku boyv (congregati sunt ad locum illum in proelium) |
| Czlowyek geno czso w *nyey gest, wydzi, ale bog, ten w syerce patrzi (dominus autem intuetur cor) |
| To gest ten chleb, *kto dal wam pan k gedzenyu... Sbiray yø kaszdi, czso dosycz ma k *genyv (quantum sufficit ad vescendum) |
| Thobyas mowyl: Mylcz a nye møcy syø, zdrowcy gest sin nasz, dosycz gest wyerni ten *moz (satis fidelis est vir ille), gegoszsmi s nym poslaly |
| Ten ystny dzban, czo v rąkv noszyl (sc. Jesus), rozbywschy y naczyrpal vody (aquam hausit) v podolek svego odzyenya |
| Fratres karissimi, diem hodiernum debemus consumere in gaudio. Bracza, dze, mila, patrzymy tego dobrze, isbichom ten tho dzen dzyszegszy veszelu (leg. w wiesielu)... gy skroczyly |
| Ten dom yest moya oczczyszna, na to ya mam prawne lysthy (OrtMac 24: sz prawem lysth) |
| Tedy ten czlowyek gesth krzywoprzysząscza a straczyl szwe prawo y czescz a nye mą zadnego prawa |
| Tedy ten rzecznyk gest wynowath... y straczyl prawo, szlowye zostal besz prawa a nye moze wyaczey rzecznykem bycz |
| Ten list Jacub zapowyedzal myeszczskim prawem 1420 |
| Caszdi, gen gest w zeli (leg. żeli 'żalu') zlego dopusczonego a sstalego, ten ządzą ma ku dobremu, gimsze bi owo zle dopusczone yusz nadązil XV med. |
| <G>dyby kto nadgechawszy w dom nyektorego zemyanyna (si quis ad domum militis aggrediens, Sul 69: kediby ktho na dom slachczycza przyszethw), przed oblycznosczą dzeczy gego zabyl, ten vina pyątnadzescza ma zaplaczycz |
| Kyedikolikrocz nyektori slyachczicz w yego slyachczye przes kogokole bancz bilbi sesromoczon (diffamatus fuerit) albo mu prziganyono, a ten sesromoczoni nye chczancz swey dobrey *ciczy poganybyenya czyrzpyecz |
| Psek Thobyaszow, gen bil s nyma na drogø byezal, ten iakobi w poselstwye do domv przibyegl (et quasi nuntius adveniens) |
| A pres tocz gakocz ten tho krol... kaszalczy gesth on barszo uele prorokof posczynacz bil, a pres tocz nasz Xt mily poslal gest bil do nego... Helyasza, genszecz gest gy o gego sle skuthky karal byl |
| Ten list po prawe s cancellariey wyszedl, ale sgorzal 1420 |
| Ten krolyk bądącz yvsz poszylon in fide szlow Xrsowych szedl s dowyarztwem do domv XV ex. |
| Ktocole ma pewnye geną cznotą, ten ma wschitky XV med. |
| Yąsz reną, iakokolebi (Dział 22: aczkoly) byla przes slvzebnyka obeszyrzana y wydzyana, wydal szą doswyathczicz (quod vulnus, licet per ministerialem conspectum et visum fuisset et obtulit se probaturum), gdisz ten tho slvzebnyk przes sząndzą spythany, zaprzal sze przeczeczoną raną vidzecz y obeszrzecz |
| Yaco prawe Czestco mal tø smowø s Yaroczem, ese ne mal ten wol dawnosczø sginacz 1399 |
| Yako czszo Rafal nągąnyl lysstu Narąmouemu y Mycolayewemu..., aby gym lissthą ne dąl..., ten yest gym dąl 1424 |
| 'wykazać prawdziwość twierdzenia, udowodnić, stwierdzić, probare, ostendere, docere': |
| Thedy ten, czo zalowal, layal szwem ortelem y rzecznykyem temv ortelowy, czo wyrzekly przyszyasznyczy. Azaly (OrtBrRp 62, 3: asza ma) nathychmyasth to dowyescz? |
| Gdyby nyekto byl pozwan pyrwe, wtore, trzecze kv odpowyadanyv na szalobą dowoda (pro powoda), a ten to nye stanye (citatus non comparuerit), tegdy dla gego nyeposlvszenstwa na trzeczem rokv ma bycz zdan, a powodowy ma bycz przysądzona wlostna dzerszawa, ... a sąmpyercza yvsz ma odstąpycz |
| A nye odpowyedzyal-ly w szadzyech ten to, czo mu tho gymyenye zasthawyono, a nye doszna-ly (OrtBr VII 572: any doszągl) yego prawem pyrzwey, nyszly przyszedl dzyen zaplaczenya... tego to, czo gymyenye w sz<w>em dludze zapowyedzyal, thedy tho zapowyedzonye (pro zapowyedzenye) ma przod gydz y mocz myecz podlug prawa |
| Szaprafdøcz by ten tho clouek malo sgrzesil, ysze gdiscibi szø on na tho rosmislil, isbicz on f krothke chvyly vmrzecz muszyl |
| Ten smyal vderzycz zbavyczyelya naschego..., yen byl przed tym malo vzdrovyon od nyego |
| Ten psalm powyada, yze Krystus swoy zbor krwyø szwyętø odkupyony zgromadza na potoczech tego szwyata nye ruszayøczy szye |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus stworzyl zywyoly, to yest *zyemye, wyatr, ogye<ń>, wodę |
| Mykolay polozyl sskargą o Maczeyv, ysz iakole konya sdrowego gemv... bil pozyczil (quod licet equum sanum sibi commodasset), a szakosz ten tho Maczey thego ystigo konya gemv wroczyl chromego |
| Przes tocz na vasz nasz Xc mily ten tho strach gestcy on gy bil spuscil |
| Gdi nyekteri slachczicz... dzyewką... rankąn gwaltowną wzyąlbi..., ch<c>ancz yą yemu myecz sobye zonąn *zakonąn malzensky (eam sibi in legitimam habere uxorem), tegdi gdi ten isti gwaltownyk tąn istąn tako zakonnye albo malzensky pozna (matrimonialiter cognoveri), possagu... s nyąn nye bandzye myal |
| Obyczay byl zydovsky, kyedykoly vslyschely krzyvdą boską, tedy nathychmyast drapaly na sobye odzyenye, a przeto ten Cayphasch dzyerze na sobye odzyenye, aby thym vyathscha y czyasschą vyną vkazal namylszego Iesucrista |
| A gdy ten goscz chczyal zaszyą myecz pyenyadze y dowyedzyal szye, ysz szgynaly, thedy przymowyl tey panyey prathko (OrtOssol 56, 3: thako y przykro) |
| Ysze Mycolay... sadzal swe gyenacze... y czinil szwemu roku doszicz w ten dzyen, yako kszagy *zemsky obmawyayą 1444 |
| Paklibi... on sbyeeg... sgynąlbi..., a tho procza pomsthi onego bolyanczego (non interveniente vindicta), tegdi ten isti bolyanczi... gymyenye tego tho mązoboycze... possyandzye |
| Paklibi smyalosczyąn zlosczywąn prawego w domu albo procza domu nagabal (in domo seu alibi irritaverit), tedi ten, czo nagaba, czczy i gymyenya ma bycz zbawyon |
| Gdysz moya zoną nycz <nie> moze vczynycz przesz mey woley..., ma-ly ten nagem stacz..., czyly nye ma? |
| Iste deus volens hospitibus suis... in hoc mundo... propinare potum celestem, hoc ipsum potum infudit in vas sinkouacz to pice nebeske, disacz on to pice flal gest byl f ten to sød |
| Isczy gego mila matuchna takosz gest ona f ten to czasz vboga byla, isczy ona nigednego koszuska ne malacz go gest ona byla, a to chosci by gy (sc. synka) ona pred sz<i>mnem bila przycrila |
| Aczby nyekomv dawszy wyna, aczkoly przed nas gy pozwano..., a tego to nye chczano przypusczycz kv oczysczienyv swey nyewynnosczy przez nas... a ten to dla tego nyeprzypvsczenya zabieszalby, przeto aby zabieszanye abo sgechanye (fuga, Sul 60: sbyesthwo) takye gemv na sromotą nye obroczono, vstawyamy..., tedi ma poswiatczycz |
| <Ha>nka ne proszila na ten sød preczif [...] 1393 |
| Gdysz ten ozalowany nye vffaczon na goraczey rzeczy y tesz przed thym o thą rzecz nye zaczwyerdzon y prosto nayn zalowano (simplici querela) przesz szwathkow |
| Alye Zydovye marzą (somniant), ysby ten psalm byl pyssan v personye Elyaschovye |
| Pakly wilomy zlodzyey doom... a nalyeszon bi byl (si... fuerit inventus), a wszøøw ranø vmarlby, ten, ktory bi byl, nye bødzye wynyen krwye |
| Jako Potrek trzimal ten yasz ne proszbø, ale gest gego ocziszna y trzimal trzi lata spokoyne 1393 |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus od drewna w narodoch krolyuyøcz, opyøcz yest czakayøczy przyszczym |
| Rodzyczyelowye... tey dzyewicze... ten possag, kteris bi na nya s oczczistego namyastkowanya (ex paterna successione) sluchacz bi myal,... sobye... zachowayąn |
| Ktosz by... nizadney nyenavisczi nye myal przecziw gemv..., ale szedw s nim do lasza proscze (simpliciter) røbacz drzew... a... spadnøcz szekira s toporziska ranilaby przyaczela gego y zabilaby gy, ten... ziw bødze |
| Gdyby rzeczy zastawione a wtem... przedane..., mniejszej płatności... byłyby... niżli pieniądze pożyczone, a ten to pożyczca za summę pieniędzy przezeń pożyczonych proście (simpliciter) a przez ktorejkole wymowy... przyjął, sobie a nie jinszemu ten to pożyczca z omieszkania swego ma dziwować |
| Oltarz ten nye byl czali, alye wnøøtrz proszni (cavum) s desk a nøtrz dzurawi |
| Kto gest ten, gen swoge røce podnyesye na mazanego boszego (in christum domini) a nye bødze grzeszni? |
| Hymyely szye ktho konya myenyącz, aby mv vkradzon..., daley (pro daye-li) odpowyedacz zachodcza, mą powod za nym do zachoczcze gycz, a od tego do drugyego, az do tego, czo ten koyn... vchoval, a wszdy nye prze mo<r>ze |
| Ad festum sancti Alexii proxime venturum tunc usque ad aliud vlg. przes ten swanthy Alexy esz na drugdy 1419 |
| Przebredl gesm (transivi) Iordan ten to |
| Iaco Falibog ne chczal k temu jednanu na ten dzen umowoni 1394 |
| Ten, czo ye (sc. imienie) kvpyl, mvszylby mv go stąpycz za wymyenyone (OrtOssol 81, 3: wymowyone) pyenyadze |
| 'do których ktoś zgłosił pretensje na drodze sądowej, pecunia quam quis iure vindicat': |
| Ten to wznyozl kopye swe nade trsyemy sty rannimy po genø (iste levavit hastam suam super trecentos vulneratos una vice) |
| Ten o to vrazony... nye ma rodzyny albo przyrodzonych przyyaczyely mąszczyszny (OrtBrRp 91, 1: przyaczela masczyszną) |
| Nagod, wyesznycza, polozyl skargą przecziwko sąszyadom swogim, kako gdisz kony czasv nocznego bil gemv vkradzon, ten tho Nagod sz nastoynosczą (cum instantia, Dział 28: natychmyast s pylnosczą) vpomyonąl a proszil tich tho swogich sząszadow wyesznycz, aby sladem thego tho szlodzeya... gonycz gemv pomogli |
| Paknąli bi nye mogl (sc. pozywający) gynszich swyathkow myanowacz alybo ymyecz (si vero non poterit... nominare vel habere, Dział 23: paknyaly nye mosze myecz) mymo thi, gym oblozono obrzeczenye skazanya kląthewnego, chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa..., bil... proszon, iszbi thim tho swyathkom... dal roszdrzeszenye |
| Chczemi, aby nasze vkladi y statuta ten to czas w Wysliczi sloszone (constitutiones... editae, Sul 20: nasza wstawyenya... vczynyona) wszytczi ziemyanye przyiąli |
| Gdisby sly duch nektorego cloueka f ten tho blød szauotl, macz gø (sc. Marię Magdalenę) on takesz f pokucze nasladouacz |
| Kto czistotø mylvie, ten sie trzyma kv wszelkeey nyeczistoczee iako owcza przeczywko wilkowi |
| Gdi ten isti kmyecz na swem przeczywnyku (super suo adversario) zisczee sandownye, tedi pan... swego (leg. z swego) kmyeczya trzi grziwni vesmye |
| Jaco Przibislaw otdzelil Grzimka pirzw, nisz ten lud poueszil 1389 |
| Ten byl (sc. Jozef) vyerny y wsche pravdy nasladowcza (iustitiae verissimus zelator) |
| Podlug zakona ma vmrzecz, bo szye synem bozym czyny, a to yest *vloczenyv czczy bozey, bo bog svego (leg. z swego) zyvota nye moze plodzycz, tegodlya ten yako nasmyevavcza bozy ma vmrzecz |
| Ten psalm wypowyada, yze Xps prze zgromadzenye blędnych pysma yednotę przes szwyentego Ducha wzyawya |
| A prestocz tutha vypiszuge ymona krolefska..., presto isczy f ten tho czasz bylicz szø kroleue sly |
| A kyedykolvye ktory vyatr ym przeczywny na nye vderzyl (sepius his contrarius insurrexit ventus), ten byl zawzdy wdzyerzan mocza boza, abych ych nye obrazyl |
| Ten tho krol neba y szeme, genszecz gest barszo vyszoky..., tenczi szø gest on dzysza vczynil tako nisky y tako skromny, ysczy szø gest on bil na malem mastku, tocz gest f gaslach, ... poloszyl |
| Ten tho... opath gestcy on gisty lysth przeczedl byl |
| Nye nadzyevayczye szye, abych ya vasz navadzal v mego oycza, yestczy ten, ktory vasz navadza, Moyzesch (quia ego accusaturus sim vos apud patrem, est, qui accusat vos, Moyses Jo 5, 45) |
| Gdisby sly duch nektorego cloueka f ten tho blød szauotl, macz gø (sc. Maryją Magdolanę) on takesz f pokucze nasladouacz |
| Wschelky, ktory opvsczy zoną svoyą, vymyenyayącz (pro vymvyącz) czudzolostvo, ten czyny svą zona czudzoloznycze a przypravya yą kv zlemv stadlv (omnis, qui dimiserit uxorem suam..., facit eam moechari et qui dimissam duxerit, adulterat Mat 5, 32) |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus Ihs zlosnym prze gych lesz zle wracza odplaty |
| Vyschedwschy ten ystny poszel..., vzryavschy mylego Iesucrista, posnal, yz yest tem, yemv dal chvalą |
| Y nazowyecze ten dzen przeslawni a przeswyøti (et vocabitis hunc diem celeberrimum atque sanctissimum) |
| Paklibi... przednyemu albo slowye pyruemu poziczczi (primo creditori)... pyenyandzi... wroczycz nye moglbi... tegdi thego istego w they tho zastawye vyanczey o ten isti dlug swoy gabacz nye bandzye mocz |
| Ysze vonczasz vyslo gest prykaszane bylo od tego tho czeszarza..., tegodla isbicz ten tho svyczek svath popyszacz bilo mano |
| A przydzyely kthory gynny po thym, myenyacz szye blyszczy (OrtBrRp 79, 2: blyszym), ten ma vkazacz..., ysz themu vmarlemu thako blyszko przyrodzon yesth |
| Odczym ('ojczym') ten tho dlug zapowyedzyal od gynnych ludzy, czo szye myenyely (OrtBrRp 65, 2: szye myenyly) thesz prawo myecz k themu |
| Gdy kto komv byerze gego gymyenye y gescze k themv go wyąsze o gygra albo o przegygrą (occasione ludi), a ten to zaluge |
| Dupyaste cavum (war. kal: dupnyaste concavum, ipsum autem altare non erat solidum, sed cavum ex tabulis et intus vacuum Ex 38, 7, BZ: oltarz ten nye byl czali, alye wnøøtrz proszni s desk) |
| Dupnyaste concavum (war. lub: dupyaste cavum ipsum autem altare non erat solidum, sed cavum ex tabulis, et intus vacuum Ex 38, 7, BZ: oltarz ten nye byl czali, alye wnøøtrz proszni s desk) 1471 |
| A szaprafdøcz by ten tho clouek byl [b]barszo greszny, gensze by on oth te tho svathloszczy ne bil osfeczon f gego duszii |
| <V>stawiamy tesz, acz geden z drvgym mayącz granicze rozgechane, przegechawszy (transgrediendo, Sul 59: przestąpuyecz) granicze w lesye, drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, za pyrwe ma wzącz syekyrą |
| A gdysch vkuszyl ten ystny starosta vyna, poczal ye barzo chvalycz a karacz iunosza rzekącz (vocat sponsum architriclinus et dicit ei Jo 2, 9) |
| Svyaty Pyotr... zaprzyszyagl szye nye yescz any pycz, any spacz, alezby vzvyedzyal, yzby mv ten grzech odpusczon |
| *Gnewonir ne saszwal Marcina, asz tzri (pro trzi) lata mynøla o ten kon 1395 |
| Yaco prawe Czestco mal tø smowø s Yaroczem, ese ne mal ten wol dawnosczø sginacz 1399 |
| Pan, gensze to sliszi, ten smowcza (mediator, MamKal 59: zmowcza) y swyadek gest |
| Wdowa... w domu, w ktorem ten tho mansz yey bidlycz bil obykl, ... myaszkala bandzye (manebit) alysch do yey zivotha |
| Thedy ten ma nay[a]cz gym ortel y szlacz... kv wyszemu stolczv, a ma to vczynycz sz woythowszkym wyedzenym, aby szye szwym (leg. z swym) ortelem osztal albo nyechal, acz badzye wynyen (quod sua sententia praeibit seu iure dimittat, si praecipitaverit) |
| Nechacz szø ten tho lud pred tobø spoueda |
| Tedy ten mąż przedał tej żony[e] oćczyznę [szwą] a wziąwszy pieniądze... i zmurował (munivit) ten zgorzały dom |
| Alle kako my ten tho boszy dar chouamy, gdis szø smerthnego grzecha dopusczamy? |
| Wyszna-ly tho przed oszyadla rada, tedy ten przestapyl swa przysagą..., a leszy to na myesczkyey mylosczy, kako (OrtMac 36: yako) chczą sz nym vczynycz |
| Pomnyczye na ten to dzen, w ktoriszczye wyszly s Egipta a z domu roboti, kako (quoniam) gest w moczney røcze wywyodl was pan s tego to myasta |
| Ten gest, ktorisz zapalyal obyati na vdolyv Bennon a smikal sini swe przes ogen (lustravit filios suos in igne) podle obiczaia poganskego |
| Gisch schą w zeli grzechow dopusczonich, bądą vczescheni otpusczenim gich, a to znacz y zna ten, gen zaluge, eze nye ma grizyenya na sąmnyenyv XV med. |
| Chesly thy tho uedzecz, kakocz Xc gestcy on bil vbodzy f ten to czasz, gdisczy szø gest on bil narodzil? |
| Bądzely ten sbyek a nyethbalcza (profugus et contumax) groszy (leg. grozy) czynyl poszedzączim rolą kakekole, pan, poth ktorym bidly..., prawo polske s nym poządayączim ma vczynycz |
| Tak sgladzi ten to lvd wszistek, ktoris waszich (leg. w waszych) kraynach przebiwa, kakos iest obykl wol bile szwacz asz do ko<r>zenya (quomodo solet bos herbas usque ad radices carpere) |
| Panye, przecz yesz ten to lyud znødzyl (cur afflixisti populum istum)? |
| My<a>szto, yze szye posczyl na pvsczy, myedzy Ierusalem a myedzy Ierychem, vtory kamyen od Ierycha, czvsz dvye myly, a ten kamyen slovye Kvrzentena (secundo lapide a Jericho, qui Quarentana dicitur)... Dvye myly od *Marenteny lyezy gora przeczyw Galyley (secundo milliario a Quarentana contra Galilaeam dicitur mons esse) |
| Przy kazdem grzesze yad dyably czlovyeczemv serczv badzye wlan... Tenczy yad przepravyl Caym przeczyv Ablovy... Ten tez yad przepravyly Zydovye przeczyv Iesucristovy |
| Ssąszyedzy... począly movycz: Vschako to yest on, ktory szyedzyal zebrzącz? Nyektorzy movyly: Ten, a drudzy: Nyekakyey (nequaquam Jo 9, 9), alecz podobny yemv yest |
| Iozeph... dal sludze svoyemv dvye drzevye, aby ye vczyosal rovno podlug myary... Ten ystny nye rozmyslywschy szye przerąby ono drzeuo y vkroczy yą (leg. je, sed praecidit ille ligna nimis accurtata) |
| Myr vam zostavyayącz (leg. zostawiaję-ć, pacem relinquo vobis Jo 14, 27, RRp XXV 142: zosthawyam, R XXIV 73, SKJ V 253: ostawam), myr moy vam dayącz (leg. daję-ć), nye takocz vam dayą, yako ten svyath daye |
| Zostawyl-ly ten vmarly po szobye (dimisit) stoyącze albo nyestoyacze gymyenye |
| Ysze byl sobye zostawyl (sc. ten człowiek) wolne panstwo swego gymyenya (quod... sibi excepit dominium et potestatem), poko on zyw |
| Geden czlowyek... nawadzon panv lzywye, tako asz... pan... kazal gy yancz. Ten czlowyek wolal szye na prawo,... ysz szye chcze gemv (sc. panu) przed prawem sprawycz. To wszyczko mv nye pomoglo, ale na thym zostawyon |
| A tacz (sc. pokora) na czworą syą vkazuge: nye dbacz na ten swyat a nykym nye gardzicz ny *szrząkacz XV med. |
| Przesz szina vmarlego onego tho krola intelligitur dvsza Adamowa, yasz yako y ten szyn bila vmarla y na wyeczne potąpyenye przeslana XV ex. |
| Acz myedzy kthorimy ludzmy stalbi syąn dzal... a ten isti dzal nye bilbi przes nye przed oblicznosczyąn xanzanth albo sandz zrzandzoni i vczywyrdzoni (si... haec divisio non esset... ordinata)..., tedi yeden drugego nye ma gabacz |
| Ale przyszyazely kto kv przyszyaszthw (leg. przysięstwu) bes wyrzeczonego czaszu, ten nye moze szam szyescz (leg. zsieść) sz przyszyasthwa (hic solus se deponere non potest, OrtRp 37, 4: slozycz <się>, OrtOssol 60, 4: szye... sza[n]dzycz, leg. zsadzić, [prze]sz przysząstwa) prze szwe obeyszczye |
| Gdisby sly duch nektorego cloueka f ten tho blød szauotl, macz gø (sc. Maryję Magdolanę) on takesz f pokucze nasladouacz |
| Przyschedl ssyn czlovyeczy yedzącz a pyyącz, a ony movyą: Ova ten yest pyenycza vyna a zarlok (homo vorax et potator vini Mat 11, 19) |
| Kthorikole s drvgim granycze mayącz, *przestąpuyecz (transgrediendo, Dział 58: przegechawszy) ye, drwa... wyrąby, ten gego lasz bądze, rąbyączego... szekyrą począdza |
| Iako sprawnye Katharzynyn list ten wyszyedl s canczelarie staroszczini 1410 |
| Ten smyal vderzycz zbavyczyelya naschego... v yego szvyąthe lycze, yen byl przed tym malo vzdrovyon od nyego..., vschakoz tako nyemyloszyernye vderzyl v yego svyate oblycze nyevynne |
| Kamen, gen sø odrzvczyly dzalayøcz (lapidem, quem reprobaverunt aed ficantes, Puł: buduyøczy), ten vczynon gest we glowø køta |
| W ten dzen vstauil Dauid ksyøszø ku chwalenyv pana, Azapha a bracyø gego, to przespyewaiøc |
| Jacom w ten czas, kegdi my... Skerka rok odkladal, tedim byl ta stara nyemoczą nemoczen a s tey jem nemoczy nye wstayal 1428 |
| Nyenazry vass ten svyath, vyczczye, yschczy mnye pyrvey nyzly vass v nyenavysczy myal (me priorem vobis odio habuit Jo 15, 18) |
| O tem, yako ten ystny Antypater byl v nyenavysczy |
| Ten ystny plascz podlug tego obyczya na dvye stronye szye przevyeszyl |
| Alle szø ga... bogø, yszeszmy iusz ten tho dar fszythczy straczyly, a tho vygøfszy dzatky mlode |
| Yako *stradzo yako osm grzywen yego neosadzenim carczu, welczy ('wilcy') krowy v ten carcz vtargali 1417 |
| Syn tvoy byl krassy anyolow, a ten yest vschech lyvdzy nyepodobnyeyschy |
| Ovoczym yąt ten lotr, ... przevroczssa luda, opoycza vynny, poruscza szvyatego zakona |
| Gdysz ten obwynyony poddal <się> ... na wysznanye szwych parobkow... a ony przed pelna rada nayn wysznaly, ysz on kazal bracz tho szyano, jusz on byl przewyczyąszon (victus et lucratus fuit) j mogly nad nym gego prawo iako nad szlodzye<je>m vczynycz |
| Owocz ten naszwyathszy zyemye przewysszyl kory anyelszkye |
| Jaco Wiszotha caszal listh pysacz panu Paskowi, czo ten list mowy 1416 |
| Acz myedzy kthorimy ludzmy stalbi syąn dzal..., a ten... dzal nye bilbi... vczywyrdzoni do trzeczego roku..., tedi... geden drugego po mynyenyv trzech lyath w pokoyv possyescz i syedzyecz ma przepusczicz |
| Pothem przyszedl ten, czso... swego dlusznyką gymyenye zapowyedzal,... przesz gayony szand (in iudicium banitum, OrtMac 106: przed gaynym sządem) a rzekl |
| Wyzna-ly ktho, ysz wynowath na kthory czasz nyeprzewloczenye, a ten czasz mynal |
| Zalowal geden na drugego o dlug, czo mv gy wynowath nyeprzewlocznye. Ten dlusznyk wysznal szye, prawo naszlo, ysz ma zaplaczycz nyeprzewlocznye |
| Ten ps<alm>... znamyona na pyszmye samemu Dauid (tituli inscriptio ipsi David), to iest Kristu |
| Jakom ya nye ranczil panu... prziuileya *dzedzinego vkupyonego, gedno ten, czsosz mu gy moy brath wrocyl 1423 |
| 'niedopuszczenie do czegoś, przeszkodzenie w czymś, actus non admittendi, obsistendi': |
| Iaco Swenthoslaw ne dzelen bil ten czasz swym (leg. z swym) oczczem, kedi mu kone pocradzoni 1388 |
| Nyedobrø rzecz czynysz, szalonø robotøø kaszysz sze (stulto labore consumeris) y ty, y lud ten, ktory gest s tobøø |
| Paklybi thymi vynami kasnyon, nye skaraw syąn (et si penitus dictis poenis non correctus), ten isti gwalt w odeymanyu vczynylbi, ... przes sąnd ma bicz potąnpyon |
| Isczy nasz mily Ihu Xc narodzilci szø gesth on byl f ten tho czasz, gdisczy stare latho schodzy a noue przichodzy, prestho isbicz szø on na szkonczenv svatha vkaszal przycz k nam |
| A przestosz ten krolyk, bądącz yvsz poszylon in fide szlow Xsowych, szedl s dowyarztwem do domv XV ex. |
| A presto nechacz szø ten tho lud pred tobø spoueda a thy ge przesegnag |
| Mayąly (pro sąly) czy przyszaszny ludze od myasta k temv postawyeny, aby myedzy sąszady obesrzely... myedzne sczyany albo gyne krzywdy o bvdowanye myedzy szasządy rosprawyly, tedy ma przy them zostacz (tunc circa id stare debet) podlug gych wysznanya y przy thym tako, gdze ten czlowyek myal szwe tramy y [w]szklep |
| Cdiszcy vøcz ten tho czasz gesthcy szø on byl przybliszyl, yszecz Maria svego szynka gest ona porodzicz bila mala (impleti sunt dies, ut pareret Luc 2, 6) |
| Xpc mily gestcy szø on f ten tho czasz byl narodzil, gdisczy dna przybiua, a noczy vbiua |
| Ten moze szwey zenye dacz wyano albo darowacz na szwem stoyaczem albo nyestoyaczem (OrtMac 91: nyestoyaczym) gymyenyv |
| Isczy nasz mily Ihu Xc narodzilci szø gesth on byl f ten tho czasz, gdisczy stare latho schodzy, a noue przichodzy |
| *Patrzymy tego dobrze, isbichom ten tho dzen dzyszegszy veszelu (leg. w wiesielu) i f naboszegstwe gy skroczyly |
| 'młodziutki, maleńki, parvulus, tenellus, infans': |
| Kamen, gen sø odrzvczyly dzalayøcz, ten vczynon gest we glowø køta (hic factus est in caput anguli) |
| Ten lyvd... wiwyodl gy precz y kazal gy cepi mlocycz a zelyazne broni po nych wloczicz (fecit super eos tribulas et trahas... transire) |
| Taky pan, ot ktorego vischetl (sc. kmieć), gdisz podlug obiczaya zyemye... przisyansznykoma poswyatczilbi o nyevczinyenye prawa (de non exhibito iure),... ten... slyachczicz..., do ktorego rzeczoni kmyecz vczyekl..., ku placzenyu prawa... podlug visnanya przissyansznykow pyrzwschemu panu... kmyecza ma przypandzicz |
| Ktori offerowacz bødzye krew y tuk s synow Aaronowich, ten bødzye myecz plece prawe (armum dextrum) za swoy dzyal |
| Czszo Olbracht prziganyl lystowy, czszo gi na szø dal Michalowi, ten list sprawyedliwye vyszedl 1415 |
| Kamyen, ktory odrzvczyly mvruyącz, ten szye przygodzyl v glovą (hic factus est in caput anguli Psal 117, 22) |
| A gdy się mu syn narodził, ten się w lepsze przygodził..., ten był oćca barzo lepszy |
| A ten Waltko radźsa, ten niewierny zdradźsa z Greglarem się radzili, jakoby ji ('go') zabić mieli |
| Ten (sc. Jozef) byl vyerny y wsche pravdy nasladowcza, czystoty czyelestne nyevynnyk (pro miłownik?, fuit hic iustitiae verissimus zelator atque pudicitiae castissimus amator), nyevynnoscz svego sercza choval |
| Jaco... sdalem mv rok do Bucowcza s tym czlowyekem rathayem o dluk prawa, a on ten rok przyyąl 1425 |
| Isz Potrasz stawal sø na ten rok, iaco mal, ano go ne chczano *prziayncz 1400 |
| Tego nykt nye ma, geno ten, gen pelwnye w pana boga wyerzi XV med. |
| 'ten oto, ten przedstawiony, przedłożony, hic, qui ante oculos positus est, de quo agitur': |
| Ya mu szlubuyą pod moya rolą, czo yesth lepsza nyszly ten dlug |
| Nasz Xpc mily gestcy szø on f ten tho czasz byl narodzil, gdisczy dna przybiua, a noczy vbiua |
| Vyslo gest prykaszane bylo (edictum Luc 2, 1) od tego tho czeszarza, ... tegodla isbicz ten tho svyczek svath popyszacz bilo mano |
| Iacosm Sibana oprawal *pozim czalem v ten dzen, kedi z woyewoda roc mal 1401 |
| Ten iest dom panyenski mocznye sprawiony (firmiter aedificata) |
| Ten ysty kaplan chczyal yą (sc. Maryję) obakacz, a vzryal svyątloscz vyelyką okolo yey, poschedl nye rząkacz (leg. rzekąc) zadnego slova |
| Mozely ten woyth szynkowacz, szukno krayacz lokczyem, albo gynnym obesczym szye obchodzycz (OrtBr VII 562: obchodzycz szye)? |
| Nye yest nyyeden nalyezon, kto by szyą vroczyl a dal chvalą bogv, yedno ten opczy (nisi hic alienigena Luc 17, 18) |
| Yen padnye na oblycze, ten padnye, gdzye vye, takyez y dobrzy ve wschem obezryenyv svey mysly bączącz skonanye, czo tego konyecz bądzye |
| Czy przeklączy byskupovye... ymyelyby... gadacz,... yakoby ten dzyen z vyelyką czczyą obeschly vyelykonoczny |
| Stolecz ten to bødze szwyadek myedzy *mno a myedzy tobø od dzyszeyszego dnya (tumulus iste erit testis inter me et te hodie) |
| Alye oltarz ten nye byl czali, alye wnøøtrz proszni s desk a <w>nøtrz dzurawi (ipsum autem altare non erat solidum, sed cavum ex tabulis et intus vacuum) |
| Kogoskoli zwoli (sc. bog, quemcumque elegerit), ten bødze swyøti |
| Kylekoli a kyedikolikrocz nyektori slyachczicz w yego slyachczye... bilbi sesromoczon (quotiescumque et quandocumque... diffamatus fuerit)... tegdi ten, ktori prziganyl, ... ma bicz pothąnpyon |
| Ten naganyony dw (leg. dwu) starczv swego rodzaya obyczayem dawnym po oczczv a drvgv dw starczv gynszego rodu... obyczayem swyklym (more consueto, Sul 72: obyczayem obyklym) kv otrzymanyv prawa riczerskyego ma wyescz |
| Powynyen-ly ten opyekaldnyk sprawycz dlugy tych dzyeczy... a... mozely szobye wząncz zyszk albo vrobek za szwoy trud (an tutores... pro labore ipsorum de lucro bonorum lucrum tollere debent), czo vroby sz gych gydaczym gymyenym? |
| Nye mogą na ten zaklad wyaczey zyszkv albo lyphy bracz (super vadium... census et usuras recipere non possunt), nyszly gedno ysczyszna podlug prava |
| Schedwschy ten, ktory byl vzyąl pyecz funtov, vrobyl ymy druga pyecz y zyskal (lucratus est alia quinque Mat 25, 16) |
| Raczcze Fridborku odpowyedzyely..., ysz nye yesth to gych lysth... Ten czlek zle y falszywye lysth przynyoszl od myasta Fridborkv |
| Gdyby ktho koko (pro kogo) zabyl..., a tego szabytego czlowyeką... przyyaczyel nye chczalby tego fordrowacz..., maly ten mordacz (OrtMac 61: mordersz)... zostacz w myescze? |
| Paknyąlibi nye mogl gynszich swyathkow... ymyecz mymo thi, gym oblozono obrzeczenye skazanya kląthewnego (praeterquam eos, quibus obiicitur sententia excommunicationis, Dział 23: czso są abo badą w klatwie), chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa..., bil vpomyenyon a proszon, iszbi thim tho swyathkom klanthim kv vczynyenyv thylko swyadeczstwa... dal roszdrzeszenye |
| Ten vmarly czlowyek zostawyl po szobye dlugy, a thy dlugy fordrowaly (OrtMac 87: foldrowaly) albo prawyly pospolu tych dzyeczy opyekaldnyczy y masz tey zony, tych dzeczy oczczym |
| Pothym umarl ten ranyony czlek, a gdy r<z>ecznyk myal fordrowacz tego umarlego czleka, wszyal pyenyadze od strony y odstąpyl foldrowanya |
| Vymy, ysch ten yest syn... Wschakocz ma lata, pytayczye yego, nyechacz sam za szye movy (ipse de se loquatur Jo 9, 21) |
| 'zgłaszać pretensje do czegoś, rem tamquam suam poscere, postulare, requirere': |
| Jaco mi Czibek ne movil o ten con 1403 |
| Ten cy tho (sc. ślachcic) svø (leg. z swą) panø szadnego dzeczøthka ne mal gest bil |
| Thesch ten, yemusz zaloscz vczinyona (cui molestia illata est), acz chcze, moze thego manzoboyczan darmo pusczicz |
| <Ha>nka ne proszila na ten sød preczif [...] *anim go szadala 1393 |
| A szaprafdøcz by ten tho clouek malo sgrzesil, ysze gdisci bi szø on na tho rosmislil, isbicz on f krothke chvyly vmrzecz muszyl |
| Acz myedzy kthorimy ludzmy stalbi syąn dzal, tako ze koschdi z braczyey myalbi swan czanscz (ita quod unusquisque... haberet suam portionem), a ten isti dzal nye bilbi... vczywyrdzoni..., tedi yeden drugego nye ma gabacz |
| Rzecze Abraham: Bog moy, ten nama ny s czego moze dacz |
| Kto gest prawy opyekalnyk..., ten moze przymarle (OrtMac 62: przyvmarle) dzeczynne stoyacze gymyenye (puerorum defunctam successoriam hereditatem) przedacz |
| Tegdi ten, yen bi myenil, zebi yego bili role... ma doswyatczicz |
| Acz wiszedwszy ogyen, nalyazlbi klossy (spinas), ... wroczy szkodø (sc. ten), ktorø (pro ktory) ogyen szdzegl |
| Wschystek placz y ych zamat, y ten klopot obroczyl szyą ym vyelykye (leg. w wielikie) vyeszyelye, bo yeden drvgyego veszely-cz v mylosczyvym a barzo w slotkym gadanyv (in dulcibus colloquiis) |
| Smok ten, genz yes stworzyl na obludzanye gemv (ad illudendum ei) |
| Ktore naszyenye padlo na kamyenye, tocz yest ten, ktory slucha slowa bozego, a nathychmyast ge przyymye sz veszelym, a ny ma w sobye maczycze (non habet... in se radicem Mat 13, 21), to czvsch dobrego fundamentv albo zalozenya, ale yest do czaszv |
| Rzekl Moyszesz: To gest ten chleb, kto<r>y dal wam pan k gedzenyu... Sbiray yø (sc. mannę) kaszdi, ... gomor myarą na kaszde poglowye (gomor per singula capita)... Y zbyeraly ssø... y myerzyly søø w myarø gomor (ad mensuram gomor), any (sc. kto) gest wyøczey sebral, wyøczey myar (pro myal?, nec qui plus collegerat habuit amplius), any kto mnyey przyprawyl, mnyey nalyasl |
| Potrasz stawal sø na ten rok, iaco mal, ano go ne chczano prziayncz 1400 |
| Zydovye marzą, ysby ten psalm byl pyssan v personye Elyaschovye, ktory... rzekl, kyedy szye vroczyl od pobyczya *sządmy krolow (qui post caedem quinque regum ait) |
| gdy..., pod ten czas: |
| Alle kako my ten tho boszy dar chouamy, gdis szø [s]smerthnego grzecha dopusczamy? |
| Ise gdisby sly duch nektorego cloueka f ten tho blød szauotl, macz gø (sc. Magdalenę) on takesz f pokucze nasladouacz |
| A napiruecz gestcy on byl f domech tako vbodzy, yszecz on szadnego penøszka f ten tho czasz ne malcy gest on bil, gdisci szø gest on byl narodzyl |
| 'wyrzuty sumienia, skrucha, contritio, paenitentia': |
| Ten masz vmarl a tha szenczyszną (mulier) poszla za drugego maszą |
| Tedi ten, komv syą tho sstanye, kromye obraszenya (Sul 34: obrenyenya) swey rzeczy (absque suae causae vulneratione) mosze gynsze swiatky wyescz, acz ge ma |
| Tedy vøcz f ten tho czasz gedna dobra szona i tesze naboszna gestcy ona byla vmarla |
| 'wyrok sądowy, orzeczenie sądu, sententia iudicum': |
| Czso zalowal Marczin na Adama o wol, ten yest wol obrøczil Swansek za pana Maczka 1386 |
| Aczlyby ten, kto byerze syekyry, podlug prawa gych nye myal gdze chowacz, tedy do blyszszego dworv naszego ma ge dacz |
| Byskupovye yvz ssą byly daly przykazanye, gdzyeby kto vzvyedzyal, ten by y myal vkazacz, aby y yąly (ut si quis cognoverit, ubi sit, indicet, ut apprehendant eum Jo 11, 56) |
| Ten ysty oblok s nymy schedl, gdzyekolvyek ony schly |
| A ten (sc. wiatr) pochopyw kobilky (arreptam locustam), rzuczyl ge w Morze Czyrwone |
| Jako ten wpust, ktorym oprawyal, tenem oprawyal na swem na prawem, ktorisch wpust przislucha do grobley ku stavu 1442 |
| Ten gisti Iassek *zobical sø yest, esz ma za to prawicz hy glovicz szø, gczes szi mu crziwda stala w gego hymenu XV in. |
| Ale bądzyely ktho o taką rzecz obzalowan prosztho przesz obwolanya (OrtBrRp 71, 3: przesz wolanyą) przed *szwyedszkym szadem, ten to odyydze szam szwa rąka a raczcze nycz tego nye maya sządzycz |
| Kedy kmyecz prawem nyemyeczskym gest oszadzon, ten nye moze kthorym obyczayem vynycz (nequeat recedere nullo modo) |
| Franciszek kona (nititur) y szvka, abi mogl rosypacz ten targ |
| Tak sgladzi ten to lvd wszistek..., kakos iest obykl wol bile szwacz asz do ko<r>zenya (herbas usque ad radices carpere) |
| Kthory czlowyek szyedzy w prawie myeszczkyem... y tam bytem zyl albo zywye (possessionatus est vel mansionem agens, OrtMac 91: bythem myaszka), ten moze szwey zenye dacz wyano |
| Nye dopusczyly ten dlusznyk woytowy szwego gymyenyą rospusczenye (quod exquo creditor hereditatem et bona arestata coram iudice non dissolvit)..., tedy zapowyedanye ma mocz myecz |
| Gdyby geden czlowyek zalowal na drugyego o glową, o czyaszkye rany..., a ten czlowyek nye bylby doma any by thu oczwyscze stal przy zalobye, moze<li> tego czlowyeka nathemmyesczye przydzwyerdzycz (proscribere, OrtMac 116, OrtRp 58, 4: przythwerdzycz), <słowie> dacz gy kv prawu trzykrocz, a nye stanyely, zkazacz gy yako szbyeklczą? |
| A cdiszcy vøcz ten tho gisty lud israhelsky gestcy on thø to mouø od milego Xpa vslyszal byl |
| Tako, iaco to swatczø, iaco ten list wsdawni *wizedl ot Sandziuoya starosti 1400 |
| A szaprafdøcz by ten tho clouek byl [b]barszo greszny, gensze by on oth te tho svathloszczy ne bil osfeczon |
| Ten con wedzon do Marczinowa *domo i stal v nego w coniczi 1386 |
| Kto ostanye aze do koncza (usque in finem Mat 10, 22), ten badzye zbavyon |
| Mozely ten woyth szynkowacz... a mozely yemu thego myastho bronycz... albo nye, albo na kthory konyecz tho ma przydz podlug prawa? |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus, pastyrz dobry, owcze swoye w wyekuge odpoczywanye wwodzy y roskoszø bostwa y czlowecztwa zywy |
| Jesus schyą s panny narodzyl, zdrowy pokarm nąm vczynyl, ten pokarm panna noschyla, szwymy pyerschyamy zywyla XV ex. |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus stworzyl zywyoly, to yest zyemye, wyatr, ogye<ń>, wodę |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus yest wysluchacz szwyętych... y gysz naszlyaduyø dzedzynę yego, to yest zywot wyekugy, yen iest Kristus, bo on iest dzedzyna nassa |
| Acz ten powod poszywayączy, przez sąndze przikazany, nye bądzye chczecz przyszącz, iako nye wyedzal (sc. sąprza) bicz przywyleyowanego (se nescivisse reum fuisse privilegiatum) a przywyley ymyecz |
| Aczlyby tego nye mogl myecz, yzzby mv dano dzen kv oczysczenyv, tedy starosta ten ysti abo wogewoda tego zbiega gleytowacz <ma> swą moczą y przewiescz asz na granycze zemye (palatinus eundem profugum ad metas terrae suae suo conductu deducere teneatur, Sul 60: na swem gleycze ma dowyescz) |
| Przetocz ten przyclath przyvodza |
| Ten obiczay oddalyayąncz (eandem consuetudinem excludentes), vstavyami |
| Ysz ten [...], czso Czewleyewi p<rz>isznan, te<n się> yest dostal prawim dzalem... pane Hanky oczczu 1412 |
| Yako ten copecz, czszo Yanusz on zalowal, tego mu wsitka pyancz bracze ne widala y ne prziszwolyla za wekugisty copecz medzy Vsczancziczamy y Szuchim Docowem 1413 |
| Gdyby... radcza... odstąpyl... prawa..., a przystapyl sz bronya, bronną raką, ku swemv przyyaczyelowy y przyszywayacz gynych naprzeczywko prawu..., czo ten za to ma czyrpyecz? |
| Ten (sc. baranek wielikonocny) myal bycz byaly a przeze *pkroczyn (absque macula Ex 12, 5) |
| Ten... przedal byskupstvo dvyema, Annaszovy y Cayphasovy, pod ktoremy svyąty Yan poczal kazacz |
| Maczyek scultetus... reponebat terminum ex parte Fredrici simplici infirmitate. Tunc capitaneus ultra eandem postposicionem al. mymo ten odklad zdal Fredricum pro LX marcis 1447 |
| Ten gisti Iassek zobical (leg. zobiązał) sø yest, esz ma za to prawicz hy glovicz (pro globicz) szø, gczes (leg. gdzież) *szi mu (sc. synowcowi) crziwda stala w gego hymenu XV in. |
| Isczy szø *nothsza nasz sbauiczel gest bil narodzyl..., choscy on ten tho svath othkupicz ma |
| Iaco ten ptasnik viyal s mego domu na mem wosze, na mich konech 1413 |
| O kthori polap Anna na mya szalowala, ten ya sprawil przeth posvem 1437 |
| Pusczy-ly mv (sc. powodowi, OrtMac 104: pusczyl gy) sampyerz ku szwyathkom, tedy mvszy powod w themsze szandze szamoszyodm o ten dlug przyszancz |
| Kto yest vyąthschy ve cznotach myedzy vamy..., ten ma pyrvey smyerna sluzbą vczynycz, nye pyssno panvyącz (Luc 22, 26) |
| Ktho czyrpyal rok y dzyen a z strzechy albo sz rynny woda czyekla [przed] przesz gego dwor albo dom przesz prawey odmowy, szlowye ysz przeczyw temv w czasz przed prawem nye odmowyl albo zabronyl (OrtMac 101: nye odmawyal albo zabranyal), ten mvszy tesz tho daley czyrpyecz |
| Tedy odpowyedzal ten ozalowany czlowyek pytayącz tak (requirendo sic) |
| Czyly moze gescze ten czlowyek k szwemv gymyenyv pytacz (OrtMac 142: szye pytacz) y foldrowacz, <i> dzerzecz (an vir... se ad hereditatem suam vice versa trahere et tenere possit)? |
| Przes tocz na vasz nasz Xc mily ten tho strach gestcy on gy... bil spuscil..., abiscze go vy vaszimy grzechy vøcze ne *gnoualy |
| Dostoynye my szye vydzy, by ten czlovyek nam przeczyvny od naschego odpyssan kraya |
| Tedy ma przy them zostacz podlug gych (sc. przysiężnych ludzi) wysznanya y przy thym tako, gdze ten czlowyek myal szwe tramy... przesz rok y dzen przesz prawnego nagabanya |
| 'odciągnięcie od pierwotnego pomysłu, odwołanie, odmienienie, zmiana, cofnięcie, actus deducendi, avertendi': bez, przez odwiedz(i)enia 'nieodwołalnie, bezapelacyjnie, niewątpliwie, sine dubio, sine retractatione': |
| 'zbić, odrzucić czyjeś pretensje, dowieść niewinności, confutare, refutare, argumenta adversarii refellere': |
| Ten tho sząndza bądzely przemozon przes stroną pothąpyoną... zaszą gey lvpyeze... wsząthe... sze sromem wroczycz yma, ysz do wyszszego sząndzey oth falszywego wyrzeknyenya gest othvolala (evocavit) |
| Gdysz ten czlek zle y falszyw[y]e lysth<y> przynyoszl od myasta Fridborkv, yako szye szam odvolal (prout se voluntarie obtulit, OrtBrRp 100, 2: jako szye szam zobowyazal), naydzyczye na szwym prawye, czo on tho ma czyrpyecz |
| Geden czlek wyanowal szwey zenye oszmdzyeszyath grzywyen na szwym gydaczym gymyenyv procz szadv. Pothym ten czlek dal szwey zenye przed gaynym sządem polowyczą szwego wszego gymyenya nye odwolawayacz (OrtBrRp 95, 3: nye odwolayacz) any wszpomynayacz pyrzwszego dawanya wyana |
| Owocz ten naszwyathszy zyemye przewysszyl kory anyelszkye |
| Bødøø nyeruszayøczy yako kamyeyn..., dokøød nye przeydze lud twoy ten, ktorysz odzerszal (quem possedisti) |
| Ten w *Chyervbym grozny... y ve wschech moczach przyrodzonych a nyeyednym rozvmem ogarnyony |
| Aczby kto trawą pasl abo kosyl (depascentes vero et incidentes gramina, Sul 68: ale popaszącz alybo szirzpem posznącz thrawą), ten kosą abo plascz ma straczycz |
| Jako Potrek trzimal ten yasz ne proszbø, ale gest gego ocziszna 1393 |
| Acz komv... rzeczy... bądz zlodzeystwem, abo zbogem... vezma (per furtum vel spo-lium), ten gdy przed rokiem... sadownye nye vcziny, ... ma bycz dawnoscza odrzvczon |
| Przetoz ten ystny byskup począl na sobye odzyenye drapacz y rvacz svoye |
| Tedy proszyl tey panyey masz opyekaldnyk<ow> tego tho dzeczączą, aby mv zostawyly ty lyszky sz kupkyem sza ten to korczak, bo w gedney byly vadze (in aequali pondere fuerant), albo szlowye ysz takye wyele waszyly thy lysszky y kubek yako korczak |
| Ysczy ryczerze ten tho obyczag magø, gdisci ge paszø, tedycz vøcz ony swe stare odzene svim slugam dagø |
| Ten krolyk... nye yal, alye szedl pyechotą, a tho przetho, bi Ihus wydzącz yego pylnoszcz thym rychlee (leg. rychlej) wyszlvchalbi gi XV ex. |
| Newinowati røkama y czistego sercza... ten isti wezme blogoslawene od gospodna (hic accipiet benedictionem a domino) |
| Ten, ktori prziganyl, prziganyonemu w pyanczi kopach groschi pyenyandzi richil (pro richlich) i gothovich (promptae pecuniae)... ma bicz pothąnpyon |
| Ale ten, ienze kropi wodø, omyge (lavabit) rvcha swa |
| Nyest ('nie jest') podobno (non licet) ten slyvb przestąpycz |
| Ten bądzye omyslyal potrzeby tvemv zyvotą (leg. żywotu, vitae necessaria tibi procurabit) |
| Raczy-ly kto kogo, czo gy ozalowano o glowa albo o czyaszkye rany, a nye postawy-ly go ku prawu, tedy ten porancznyk mą zayn zaplaczycz wargelth (OrtMac 93: *wgarleth), tho szą o glową osszmynąsczye funthow (fideiussor... emendam dare debet, videlicet XVIII talenta), ... ale o rany... *porankznyk ma zaplaczycz polowyczą *wargeltho (mediam emendam, OrtMac 93: *wgargyeltv), to gest dzyewyącz funthow |
| Kto ma czisty zywot, ten sie waruy |
| Ten to gest rzøød (cultus) synow kaatskich |
| Paklibi... pyruemu poziczczi podlug rząndu naschich lystow (secundum exigentiam nostrarum litterarum) pyenyandzi... wroczycz nye moglbi..., tegdi thego istego... o ten isti dlug swoy gabacz nye bandzye mocz |
| Laasky syø podpyrayø przebredl gesm Iordan ten to (in baculo meo transivi Iordanem istum) |
| Vyslo gest prykaszane bylo... tego dla, isbicz ten tho *svyczek svath popyszacz bilo mano |
| To pice flal gest byl f ten to sød, chos gest gy on sam byl ocyscil quod ipse solus mundavit |
| Ten a taky zaluyączi bądze vczyesson, eze mu grzechi gego bądą otpusczoni, a w onich takye ma vzrzecz albo thu, albo onam vczyechą albo pomstą XV med. |
| Kyedy ktory vstal, chczyącz krzyve szvyadecztvo movycz, ten nathychmyast albo omyenyal, albo y (leg. ji 'go') dyabel vdavyl |
| Tedy rzekl szwym *rzekznykyem (suo praelocutore dixit) po wthore: Ten ortel gest... nyeprawdzywy |
| Tako szye (leg. są) nyektorzy <mędrcy> zydowsczy rzekly myedzy sobą (quidam de scribis dixerunt intra se Mat 9, 3): Ten vvloczy bogv |
| Jacosm przi tem bil, gdze Sandzywoy umovil sye ssz tem, yse mal upominacz... o ten dlug 1386 |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus od drewna w narodoch krolyuyøcz, opyøcz yest czakayøczy przyszczym |
| Vbogyego ducha albo dusche gest ten..., gen syą scham schobye ny wszem nye podoba any chfali XV med. |
| Gen nye wząl na darmo swogey dusche (qui non accepit in vano animam suam Psal 23, 4, Fl: w prosznoscz, Puł: w prosnoszcz)..., ten... wezmye przesegnanye ot pana XV med. |
| Raczi dacz, abi w ten dzen... ku zadnemu nye sklonilibiszmi se szmiertelnemu grzechowi any <w> ktorą wbyeglibiszmi szkodą smierczi |
| Owa ten nas chce (rp. czye) skazić swoją chytrością czarnoksięską (hic nos arte magica conatur devastare) |
| Ten tho czesarsz rzymsky, choscz<i> mu gest bilo tho ymø Octauianus dzano |
| Ten iest dom panyenski mocznye sprawiony, dobrze vstawiony na moczney opocze |
| Ten szye moze zaszyą k zwemu gymyenyv czyagnacz, ale <ma przysiąc>, ysz byl tako daleko, ysz nye mogl pyrwey przydz o szwe gymyenye opowyadacz albo acz go tesz kthora pylna rzecz [nye] wczyagnąla (si ipsum legale impedimentum nocuisset, OrtOssol 88, 2: wszczyagla) |
| Sandzywoy *umovil sye ssz tem, yse mal upominacz... o ten dlug, gdzebi go ne upomi<nal>... mu mal dacz, czso lepszi zrze<biec?>1386 |
| A pakly wilomy zlodzyey doom, ... a nalyeszon bi byl, a wszøøw ranø vmarlby, ten ktory bi byl (leg. bił), nye bødzye wynyen krwye (percussor non erit reus sanguinis) |
| Iaco praue bilismi przi tem, kegdi Prandotha lasca list Jasconis... na ten dzen chczal oprauicz, a on tego ne *chczano od nego priyacz 1396 |
| Ovoczym yąt ten lotr, yen tako vyelye zlego vczynyl za tvego opravyenya byskupstwa |
| Ale przyszaszely ku przysząstwu besz wyrzeczonego czassv (sundir czeyt), ten nye moze szye szam sza[n]dzycz leg. (zsadzić) przez przysząstwa przesz swe obesczye |
| Gisch schą w zeli (leg. żeli 'żalu') grzechow dopusczonich, bądą vczescheni otpusczenim gich, a to... zna ten, gen zaluge, eze nye ma grizyenya na sąmnyenyv XV med. |
| Ten nawrocyl krage israhelske od wescya emacskego (ab introitu Emath) az do morza pustego |
| Ten con dobrowolne wszedl w yego dom 1410 |
| A ten byl Samarytan *poganym (Samaritanus Luc 17, 16) |
| Ten, czo nagaba, czczy... ma bycz zbawyon, a ossobnye se (Sul 87: s) schiyan (cum collo) varowacz syąn musy |
| Iaco Mikosz *wrodczil Thome ten conn czalo a ne pogorszil mu go 1400 |
| Iaco ti kone wraczani Janowemu kmeczevi sdrowo, weszolo na ten rok, iaco sandza scazal 1404 |
| Alle kako my ten tho boszy dar chouamy, gdis szø ssmerthnego grzecha dopusczamy? |
| Alle szø ga po grzechu tego barszo bogø, yszeszmy iusz ten tho dar fszythczy straczyly |
| Y przykazal slugam swym lyekarzom, abi drogymy maszczyamy zmazaly oczcza, gysz to pelnyly przykazanye za cztyrdzeszczy dny, bo gest ten obiczay bil czyalom pogrzebuyøczym (cadaverum conditorum) |
| Ktorykole dzewcze... gwalth vczyny osszylstwem obneczczącz, a dzewycza abo nyewyasta gwalczywego osylstwa vchodzącz (violatoris oppressionem evadens)... wolacz bądze placzącz..., a snamyona osylstwa na nyey yawna bądą wydzana..., na naszey lascze... ten tho osylnyk ma bycz |
| Ten tho czesarsz rzymsky, choscz mu gest bilo tho ymø Octauianus dzano |
| Wyem, synu moy, wyem, alye zagyste ten bødze w lyvd rozmnoszon (iste quidem erit in populos et multiplicabitur) |
| Jaco Adam... ne wszøl kona na... drodze..., ale gy wszøl w swem zapuscze y ten mu kmecz zaszą vkradl any go w klodą szadzal 1418 |
| Jaco ten kon, czso gy Micolay wzanl, ne byl Troyanow any gego posla, any na crolewskyem orandzy bil 1416 |
| Cherubyn i serafin [...] <w ?>gløduyø se <w> ten blask wekuge swatlos<ci> XIV ex. |
| Pan wzwyodl wyatr wyeyøczy (ventrum urentem, Biblia taborska: wrucy) ten wszitek dzyen y nocz |
| Chus gymyal Nemrota, ten pocznye bicz szylni na zemy y bil kruti lowyecz (robustus venator) przed gospodzynem, ottød gest przislo przislowye: Yako Nemrot, kruti lowyecz (robustus venator) przed gospodzynem |
| 'ten, co składa fałszywą, kłamliwą przysięgę, też ten, co łamie przysięgę, nie dotrzymuje przysięgi, periurus vel iuris iurandi violator': |
| Ktocole nye ma zalosczi grzechow, ten takye nye ma... lacznosczy XV med. |
| Ktokoly (omnis... qui) myø naydze, ten myø zabige |
| Taky zyemyanin... thimy tho przisyąnsznyky... poswyatczi, ktore poswyatczenye gdi syąn stanye (qua protestatione facta), ten isti kmyecz... kopąn... zaplaczi |
| Ten (sc. dlug) yest zaplaczila Netha Staschcoui..., yensze bil kuchmistrzem v krola Kazimirza 1400 |
| Gdi dwa czlowyeky myedzi sobąn ruschilastabi zalobą o rolee albo polya, albo pozitky, tegdi ten, yenbi myenil, zebi yego bili role albo polya, ma doswyatczicz sansyadi, gysz sąn rzeczeny ossada albo s starczi (tunc debet approbare cum communitate vel cum senioribus, JusPol 420: debet approbare cum vicinis al. ossada vel cum senioribus al. starczy) |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus stworzyl zywyoly, to yest zyemye, wyatr, ogye<ń>, wodę |
| Kthorykolwy<e>k myesczyanyn ku dworu przymyla szyą a szgedną, i<ż> myesczkye prawo... szlomya, tego moga radczcze oszalowacz... A szgednalyby (leg. zjednałliby) tho kthory przyszaszny czlowyek, a wysznaly tho przed oszyadla rada, tedy ten przestapyl swa przysagą |
| Bąnd<zi>ely kto zaraczon ku burgrabyego szandv (ad iudicium burggravii, OrtMac 54: kv burgrabyemu sządw), ten mą thamo k nyemv przycz |
| Na naszey lascze y przyaczol gey (sc. dziewki) ten tho osylnyk (oppressor) ma bycz |
| Ktorykole dzewcze... gwalth vczyny, osszylstwem obneczczącz (opprimendo violentiam fecerit), a dzewycza... gwalczywego osylstwa vchodzącz (violatoris oppressionem evadens)... wolacz bądze,... a snamyona osylstwa (signa oppressionis, Dział 55: znaky gwaltv) na nyey yawna bądą wydzana,... na naszey lascze y przyaczol gey ten tho osylnyk ma bycz |
| Potem myly Iesus począl movycz k temv czlovyek<u>, ktory yest byl slyep y kv drugyem Zydom rzekącz: Yam przeschedl na ten svyath kv ssądovy, aby czy, ktorzy nye vydzą, vydzyely, a ktorzy vydzyą, by slyepy byly (ut, qui non vident, videant et qui vident, caeci fiant Jo 9, 39)... Iesus rzekl ym (sc. licemiernikom): Bysczye byly slyepy, ny myelybysczye grzecha, alye nynye movyczye, yze vydzyemy (quia videmus Jo 9, 41) |
| <Ha>nka ne proszila na ten sød preczif [...] anim go szadala 1393 |
| Quam terribile erit bellum cum reprobis a kakocz ten to sød ludzom gresn<y>m bødze barso pricry |
| Yam przyschedl na ten svyath kv ssądovy (in iudicium ego... veni Jo 9, 39), aby czy, ktorzy nye vydzą, vydzely |
| Ten, czo nagaba, czczy i gymyenya ma bycz zbawyon, a ossobnye se schiyan varowacz syąn musy (et magis cum collo fugiet) |
| Yaco czso hinst vcradzon Ianowi Ielenewi, ten ne wedzon w Maczeyew dom 1406 |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus dla nas czyrpyal wyelyke krzywdy, a zolczyø y oczten (pro ocztem) na ostatku napawan iest |
| Gescze maly czass s vamy yestem a yvz ten svyat nye vydzy mye (me iam non videt) |
| Isczy nasz mily Ihu Xc narodzilci szø gesth on byl f ten tho czasz, gdisczy stare latho schodzy, a noue przichodzy |
| Iste deus volens hospitibus suis... propinare potum celestem, hodie ipsum potum infudit in vas, quod ipse solus mundavit disacz on to pice flal gest byl f ten to sød, chos gest gy on sam byl ocyscil |
| Nye bødzecz ten to twim dzedzycem, ale genze winydze s twich *lyodzwy, tego bødzesz gymyecz dzedzycem (ipsum habebis haeredem) |
| Ten psalm powyada, yze Xps za nas szmyertny sen przyøl |
| Po svchem *dno przeslysmi Iordan ten to, bo gest pan bog nasz oszvszyl wody gego (siccante domino deo vestro aquas eius) |
| Cherubyn i serafin <w>gløduyø se <w> ten blask wekuge swatlos<ci> XIV ex. |
| Przetosch ten dzyen v starych xyagach rozmayte dzyen (pro dzyeyą) Ephyfanye, czvs dzyen rozmaytego osvyeczenya Iesucristusovego, bo Epyffanya nnyey (pro myeny) sza osvyeczenye (unde et in antiquioribus libris dies Epiphaniorum, id est plurium illustrationum Christi. Epiphania enim illustrationem sonat) |
| Yz poszag, yensz Anne man dan bicz, ten dan Micolayewy Gilewy, manszu yey slubnemu 1418 |
| Ktho kupna komorą ma... a placzy sz nyey panszky czynsz, a czo gey polepszyl (OrtMac 55: czo by gyey polepszyl) naten (leg. nad ten) czynsz, to moze przedacz |
| Yacz szødø ('zejdę') przez dzeczy, a syn wlodarzem (pro wlodarza) domu mego (filius procuratoris domus meae) ten gest Eliaser Damascus |
| Volayącz a rzekącz: Ovoczym yąt ten lotr |
| Ten isti poziczcza... ziskowacz rzeczonego dlugu... myecz bandzye pelnąn i ofscheykąn mocz (omnimodam potestatem) |
| Ten sesromoczoni... swyatky czczy dostoynimy, tho yest s wlosczego sczithu (de propriis armis) dwyema... swąn schlyachtha... doswyathczi |
| Ten ma s prawem wyszey szescz, ma nan kaszdy wloszycz czescz |
| A ten lyvd, gen bil w nyem, wiwyodl gy precz y kazal gy cepi mlocycz a zelyazne broni po nych wloczicz (fecit... trahas... transire) |
| Jaco to swaczø, isz Micolay slubil *Pertkovi wroczicz ten <list>, isz gim sze szaluge 1390 |
| Kako albo gdy ten, czo zapowyedzal thy pyenadze, ma ozalowacz (OrtMac 76: obzalowacz) albo dobycz? |
| Nye gestly ten wyedzacz (scienter) przeczyw szwey przyszadze yawno vczynyl? |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus, bog, przed wyekyem od czlowyeczego vczedlnyka przeradnego przedan yest |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus iest, w yegosz szwyatloszcz myszly ymamy w yutrznych myszlach stroycz |
| Ten isti isczyecz yusch, gdi trzy lyatha mynąn, otpadnye ot swego prawa |
| Gdisz vsliszø Egypsczi, z nichze to posrzotka (de quorum medio) viwyodlesz lvd ten to |
| A szaprafdøcz by ten tho clouek byl [b]barszo greszny, gensze by on oth te tho svathloszczy ne bil osfeczon f gego duszii |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus placz zborny wstaw z martwych w wyeszelye wyekuge obroczil |
| Alye navroczyvschy szye yescze k tym slovom..., sznadz by mogl nyekto vą<t>ppycz o to slovo, yze rzekly Zydovye, bycz ten nye byl zlodzyey |
| Ten ktory slucha slowa bozego a rozvmye, y przynyeszye ovocz yeden stokrocz vyączschy, a drugy szyedmdzyeszyąthkrocz (sexagesimum Mat 13, 23), a drugy trzydzyesczykrocz vyączschy |
| Jacosm przi tem bil, gdze Sandziwo<j> vmouil s *Yessztem, yse mal vpominacz P[...]kego o ten dlug 1386 |
| 'dzierżyć czyjąś nieruchomość z obowiązkiem pracy pańszczyźnianej, aliena praedia tenere pro opera serva': |
| Paklibi zatwardzonym vmyslem (animo indurato) ten isti gwaltownik tego tho czlowyeka sbyeząnczego... odeymacz smyalbi, tegdi... mayąn gi poswaacz |
| Abi ten, iensze me nenawidzal, na mø welike rzeczi molwil (si... super me magna locutus fuisset), scrilbych se bil snadz od nego |
| Erat quidam rex diues, a ten myal gedinego szyna, gensze mv nyemogl na szmyercz XV ex. |
| Takosch ten vyelyebny plod, nyzly szyą porodzyl, yvsch byl oblyany czyelestnym darem <i przez> dvcha szvyąthego vzyal po[m]mnozenye (et per sanctum spiritum recepit incrementum) |
| Przeto my chczącz ten obyczay zatraczycz (ad succidendam... hanc consuetudinem, Sul 22: na wcząncye thego obiczayv), vstawyamy |
| O tho szye zaszmaczyl (turbabatur) ten goscz |
| Sną-ly (leg. zna-li 'jesli uzna') dzyeczą dlug szwego oczczą..., ten ma zaplaczycz tako daleko, yako gego dzyedzyczstwo szagą (donec hereditas se extendit) |
| Ten psalm powyada, yze Xps za nas szmyertny sen przyøl y wstal z martwych, by nas ozywyl |
| Alle kako my ten tho boszy dar chouamy, gdis szø smerthnego grzecha dopusczamy? |
| A zavyernye (verumtamen Luc 22, 22), myly synovye, nye mnymayczye, aby prze to sgr<z>escheny<e> ten, ktory myą podal, nye byl vnądzon vyeczną mąką |
| Ma<ją> szyą <oba> zaraczycz woythowy, ysz ktory straczy albo vpadnye (qui tunc lapsus fuerit), ten ma drugyemv wszythka strawą zaplaczycz |
| Aczlyby komv dano wyną..., a ten to swiatky syą myalby odwiescz, gdyby w gednem swiathkv vpadl (is, si in unius testis testimonio defecerit, Sul 58: acz w genego swyathkv swyadeczsthwye nye dostathczy), tym czczy nye straczy, ale schcodą ma odloszycz |
| Gego przyrodzeny[v] przyyaczele mowyą, ysz gego zoną nye ma dzalv w them domv przetho, ysz ten dom wzdam (pro wzdan) gemv... a ysze byl sobye zostawyl (sc. mąż) wolne panstwo swego gymyena (dominium et potestatem, OrtMac 133: ysz byl szobye wolnye zoszthawyl panszthwo szwe) |
| Ysze Potr plath bral y vidzirszal spokoyne ten szszreb volni mimo trzidzeszczy lat 1414 |
| Jacosm przi tem bil, gdze Sandziwo<j> vmouil sye ssz tem, yse mal vpominacz P[...]kego o ten dlug 1386 |
| Tako szye przyszasznyczy vpomynaly (sententiam attemptaverunt scabini) gemv y poracznykom gego (OrtMac 140: vpomynaly gy y rąkoymye gego), aby ortel ten przynyoszl |
| Yzecz ten yest, ktoremv szye klanya vschytko stvorzenye y anyely raysczy, vydzącz vyelmozenystvo yego |
| Nechacz szø ten tho lud pred tobø spoueda a thy ge przesegnag. Abicz ony tesze svoge odzene vpraly y cisto ge mely |
| Kto gest ten, gen bi nye chcyal boiowacz przecyw lyvdu szidowskemu, gdisz tak krasne zoni (tam decoras mulieres) maiø? |
| Vonczasz gdiszcy nasz Xc mily malcy szø gest on na ten tho suath narodicz bil, tedi vøcz vyslo gest prykaszane bylo od... czeszarza |
| Gdysz ten czlowyek zostawyl szobye myecz panszthwo szwego gymyenyą, gdy gye popyszal (OrtOssol 97, 2: zapyssal) y dal wszego polowyczą szwey zenye |
| Gdi kto wspomyonąw, eze... pana boga gnyewal y szal mu tego, ... ten a taky zaluyączi bądze vczyesson XV med. |
| Paklybi thymi vynami kasnyon nye skaraw syąn (non correctus) ten isti gwalt... vyczynylbi, tegdi... ma bicz potąnpyon |
| Jakom bil poszlem ot pana Andracha do pana Niczka, aby mu listh ten wroczil, czszo yest lyst wenny pane Oganczine, a on mu mnø wskazal wroczicz gy 1415 |
| Stala ssø umowa *meczi *Jassekem a *meczø... Gerantem...., esz sø umowili, es *to czo szø *zastowilo swemu striowi trzi kmecze... A take ten gisti Jassek ma mu dacz veczni pocoy... o wsithky rzeczi XV in. |
| Począla (sc. Maryja) czyscz ten psalm: Blogoslavyles, gospodnye, zyemye (leg. ziemię) tvoyą (Psal 84, 2), aze do tego vyrsza (cum illum legeret psalmum..., cum profatur hunc versum): Czo bądzye bog moy movycz (Psal 84, 9), kyedy (pro tedy) szye sdrovye naschego odkupyenya począlo |
| Ten chrost vozon na *Potrassowi dzedzinø 1404 |
| Jaco Withoslawa vronczyla Boguphalowy kona, ten gye ne zaplaczon 1401 |
| Take ten gisti Yassek ma dacz swemu sinowczu... *czessicz grziwen platu... Takes *eszbichow usrzeli, *eszbø szø nerowno swim szinowczem opekal, *tedismø wlodni wszøcz *zasszi to giste hymene XV in. |
| Powynyenly ten opyekaldnyk sprawycz dlugy tych dzyeczy... albo mozely szobye wząncz zyszk albo vrobek za szwoy trud (an tutores... pro labore ipsorum de lucro bonorum lucrum tollere debent), czo vroby sz gych gydaczym gymyenym? |
| Ten, ktory byl vzyąl pyecz funtov, vrobyl ymy druga pyecz y zyskal (operatus est in eis et lucratus est alia quinque Mat 25, 16) |
| Yen zostanye ve mnye a ya v nym, ten vyelye ovocza vrodzy (hic fert fructum multum Jo 15, 5) |
| Yam szye v tem vrodzyl (ego in hoc natus sum Jo 18, 37) y przetozem przyszedl na ten szvyath, abych kazal pravdą |
| Jaco ya to wem, o ktorego yuncza Jurek na Wlothka zalowal, ten szya vrodzyl s yego krowy w yego oborze 1443 |
| Ty ystne dzyatky szyepaly sve maczyory za odzyenye skazvyącz na Iesusza, yakoby myenyly: Ovocz ten iedzye! |
| Bo szye myeny, yze szye vrval ten ystny povroz a vpadl (sc. Judasz), a takoz skrzepl |
| Ten masz dan na poraką (OrtRp 21, 2: ad fideiussoriam caucionem na poranką, OrtMac 42: na rąkoyemszthwo), aby go postawyono na rzeczony dzen |
| Bocz ma ten obyczay, yze kyedykolvye yego sluga ktory k nyemv skąd przydzye, tego on czalvye |
| Panye, a wschakosz thy szyal dobre naszyenye na they roly, skądze szye wzyąl ten kąkol (unde... habet zizania Mat 13, 27)? |
| Ten (sc. zbojca) nalyevayącz vody [v] rany sobye vmyval, tąsz Iesvsza Maria byla skąpala (qua fuerat balneatus Iesus) |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus w szyę wyerzøczych szwyatloszcz yest |
| Yaco czso hinst vcradzon Janowi..., ten ne wedzon w Maczeyew dom 1406 |
| Yschby ten kosczyol tako dlvgo myal stacz, aschby dzyevycza porodzyla |
| Nyewynny bandze ten, czo vderzyl, thako az (innocens erit..., ita tamen ut Ex 21, 19) mv strawą y lyekarstwo zaplaczi XV p. post. |
| Iudasch boyącz szye, by szye thym nye vydal..., yzby zamylczal, rzekl tez yakoby nye vszymy (pro szvymy) vsty: Azalym ya ten, mystrzv? |
| A ten nyeprzyaczyel, ktory y (leg. ji, sc. kąkol) szyal, to yest zly dyabel, a snyvo yest skonanye tego svyata (consummatio saeculi est Mat 13, 39) |
| Ktho komv daly czokolye chowacz, vkradnąly mv tho..., a nye naydąly zlodzyeya, tedy ten, czo mv dano chowacz, przyszasze, yako nye szkorzyszczyl thego (iurabit, quod non extenderit manum in rem proximi sui Ex 22, 8) XV p. post. |
| I. przysłówek zaimkowy wskazujący: A. w zdaniu pojedynczym: 1. wskazuje na sposób czynności lub stanu 'w ten sposób, w taki sposób, w ten sam sposób, tak samo, podobnie, hoc modo, eodem modo, similiter': |
| Jakom ya o than krziwdan do Woyczecha nye szedl, esz my chicz nye posedlil na ten dzen, na kthori szmowil 1428 |
| A bądzely ten sbyek a nyethbalcza groszy (leg. grozy) czynyl poszedzączim rolą kakekole (si... minas incusserit possessoribus agrorum qualescumque), pan... prawo polske s nym... ma vczynycz |
| Jesus schyą s panny narodzyl, zdrowy pokarm nąm vczynyl, ten pokarm panna noschyla, szwymy pyerschyamy zywyla XV ex. |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus iest wyeza natwardsza przeczyw nyeprzyaczelom |
| Gdi Mikulka ten lysth scrobacz kaszal y sz yego wolą scroban 1405 |
| Fratres..., diem hodiernum debemus consumere in gaudio. Bracza..., patrzymy tego dobrze, isbichom ten tho dzen... veszelu (leg. w wiesielu) i f naboszegstwe gy skroczyly |
| Poddali sø szø dwe neczeli za szito zaplaczicz... A *wicz ten gisti Doliwa... poddal sø tim gistim røcoymam XV in. |
| Gdi kto wspomyonąw, eze timi rzeczami pana boga gnyewal, y szal mu tego, a takosch wschego tego ostaw, gest w... szely swogich grzechow..., ten a taky zaluyączi bądze vczyesson XV med. |
| Vstawiamy, aby gdy takyemv dadzą wyną..., ten nygednym prawem nye ma bycz sądzon, gedno polskym prawem przed sądzą vstawionym (coram iudice competenti, Sul 43: przeth sządzą podobnym) |
| Czso yest scoth czeladz... zayanla, to yest zayanla na prawem Slothnythskyem y tam yste szoltysz ostrowsky gwaltem ten scoth... odbyl 1418 |
| Mozely ten... szyedzecz w lawyczy... a tamo yste (ibidem) wyrzecz szwoy ortel? |
| Na ten dzen podlug vmowy y targv byl gotow Jaszek penadze dacz za dzedzinø 1401 |
| Oltarz ten gorni wzruszil i spalyl, y starl <w> proch (comminuit in pulverem) |
| Ten nygednym prawem nye ma bycz sądzon, gedno polskym prawem przed sądzą vstawionym, ktory przekonany ma bycz skaran smyerczą gemv zgodną (puniri poena digna, Sul 43: mąką podobną) |
| Ysczy on (sc. Krystus) ten to fszyczek svath f sw (leg. swu) røku gestcy gy on byl sgromadzil |
| Bo Epyffanya nnyey (pro myeny) sza osvyeczenye, wschakosch prze troyakye zyavyenye svyąt<ł>osczy dzyen ten troyakyem *ymyąnyem vezvan (has tres tamen manifestationes propriis quidam nominibus distinguunt) |
| Vtory (pro ktory) czlovyek na tem stoy, aby yego tluscze naslyadovaly, ten czlovyek laczno svady spravy, bo tych lyvdzy volya podlug svey voley moze zyednacz, yz (leg. jiż) za nym na vschelyky dzyen chodzą |
| Przes tocz na vasz nasz Xc mily ten tho strach gestcy on... bil spuscil, isbicz on vasz verze (leg. w wierze) vasze byl skusil |
| Yz Jan... ne trzima wączey in Pyanowicze niszly ten dzal 1418 |
| Ez Wanch ranczil za zona... Nicolaoui, ez ne mala o ten cinz gabacz... a gdibi gye gabala, tegdi X grziwen bi iemu ostala 1398 |
| Gdysz ten czlowyek... yego szapowyedzy nye chcze wyerzycz..., tedy zapowyedzenye woythowszkye nye mą moczy |
| Gdy nyekto w zastawie dzedziną ktorą zastawy, vstawiamy, aby ten, ktori zastawy, ... przed naszym sądzą... vswyathczyl (quod... publice faciat, Sul 36: vczinycz ma yawnye), ysz tą dzedzyną... gest zastawyona |
| Przeto ten Cayphasch dzyerze na sobye odzyenye, aby thym vyathscha y czyasschą vyną vkazal namylszego Iesucrista |
| Bødzeczye myecz dzen ten to w *pamyoczy a bødzeczye gy slawycz (celebrabitis) gody panu |
| Kto czistotø mylvie, ten sie trzyma kv wszelkeey nyeczistoczee iako owcza przeczywko wilkowi |
| *Czsczo Przedslaw w[r]zanl kon *Jaroslaowi, ten dzisz wilc[i]a ma 1412 |
| A presto gdisz geszm ga ten tho dar straczyl, tedycz ga * na chczø cynicz vole bosze |
| Gdysz ivsch v zyvoczye svyatą Anny plod ten vyelyebny [...] czala podlvg przyrodzenya popelnylo, yze yvsch bylo vtrączono podlvg obraza czlovyeczego (cum... in effigiem hominis formatus foret) |
| Tedy ona ten dom murowany ma osiędnąć, przeto iże ten mąż... sobie o to murowanie nie utwardził (ratione munitionis nihil iuris obtinuit, OrtMac 24: nie utwierdził) |
| Tedy ona ma ten murowany dom wziąć, przeto iż ten mąż... sobie o to murowanie nie utwierdził (nihil iuris obtinuit, OrtOssol 28, 2: nie utwardził) |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus duchownym strumyenyem vwyeszyelya duszny przebytek |
| Micolai ranczil v Maczka cone, a na ten dzen gich ne postavil 1403 |
| Gdysz bichom w[y]esli w zemyø a nye bil-li-by za znamyø ten to powrozek czyrwony, a ty gego nye uwyøzesz na okyenczv (ligaveris eum in fenestra), gimzesz to nasz vipvsczyla |
| Gdi... ten isti pan... thego tho kmyeczya nyektorąn summa pyenyandzi albo ktorąnkoli pomocząn wzmogl, slowye zalozyl |
| Ten, ktory bi byl (leg. bił), nye bødzye wynyen krwye (non erit reus sanguinis) |
| Ovoczym yąt ten lotr..., opoycza vynny, poruscza szvyatego zakona |
| Czo ten czlowyek szwem dzyeczyom dal a w gaynym szadzye... vthwerdzono, przeczyw themu nye moze rzecz yego pany any moze wrzvczycz (hoc ipsius uxor contradicere non potest neque vacuum facere) |
| Tedy przedal ten wynowaczyecz (debitor) szwoy dom y odkazal thy pyenadze, czo byl dluszen |
| Czokolvye by ten czlovyek przeczyv bogv albo przeczyv lyvdu zaczynyl, slucha yego nye rvszacz |
| Dzyen ten troyakyem ymyąnyem (leg. imieniem) vezvan. Napyrwe y (leg. ji 'go') myenya epyfanya.., vtore zową *teophonya..., trzeczye slowo (leg. słową) bethffanya po greczkv od tego, czo szye stalo na svaczbye |
| Ku they zapowyedzy mylczal ten wynowathy czlowyek (vir debitorius) |
| Ktho thy pyenądze powynyen dacz po ten ortel: przyszasznyczy-ly, powod-ly, wynowathy-ly (reus, OrtMac 77: wynowatha-ly strona)? |
| o mężczyźnie, de viro:' ten, kto służy, usługuje komuś, ten, kto jest w służbie u kogoś (w różnym stopniu osobistej zależności), pomocnik, posługacz, parobek, czeladnik, też niewolnik (głównie w niektórych przykładach biblijnych), również przenośnie, famulus, minister, administer, puer, etiam servus (praecipue in Scripturae sacrae translationibus), item translate': |
| Pothem yąwno rzecznyk procz szandv na drodze rzekl: Przysząsznyczy nyesprawnye wczynyly... Czo ten przerzeczony rzecznyk a (pro o) takye wysznanye y vwlaczanye, y szromoczenye przepadl (quid praedictus praelocutor racione huiusmodi retralocutione et oblocutione succubuit)? |
| Ten, czo gy (sc. złodzieja) zabyl, nye bandze w them wynowath (non erit reus sanguinis Ex 22, 2) XV p. post. |
| Ktho zbyge slugą..., az vmrze..., ten bandze wynowath w glowye (criminis reus erit Ex 21, 20) XV p. post. |
| C[o]so wziął sługa moj ten kęsik..., ten wziął na mem, ... a on rąbił trzy wisznie rodzajne 1432 |
| Tamo bądzye ten poslyedny sad |
| Ten vzitek nye moze syø skonacz w genem dnyv (hoc opus non est nobis unius diei) |
| Blogoslavyon, ten bądzye vzyvacz chleba v krolyestvye bozym (qui manducabit panem Luc 14, 15) |
| Aczbi ten, kthoregosz w zemy nye, po vczczivich sluszbach i po swich rzeczach s zyemye bi viyechal |
| Jaco ten lyst, czsso my gy Mycolay... poslal, tegom ya nye roscasowal anym przy tem bil, kyedy pyssan, y tegodlam go ne wząl 1422 |
| Nygdysmy tako nye slychaly czlovyeka rzekącz albo movyącz (numquam sic locutus est homo Jo 7, 46), yako ten movy |
| Zydovye począly szye dzyvovacz rzekacz: Yako ten vmye pysmo a nye vykl yego (non didicerit Jo 7, 15)? |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus wszytko nyemyloszyerdze zdradne od bogatstw dobroty swoyey wykrø<c>za y oddalya |
| Vschakosch szye... raczyl na ten svyat narodzycz, ... by twa svyątha smyercz byla na vykupyenye wschem grzesznym |
| Odpovyedzyal ym: Slomczye ten kosczyol a w trzech dnyoch wskrzeschą (EwZam 304, Rozm 719. 720: wsbvdzą, Rozm 450: zbudzą) gy (excitabo illud Jo 2, 19) |
| Barbara odpowyedzala... rzekacz, ysz Barbara... w kvpyenyv tego domv wspomyną<na> od rodzonego (pro Doroczynego) mazą (quod ipsa... nominata fuerat)..., ysz... po yego szmyerczy ma... myecz ten dom |
| Przes ten twoy naswyantschy owocz, myla panna, racz nam wspomocz (R XXV 218: pomocz)! XV med. |
| Chczem, aby wiedzano..., ocz ma bycz skazana (sc. wina siedmnadziesiąt): ... gdy... kogo sadownye o ktorą rzecz zdadzą y skazą dosycz vczynycz, a ten to wzgardzy dosycz vczinicz..., wspornye od sądv odygdze (de iudicio per suam rebellionem discesserit, Sul 31: sz sandv swą knąbrnosczą bi ssczedl) |
| Acz wstane przeciwo mne boy (si exsurgat adversum me proelium, Puł: acz wstaną przeczyw mnye boye), w ten (sc. w boga) ia bødø pwacz |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus od boga oycza... yest vblogoslawyon y wszystczy, giz wstayø z marnoszczy grzechow |
| Ten psalm powyada, yze Xps wzpomozon byl od oycza, kyedy podlug czlowyecztwa kwtlo czyalo z grobu wstayøcz |
| Rathay gdi wstaye ot pana swego (qui surgit a suo domino) nye w czas, ten trzy grzywni panu swemu dacz ma |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus od boga oycza we wstanyu z martwych yest vblogoslawyon |
| Ten (sc. Sellum)... vdzalal... muri... az do wschodow krolyowich, gesz wstøpuiø z myasta do Iudowa pokolenya (descendunt de civitate David) |
| Ova ten nas czye skazycz svoya chytrosczya czarnoxyąskv a temy lv[ov]y nasch chcze potrvcz (suis nos leonibus vult iam devorare) |
| Jakom prze tho cupil ten skoth..., yz my go bilo trzeba k mey potrzebisne 1418 |
| Ten isti wezme blogoslawene od gospodna (hic accipiet benedictionem a domino) |
| Gen nye gest czych a potulen..., ten nye ma zalosczy. Daley, kto nye gest vbog duchem, nye moze bicz czych any potulen XV med. |
| Czeszarz... kazal, aby Gayvs, vnąk Agripow, syn czeszarzow, gegosz byl czeszarz vzyąl sobye za syna, ten szyedzyal navyssze (filium adoptivum sedere iussit) |
| Ten ps<alm> powyada, ysz Xpus na nyskø Syon wzyęty naywysszy nade wszemy lyudzmy przebywcza yest |
| A zatem vzvyavschy y począla czyscz ten psalm |
| Wschakosz thy szyal dobre naszyenye na they roly, skąd-ze szye wzyąl ten kąkol (unde ergo habet zizania Mat 13, 27)? |
| Jacom poslal Symona Symonowi y ten mu postawon y w gego domu 1391 |
| 2. zaimek przymiotny wskazujący przy rzeczowniku informuje, że obiekt lub zdarzenie nazwane rzeczownikiem jest obecne w konsytuacji lub sąsiednim kontekście 'ten tutaj, ten, hic’ a. rzeczownik bez innej przydawki (rzeczownik z zaimkiem może być nieraz zastąpiony przez zaimek on 'is'): |
| Przeslysmi Iordan ten to (Iordanem istum) |
| Nechacz szø ten tho lud pred tobø spoueda a thy ge przesegnag |
| Wsząw y ten (hunc) przeswyatli kelych w szwąte... rancze swoye 1424 |
| Ten psalm wypowyada, yze Xps prze zgromadzenye blędnych pysma yednotę przes szwyentego ducha wzyawya |
| <P>yrwey ten byl obyczay, ysze... czy, ktorzy myeli czso sprawyacz w sądze (ad causas... pertractandas), alysz po obiedzech... przychodzili |
| 'ten, co narusza spokój publiczny, qui pacem publicam violat': |
| Gdi... ten isti pan... thego tho kmyeczya nyektorąn summa pyenyandzi albo ktorąnkoli pomocząn wzmogl (cum... aliquo iuvamine supportaverit) |
| Tegodla mozesch ten svyat podlug dobrovolenstva tvego spravycz |
| Gdyby [ten] czlowyek vpewnyon, slowie dano mv myr przydz y odydcz swe sprawycz y przedacz wolno (mansionem suam... intra et extra trahi, gl. id est dare et vendere, posse) |
| Gdy czlowyek... szwym dzeczam y zenye wybyerze... opyekaldnyka..., powynyenly ten opyekaldnyk sprawycz dlugy (debita emovere) tych dzyeczy y tey panyey, a maly albo mozely szobye wząncz zyszk albo vrobek za szwoy trud? |
| Jaco ten list sprawedliwe wyssed Paskowi ot Pyotrassa 1411 |
| Aczby kto za kogo rączyl a ten, za kogo raczą, zaprzy syą, ... tedi... na to samotrzecz ma przysyądz swey sprawiedlywosczy |
| Isz ten list... yest sprawedlniwy y sprawedlniwe wyszedl 1419 |
| Isz ten list... yest sprawedlniwy y sprawedlniwe wyszedl 1419 |
| Jako ten listh dzelny... yest listh *sprawidlny y po prawdze viszedl 1415 |
| Ten, gen wsdawa (sc. barć)..., ma polozicz rąnkoyemstwo o tho, ze nygdi... ma... gabacz czlowyeka..., ktorego... pan ku sprawyenyu swogich barczy (pro regimine... mellificiorum)... vstawy |
| Ten ma s prawem wyszey szescz (leg. sieść)..., muszy gy w tem poczczycz wszaky |
| Czo czynyczye? Potampyaczye syna bozego? Vschakocz to ten yest, ktory nasche oycze z nyevolstva vyvyodl *pharaonovey |
| Jako Przibislaw otdzelil Grzimka pirzw, nisz ten lud poueszil (pro poueszczil?) 1389 |
| Ysczy on ten to fszyczek svath f sw (leg. swu) røku gestcy gy on byl sgromadzil |
| ten wskazuje może na jakość obiektu 'taki czy też ten, talis vel etiam hic': |
| 2. zaimek przymiotny wskazujący przy rzeczowniku informuje (z naciskiem), że obiekt lub zdarzenie nazwane rzeczownikiem jest obecne w konsytuacji lub sąsiednim kontekście 'ten sam, ten właśnie, idem, ille ipse': a. rzeczownik bez innej przydawki: |
| Wyesze (leg. wiesz, że) yest ten, ktoregosz k mey tvarzy podobnem vczynyl, zastarzal szye v grzesche. Tegozem stworzyl kv svyatosczy, tego czma davna zaczmyla |
| Ten, gen wsdawa albo spuscza (resignans, sc. barcz), ma polozicz rąnkoyemstwo |
| A teszczy nasz Xpc mily gestcy szø on f ten tho czasz byl narodzil, gdisczy dna przybiua |
| Xt mily ten tho strach gestcy ongy na uasz bil spuscil |
| Gdisz ten tho slvzebnyk przes sząndzą spythany (interrogatus per iudicem, Dział 22: gdy sadza slvszebnyka pytal) zaprzal sze przerzeczoną raną vidzecz y obeszrzecz |
| Tedy Franczek, gdysz mv syą tako dlugo zaplata nye sstala konyeczna, chczal targ wzrzvczycz (Sul 37: abi mogl rosypacz ten targ) |
| Dokøød ten to lvd tøpicz myø bødze (usquequo detrahet mihi)? |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus nyebyeskymy glosmy wzwyestowany w czele, yest od lyudzy rozgnyewan |
| Bocz ten dzen swyøti bogu, a nye bødzcye smøtny, bocz pan wzwyelby (clarificabit) was |
| Ten to kamyeyn, genze gesm wswyodl (erexi), bødze szwyadek myedzy mnø a myedzy tobø |
| Aczlyby tesz ten, czso przegygra, poddal syą pod layanye abo sromoczenye |
| Pothem yąwno rzecznyk procz szandv na drodze rzekl: Przysząsznyczy nyesprawnye wczynyly... Czo ten przerzeczony rzecznyk a (pro o) takye wysznanye y vwlaczanye y szromoczenye przepadl (quid praedictus praelocutor racione huiusmodi retralocutione et oblocutione succubuit)? |
| *Ko stoy (qui autem perseveravit Mat 24, 13) aze do koncza, ten bądzye sbavyon |
| Czom stal roki na *Dreska o kon, ten stal za szecznaszcze grziwen 1391 |
| Vtory (pro ktory) czlovyek na tem stoy, aby yego tluscze naslyadovaly, ten czlovyek laczno svady spravy |
| Ten ortel... ostogy szye przesze wszythkyey odmyany (OrtMac 42: besze wszego odmowyenya) |
| 'zajęcie na zabezpieczenie pretensji, actus retinendi, pignora capiendi': |
| Yako *stradzo yako osm grzywen yego neosadzenim carczu, welczy ('wilcy') krowy v ten carcz vtargali 1417 |
| następującym: wtenczas (...), gdy: |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus lyud swoy dvchowny rano pozdrawya karmyø |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus vtoka lyudzka vczynyony, myloszerdzym nas ranym pozdrowyl |
| Tedy rzekl szwym rzekznykyem (pro rzecznykyem) po wthore (tunc secundario suo praelocutore dixit): Ten ortel gest ny<e>sprawyedlywy |
| <U>stawiamy tesz, acz geden z drvgym mayącz granicze rozgechane, przegechawszy granicze w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, za pyrwe ma wzącz syekyrą, za wtore (primo..., secundo, Sul 59: pyrwey.. wthore) syekyrą, plascz y suknya, za trzecze woly... ma wzącz kromye wszey viny |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus, pastyrz dobry, owcze swoye w wyekuge odpoczywanye wwodzy |
| Przestocz na vasz nasz Xc mily ten tho strach gestcy on gy bil spuscil |
| Wschelky, ktory opvsczy zoną svoyą, vymyenyayącz czudzolostvo, ten czyny svą zoną czudzoloznycze a przypravya yą kv zlemv stadlv (omnis, qui dimiserit uxorem suam..., facit eam moechari et qui dimissam duxerit, adulterat Mat 5, 32) |
| Chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa, ... o stanyw (de parendo) kv praw (leg. prawu)... bil vpomyenyon |
| Paklibi... ten isti gwaltownik tego tho czlowyeka sbyeząnczego *wthorekracz odeymacz... smyalbi (si... idem violator iteratis vicibus eundem hominem... defendere praesumpserit), tegdi... mayąn gi poswaacz |
| Esz Przedwoy stargowal sz Procopem o kon za dwe kope y ten mu myal zaplacicz po stargowanyu w tidzen 1419 |
| A gdysch vkuszyl ten ystny starosta (architriclinus Jo 2, 9) vyna, poczal ye barzo chvalycz |
| Isczy nasz mily Ihu Xc narodzilci szø gesth on byl f ten tho czasz, gdisczy stare latho schodzy a noue przichodzy |
| Ten list dobithi wyszedl[d] taco: Potr any dzewka ne poziway nymo (pro mymo) trzi lata 1403 |
| Acz bądze starszy (sc. źrebiec) nysz dw (leg. dwu) lyath a badze przez kogo zabyth, tedy ten, czyg gest szrzebyecz, ... to ma zaplaczycz |
| Ten naganyony dw (leg. dwu) starczv (duos seniores, Sul 71: dwv starszv) swego rodzaya... po oczczv a drvgv dw (leg. dwu) starczv gynszego rodv... kv otrzymanyv prawa riczerskyego ma wyescz |
| Isz Potrasz stawal sø na ten rok, iaco mal, ano go ne chczano prziayncz (pro prziyancz) 1400 |
| Gdy ten myesczanyn przed pelna rada wysznal, aby szobye dwye <puszce> stawyl y szchowal (quia duas pixides... pro se reservasset) a trzeczą krolewy dal, tho bylo szlodzeystwo |
| Stąd (unde) my, ten tho przewrothny obyczay ganyącz, vstawyamy |
| *Gdyesch myly Iesus vstapyl na nyebo, tamo bądzye ten poslyedny sad, bo tamo tesch stąpy (ascendit) na povyetrze |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus grzechy vpadlego y straczone<go> lyuda... omyl |
| Pakly wilomy zlodzyey doom (si effringens fur domum)... a wszøøw ranø vmarlby, ten, ktori bi byl, nye bødzye wynyen krwe |
| Gdysz ma roszgrzeszenye od rzymszkyego stolczą (a sede apostolica Romana)..., na to ten czlowyek przyszedl zaszyą k swemv prawu |
| Jako ten *kmeythowic ne daw na boru czaszey (leg. ciążej) na prawo y szekyra nan wycepnal y rana mu dal 1423 |
| Jako ten list ne wymøczon, ale dobrowolne dan 1411 |
| Wschelky, ktory opvsczy zoną svoyą vymyenyayącz (pro vymuyącz) czudzolostvo (excepta fornicatonis causa Mat 5, 32), ten czyny svą zona czudzoloznycze |
| Ten, czo ye (sc. jimienie) kvpyl, mvszylby mv go stąpycz za wymyenyone (OrtOssol 81, 3: wymowyone) pyenyadze |
| Maya szye obą (sc. powod i odpowiadacz) zarączycz woythowy, ysz kthory wpadnye, ten ma drugemu wszythką stratha (expensas, OrtOssol 93, 3: strawą) zaplaczycz z wyną |
| Yako przyschedl ten syn tvoy, ktory stravyl sve ymyenye (qui devoravit substantiam suam Luc 15, 30) ze slymy nyevyastamy, zabylesz yemv czyelye tluste |
| Od myecza a od glodv strawyon bødze (consumentur) prorok ten isti |
| Ten, czo ge (sc. jimienie) kupyl, mvszylby mv go stapycz (leg. zstępić) za wymowyone (OrtMac 109: wymyenyone) pyenadze |
| Yest yeden vasz maly przez yadu, ktoremv dzyeya saltra, a ten czlovyeka barzo mylvyą, ... tegodlya kyedy naydzye czlovyeka spyącz na pusczy, nathychmyast skoczy na yego oblycze, aby y zbudzyl sze snv, by yego yny zly vąz yadovyty nye vkąszyl |
| Yako ten copecz, czszo Yanusz on zalowal, tego mu wsitka pyancz bracze ne widala 1413 |
| Iudasch boyącz szye, by szye thym nye vydal, kyedy yny pytaly, yzby *zammylczal (ne tacendo videretur se prodere aliis interrogantibus), rzekl...: Azalym ya ten, mystrzv? |
| Ten przyszedl na szvyadeczthvo, aby szvyadeczthwo vydal o szvyathloszczy (ut testimonium perhiberet de lumine Jo 1, 7) |
| Gdi[by] Zydowye... sczyrzpyą prze dwye lyecze svego dlvznika... do sząndv nye pozywayącz, tedy... thylko na gysczynye a na lyphye... mayą doszycz ymyecz, any przes ten tho lysth zastawny skvthnye vpomynacz (neque... poterint obligantem effectualiter ammonere, Dział 38: a on lyst zapysny nygedney moczy daley myecz nye mosze) |
| Tocz gest ten Ezechias, gen zaczwyrdzil zwyrzchnyø studnyczø wod gyonskich a obrocyl ge we spod (subter) stron myasta Dauidowa ku zapadu sluncza |
| Jam po wy[a]danyv tego lysthą ten dlug zaplaczyl |
| 'ten, kto ustanawia prawa, prawodawca, ustawodawca, też ten, kto udziela pouczenia prawnego, legislator, legifer, etiam iuris interpres': |
| Alle szø ga... tego barszo bogø, yszeszmy iusz ten tho dar fszythczy straczyly, a tho vygøfszy dzatky mlode |
| Iaco ten Ptasnik viyal s mego domu na mem wosze, na mich konech 1413 |
| Bo nye bylo dostoyno, aby ten zly duch myal vynydz przez vsta (ne per os spiritus effunderetur), ktoremy byl Iesucrista *zavolal |
| Yz ten dzen pan choranzy sz domu ne wyeszdzil 1416 |
| Tedi rzeczony vogewoda tego tho sbyega na granycze... ma dowyescz, a ten... do roka oth czasv swego *viszscza z zyemye (a tempore sui exitus de terra) krolewsthwa zyemyenynom skody czynycz nye ma |
| Wszysthczy wyesznycze, gdze szą ten vczynek sstunye (pro sstanye), ktoregole czasv vyszcza (recedendi) volną mocz mayą myecz (Dział 62: mogą wstacz) |
| 'ten, co pilnuje, strzeże kogoś lub czegoś, ten, co czuwa, pełni nadzór, dozór nad kimś, czymś, strażnik, wartownik, też opiekun, obrońca, qui aliquid, aliquem custodit, curat, custos, patronus, defensor': |
| Ten (sc. list) yest wiszedl podlug smowy 1418 |
| Jaco ten list sprawedliwe wyssed Paskowi ot Pyotrassa 1411 |
| Ysze ten tho papesz Innocencius..., genszecz gest bil po swøthem Petrze trzeczy |
| Kto... szwyathky ma sprawnye k themv szwyadeczstwu przyszancz, aczby... nye chczely szwyathczycz, a czo o tho przepadly, a straczy-ly szwa rzecz ten, czo ge mą postawycz, doyad gych s prawem dobywą, a gdy gych prawem nye przyczysznye (OrtMac 101: a gdy gych prawem dobądzye), aby szwyathczyly, albo czo o tho gest za prawo? |
| Ten tho velebny doctor, gemusczy Bedza (leg. Beda) dzegø, mouiy |
| Dostoynye my szye vydzy, by ten czlovyek nam przeczyvny od naschego odpyssan kraya |
| Chcze-ly ya zastawycz thako, ysz chcze na ten czasz zaplaczycz, iako prawo nalaszlo, w thym mvschy myecz doszycz podlug prawa |
| Pothem blysv koncza czwartego lyatha (prope finem quarti anni) ten tho Grzegorzs ostateczne pyenyądze widawa |
| O swynach vkladamy (decernimus), ysz kthokole swynye wlosthne do czvdzego lasza na szolącz wypądzy, ten, czy (leg. czyj) by byl lasz, ... moze... swynye zagyącz |
| Aczby kto o zlodzeystwo... przed sądem byl przemoszon trzykrocz..., tedy ten na wieky swą czescz straczyl any szadney czczy w krolestwie myecz nye mosze, any od nas darow szadnych trzymacz (nulla donaria... consequatur) |
| Jakom ya nye ranczil panu Brestensi prziuileya dzedzinego vkupyonego, gedno ten, czsosz mu gy moy brath wrocyl 1423 |
| Kto czistotø mylvie, ten sie trzyma kv wszelkeey nyeczistoczee iako owcza przeczywko wilkowi |
| Ten ortel layal [przyszasznyk] geden przysząsznyk..., kthory<s>ch thu gystne tesz oczywysczye stal |
| Ten ps<alm> povyada, yze Xpus duchownym strumyenyem vwyeszyelya duszny przebytek w konyecz boga |
| Gestly ktho ma [ktho] lepsze prawo k thym dzeczom nyszly zoną moya..., ten stoyacz thuta (stet hic) a vkasz, ysz masz lepszye prawo |
| Nechacz szø ten tho lud pred tobø spoueda |
| Jaco pan Santhoczsky vmawal z Oczeslawem, isz *sczo by poprziszongl Oczeslaw, to by mu ten kmecz *mayl zaplaczicz 1402 |
| A gdyby byl yąt przez kogo naszego a nam wydan, tedy ten ma bycz na naszey lascze, telko przyaczele tako yatego temv, czso gymye a nam vyda, nygedney lsczywosczy nye mayą czynycz |
| Ysz kthokole swynye wlosthne do czvdzego lasza na szolącz wypądzy (depulerit, Dział 59: pvsczy), ten, czy (leg. czyj) by byl lasz, pyrwą raszą weszmye genego wyeprza |
| Vyszlo przykazanye od cesarza Augusta, isby byl vypysan (ut describeretur Luc 2, 1) vszystek szvyath (Gn 176a: isbicz ten tho svyczek svath popyszacz bilo mano) |
| Yako yest pan Hinczka wyplacil sza Barthosa y sza Yanusa ten list 1407 |
| Gdze Sandziwo<j> vmouil s Yessztem (pro Yesszkem), yse mal vpominacz P[...]kego o ten dlug. Gdzebi go ne vipomi<nał> (Leksz I nr 26: upomi<nał>), mu mal dacz czso lepszi zrze<biec> 1386 |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus nyepowynnye dusze od strzal zloszczywych wyruwa |
| Vderzy ktho brzemyenną nyewyasthą..., tedy ten, co vderzyl, ma zaplaczycz, czszo oney masz prawy (leg. prawi) podlug wyrzeczenya gednaczow (quantum... arbitri iudicaverint Ex 21, 22) XV p. post. |
| Tho poleczyl (sc. ten człowiek)... szwemv opyekaldnykowy... opowyedacz przed wyszym wylozonym gayonym szandem |
| Ten ma naydz gyny ortel y szlacz szye s thym ortelem... ku wyszemu stolczv (ad scamnum superiorem) |
| Ten Iozeph byl *szym betleemszky (civis Bethleemita) |
| 'ten, kto zarządza domem, majętnością, zarządca, włodarz, villicus': |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xps... rozumyeyøcze vbogemu vbogaczil bogacztwem pokoya wyekuygego |
| Kthorikole... drwa alybo kthorekole sczebrzvchi (ligna vel quaelibet utensilia) wyrąby, ten, gego lasz bądze, rąbyączego... szekyrą począdza |
| Iaco czso memu bratu szastawon *conn, ten sø wistal podlug prawa 1402 |
| Wstapy-ly kto w zakon... a zaszye wystapy (de claustro reddierit), a nye vczyny-ly poszluszenstwa, ten moze pothem wszancz dzyedzyczstwo |
| Vbogyego ducha albo dusche gest ten, gen ny na czem swey woley nye chcze myecz any ma XV med. |
| Nasz Xpc mily gestcy szø on f ten tho czasz byl narodzil, gdisczy dna przybiua a noczy vbiua |
| Jaco Wiszak witrzimal ten posag, ysz go szostra ne gabala mimo dzeszancz lath 1404 |
| Gdyby... glową zabythą albo czokole gynego nyerzadnego vczynyono..., a ten, czo to vczynyl, vczekl tako, asz szą goraczey rzeczy nye vchopyon albo nye vlapyon (non deprehenduntur, OrtMac 85: nye vchwaczon) |
| Hymyely szye ktho konya myenyącz, aby mv vkradzon..., mą powod za nym do zachoczcze gycz a od tego do drugyego, az do tego, czo ten koyn na szwem gnoyv vchoval (nutrivit) |
| O myla matko, ten yest byl przy mem narodzenyv y vchovanyv, yvsz vydzyal moye dny asz dotychmyast |
| Lyczemyernyczy y mystrzovye zydovsczy yąly septacz (murmurabant Luc 15, 2) rzekącz, yze ten grzeschne przyymvye y ye s nymy |
| Ten (sc. koń) stal za szecznaszcze grziwen 1391 |
| Przykazugesz my, abich wiwyodl lud ten to (ut educam populum istum) |
| Ten... chodzil po wszech drogach Dauida, oczcza swego, nye vchilyl syø (non declinavit) any na prawyczø, any na lewyczø |
| Obykli szą lakomy sandzee..., ysze gdysz... slyaachthą cząndzayą, nathemmyescze lup dzelyą... Na wcząncye thego obiczayv (ad succidendam... hanc consuetudinem, Dział 9: chczącz ten obyczay zatraczycz) slosczyvego... vstawyami |
| Tho szlubowanye, czo ge czynyl ten czlek w yączthwye, <w> thakym vczyszkv (in... coactu, OrtOssol 103, 4: w... naczyskv), podlug prawa nye ma stacz |
| Chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa..., o stanyw kv praw (leg. prawu)... sze wsythką vczczywosczą (cum omni reverentia) bil vpomyenyon a proszon |
| Aczbi ten, kthoregosz w zemy nye, po vczczivich sluszbach i po swich rzeczach s zyemye bil viyechal, tedi temu, yegosz nye..., rok przes sandze ma bicz sdan |
| <M>icolay szalowal na Pyotra, ysze gemv konya poszyczyl... zdrowego, ale Pyotr... wroczyl konya Mykolayowy chromego... Paklyby... kony nye wyzdrowyal (si... non convaluerit, Sul 39: nye wszmosze-ly), tedy o ten gysti mayą myedzy sobą przyaczelsky vloszycz |
| Ten ystny Natanael... pana naschego Iesukrystem y bogyem vezval y vysnal (Christum et deum fatetur) |
| Gdy ten myesczanyn przed pelna rada wysznal (recognovit), aby szobye dwye <puszce> stawyl |
| Tedy rzekl ten czlowyek przed rada: Wyszna-ly na mye parobek y rathay, abych kazal bracz to szyano, chcza ya tho czyrpyecz... Tedy wysznaly albo wysznayaly (pro wysznavaly?, recognoverunt, OrtMac 38: wysznaly) nayn przed rada yego paropczy |
| 'wszcząć proces o coś, wystąpić ze skargą do sądu w jakiejś sprawie, in ius vocare, litem alicui intendere': |
| Czso iest na nas szalowano, w tem szye niczs *na snagem, bichom tho vczinili, ten gwalt 1423 |
| Yszebiscze vy tho dobrze vedzely, yscy ten tho dzen *dysegszy gestcy gy byl sam mili Xpc vczinil |
| Ktory by gych (sc. radziec) nye czestowal..., ten ma kaszdemv raczczy pokupicz trzydzeszczy szelagow, a gyny radcze owynya-ly gy, jsz gym tho vczynyl na szromothą (quod ipsis hoc in dedecus fecit), wyszna-ly szye, tedy tesz kaszdemv radcza (pro radczy) ma pokupycz XXX szelagow |
| Ten, czyia dzedzina, ... ma mocz za trzydzessczy lath swą dzedzina wykvpycz y wyzwolycz |
| Gdy radcze szą w myescz[ye]kyey oprawye, ktory by gych nye czestowal albo gye wyszywal (improperat quis consules verbis contumeliosis), ... ten ma kaszdemv raczczy pokupicz trzydzeszczy szelagow |
| Doliwa... poddal sø... røcoymam pirvey movonim, *gdibø gich ne *vøziwal na ten *czen przerzeczoni, *tedø sø podawa pod wsitko swe hymene XV in. |
| Kto yest vyąthschy ve cznotach myedzy vamy..., albo yegosch nad vass vysszą (qui praecessor est Luc 22, 26), ten ma pyrvey smyerna sluzbą vczynycz |
| Ten yest dzen, yenzse yest boog uczinil yest, dzisa boog na ugabane luda sfego wesrzal yest (dominus afflictionem populi sui respexit) XV in. |
| Jako Szimon sdrusil ten dzal, czso <o>ny gednaczi wgednali i s Jacussem 1393 |
| Tedy vøcz vsrafsy tho ten tho gysty czesarsz Domicianus, iscy on (sc. św. Jan) *na chczal gest kaszana o bodze prestacz byl |
| Isczy szø... nasz sbauiczel gest bil narodzyl..., choscy on ten tho svath othkupicz ma |
| Ten Iozeph... mądroscza szyą nad ynne svyączyl (leg. świecił, sapientia prae ceteris pollebat) |
| Jako pan Vanczenecz... vmarl, ten czso szyą slomyl 1416 |
| Alye ten czlovyek navcza, yschby nascha sluzba albo szvyączenye kosczyelne bylo marne (sacra nostra abolenda et vana) |
| Ten to gest rzøød synow Kaatskich w stanv zaslvbyenya a w *swyøøcz swyøtich (hic est cultus filiorum Caath: tabernaculum foederis et sanctum sanctorum) |
| Epyffanya nnyeysza (pro myeny sza) osvyeczenye. Wschakosch prze troyakye zyavyenye svyątosczy (pro svyatlosczy) dzyen ten troyakyem ymyąnyem vezvan |
| Gestcy on byl ten tho dzen... svøty vcynil |
| Mozely ten woyth szynkowacz (propinare)? |
| Ten isti kmyecz podlug wyelikosczy gymyenya prziyantego, tho slowye acz wlokąn prziyąl (videlicet si mansum acceptavit), kopąn... panu zaplaczi |
| Czokoly nan (sc. na Jesukrysta) kto czo povyedzyal, ten to popyszal |
| Jaco mi ten kmeth... lupu pomagal bracz 1397 |
| Ten czlouek... ne uiszedl s paney Jachniney domu 1411 |
| A gdyby ten czlek, czo dobyl tego gymyenya, byl goscz albo taky myesczanyn nasz, y<s>chby nye byl pewny, tako ysz gdyby on czlek zaszyą do domu przyszedl, iszby nye wyedzyal, gdzye onego naydz, czo yego gymyenya dobyl |
| Raczcze mogą... vczynycz w szwem myeszczye pospolythy wyelkyerz (quod consules possunt bene arbitria statuere) kv vszythkv myesczkyemv besz wyedzenyą y besz woley szwego wyszego paną, gdy ten wyelkyerz nye gest przeczyw pospolnemv pysszanemv prawu |
| Ten ps<alm> powyada, yze Kristus w dzewyczy trzeem wszedw, odpuszczy czlowyeku tagemne grzechy |
| 'dzień, w którym Chrystus dokonał swego pierwszego cudu w Kanie Galilejskiej, w którym objawił swą moc boską, dies quo Christus miraculum primum in Cana Galilaeae fecerat, suam potentiam divinam manifestavit': |
| Altera die protulit duos denarios et dedit stabulario chlewnikowy (Luc 10, 35, R XXIV 75: gospodarzovi, Rozm 333: onemv czlovyekv, ktory ten ystny gosczynyecz opravyal) XV med. |
| Ysze my ten kmecz sbegl przez czasv ode mye a thego kmecza zazval w czasz v godzyną, nye dadzacz zemskiey dawnoczy wynydz o tha sbyeglocz 1448 |
| Jacom bil gednaczem myedzy Dominikem a Wyssemirem, a czy moczne pusczili na myą, gdze bich ya jal a wczynil graniczą medzy Wilkowem a Snaty, to myely trzymacz pod zacladem stem grzywen, za ten rączil Michal... za Wyssemira, a kedim ya tamo vyal y wsul copyecz geden, tedy Dominik pusczil na myą, a Vysemir my tego ne chczal dowyerzicz a tim ssą to rozeslo 1421 |
| 'ten, kto nieumiarkowanie je i pije, czy też ten, kto żyje cudzym kosztem, qui supra modum edit et bibit aut aliorum impensis vivit': |
| Yako my[a] sya tho dostalo kawda, ten dzal nath spasz 1434 |
| Jako c[o]so wziął sługa moj ten kęsik na Żołęcinie, ten wziął na mem na prawem, a on rąbił trzy wisznie rodzajne w zagajnem zapuście 1432 |
| A przeto, ysze leczenye mvsy bycz przesz przeczywne rzeeczy (et quoniam curatio habet fieri per contrarium), przeto obyczay byl ten dosyczvczyn<ieni>a, naypodobneyszy byl przesz sz<m>yarø y vdrøøczenye, y popelnyenye wole bosze XIV ex. |
| Myly Iesukrisczye..., prosą czyebye, nye chodzy do Ierusalem v ten czvartek, boczyem vyelye zlego slyschala o tobye movyączy |
| Gdysz ten czlowyek przyszedl szdrow przed gayony szand *gy sz dobrego namyszlenya (mente deliberata, OrtMac 106: szdrowego, leg. z zdrowego, zamyszlenya) mnye dlug wysznal..., azaly yvsz moge zastawyenye albo czso mnye zastawyono ma... mocz myecz? |
| Ktho gest taky czlowyek, ysz on s prawem ortel strofuge..., ten moze ku przyszasznykom szyedzecz w lawyczy y ortel wyrzecz na szwe prawo, acz on prawy<mi ortelmi sobie pirwej dokonał> *nyeszgodlywye (si ipse hoc iustis sententiis prius optinet sibi indemnabiliter), choczą on ku prawu nye prziszagl |
| A gdy szye to przedanye stalo v Yerusalem, to bylo pravye v ten czass, v ktory byl Bog svyatloscz sluneczna stvorzyl. A tez dnya, ktoregosch Bog przedan, potenczass (leg. podtenczas) lepak slonce pomyrzklo |
| Sdrowa matko Syna Bossego... Stworzyczel, gen stworzyl nyebyosa y seman, ten cze sobye, matko, wyswolyl, o przewyborno! 1409 |
| Jacom nydy tego poszla szlal, czo ten rok roszgladal, any ma wola byla 1424 |
| Fratres..., diem hodiernum debemus consumere in gaudio. Bracza..., patrzymy tego dobrze, isbichom ten tho dzen... veszelu (leg. w wiesielu) i f naboszegstwe gy skroczyly |
| 'święto Objawienia Pańskiego, upamiętniające ujawnienie boskiej mocy Chrystusa podczas chrztu w Jordanie, festum Epiphaniae, quo revelata potentia divina Christi in Iordane baptizati commemoratur': |
| Vbogyego ducha albo dusche gest ten,... gen syą scham schobye ny wszem nye podoba any chfali, ale syą nyzącz (leg. nizacz) na wschem ma [syą] przed Bogyem yako zebrak przed krolem, vtopulayącz (pro vpotulayącz) syą syerczem y mową, y vczinkyem XV med. |
| Ten ps<alm> powyada, yze Xpus stworzyl zywyoly, to yest zyemye, wyatr, ogye<ń>, wodę |
| Ktory człowiek to popełni, a miłość bożą ten odzierży |
| Iaco to swadczimi, kedi zødal Jaroslaw v Paska praua na Paula, a on w ten czass gego czlekem ne bil 1399 |
| Ani bracia..., ani synowie brata... mają śmieć wzdruszyć... ten to dział, aczkakole jich dzielenie ani przez nas, ani przez naszego starostę było poćwirdzono (quamvis... fuerit confirmata) |
| *Iżebyli wiedzieli, ktorego sie czasu to miało stać, nie leżeliby (rp. nyely by) tamo, aleby ależ na ten czas przyszli (ad certam horam convenirent tantum si sciretur) |
| Ten list, k<t>oremu ksiądz arcybiskup przyganił... je[he]st sprawi<e>dliwy 1443 |
| A gdy się mu syn narodził, ... ten był oćca bar-zo lepszy |
| Będzieli gość gościowi albo jinnemu człowiekowi, co tu w tym prawie winowat, [nie jest] za rękę dan (o dług), tedy wojt ma ji jemu dać schować tako długo, aż mu ten dług zapłaci |
| Mądry a nawięcej ten, jiż ('ktory') sie na gwiazdach rozumie a z jich biegu o przyjdących rzeczach <przepowiada> sapiens et maxime, qui astrorum cursus sciens ex tali cursu de futuris <predicit> XV med. |
| Tako iżeśm prz<y> tem był, gdzież Prz<y>bek butował k sobie konia, a o ten koń stracił Janusz swoj koń 1396 |
| o stosunku prawnym 'ten, któremu się według prawa (pokrewieństwa lub innego) należy pierwszeństwo, (propinquitatis sive alio quodam) iure proximus': |
| A człowiek ten był sprawiedliwy a bojaźliwy (et homo iste iustus et timoratus Luc 2, 25) |
| Gdyby już ktokoli chciał w ten zakon wstępić a to bractwo przyjąć(i) (fraternitatem huiusmodi... intrare), tedy ministrowie... nad bractwem tym ku przyjmowaniu w zakon sposobieni mają onego wstępującego... położenie... wypytać..., powiedając jemu trudności... tego to bractwa (fraternitatis onera) 1484 |
| Witaj wierne boże ciało, iżeś się nam widzieć dało, tak jakoś na krzyżu pniało, jegdyś ten świat s jęctwa brało XV p. post. |
| Ten list, buła i reguła dana w Reathe ('Rieti') 1484 |
| Rzecz, co słusza w <g>rodzkie prawo, to ma bez odwłoki sędzić grodzki sędzia, ale będzieli kto zaręczon ku burgrabiemu sądu, ten ma tamo k niemu przyć |
| 'odbyty, ten, który był, actus, qui fuit': |
| Poznali sie, iż on chcąc jemu na szkodę k temu gajnemu sądowi nie przyszedł, tedy ten uczynił naprzeciw swej przysiędze |
| Głos z niebios jestci on ten to był usłyszał |
| A tegodla, gdyby tacy (sc. zbiegowie) u kogo potem nocowani byli a chowani (pernoctabuntur et servabuntur), ten to ma je wstrzymać |
| Ten, kto mię przed tobą wini, memu sercu ciężkość czyni XV ex. |
| Tedy rzekł ten żywy towarzysz: Jam sie z nim zawiązał, zapisał i darował tako, jako miedzy nami zapisano jawnym pismem, przeto nasze darowanie ma stać |
| Jaco Jan daual Grziwcze ysczinø wtenczas, kedi lichwa otpusczona 1389 |
| Wszemu światu będzie radość, gdy przydzie ten wielebny gość, Panna wielmi cudna (R XIX 56: krasna) 1453 |
| Zgodnie z "Wykazem ważniejszych błędów drukarskich i rzeczowych" Słownika staropolskiego (s. 552, t. 2) to hasło należy usunąć. W SPJS wyraz ten nie będzie podlegał dalszej analizie semantycznej, słowotwórczej i gramatycznej. |
| Ktory by jich nie czestował (OrtMac 35: gdy rajce są w <m>ieskiej oprawie, kto by jich nie ćcił, albo je wyzywał..., ten ma... pokupić trzydzieści szelągow) missehandilt ymant |
| Swadczimi, kedi zødal Jaroslaw v Paska praua na Paula, a on wtenczass gego czlekem ne bil 1399 |
| Ktory pan dziesięcinę chce kupić, przed Śwętym Jakubem jej targować ima. Nie będzieli, to przez wszej przekazy przedaj ją wolnie ten, czyja jest (dominus decimae decimam vendet libere), komu może |
| Paknyąly then vczynycz tho opusczy, a pan slvgy onego przese szwyathky doszwyathczy przecziwko gemv, ysz on nyewolne chowal, tedy panu, czy (leg. czyj) byl, ma gy zaplaczycz sz vyną pyącznadzescza (eundem illiberum domino, cuius fuerit, solvere tenebitur) |
| Ten, kto mię przed tobą wini, memu sercu ciężkość czyni XV ex. |
| Panie Boże..., racz przeżegnać ten lud wszystek na tych księgach cztący 1454 |
| 'ten, co leczy chorych, lekarz, medicus': |
| 'ten co przestrzega czegoś (np. nakazów), pilnie wykonuje nakazy, qui aliquid observat, tuetur': [zachowacz przykazania] |
| 'ten kto intonuje, rozpoczyna śpiew, praecentor, qui incipit cantum': |
| 'ten, co udziela rad, doradca, qui consilia dat, consilii auctor, consiliarius': |
| 'ten, co odniósł rany, skaleczony, vulneratus': |
| [W Suplemencie cz. I (IJP PAN, Kraków 2014) opracowano ten wyraz pod hasłem wujkowizna. W związku z tym wyraz bojkowizna nie będzie podlegał klasyfikacji w SPJS.] |
| Micolay vtenczasz v szalodze leszal 1393 |
| Ten tedy przestąpił swą przysięgę a jest krzywoprzysiężca..., a leży to na mieskiej miłości, jako z nim chcą uczynić |
| 'ten, kto doprowadza do zguby, zagłady, niszczyciel, exterminator, vastator': |
| Ho złodziejstwo obwinionego do roka tylko pozwać będzie moc imiał (infra annum evocandi habeat facultatem) ten, jen jemu winę dał. |
| Ale rzekłliby (sc. przysiężnik), iż go ktora rzecz pilna zaszła albo mu zawadziła (quod ipsum legale impedimentum impedisset),... tedy ten przysiężnikk zbył tego bez szkody podług prawa |
| Jako [ya] then pacholek... yvsz nye bil mym chleboyeczczą, wtenczasz yvszem mu bil dal odpusczenye, przedtim nysz poszelstwo zaslo 1428 |
| 'ten kto rzuca klątwę, qui excommunicat': |
| 'ten kto praktykuje czary, magię, wzywa nadprzyrodzone moce na pomoc, magus, incantator': |
| 'umawiać się, że ten, kto ma rację, wygrywa coś od strony przeciwnej, pignore statuo certare' (?): |
| Jaco Jan daual Grziwcze ysczinø wtenczas, kedi lichwa otpusczona 1389 |
| A gdy się mu syn narodził, ... ten był oćca barzo lepszy |
| 'ten co przekracza, łamie przepisy, zwyczaje, legis violator': |
| 'ten kto ustanawia prawa, prawodawca, legislator, qui leges promulgat': |
| 'ten, kto ustanawia prawa, prawodawca, legislator, qui leges promulgat': |
| 'ten, kto za kogoś ręczy, poręczyciel, praes fideiussor': |
| 'ten, kto za kogoś ręczy, poręczyciel, praes, fideiussor': |
| 'ten, kto odmierza nalewanie piwa, qui cervisiam fundendam mensurat': |
| Gdyby w naszem mieście człowiek... zwan ku prawu, a nie przydzie, a o to... skazan, a ten człowiek przyszedłby do jinnego miasta, co też w nim było niemieckie prawo, ... jako go mają ku prawu dobyć albo jako może sie tamo temu sprawić albo zbyć podług prawa? |
| Jaco *czsø są szamyenily Pyotr z Janem rolamy, ten szamyan<ę w>ydzersszal *Jam mimo trzs (pro trzy) lata 1421 |
| Yszem byl sloszon prawa nyemoczą... ftenczasz, kyedym myal roku patrzacz s panem Barthoschem 1428 |
| 'ten, kto uprawia ziemię, qui agrum colit': |
| Czeleczsky... ne wraczal lista Zegocze pred tim... czaszem any natenczasz..., yaco gego list mowy Wirzbancin rącogemsky 1425 |
| 'ten, który złapał, qui aliquem cepit': |
| Gdyż ten człowiek przyszedł zdrow przed gajny sąd i z zdrowego zamyślenia (mente deliberata, OrtOssol 78, 4: z dobrego namyślenia) mnie dług wyznał |
| 'ten, kto daje wielu innym, rozdaje coś, rozdawca, qui dat, distribuit': |
| A ten to wybiracz... ty to pieniądze ma rozdzielać albo rozdawać (distribuat) miedzy bracią i też miedzy siostry obciążone ubostwem 1484 |
| 'ten, kto daje wielu innym, rozdaje coś, qui dat, distribuit': |
| 'ten, co zna litery, co umie czytać i pisać, homo litteratus': |
| By ten litkup dobrze sądzon, od nas dyjabeł precz zapędzon XV p. post. |
| 'ten, kto jest litościwy, miłosierny, misericors': |
| Aby ten to miły Święty Duch... raczyłby sierce moje zapalić |
| 'ten, kto walczy w zapasach, luctator, athleta': |
| 'ten, co rozdziela, qui dividit, distribuit': |
| Rozdzielcie kościoł ten (solvite templum hoc Jo 2, 19), a w trzech dniach wzbudzę ji |
| A ten Waltko radźsa... z Greglarem się radzili, jakoby ji zabić mieli |
| Ale winowatli ślachcic abo kto jiny, ten sam zapłać z swego jimienia (solvat de propriis bonis, Dział 64: ma zapłacić z włosnego) |
| 'ten który płaci, płacący, qui aliquid solvit, pendet': |
| 'ten, który płaci (za coś), tu: wynagradza, qui aliquid solvit, hoc loco: satisfacit': |
| 'ten... tamten, alius... alius': |
| 'zajęcie na zabezpieczenie pretensji, areszt, pignoris captio': |
| 'ubieganie się o uzyskanie opieki nad nieletnim i o przejęcie w zarząd jego majątku, rodzaj licytacji, także sama opieka w ten sposób uzyskana i opłaty z tego tytułu, actus tutelam puerorum eorumque bonorum recipiendam petendi, vel ipsa tutela eiusque census': |
| 'ten, kto domaga się sądowego zajęcia czegoś na zabezpieczenie pretensji, is qui pignus iure capiendum postulat': |
| Ale iże po zaprzeniu (post negationem) tego to służebnika ten to Jan przerzeczoną ranę... mienił się doświadczyć |
| Ten list, bulla i reguła dana w Reate pięt[yth]naćcie kaland... lata naszego papiestwa wtorego (pontificatus nostri anno secundo) 1484 |
| Jakom nie przyjął zasaćce na włokę Janka ani żyta wziął kmieć ten 1453 |
| 'ten, kto porusza się wstecz, do tyłu, retrogradus, retroiens': |
| 'ten co osłania przed uderzeniem, broni, obrońca, protector, defensor': |
| 'ten, kto dał zastaw dla zabezpieczenia zobowiązania (zwykle spłaty długu), qui pignus alicui dat, praecipue pro aere alieno solvendo': |
| Iże Abraham... przede [s]trzejmi laty ten staw zastawił a w tych trzech leciech grobiej nie powyszał 1420 |
| 'ten kto przyjął zastaw (tu nieruchomości) na zabezpiecznie udzielonej pożyczki, qui debitoris bona pignore cepit': |
| Jakom [s]ja nie wniosł się w ten dom samoczwart z sobie rownymi... anim jej (sc. wdowie) domu zastąpił 1491 |
| Iże ten Mikołaj nie imiał go zastępować o dział Korczakowski u Łukanowic 1447 |
| (o Bogu, de Deo) 'ten kto ochrania, osłania, obrońca, opiekun, defensor, tutor': |
| 'ten, kto ochrania, osłania, obrońca, opiekun (zwykle o Bogu), defensor, tutor (plerumque de deo)': |
| (o Bogu, de Deo) 'ten kto ochrania, osłania, obrońca, opiekun, defensor, tutor': |
| (o Bogu, de Deo) 'ten kto ochrania, osłania, obrońca, opiekun, defensor, tutor': |
| 'ten, kto zabawia, rozwesela, dowcipniś, qui delectat, exhilarat, homo facetus': |
| 'ten, kto rozłącza, oddziela, qui separat, seiungit': [W Biblii Tysiąclecia 1991, separator 'lud mieszany'] |
| 'ten, kto ładuje, qui merces in currum imponit': |
| 'ten kto komuś szkodzi, nieprzyjaciel, nocens, inimicus': |
| Przetoż my, papież Mikołaj, chcąc ten to zakon słusznymi łaskami rozmnożyć (opportunis favoribus prosequi) a jego rozmnożenie dobrotliwie opatrzać, ustawia<my> 1484 |
| 'ten, co powiększa, poszerza coś, twórca, qui aliquid auget, dilatat, auctor': |
| Ten jest, ktoremuż ja podam rozmoczony (intinctum Jo 13, 26) kęs chleba |
| 'ten, co powiększa, poszerza coś, twórca, qui aliquid auget, dilatat, auctor': |
| 'ten kto pilnuje pasącego się bydła, owiec, świń itp., qui pecus, oves, sues pascentes custodit': |
| 'ten, kto pilnuje pasącego się bydła, owiec, świń itp., qui pecus, oves, sues pascentes custodit': |
| 'ten, kto pilnuje pasącego się bydła, owiec, świń itp., qui pecus, oves, sues pascentes custodit': |
| 'ten, kto pilnuje pasącego się bydła, owiec, świń itp., qui pecus, oves, sues pascentes custodit': |
| Zawiodłli kto dziewkę (si seduxerit quis virginem Ex 22, 16), niżli (czy niźli) ją pojął, słowie w stadło, i spał z nią, ten ma jej dać wiano i pojąć ją w stadło małżeńskie XV p. post. |
| 'ten, kto stracił nadzieję, desperat, desperatus': |
| 'ten, który ocenia, aestimator': |
| 'ten kto dokonuje napadu, napastnik, aggressor': |
| 'podpalacz, ten kto umyślnie wywołuje pożar, incendiarius': |
| 'wierzyciel, ten, co ma roszczenie, creditor': |
| 'dłużnik, ten, na którym ciąży główne zobowiązanie, debitor': |
| 'winny, ten, co popełnił przestępstwo, reus': |
| (o Chrystusie, de Christo) 'ten który uwolnił od skutków grzechów przez swoją śmierć, odkupiciel, redemptor, qui morte sua homines a peccatorum poenis redemit': |
| 'ten, kto uciekł (zwykle przed prawem), uciekinier, też włóczęga, łotrzyk, profugus, fugitivus, etiam homo vagus, latro': |
| (o kmieciu, de cmethone) 'ten, kto opuścił samowolnie gospodarstwo rolne swojego pana, qui fundum domini sui illicite deseruit': |
| Złostnik ten ma być zbiegiem (malefactor sit proscriptus)... a kląt ma być rozumien |
| 'ten kto uciekł (zwykle przed prawem), uciekinier, fugitivus, profugus': |
| (o kmieciu, de cmethone) 'ten który opuścił samowolnie gospodarstwo rolne swojego pana, qui fundum domini sui illicite deseruit': |
| 'ten kto zajmuje się winobraniem, zbiera winogrona, vinitor, vindemiator': |
| Gdy wojt siedzi na gajnem sądzie albo jindzie sądzi, kto jemu przepadnie, ten mu pokupi ośm szelągow drobnych pieniędzy jidących (OrtKał 200: pospolnych drobnych jidących pieniędzy) |
| Jam... dług zapłacił a ten-em list wierząc jemu przy nim zostawił... tako długo. Mali świadectwo tego lista przed się jić? |
| 'ten, kto uciekł (przed prawem), uciekinier, zbieg, profugus, fugitivus': |
| (o kmieciu, de cmethone) 'ten kto opuścił samowolnie gospodarstwo rolne swojego pana, qui praedium domini sua contra ius deseruit': |
| Może wojt posłać po ten ortel tego, kto ma poń poć |
| 'członek grupy rolników wędrownych, którzy prowadzili gospodarstwo na łazach, tj. wypalali w puszczy zarośla i drzewa, przygotowując w ten sposób nowe obszary pod uprawę i osadnictwo, unus ex agricolarum turba vagantium, qui arboribus ac virgultis in silvis exstirpatis atque exustis novos agros colendos parabant': |
| 'ten kto praktykuje czary, magię, czarownik, magus, incantator': |
| Ten pan... ma kazać, aby to wojtowstwo przedał we trzech... miesiącach albo do czasu, poki [on] jemu będzie... przyzwolono |
| Przetpelk... wtenczasz w laszny bil 1419 |
| 'ten, kto dokonuje napadów, rabunków, morderstw, rozbójnik, zabójca, morderca, praedo, latro, spoliator, homicida': |
| 'ten co popełnił zbrodnię, przestępca, praevaricator, maleficus': |
| A mąż... wziął pieniędzy na dwie grzywnie czynszu tegoż domu i temi pieniędzmi zbudował zasię (reaedificavit) ten dom po pogorzeniu |
| Przysiężnik ma przyć ku gajnemu sądu bez przykazania a... nie przyjdzieli..., tedy może wojt na nim zyskać swą winę... Ale rzekłliby, iż go ktora rzecz pilna zaszła albo mu zawadziła...., tedy ten przysiężnik zbył (OrtOssol 51, 2: tedyby... był) tego bez szkody (absque damno manebit) |
| 'ten który pozostaje jako nadwyżka, stanowi nadmiar, reliquus': [o krwi ofiarnej] |
| A tez dnya, ktoregosch bog przedan, poten (leg. pod ten) czass lepak slonce pomyrzklo a tegodlya pozno przyschedl (sc. Jesus) do Betanyey |
| Ten święty cesarz rzymskiego cesarstwa dosiągł |
| 'ten, który płaci płat (tj. czynsz), qui pensionem solvit': |
| Ten pokoj Pan Bog ukazuje swojem świętem i wszytkiem pokutującem, zbawienie miłującem i bojącem sie obiecawa, ... miłosierdzie... tacy otrzymają, pokoju dusznego dostępują |
| 'ten, kto zdobywa, osiąga, qui aliquid sibi acquirit, comparat': |
| 'ten, kto oszukuje, postępuje podstępnie, człowiek nieuczciwy, nierzetelny, deceptor, fraudator, veterator, circumscriptor': |
| 'ten co sobie coś przywłaszcza, złodziej, defraudator, fur, praedo': |
| ~ Można też rozumieć (taki) jak ten, który etc. |
| Gdyż ten człowiek przyszedł zdrow przed gajny sąd i z zdrowego zamyślenia (mente deliberata, OrtOssol 78, 4: z dobrego namyślenia) mnie dług wyznał |
| Gdy się mu syn narodził, ten się w lepsze przygodził, więc mu zdziano Aleksy |
| Nasz Xpc mily gest ci on tho byl vczinil, ysze gegos ci nebo y szema sderszecz bila ne mogla, ten ci szø gest byl f lone v swe... matuchny... polosyl |
| Czy<ni>-li [maly] też kto ktore nierządne zebranie (inrectam congregationem, OrtOssol 34, 3: zbranie) z harnaszem... naprzeciwko rajcam, ten ma pokupić mieski wielkierz |
| 'ten co zwodzi, oszukuje, mami, qui aliquem fallit, decipit': |
| 'ten, kto patrzy czy też oddaje się kontemplacji, qui spectat vel meditatur': |
| Przestąpi-li kto mieski wielkierz płacić na ten dzień, jako ślubiono, to rajce na nim mogą wziąć, ne patrząc jinnego prawa |
| To jidące jimienie albo ty pieniądze były naszego ojca..., przeto my patrzemy (Ort Ossol 28, 1: patrzymy s prawa) k temu domu albo ku pieniądzom, za ktore nasz ociec murował ten dom |
| 'prawo dotyczące stanu rycerskiego, ius, quo milites tenebantur': |
| Zgodnie z "Wykazem ważniejszych błędów drukarskich i rzeczowych" Słownika staropolskiego (s. 721, t. 5) to hasło należy usunąć. W SPJS wyraz ten nie będzie podlegał dalszej analizie semantycznej, słowotwórczej i gramatycznej. |
| Ten musi to prawić przed prawem, gdy sędzia siędzie na dzień położonego prawa |
| [Zgodnie z nowszymi ustaleniami redaktorów Słownika staropolskiego (por. hasło 2. wał znaczenie 3.) cytat ten ilustruje pierwsze znaczenie czasownika pełnić.] |
| 'ten, kto zszedł z tego świata, umarł, zmarły, mortuus, defunctus': |
| A ten Waltko radźsa..., z Greglarem się radzili, jakoby ji zabić mieli |
| Gdy człowiek z dowierzenia swym dzieciom i żenie wybierze z dobrej wolej opiekadlnika..., powinienli ten opiekadlnik sprawić długi tych dzieci? |
| 'ten kto doprowadza do spustoszenia, zniszczenia, niszczyciel, exterminator, vastator': |
| Bo jakoli słyszał zakon, wszakoż k niemu ten zakon nie przysłuszał |
| Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę..., tedy ty dzieci, co z sobą mieli potem, jako się pojęli w małżeństwo, są małżeńskie dzieci i mogą wziąć jimienie jich |
| Ten yest dostoyen, aby yemu Marya dzyevycza dana kv malzenystw (leg. małżeństwu, pro sponsa iungeretur) |
| 'lennik, wasal, ten, co posiada dobra na prawie lennym, vasallus': |
| 'ten, kto złożył śluby zakonne, qui vota monastica fecit, professus': |
| 'posiadanie ziemi na prawie lennym czy też w ten sposób posiadana ziemia, feudum': |
| Gdyż Piotr najął ten dom u opiekadlnikow tych dzieci..., tedy... ma dzierżeć swoj najem, to jest dom, co ji najął |
| Ten, przez czyje jimienie świnie pana tej to dąbrowy... lubo też najemnika (conductoris) jej... pędzony będą, z obojej strony drogi... żołądź swoj pirzwej ma pobrać..., aby... pan alibo najemnik dąbrowy (conductor mericae)... swe świnie... mogł pędzić |
| 'ten, co piastuje, opiekun, wychowawca, karmiciel, custos parvulorum, educator, nutritor': |
| Ten list, bulla i reguła dana w Reate piąty[t]naćcie kaland księżyca września (quintodecimo Kalendas Septembris) 1484 |
| Y porodzyla syna w swey staroszczy w ten czasz, yakosz gey bil bog prorokowal (tempore, quo praedixerat ei deus) |
| Ojcze Święty, ja ciebie proszę za nie, nie proszę za ten świat (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9) |
| 'ten który będzie znaleziony, qui inveniendus est': |
| przenośnie 'ten kto znajduje, inventor, qui aliquid reperit': |
| Wprzęgają chory dobytek, chcąc zlechmanić ten dzień wszytek |
| 'ten kto odlewa przedmioty z roztopionego metalu, conflator, qui res e metallo liquefacto fingit': |
| 'ten kto pierwej zajmował jakieś miejsce, poprzednik, przodek, qui aliquem antecessit, decessor, praedecessor, unus e maioribus': |
| 'zastępca, ten kto zastępuje właściwą osobę, vicarius, qui alicuius vices sustinet': |
| 'zastępca, ten kto zastępuje właściwą osobę, urzędnik zastępujący wyższą władzę, vicarius, qui vices alicuius sustinet, qui superioris magistratus vicibus fungitur': |
| 'ten, co wykonuje napisy (np. napisy magiczne), pisze coś, scriptor': |
| 'ten, co wypieka pieczywo, qui opera pistoria conficit': |
| 'ten, kto narusza prawo itp., qui legem violat': |
| Radźce dali winę Janowi, iż ten fałszerz nie kował tych pieniędzy fałszywych bez jego wiedzenia |
| Ten mu (sc. wojtowi) pokupi ośm szelągow drobnych pieniędzy jidących |
| Cayfasz sządzycz (pro sządzyl) Iesucrista... lubo v domv Annaszovem, lubo v szvem, albo (pro ale) byl-ly tem (pro ten) dom yego slączon vetniczy albo odlączon od nyego (pro nyey), trzey evanyelysczy nyepevno vypyssaly |
| 'ten kto kradnie, złodziej, fur, praedo': |
| 'ten, kto kradnie, grabi, fur, qui aliena aufert, praedo': |
| Ten przezeczciwy ostań na wieki, ani jemu jawny mają być porty ktorych czci (nec eidem portae pateant dignitatum) |
| b. jeden związane z drugi itp.: aa. jeden... drugi 'ten... inny, alius... alius': aaa. wymienione wyrazy pełnią tę samą funkcję składniową (w różnych zdaniach lub równoważnikach): |
| 'ten, niektóry... inny, alius... alius': |
| 'ten sam, taki sam, jednakowy, unus atque idem, idem, similis, communis': |
| 'ten kto narusza prawo lub zasady moralne, violator, ruptor (legem vel morum)': |
| (o sędzi, de iudice) 'ten kto wydaje wyroki niesłuszne, stronnicze, qui iniquas sententias fert': |
| 'ten kto zasługuje na karę, potępienie, qui maledicendus, exsecrandus est': |
| 'ten kto popełnia jakieś przestępstwo, nieuczciwość, grzech, malefactor, maleficus, peccator': |
| 'ten kto coś obmyśla, układa, twórca, autor, qui aliquid componit, auctor': |
| 'ten, kto znosi cierpienia, tortury lub poniósł śmierć za swoje przekonania, zwłaszcza za wiarę chrześcijańską, martyr': |
| II. zaimek: 'inny, nie ten, alius': a. drugi niezwiązane z pierwszy itp.: |
| b. drugi związane z pierwszy itp.: aa. jeden... drugi 'ten... inny, alius... alius': aaa. wymienione wyrazy pełnią tę samą funkcję składniową (w różnych zdaniach lub równoważnikach): |
| 'ten... inny... inny, nonnullus... alius... alius, quidam... quidam... alius': |
| Ten mu (sc. wojtowi) pokupi ośm szelągow drobnych pieniędzy jidących |
| 'ten kto słucha, słuchacz, auditor': |
| 'ten, kto przyjął chrzest, porzuciwszy swoją religię, szczególnie Żyd, qui religionem suam contempsit et baptismo peracto in coetum Christianorum receptus est, imprimis Iudaeus': |
| 'ten, kto się sprzeciwia, nie zgadza, stawia opór, qui resistit, dissentit': |
| 'ten, kto jest źle usposobiony do kogoś, nieprzyjaciel, prześladowca, wróg, qui in aliquem animo est hostili, hostis, inimicus, persecutor': |
| 'ten co następuje, qui sequitur': naśladowien jest 'idzie za tym, wynika z tego, sequitur, subsequitur': |
| 'ten który ocenia, osądza, censor, iudex': |
| 'ten, co ożywia, wzbudza myśli, uczucia, wolę, qui afflatu aliquem inspirat, mentem alicui concitat': [o Duchu Świętym] |
| Ten stary mąż i jego żona Elżbieta, prz<ez>dziatkini, osobnym darem w swe starości przeciwo wszemu przyrodzeniu wielebny i przesławny płod przyjęli |
| 'ten kto naucza, poucza innych, magister, doctor': |
| Ten, co się na naukę, na uczenie bierze qui catezizatur, id est instruitur (communicet autem is, qui catechizatur verbo ei, qui se catechizat in omnibus bonis Gal 6, 6) 1471 |
| 'ten, co sprzedaje, venditor': |
| zaimek wskazujący 'ten, ów, is': |
| O jen gaj na mię Racibor żałował, ten ja dzirżę wyżej trzech lat 1425 |
| zaimek względno-nawiązujący 'a ten, qui': |
| Item dicta est domina beata virgo, quia ipsa est vita contemplativa pasroczny, que est super vitam istam *nabrzenyenny, et iste ambe vite tendunt ad salutem XV med. |
| Ten pan... ma kazać, aby to wojtowstwo przedał we trzech albo we cztyrzech miesiącach albo do czasu, poki on[g]emu będzie przedłużono albo przyzwolono |
| 'ten, co przygotowuje słód, słodownik, qui fermentum frumentarium ad cervisiam coquendam conficit': |
| 'ten, kto przewiduje przyszłość, qui futura praevidet': |
| Ten jeszcze <w> swej młodości napełnion boskiej miłości 1455–60 |
| 'ten, który powrócił do życia po śmierci, ponownie żywy, tu o Chrystusie, qui a mortuis resurrexit, hoc loco de Christo': |
| 'ten, co dużo jeździł, podróżował, bywały w świecie, qui multum peregrinatus est multisque in rebus versatus': |
| 'ten, kto przegrał, qui ludo superatus est, qui ludo aliquid perdidit': |
| 'ten, kto ściga i sądzi kacerzy, inkwizytor, haereticorum inquisitor': |
| 'zwycięzca w sporze sądowym, ten, kto wygrał sprawę w sądzie, qui in iudicio vicit, causam obtinuit': |
| 'ten kto pomaga, pośredniczy w zawarciu umowy, pośrednik, mediator, arbiter': |
| 'ten kto podpisuje się pod tekstem umowy, podpisujący tekst umowy, qui contractui nomen suum subscribit': |
| Ten chleb i ta istna karmia dwiemanaćcie apostołom jest podała dostojna twoja ręka |
| Ten może z tem jimienim uczynić i niechać, co chce (hic tunc potest eisdem bonis facere et dimittere prout voluerit) |
| Gdyby... ten człowiek nie znając (nec... reverans, OrtMac 34: nie szonując) książęcia ani panow... wyrzekł[y]by niektore... sromotne słowa |
| A ten to wybiracz, gdy zbierze nieco pieniędzy (qui pecuniam huiusmodi colligat)..., ty to pieniądze ma rozdzielać(i)... miedzy bracią 1484 |
| 'opieszały, powolny, ten, który się opóźnia, lentus tardus': |
| Iakosmy pødzeszanth grziwen zacladu zalozili medzi *Kamonke a Potrasim, esz ten dzal mal stacz medzi gimi 1400 |
| Ten list, bulla i reguła dana w Reate pięt[yth]naćcie kaland księżyca września, lata naszego papiestwa wtorego (data Reatae quinto decimo kalendas septembris, pontificatus nostri anno secundo) 1484 |
| Towarzysz, jesliby chciał precz wędrować, tedy ma odpowiedzieć swemu mistrzowi dobrze przed tym, abowiem ktory niedługo robił, ten ma tydzień odpowiedzieć przed tym, a jesliby ktory robił poł roku, tedy ma przed tym mistrzowi opowiedzieć dwie niedzieli 1491 |
| 'ten, co się wynajmuje do przenoszenia ciężarów, tragarz, robotnik najemny, baiulus conducticius': |
| Por. też Zydowye yego szoczyly, alye Yesus mylczal XV ex. SKJ I 145; Paklibi w formye albo obiczayu przissyangy zblandzyl ma bicz mylczano (taceatur) alysch ten isti przissyąngayanczi albo przissyangayancza konyecz vcziny Sul 99;Vschytko mye vczyeschenye opvsczylo: nyebyeszky oczyecz mylczy, syn ydzye na szmyercz, anyely vczychly Rozm 527. |
| Jesliby kto płynąc... jaz... wyłomił..., takowy... od każdej persony, ktorem by ten gwałt wyczynił, ma zapłacić urzędowi pięćdziesiąt książęcemu a dziedzicowi... tyleż pietnadzieścia... ma zapłacić 1498 |
| 'ten, co obwieszcza przyszłe wypadki, qui futura praedicit': |
| 'ten, co publicznie naucza, poucza, qui publice docet': |
| 'prorok, ten, co obwieszcza przyszłe zdarzenia, propheta, qui futura praedicit': |
| [Hasło nieuprawnione. W Bibliotece zabytków odczytanie nie gotowa. W Słowniku staropolskim cytat ten ilustruje hasło gotowy.] |
| Kto będzie wybran przysiężnikiem, ten przy tem zostanie (hic... in eo permanebit, OrtOssol 46, 1: zostanie) poko żyw |
| Ten mąż od swej żony prawy od tego opiekalnika jej wiano, coż jej wianował umarły mąż i został jej [wiano] winowaty (quod ei mortuus vir debitorie mansit, OrtMac 20: został jej wi[a]nowaty) |
| Jakom ja nie wniosł się w ten dom samoczwart..., gdzie ją jej mąż zostawił... po śmierci swej na stolcu wdowiem 1491 |
| Gdy wojt albo przysiężnicy siedzą ku prawu a sądu nie gają..., a wojt ten ku prawu nie przysięgał (iudex pro huiusmodi iudicio non iuraverat, OrtOssol 48, 2: przysiągł)..., możeli świadectwo <tak>iego sądu sie ostać? |
| 'ten co nie zna liter, co nie umie czytać i pisać, homo, qui litteras non novit, legendi scrobendique imperitus': |
| 'ten, kto tnie drzewo piłą, tracz, qui lignum serra caedit': |
| 'ten, co przechodzi, qui transit': |
| Wszakoż przeto raczył się na ten świat narodzić i zstępić 1451 |
| 'ten, kto prześladuje kogoś, dręczyciel, qui aliquem persequitur, vexat, premit': |
| 'ten, kto gra (hazardowo) w piłkę, qui pila ludit': |
| 'człowiek zrozpaczony, pozbawiony nadziei, homo desperatus, exspes': ['ten, który stracił nadzieję w Panu, desperatus, Maria Karpluk, Słownik staropolskiej terminologii chrześcijańskiej, Kraków 2001. s. 349] |
| Takież gdyż wieczerzał jest, wziąw i ten prześwięty (Msza III. XII. XIV: przeświatły, XIII: prześwietlejszy, IV: czysty, święty, I. VIII: czysty, światły) kielich (hunc praeclarum calicem) w święte i te wielebne ręce swoji 1456 |
| 'ten co nie został poddany operacji obcięcia napletka, incircumcisus': |
| Kiedy ten jisty Marek przewiedzie świadki tę rotę, tedym na w<i>rzchu 1444 |
| Kto będzie wybran przysiężnikiem, ten przy <tem> zostanie, poko żyw, niżli gdyby ji przewinili w czem (hic... in eo permanebit, si hoc non convicitavit) podług prawa |
| 'ten, co prowadzi, qui ducit': |
| 'ten, co się trudni przewozem wodnym, sternik, wioślarz, navicularius, gubernator, remex': |
| zaimka ten: |
| 'ten kto dziedziczy, spadkobierca, heres, successor': |
| Nauczcie nas, jestli ten powod dosyć ukazał... takim tych tramow i z sklepem jego w murze [i] osiędzenim daleko przez rok i dzień (die et anno et multo diutius) przeze wszej odmowy |
| 'ten kto pisze, trudni się pisaniem, przepisywaniem na czyjeś zlecenie, urzędnik kancelarii sądowej, miejskiej, książęcej itp., scriba, is qui in cancellaria iudicii, urbis, ducis, etc. scribae munere fungitur': |
| 'ten kto zagraża komuś, kto jest wrogo usposobiony, wróg, inimicus, adversarius, hostis': |
| 'ten, kto żyje cudzym kosztem, pasożyt, parasitus, qui aliena impensa vivit': |
| 'ten który nie ulega pysze, który się nie wynosi ponad innych, non superbus, humilis, demissus': |
| 'ten, kto nie ma prawdziwej wiary (chrześcijańskiej), bezbożnik, qui Christi disciplinam non profitetur': |
| 'ten, co zajmuje się warzeniem piwa, qui cervisiam coquit': |
| [Hasło nieuprawnione. W Bibliotece zabytków odczytanie nie słychano. W Słowniku staropolskim cytat ten ilustruje hasło słychać. ] |
| 'ten co się nie stawił, nie przybył osobiście na wezwanie sądu, qui coram iudicibus non comparuit': |
| 'ten co się nie stawił, nie przybył osobiście na wezwanie sądu, qui coram iudicibus non comparuit': |
| Po kilko dni (post aliquot dies) ten to Maciej... zapłacił ty pieniądze, jako winowat był |
| 'ten co się nie stawił, nie przybył osobiście na wezwanie sądu, qui coram iudicibus non comparuit': |
| Byla szvyatloszcz prawdzyva, chtora oszvyecza kaszdego czlovyeka przychodzaczego na then szvyath (venienten in hunc mundum Jo 1, 9) |
| Ten sie jej podjął opiekaldnikiem być, a nie uczynił poczesną liczbę, bo on nigdy na to potrzebowan albo przyciężon (numquam tractus fuit, OrtMac 25: przyciśnion) |
| 'właściciel młyna lub kierownik młyna, ten, kto się zawodowo zajmuje młynarstwem, molendinator, pistor, molitor, qui molam possidet vel regit': |
| 'ten który nie jest zarażony trądem, non leprosus': |
| 'ten, który coś spowodował, sprawca, qui aliquid fecit, effecit': |
| 'ten, któremu plączą się nogi, loripes, varus': |
| 'ten, kto patrzy, przygląda się czy też oddaje się kontemplacji, qui spectat, fortasse etiam qui cogitat, contemplatur': |
| 'ten, kto sprzyja komuś, kto jest przyjaźnie, przychylnie usposobiony, qui alicui favet, amicus': |
| Kto nie umie nics pisać, ten mnima, aby mała by była robota XV p. pr. |
| 'ten, co pomnaża, powiększa coś, auctor': |
| 'ten, kogo się nie zna, obcy, cudzoziemiec, ignotus, externus, peregrinus': |
| Tacy to mogą być przypuszczeni albo przyjęci w ten to zakon 1484 |
| 'teraźniejszy, obecny, ten, który teraz jest, qui nunc est, praesens': |
| Yako my szye zawyøsal Maczek lista dacz za pyancz a za dwadzescza grzywen wtenczasz, kedi zastawą przyymowal, yszbi myal penandze wroczycz a zastawø wzancz 1418 |
| A ma[yą] sie być barzo wystrzegano..., aby żadny kacerz... nie przymowan... w ten to zakon 1484 |
| Then to krol (sc. Kryst), genszecz gest bil barszo viszoky, tenczy szø gest on dzysza vczinil barso niszky |
| K temu jestem przyszedł na ten świat przez opłcenie i przyście w ciało, abych świadectwo dał prawdzie |
| Kto będzie wybran przysiężnikiem, ten przy tem zostanie, poko żyw, niżli (czy niźli) gdyby je przewinił |
| Teżci dzisia Syn Boży... jest{ci on} na ten to świat przyszedł był |
| 'ten, który przewodzi i naucza, mistrz, nauczyciel, qui praeest et docet, praeceptor, magister': |
| 'ten kto coś nosi, kto jest wyznaczony do noszenia czegoś, gerulus, gestator': |
| Ten-czy yest... tvego slvbv vyerny mylosnyk..., bo od svego dzyevycztva zyl v kazny boze (a pueritia vixit in timore dei) |
| 'ten, co zabiera łupy, łupieżca, praedo, spoliator': |
| 'ten, kto się odznacza wielką siłą fizyczną lub psychiczną, majątkiem, władzą itp., homo viribus, auctoritate, opibus, potentia sim. praestans, potens': |
| Ten owoc jest barzo mocny i piekłu barzo przykry |
| 'ten, co pluje, sputator': |
| 'ten kto obdarza kogoś, qui aliquem aliqua re donat': |
| 'ten kto obdarza kogoś, qui aliquem aliqua re donat': |
| Gdyby już ktokoli chciał w ten zakon wstąpić(i)..., tedy ministrowie... mają onego wstępującego stadło, urząd y położenie, obeście (czy obeszcie) i obyczaje jego... wypytać(i) (eius officium, statum et conditionem... explorent) 1484 |
| 'ten kto wprowadza w błąd, oszukuje, okłamuje, oszust, fraudator, veterator': |
| 'ten, kto wprowadza w błąd, oszukuje, okłamuje, oszust, seductor, fraudator': |
| 'ten kto wprowadza w błąd, oszukuje, okłamuje, oszust, seductor, fraudator': |
| 'ten, który zwyciężył, zwycięski, qui aliquid vicit, debellavit': |
| Takimże obyczajem, kiedyż (postquam, Msza III. IV. VI. VIII: gdyż, VII: gdy) wieczerzał <jest, wziąw i ten prześwięty kielich w święte... ręce swoji> XV med. |
| 'ten, kto odniósł zwycięstwo, triumfator, tu o Bogu, victor, triumphator, hoc loco de Deo': |
| Ten jeden mą kosę zwyciężył, iż trzeciego dnia ożył |
| 'błędność (wyroku), falsum, error (sententiae iudicis)': |
| 'ten, który wygrał sprawę w sądzie, uzyskując korzystny wyrok, strona wygrywająca sprawę, qui causam in iudicio vicit': |
| Jakom szkodzien na ten obiad, czso ji ociec moj panom czynił za ty winy, dziesięć grzywien 1429 |
| Ten pokoj Pan Bog ukazuje swojem świętem i wszytkiem pokutującem, zbawienie miłującem i bojącem sie obiecawa |
| 'ten co płucze, tj. myje włosy, qui capillos lavat' (?): |
| 'ten, który mówi, qui loquitur': |
| 'ten, kto głośno wyraża żal, smutek, qui clara voce luctum exprimit': |
| 'ten, kto jada ponad miarę, objada się, obżartuch, edax, vorax': |
| 'ten, kto nadużywa napojów alkoholowych, upija się, pijak, opilec, potator, ebriosus': |
| 'ten, kto karze, kto się mści, ultor, vindex': |
| Ten człowiek..., ktory mi się obligował pod tem prawem V<aszej> M<iłości>, iż mi miał zapłacić na święty Szymon cztery złote..., tu mi się nie usprawiedliwił, gdzie się przed Waszą Milość obligował, iż mi miał zapłacić na święty Szymon XV ex. |
| My patrzemy k temu domu albo ku pieniądzom, za ktore nasz ociec murował ten dom |
| z odpowiednikiem ten w zdaniu nadrzędnym: |
| z odpowiednikiem taki, ten w zdaniu nadrzędnym: |
| 'ten co prosi o jałmużnę, chodzi po prośbie, nędzarz, biedak, mendicus, inops, pauper': |
| [kto z oczu, ten s myśli] |
| [W Bibliotece zabytków wyraz hasłowy odczytany jako pl<u>ło. Por. też hasło płynąć, gdzie cytat ten skomentowany: w błędnym przekładzie łac. pluere 'spuścić niby deszcz'.] |
| A gdy ten gość chciał zasię ty pieniądze i dowiedział sie, iż zginęły, tedy przymowił tej paniej chę<t>ko i przykro (admonuit dominam dure et seriose) |
| z odpowiednikiem ten w zdaniu nadrzędnym: |
| 'ten kto obłupia, grabi, rabuje, grabieżca, rabuś, praedo, latro, raptor': |
| Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę, ... tedy ty dzieci, co z sobą mieli potem, ... mogą wziąć jimienie jich |
| V ten czass sfvlekl s syebye (sc. suknią)..., aby szye tym lyepyey y przestroney mogl obraczacz |
| Tacy to mogą być przypuszczeni albo przyjęci w ten to zakon 1484 |
| 'ten, co rzuca obelgi, oszczerca, contumeliosus, calumniator': |
| Gdyby kto mowił o rajcach przed dziedzicznym panem. Pytaliście nas o prawo tymi słowy: Gdyby ktory człowiek rzekł przed dziedzicznem pa[a]nem o rajcach mowiąc, aby nie byli prawdziwi..., co ten za to przepadł? |
| Kto będzie wybran przysiężnikiem, ten przy tem zostanie, poko żyw, niżli gdyby je przewinił, podług prawa |
| z odpowiednikiem ten w zdaniu nadrzędnym: |
| 'ten kto żegluje, wiosłuje, nadaje wiosłami bieg i kierunek łodzi, nauta, remex': |
| 'ten co żnie i zbiera z pola dojrzałe zboże, messor, qui frumentum maturum metit': |
| 'ten co żnie i zbiera z pola dojrzałe zboże, messor, qui frumentum maturum metit': |
| 'ten, kto uciekł, zbieg, profugus, fugitivus': |
| 'ten, kto ściąga daniny, podatki, exactor, coactor vectigalium': |
| Ten list-bulla y reguła dana w Reathe 1484 |
| przenośnie: 'obrońca, ten kto broni, defensor, tutor': |
| przenośnie: 'obrońca, ten kto broni, opiekun, defensor, tutor': |
| 'ten kto broni czegoś przed czyjąś napaścią, odpierający czyjąś napaść, defensor, propugnator': |
| 'ten, kto pochlebia komu, assentator, adulator': |
| Ten człowiek..., ktory mi się obligował..., iż mi miał zapłacić... cztery złote..., gdzie ja, moj łaskawy panie, przysłałem na złożony czas..., tu mi się nie usprawiedliwił... A tak ja wierzę, iż W<asza> M<iłość> raczy mi uczynić sprawiedliwość jako moj pan, moj łaskawy XV ex. |
| Ty[ch] dzieci ten ortyl mają, iże bliszczy są k temu przyć przysięgą jedną ręką (qui iurare unica manu volunt), iże jich ociec nic nie wianował jich macierzy |
| Kto będzie wybran przysiężnikiem, ten przy <tem> zostanie, poko żyw |
| 'ten, kto składa przysięgę, qui iure iurando se obstringit': |
| dubium: 'ten, kto narusza przysięgę, qui ius iurandum violat': |
| Ustawia<my, aby ko>lżdego, ktoregokoliby <sie pr>zygodziło w ten zakon przy<jąć>, ... mają pilnie rozpytać(i) o wierze 1484 |
| Ten człowiek..., ktory mi się obligował..., iż mi miał zapłacić na święty Szymon cztery złote..., gdzie ja... przysłałem na złożony czas..., gdzie ja przysłałem syna swojego, tu mi się nie usprawiedliwił XV ex. |
| 'ten, kto porwał, porywacz, qui rapuit, raptor': |
| 'ten, który kupił urząd żupcy, qui supparii magistratum emit': |
| Pakli taki gwałt jawny by nie był a ten, czso zbił, obwiniony (inculpatus) zaprzałby |
| 'ten kto w czyimś imieniu podaje coś do publicznej wiadomości, zwłaszcza w sądzie, rzecznik, zastępca strony w sądzie, qui pro aliquo aliquid nuntiat, promulgat, praec. in iudicio, alieni iuris vicarius': |
| Ten to służebnik z swą obykłą laską (cum suo solito baculo) do wsi zstępić ima |
| 'ten kto pokrzepia, wzmacnia, is qui reficit, recreat': |
| 'ten, co przyszedł, qui venit': |
| Kto sie podejmie cnego urzędu,... ten musi mieć robotę..., abyście z tego wiele użytku mieli, tego bychmy wam radzi życzyli i przyjajali (libenter vobis impartiremur, OrtOssol 93, 4: bychmy... przyjajali) |
| Jakokole o lata jim było obeźrzano..., aby w ten to czas nie powinny były otpowiedać, a wszakoż jinszymi rozmajitymi ociążeni<a>mi częstokroć uciśnienie cirzpią (tamen aliis diversis gravaminibus multotiens opprimuntur) |
| 'ten, który pociesza, rozwesela, consolator': |
| 'ten co oczyszcza, mundator, purgator': [tu o Chrystusie] |
| Jakom ja ten sądził litkup[h] miedzy Jadamem... a miedzy Piotrem..., iże jemu miał zbudować istbę... i drzewo... w istbie pociosać 1474 |
| Kto jest prawy opiekadlnik..., ten może przyumarłe (OrtOssol 50, 4: przymarłe) dziecinne jimienie przedać |
| Niektorzy... ni pod czyją (i.e. pod niczyją) chorągwią z naszej wojski stanowić się obykli, na ten koniec a k temu końcu (ad hunc finem, Dział 8: a to przeto), aby... wojennej strożej się uwiarowali |
| żywot niniejszy, ten żywot |
| Dziewki... już dorosłe a ku wydaniu podobne chowają, nie chcąc jich za mąż dać na ten koniecznie umysł (in hunc finem), eżby jimienie jich mogli dłużej dzirżeć |
| Dziewki po śmierci oćca... obykli są stryjowie... jimieniem opiekania chować na ten koniec, to jest konieczny umysł (in hunc finem), iżby je ktorymikole wymowami... z dziedzin wypchnęli |
| 'ten, kto sieje, siewca, sator': |
| A ten sie jej podjął opiekaldnikiem być, a nie uczynił poczesną liczbę (OrtMac 25: poczesnej liczby) |
| Zastanieli ktory człowiek swe rzeczy wzięte... u Żyda ktorego, ten Żyd nie może prawem odbronić, ale krześcijan może je odzierżeć przysiągwszy na krzyżu |
| Gdyby ktory człowiek rzekł... o rajcach mowiąc, aby nie byli prawdziwi..., co ten za to przepadł? A gdyby tego przał, jako to nań rada ma być, albo jako on tego ma odbywać i praw być podług prawa? |
| 'ten, co się trudni przewozem wodnym, portitor, lintrarius': |
| 'ten kto daje, dawca, donator, dator': |
| oddzielony 'ten kto otrzymał swój dział majątkowy, swoją część rodzinnego majątku, usamodzielniony, qui hereditatis partem obtinuit': |
| 'obrońca, ten co odbiera rzecz skradzioną, porwaną, defensor, qui furtum repetit': |
| Ten miał być jako biskupem nad nimi..., a po jego śmierci syn miał przyjąć biskupstwo..., a takoż temu pokoleniu ni miało biskupstwo odyć |
| 'ten, co opiekuje się psami myśliwskimi, qui canes venaticos curat': z fleksją łacińską: |
| 'ten, co pozostaje w jakimś związku z psami, qui quodam modo cum canibus alendis coniunctus est' (?): |
| 'ten kto kwestionuje decyzję sędziego, qui iudicis sententiam in dubium vocat': |
| 'ten, co opiekuje się psami myśliwskimi, qui canes venaticos curat': |
| A głos z niebios jestci on (sc. cesarz) ten to był usłyszał niebieski a rzekąc mu... tako |
| Podał mu szafarza swego, ten mu czynił wiele złego |
| 'na łajanie, wymyślanie, ubliżanie, lżenie słowami odpowiadać w ten sam sposób, alicui maledicenti maledictis respondere': |
| 'na łajanie, wymyślanie, ubliżanie, lżenie słowami odpowiadać w ten sam sposób, alicui maledicenti maledictis respondere': |
| 'na łajanie, wymyślanie, ubliżanie, lżenie słowami odpowiadać w ten sam sposób, alicui maledicenti maledictis respondere': |
| Gdy ten mąż pojął w małżeństwo swą mamkę, a nikt przeciw temu nie odmawiał, tedy ty dzieci... mogą wziąć jimienie jich |
| Nye ssądzyczye nykogo, abyszczye nye ssądzeny, bo *ten ssadem, ktoremze kogo ssądzyczye, bądzyeczye ossadzeny, a thąs myarą, ktorasz komv bądzyeczye myerzycz, bądzye vam odmyerzano (in qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis Mat 7, 2) |
| Będzieli głownik (occisor), a ten, cso zabit, dwu panu [miał], tedy rzeczone trzy grzywny ostateczne miedzy jima mają być rozdzielony |
| 'ten, kto puszcza krew, qui sanguinem mittit': |
| Jam pirwszy niżli ty, a o to sie puszczam (OrtOssol 40, 2: to sie spuszczam) k temu, u kogo ten koń był i ku mojim księgam |
| Magus... dicitur sapiens, et maxime, qui astrorum cursus sciens a nawięcej ten, iż sie na gwiazdach rozumie XV med. |
| 'ten, kto doprowadza do pojednania, rozjemca, qui pacem conciliat, arbiter': [o Chrystusie] |
| 'ten, kto waży czy też zastanawia się, rozważa, rozmyśla, qui ponderat vel considerat, cogitat': |
| 'ten, kto posiada prawo przedstawiania kandydatów na urząd kościelny w danej parafii, kolator, collator, qui vocabatur, cui ius commendandi candidatos beneficiorum in parochia competebat': |
| pytający 'ten, który pyta, qui quaerit, interrogat': |
| Ten ortel, coż przysiężnik z jinnymi przysiężniki wyrzek, jest mocny a ostoji sie beze wszego odmowienia (OrtBrRp 38, 2: przeze wszytkiej odmiany) z prawa prawego |
| Przeciw świątości naszego zbawienia było, by ten, ktory przyszedł umrzeć za wszytki, jąć sie dać nie chciał. Tegodla daje gniewliwem odpuszczenie gniewać sie na sie |
| 'ten, który jest równy komuś, qui alicui par est': |
| 'ten, co jest równy komuś, czemuś, qui alicui par est': |
| Ten mąż od swej żony prawi (OrtMac 20: chce) od tego opiekalnika jej wiano |
| 'ten, co skrycie zabiera, oszust, qui aliquid clam aufert, fraudator' (?): |
| 'ten który się czegoś wyrzeka, qui alicui rei renuntiat': |
| 'ten, co goli, tonsor': |
| Ten, kto mie prze<d> tobą wini, memu siercu ciężkość czyni XV ex. |
| (o czasie, de tempore) 'nie ten sam, inny, non idem, alius': |
| Kiedy komu z prawa przysięgę skażą albo o dług, albo o łajanie, albo o cokoli bądź..., a ten, co by miał nosić przysięgę, nie byłby..., co jest o to prawo? |
| Jeden człowiek wianował swej żenie ośmdziesiąt grzywien na swym jidącem jimieniu oprocz sądu. Potym ten isty człowiek dał swej żenie przed gajonym sądem połowicę swego wszego jimienia, nie odwołając (OrtMac 131: nye odwoławając) ani wspominając pirwego dawania wiana |
| Ten się w lepsze przygodził |
| Ten człowiek zbiegł ani nie uczyniw dosyć podle prawa, nie osądziwszy podla ziemskiego układu 1432–7 |
| Ustawiamy, kiedyby kto obwinion był, aby nie miał prawa ślachetnego, ten dwu starszu swego rodu po oćcu a drugu dwu... po macierzy, a trzeciu dwu trzeciego rodu pospolite dobre ma wieść obyczajem obykłym ku odzirżeniu swego prawa ślachetnego (ad obtinendum suum ius militale, Dział 66: ku otrzymaniu prawa rycerskiego) |
| 'ten, kto wydobywa rudę i wytapia żelazo, górnik, hutnik, qui metallum fodit atque liquefacit': |
| 'ten kto ogląda, widzi, bada coś, qui aliquid spectat, videt': |
| A gdy ten list oglądano, natemieście uznano, iż był syn Eufamijanow |
| 'ten, co ubiegł drugiego przy kupnie, emptor qui alteri emptori aliquid praeripuit': |
| 'ten, co ubiegł drugiego przy kupnie, emptor qui alteri emptori aliquid praeripuit': |
| Wierzymy, iż cię wysłusza ten, jen szwytkim światem rusza, jego wsza twarz słusza XV in. |
| 'ten co wyrabia a. sprzedaje olej, olearius, qui oleum conficit vel vendit': |
| 'ten co wyrabia a. sprzedaje olej, olearius, qui oleum conficit vel vendit': |
| 'ten, co łowi ryby, piscator': |
| 'ten, co łowi ryby, rybak, piscator': |
| 'ten co wyrabia a. sprzedaje olej (oliwę), olearius, qui oleum conficit vel vendit': |
| 'ten, co łowi ryby, rybak, piscator': |
| Ten fałszerz nie kował tych pieniędzy fałszywych |
| 'wojownik, ten, kto wojuje, walczy, bije się, też człowiek dzielny w boju, bitny, bellator, qui bellat, pugnat, de aliqua re dimicat, etiam homo in pugna fortis, bellicosus': |
| 'ten, kto wojuje, walczy, bije się, też człowiek dzielny w boju, bitny, qui bellat, pugnat, dimicat, etiam homo in pugna fortis': |
| 'ten który przeminął, przeszły, miniony, qui praeteriit': |
| 'ten, co wspomaga, adiutor': |
| 'ten, co pomaga, adiutor, auxiliator': |
| Ten człowiek będący Waszej Miłości poddany, na imię Gregiel, postrzygacz stary XV ex. |
| 'ten, co kieruje, qui regit': |
| wskazujący 'ten, ów, hic, ille': |
| wskazujący 'ten, ów, hic, ille': |
| I. zaimek: 1. rzeczowny wskazujący 'ten, ów, hic, ille': |
| 'ten, kto waży, pracownik u wagi, qui trutina examinat, pensator': |
| 'ten, kto steruje statkiem, sternik, qui navem regit, gubernator': |
| Tego człowieka <jął> burgrabia przez jego rzeczy odmiany, słowie iż nie chcącą rzeczą ten człowiek zobowiązał sie w jęctwie list, słowie ukazać od miasta Frydborku |
| My, przerzeczony papyez,... *chcziącz then tho zakon sluschnymi lasskamy rozmnozyczi a yego rozmnozenye dobrothlivye opatrzaczi (ad eius augmentum benignius intendentes), vsthavya<my> 1484 |
| 'ten, kto ocenia, osądza, qui aestimat, iudicat': |
| 'ten kto się kimś, czymś opiekuje, ma kogoś, coś w swej opiece, staraniu, obronie, curator, tutor, custos, patronus': |
| 'ten kto sprawuje przewidzianą prawem opiekę (zastępstwo i dozór) nad dziećmi nie mającymi lat sprawnych lub nad kobietami i ich majątkiem, tutor pupillorum et mulierum lege institutus': |
| 'ten kto się kimś, czymś opiekuje, kto dba, troszczy się o kogoś, coś, ma w swej władzy, staraniu, obronie, tutor, curator, patronus': |
| 'ten kto sprawuje przewidzianą prawem opiekę (zastępstwo i dozór) nad dziećmi nie mającymi lat sprawnych lub kobietami i ich majątkiem, tutor pupillorum et mulierum lege institutus': |
| Kyedysch Iozeph o tem (pro ten) skutek blogoslavyoney dzyevyczy *votpyl (de facto virginis Ioseph vaccillante) |
| Ten, ktory tę piosnkę jest złożył, ku czci, chwale twej, Chryste, ją wyłożył XV ex. |
| Jakom ja przy tem był, Mikołaj Janowi pieniędzy nie dał na ten dzień, na ktory cię-ć uprosił 1433 |
| Jako mi ten list zgorzał, ktorym miał na to siedlisko ot księdza Janusza, i w czas opowiedział, iż zgorzał 1482 |
| Gdyż ja mam czwartą część tego domu po swej żenie..., tego<dla> ja cirpię gwałt od Piotra na swej czwartej części, iż on przez mej wolej wciągnął w ten dom (quia violenter in domum traxit) |
| 'ten, co pogania bydło, konie, qui pecus, equos agit': |
| 'ten kto poprawia, może upomina, wzywa do poprawy, corrector, qui corrigit, admonet': |
| Ten człowiek..., ktory mi się obligował..., iż mi miał zapłacić..., gdzie ja, moj łaskawy panie, przysłałem na złożony czas, ... gdzie ja przysłałem syna swojego, tu mi się nie usprawiedliwił XV ex. |
| ~ Pisarze uważali pewnie ten wyraz za łaciński. |
| Wnidzie li ogień (si egressus ignis Ex 22, 6) i zeżże czyje zboże na polu..., ten, od kogo ogień wyszedł, zapłaci szkodę XV p. post. |
| Gdyżci się Kryst jest był na ten to świat narodził, tedy więc krolewstwo niebieskie takoć jest ono było barzo wielikim niebieskim wiesielim napełniono |
| 'ten, co stracił mienie wskutek pożaru, qui incendio rem fortunamque amisit': |
| A mąż bez żony wziął pieniędzy na dwie grzywnie czynszu tegoż domu i temi pieniędzmi zbudował zasię ten dom po pogorzeniu |
| 'ten, kto grzebie, chowa zwłoki, qui corpora mortua sepelit, sepultor': |
| 'ten, co kogoś zhańbił, zniesławił, qui aliquem ignominia, dedecore affecit': |
| 'ten, co kogoś zhańbił, zniesławił, qui aliquem ignominia, dedecore affecit': |
| 'ten kto orze, uprawia ziemię, rolnik, arator, agricola': |
| 'ten kto oręduje, wstawia się za kimś, prosi za kimś, deprecator, qui pro aliquo supplicat': |
| 'ten kto gra w kościele na organach lub wyrabia organy, is qui organo pneumatico in ecclesia canit, vel qui eiusmodi organa conficit': |
| 'ten kto gra na organach (tu instrumencie strunowym jak harfa czy cytra), is qui organo (hoc loco fide vel cithara) canit': |
| 'ten, co robi lub sprzedaje krupy, qui polentam conficit venditve': |
| 'ten, co opiekuje się ptakami do polowania, qui aves venaticas curat': |
| Ktokolwie (quis Marc 9, 34) chce pirwy być, ten będzie napośledniejszy |
| Ktokolwiek (OrtBrRp 34, 2: ktokoli) zamieszka, ten przepadł mieski wielkierz |
| Gdy człowiek zbieży z miasta, ktorykolwiek pirwej z żałobą... jimienie zastanie, ten pirwej weźmie za swoj dług |
| wyraz wskazujący czyjeś pojedyncze występowanie, brak obiektu towarzyszącego 'sam jeden, tylko jeden, tylko ten, solus': |
| Onczy myą svoy pyersczyen ten zalyvbyl sobye, svym *posakyem osyągnal sobye (dotaliciis me suis desponsavit) |
| Czy wyznaly, ysz wydzely, ysz tramy pywnyczne powodą leszą w mvrze y na tem gego *szklepp wmvrowan... Na to proszymy wasz, navczczye nasz, gestly then powod doszycz vkazal s tymy przyszasznymy ludzymy y takym thysz (pro thych) tramow y *szkleppem (leg. z sklepem) gego w mvrze [j] oszyądzenym (an allocutor... possessionem sufficienter ostendisset) daleko przesz rok y dzyen przesze wszey odmowy... albo maly ktore gyne vkazanye czynycz dzyedzyczne |
| Ten człowiek nie znając... panow, co są przysłani osobno (OrtMac 35: osobnie) od krola prze mieskie dobre |
| 'ten, kto sądzi, sędzia, qui iudicat, iudex': |
| 'ten, kto jest źle usposobiony do kogoś, nieprzyjaciel, prześladowca, wróg, qui in aliquem hostili est animo, inimicus, insectator': |
| Tego konia ja pirwej zapowiedział, niżli (czy niźli) on, w jednej kupi (OrtBrRp 40, 2: kopie), ktorą mi był winowat ten, u kogo koń był |
| 'nabywca, ten co kupuje, emptor': |
| Jacom ya wtenczasz na weczv collocatus oth xandza opatha schedzal, na zagayonem 1429 |
| Jacom ya wtenczasch na weczv w masto zoltyssa schedzal y weczem zagayl, kyedy prawo skazalo panv Maczeyewi... Janyka 1429 |
| Kto ma komorę kupną, kramną. Dalej kto ma komorę kupną, co ją kupił... i płaci z niej... czynsz, co by jej polepszył nad ten płat, to może przedać |
| 'ten, co się wkupił, tzn. wpłacił opłatę za przyjęcie do cechu, qui recens collegio artificum ascriptus inscribendi mercedem persolvit': |
| Jiż (sc. dzieci) lat... nie mając, otpowiedzieć w prawie na rzecz nie mogą ani mają, jakokole o lata jim było obeźrzano, jako to parobkom do pięcinaćcie a dziewkam do dwunaćcie lat wlicznie (inclusive), aby w ten to czas nie powinny były otpowiedać |
| 'ten, kto namawia do złego, wystawia na pokusy, tentator': |
| 'ten, kto bada, pyta, przesłuchuje, qui ex aliquo quaerit': |
| Jako to świadczę, iże pani Judka, ... siostra Miroszewa, kwitbryf dała przeciwo listowi, ktory obmawia na trzydzieści grzywien, ktore był zapisał jej brat, Mirosz, dla posagu i swą pieczęć k temu jistemu kwitbryfowi przywiesiła, i ten jisty kwitbryf z jej wolą wyszedł 1437 |
| Ten człowiek... na imię Gregijel XV ex. |
| 'ten, kto namawia do złego, wystawia na pokusy, tentator': |
| 'ten, kto ręczy za kogoś, poręczyciel, sponsor': |
| 'ten, kto ręczy za coś, poręczyciel, sponsor': [o Chrystusie] |
| 'intruz, ten, kto się wkradł na jakiś urząd, zajął nieprawnie jakieś stanowisko, pozycję społeczną, qui praeter legem munus aliquod occupavit': |
| Jako mnie ten kmieć, Wociech... nie dał owce dzielnie, ani wiem o jego rozdzieleniu 1427 |
| zaimek wskazujący najbliższy czas, termin: 'ten najbliższy, proximus': |
| Gdyż tego jęćca przywiedli przed prawo, nie owoławszy go z świadki tego owołania (OrtBrRp 84, 3: odwołania), słowie iż nań nie wołali wiodąc ji na prawo: Niestocie na mego złodzieja, tedy ten jęciec bliższy sam swą ręką na krzyżu odbyć |
| Ten Jan miał odzienie z włosia (RRp XXV 179, Rozm 177: z włos) wielbrądow (vestimentum de pilis camelorum Mat 3, 4) |
| 'otwór w koszuli i w wierzchniej odzieży, przez który przesuwa się głowę, kołnierz okalający ten otwór, foramen, quo interula tunica vel amiculum induitur, limbus huic foramini circumdatus': |
| zaimek wskazujący osobę lub przedmiot dalszy 'tamten, ille', może też bliski 'ten, hic': |
| 'i ten,... i inny, każdy, tam hic... quam ille, ita unus ut ceteri': |
| Gdyżci się Kryst jest był na ten to świat narodził |
| 'ten, kto pomaga, pośredniczy w zawarciu umowy, porozumienia, tu: umowy ślubnej, swat, is, quo iuvante, intercedente pactio fit, hoc loco: nuptiarum conciliator': |
| Jakom ja nie wniosł się w ten dom samoczwart s sobie rownymi anim jej (sc. wdowy) domu zastąpił, gdzie ją jej mąż zostawił..., anim tem wniesienim umniejszył jej ważności jako dwie kopie groszy 1491 |
| Jakom ja nie wniosł się w ten dom samoczwart s sobie rownymi anim jej (sc. wdowie) domu zastąpił..., anim tem wniesienim umniejszył jej ważności jako dwie kopie groszy 1491 |
| A tez dnya, ktoregosch bog przedan, poten (leg. pod ten) czass lepak slonce pomyrzklo |
| Oto położon jest ten na upad i na powstanie wiela (multorum Luc 2, 34, Rozm 79: ku upadu wielu) w Israelu |
| 'ten, co prowadzi, wskazuje drogę, przewodnik, dux, qui viam monstrat': [o Bogu] |
| Jaco wtenczasch, kedym myal swathky wodzycz... przecziw Wscheborowy, tedym byl prawa nyemocza nyemoczen 1428 |
| 'ten, co prowadzi taniec, qui choream ducit': |
| 'ten, co przewodzi, przywódca, naczelnik, zwierzchnik, przełożony (rodu, grupy religijnej, wojskowej itp.), dux, ductor, praepositus, princeps': |
| Cum autem non haberet, vnde redderet, gdyż jest ten to sługa nie miał, skąd by zapłacił, iussit eum dominus venundari (Mat 18, 25) ca 1420 |
| Iż Marcin... Jakuba... nie bił ani w ogień miotał, ale [mu sie w ten czas] sie sam ot wielgiego wrzoda w ogień wrzucił 1418 |
| Ale jestli ten syn przedtym obżałowan o takie rzeczy wielkie (pro criminalibus sit inculpatus)..., takiemu nie może pomagać przysiąc ociec |
| 'ten, który upadł moralnie, zgrzeszył, grzeszny, qui peccavit, peccans': [o aniołach] |
| 'ten, kto współdziała, wspiera, pomaga, adiutor, minister': |
| Przestąpili kto mieski (OrtOssol 14, 1. 43, 2: miescki) wielkierz płacić na ten dzień, jako ślubiono, to rajce na nim mogą wziąć nie patrząc jinnego prawa |
| sięgać, sięgać się 'zgłaszać pretensje, aliquid sibi vindicare': |
| 'ten, kto wypasa, spasa cudzą własność, qui alienos agros depascit': [popaśca żyta] |
| 'ten, co żąda czegoś, przypomina o czymś, qui aliquid poscit, flagitat, alicuius rei commonefacit': |
| I. przysłówek zaimkowy wskazujący: A. w zdaniu pojedynczym: 1. wskazuje na sposób czynności lub stanu: a. bezpośrednio 'w ten sposób, w taki sposób, tak, hoc modo, ita': |
| Jako mnie Mikołaj pieniędzy nie dał na ten dzień, na ktory cię-ć uprosił 1433 |
| Gdyby... ten przysiężnik z jinymi wszytkimi przysiężniki wołali się ku prawu (si... se ad ius vocarent) |
| B. w zdaniu złożonym , jako odpowiednik zdania podrzędnego (również z elipsą orzeczenia): 1. sposobowego 'w ten sposób, w taki sposób, tak (że, jak), hoc modo, ita (ut)': |
| 'tego rodzaju (wielkości, jakości itp.) jak ten, o którym była lub będzie mowa w sąsiednim kontekście, jak wynika z opisanej sytuacji, talis (magnitudine, qualitate, sim.), qualis supra vel infra describitur, huiusmodi': |
| 1. w zdaniu złożonym jest odpowiednikiem zdania podrzędnego: a. sposobowego 'w ten sam sposób, tak samo, podobnie, eodem modo, similiter': |
| 'ten, co opisuje coś, pisarz, qui describit, scriptor': [popiśnicy dziwow] |
| Ten (sc. właściciel dąbrowy)... z obojej strony drogi... żołądź swoj pirzwej ma pobrać alibo popaść, aby... najemnik dąbrowy... swe świnie..., procz swojej szkody alibo urazu (absque suo dampno seu offensa) mogł pędzić |
| 'ten, kto orzeka, rozsądza, podejmuje decyzję, qui statuit, diiudicat, decernit': |
| 'ten, co urąga, bluźni, bluźnierca, qui aliquem deridet, blasphemat, blasphemus': |
| 'ten, kto powozi końmi, furman, auriga, qui equos habena regit': |
| 'ten, co prowadzi, przewodnik, dux, qui viam monstrat': |
| 'ten, co przewodzi, przywódca, naczelnik, zwierzchnik, przełożony (rodu, grupy religijnej, wojskowej itp.), dux, ductor, imperator, praepositus': |
| określa sposób czynności lub stanu 'podobnie, tak samo, w ten sam sposób, tak właśnie, similiter, eodem modo, hoc modo quidem': |
| w zdaniu złożonym jest odpowiednikiem zdania (lub okolicznika) sposobowego porównawczego 'podobnie, tak samo, w ten sam sposób, similiter, eodem modo': |
| w zdaniu pojedynczym wskazuje na sposób czynności lub stanu 'w ten sam sposób, tak samo, podobnie, eodem modo, similiter': |
| Kiedy ten jisty Marek przewiedzie świadki tę rotę, tedym na w<i>rzchu 1444 |
| 'ten, kto się urodził (tu o ludziach), qui natus est (hoc loco de hominibus)': |
| (o drzewach, de arboribus) 'ten, co wyrósł, wyrosły, qui crevit, altus factus est': |
| 'ten, co kaleczy, wyrządza szkodę, qui vulnerat, detrimentum facit': |
| 'ten, co zbiera daninę zwaną porąb, qui vectigal, quod porąb appellatur, exigit' (?): |
| 'ten, co przekracza, łamie przepisy, zwyczaje, qui praecepta, instituta non observat, violat': |
| 'ten, kto za kogoś ręczy, ręczyciel, praes': |
| 'ten, kto sporządził testament, testator, qui testamentum fecit': |
| 'ten, kto za kogoś ręczy, poręczyciel, praes': |
| 'tego rodzaju (wielkości, jakości itp.) jak ten, o którym była lub będzie mowa w sąsiednim kontekście, jak wynika z opisanej sytuacji, talis (magnitudine, qualitate, sim.), qualis supra vel infra describitur, huiusmodi': |
| I. przysłówek zaimkowy wskazujący: A. w zdaniu pojedynczym: 1. wskazuje na sposób czynności, stanu lub właściwości 'w ten sposób, w taki sposób, tak, hoc modo, ita': a. bezpośrednio: aa. przy czasownikach: |
| B. w zdaniu złożonym, jako odpowiednik zdania podrzędnego (również z elipsą orzeczenia): 1. sposobowego 'w ten sposób, w taki sposób, tak (że, jak), eo modo, ita (ut)': |
| Wprzęgają chory dobytek, chcąc zlechmanić ten dzień wszytek |
| 'ten, kto coś obmyśla, układa, twórca, autor, qui aliquid componit, auctor': |
| 'ten, kto sprawuje jakiś urząd, munere aliquo fungens, magistratus': |
| 'ten, kto służy, usługuje komuś, jest w służbie u kogoś (w różnym stopniu zależności osobistej), pomocnik, zastępca, zarządca, qui alicui servit, ministeria praestat (plus minusve ex eo pendens), adiutor, vicarius, procurator': |
| 'ten, kto sprawuje jakiś urząd, funkcję, qui honore quodam fungitur, magistratus': |
| Iż gdyby kto o złodziejstwo... w sądzie był przekonan..., ten przezeczciwy ostań na wieki, ani jemu jawny mają być porty ktorych czci (nec eidem portae pateant dignitatum) |
| 'ten, kto uprawia nierząd, żyje w konkubinacie, rozpustnik, może też stręczyciel, qui libidinibus indulgit, in concubinatu vicit, cinaedus, fortasse etiam leno': |
| 'ten, kto dokonuje czynów przemocy, qui vim adhibet': |
| 'ten, kto dokonuje czynów przemocy, bezprawia, qui vim adhibet, vi illegitime utitur': |
| 'dający się uprosić, ubłagać, ten, kto daje się uprosić, qui precibus non deest, deprecabilis': |
| Głos z niebios jestci on ten to był usłyszał |
| przy czynnościach prawnych, in actionibus iudicialibus: usty oprawić 'wystąpić z roszczeniem ustnie, osobiście, proprio ore litem intendere': |
| Człowiek jeden był osiędzion... zastępy złych duchow... Ten przydąc ku Jesukrystusowi i dał jemu chwałę. Tako ona siła złych duchow jęli wołać (sed... exclamavit) |
| 'ten, który coś ustanawia, qui aliquid instituit, condit': ['o Chrystusie, który ustanowił sakrament Eucharystii] |
| I. przysłówek zaimkowy wskazujący: A. w zdaniu pojedynczym: 1. wskazuje na sposób czynności lub stanu 'w ten sposób, w taki sposób, tak, hoc modo, ita': |
| B. w zdaniu złożonym, jako odpowiednik zdania podrzędnego: 1. sposobowego 'w ten sposób, w taki sposób, tak, hoc modo, ita': |
| 'tego rodzaju (wielkości, jakości itp.) jak ten, o którym była lub będzie mowa w sąsiednim kontekście, jak wynika z opisanej sytuacji, talis (magnitudine, qualitate, sim.), qualis supra vel infra describitur, huiusmodi': |
| 'ten, kto pilnuje wejścia, bramy, strażnik bramy, ianitor, ostiarius': |
| Ci (sc. radźce) wstąpili... na wietnicę (in praetorium) i dali... wołać..., kto by był krolowi wierzen..., aby ten każdy przyszedł ku wietnicy (ad praetorium, OrtMac 35: k wietnicy) |
| 'ten, kto jest nieprzyjaźnie, źle do kogoś usposobiony, kto z kimś walczy lub komuś zagraża, nieprzyjaciel, przeciwnik, hostis, inimicus': |
| 'ten, kto wróży (tu wróżący z wnętrzności zwierząt ofiarnych), wróżbita, wróżbiarz, augur, futurorum divinator, extispex': |
| 'ten, kto wróży, wróżbita, wróżbiarz, augur, futurorum divinator': |
| 'ten, co robi skrzynie, qui cistas conficit': |
| 'ten, kto przesłuchuje, bada kogoś, qui ex aliquo quaerit, perscrutator': |
| 'sprawca, ten, który coś czyni, popełnia, auctor, qui aliquid facit, committit': |
| Ja przysięgam Bogu..., iż ja... ten przysiężniczy stolec... bronić, jako nasprawiedliwie wiem..., a tegodla żadnej rzeczy opuścić nie chcę XV ex |
| 'ten, co przygotowuje słód, qui fermentum frumentarium ad cervisiam coquendam conficit': |
| 'ten, co przygotowuje słód, słodownik, qui fermentum frumentarium ad cervisiam coquendam conficit': |
| Iż Marcin... Jakuba... nie bił ani w ogień miotał, ale [mu sie w ten czas] sie sam ot wielgiego wrzoda w ogień wrzucił 1418 |
| 'w ten sposób, tak, hoc modo, ita': |
| Iż Marcin... Jakuba woźnego nie bił ani w ogień miotał, ale [mu sie w ten czas] sie sam ot wielgiego wrzoda w ogień wrzucił 1418 |
| Rzysza anjelska śpiewała, ... słuch ten pastyrze ucieszył |
| 'ten, kto słucha, słuchający, auditor, qui audit': |
| 'ten, kto przekracza prawo świeckie lub nie stosuje się do nakazów i zakazów religijnych, noxius, sons, culpabilis': |
| Wynowath-ly slachczicz (si tenetur miles, Dział 64: gestly czso pan... komv wynyen), ... then sam zaplacz szwego (leg. z swego) gymyenya |
| 'ten, kto sprawuje jakiś urząd, urzędnik, magistratus': |
| 'ten, co okazuje brak szacunku, lekceważenie, ubliża czci, obmówca, potwarca, qui de fama alicui detrahit, aliquem cantemnit, nullum honorem alicui habet, calumniator, detractor': |
| 'szybki, gwałtowny ruch wody wokoło jakiegoś punktu, miejsce, w którym powstaje ten ruch, gurges, aestus, aquae': |
| De previso aut insignito al. o uznaczonem consule et iurato. Dalej, będzieli kto wybran radźcą albo przysiężnikiem i postawion a będzieli ten uznaczon |
| Iże ten gaj, o jiż pan Ondrzej pozywał, nie słusza do Czarnocina, ale ku Mąkarzowicom 1423 |
| 'mało znaczący, mało ważny, skromny, tenuis, humilis': |
| 'ten, kto coś poznaje, pojmuje, zdolny do poznawania, qui aliquid cognoscit, intellegit, qui cognoscendi facultate praeditus est': |
| My... papież Mikołaj, chcąc ten to zakon słusznymi łaskami (opportunis favoribus) rozmnożyć... ustawia<my> 1484 |
| 'ten, kto służy, sługa, najemnik, parobek, famulus, minister, puer': |
| 'służący, sługa, ten, co posługuje, famulus, minister, puer': |
| 'ten, co objaśnia, wyjaśnia sens, komentator, commentator, explanator': |
| 'ten, kto pośredniczy między dwiema stronami, qui intercedit, intercessor': [o Chrystusie] |
| [Zgodnie z "Wykazem ważniejszych błędów drukarskich i rzeczowych" Słownika staropolskiego (s. 551, t. 2) to hasło należy usunąć. W SPJS wyraz ten nie będzie podlegał dalszej analizie semantycznej, słowotwórczej i gramatycznej.] |
| Zgodnie z "Wykazem ważniejszych błędów drukarskich i rzeczowych" Słownika staropolskiego (s. 482, t. 3) to hasło należy usunąć. W SPJS wyraz ten nie będzie podlegał dalszej analizie semantycznej, słowotwórczej i gramatycznej. |
| 'ten, co niszczy przez wykopanie z ziemi, exstripator, exstinctor': |
| 'ten, kto pomaga, udziela pomocy, wsparcia, auxiliator, adiutor': |
| 'ten, kto coś uświęca, qui aliquid consecrat': |
| 'ten, co opiekuje się ptakami do polowania, qui aves venatorias curat': |
| Jako Jarosław wydzierżał ten la<y>s dobrowolnie trzy lata, o jenże ji ('go') Bronisz obżałował a nigdy go przed łaty w prawo nie wstawiał 1415 |
| 'wejść na drogę sądową, wnieść sprawę sporną do sądu, causam iudicibus diiudicandam tradere, litem intendere': |
| 'ten, kto narusza, gwałci religijne przepisy i nakazy, qui religiones violat, contemnit, contemptor': |
| Gdyby już ktokoli chciał w ten zakon wstępić..., tedy ministrowie... mają onego wstępującego stadło... wypytać 1484 |
| Gdyby tacy (sc. niewolni) u kogo potem nocowani byli a chowani, ten to ma je wstrzymać (retinere) |
| 'ten, kto gardzi, pogardza (kimś, czymś), contemptor, qui contemnit (aliquem, aliquid)': |
| 'ten, który reguluje zobowiązania zamiast innej osoby do tego zobowiązanej, qui pro aliquo nomen solvit': |
| 'ten, kto rzuca na kogoś potwarz, bezpodstawne zarzuty, oczernia, obmawia kogoś, oszczerca, qui falso aliquem criminatur, famae alicuius nocet, insimulator, calumniator': |
| ten to: |
| ten (to) świat, doł słez itp. |
| ten żywot |
| 'ten, kto kieruje, zarządza, rządca, przełożony, opiekun, qui regit, administrat, rector, praefectus, curator': |
| 'ten, kto coś przygotowuje, poprzednik, qui aliquid praeparat, praecursor': [sprawiacz boży] |
| 'ten, kto kieruje, zarządza, opiekuje się, qui regit, administrat, curat': |
| 'ten, kto wygłasza coś, opowiada, qui aliquid refert, narrat': |
| 'ten, który zaczął istnieć, pojawił się, powstał, qui ortus est, apparuit': |
| 'przez to, w ten sposób, hac re, hoc modo : |
| Ten, kto mie przed tobą wini, memu sercu ciężkość czyni XV ex. |
| taki ten: |
| A ty (sc. dziewki) obykli są stryjowie... jimieniem opiekania chować na ten koniec, to jest konieczny umysł, iżby je kto tymikole wymowami albo umowami (quibuscumque conditionibus sive pactis) z dziedzin wypchnęli |
| zaimek przymiotny wskazujący służy jako odpowiednik zdania pobocznego przydawkowego 'ten sam, taki sam, idem, aeque talis': |
| Ja wiem, zacz dał płaszcz ten wieliki Marcin. Brzykczy (a. Brzykcy) wie toż XV in. |
| 'przez to, w ten sposób, hac re, hoc modo': |
| 'ten, is': |
| określa sposób czynności lub stanu 'podobnie, tak samo, w ten sam sposób, tak właśnie, similiter, eodem modo, hoc modo quidem': |
| 'ten, który tka, rzemieślnik trudniący się tkactwem, textor': |
| 'ten, kto zniesławia kogoś, qui aliquem ignominia, turpitudine affecit': |
| Gdyby mieszczanin... przysz<e>dł w wojtow dom... a ten człowiek... wyrzekł[y]by niektore ni<e>rządne, sromotne słowa łając |
| Ale wżdy złostnik ten ma być zbiegiem |
| 'ten, co przekłada z jednego języka na drugi, interpres': |
| 'ten sam, taki sam, idem, ipse': |
| Jaco wtenczasz Micolay bil moy czlovek, kedi gi Passek wsczøgnøl na prauo 1391 |
| 'ten, co wyrabia powrozy, qui funes conficit': |
| [Cytat ten został opracowany w Suplemencie I pod hasłem (rtęćnik) irtęćnik – według Redaktorów Suplementu I odczytanie wtącznik nieuprawnione.] |
| Oto położon jest ten na upad i na powstanie (in resurrectionem Luc 2, 34) wiela w Israelu |
| Raczcie wiedzieć, iże ten człowiek, pan Mikołaj Stary, nic nie krzyw, ktorego Bienia powciąga XV ex. |
| wtenczas, kie(g)dy..., te(g)dy: |
| 'ten, co ratuje, ocala, salvator': |
| Zawiodł-li kto dziewkę niżli ją pojął, słowie w stadło, i spał z nią, ten ma... pojąć ją w stadło małżeńskie (si seduxerit quis virginem..., habebit eam uxorem Ex 22, 16) XV p. post. |
| Wszelki z nich ma pieniądz włożyć w skrzynkę pospolitą monety pospolitej wybiraczowi (massario), a ten to wybiracz (qui pecuniam huiusmodi colligat)... ty to pieniądze ma rozdzielać... miedzy bracią i też miedzy siostry 1484 |
| 'ten, kto pozywa kogoś do sądu, qui aliquem in ius vocat': |
| 'ten, co bierze udział w sporze, strona procesowa, qui litem cum aliquo habet, pars in iudicio agens': |
| 'ten, co prowadzi, przewodnik, dux, qui viam monstrat': |
| 'ten, co przewodzi, przywódca, naczelnik, zwierzchnik, przełożony, ductor, imperator, praepositus': |
| Iszecz then to krol..., tenczy szø gest on dzysza vczinil barso niszky y tesze stari i mlody |
| Gdy człowiek zbieży z miasta, ktorykolwiek pirwej z żałobą... jimienie zastanie, ten pirwej weźmie za swoj dług, a potym drugi..., a potym trzeci, a tako kożdy..., poko jimienia stawa (tamdiu quantum de bonis profugi superesse poterit) |
| 'ten, kto stawia budynki, budowniczy, qui aedificia exstruit, architectus': |
| Ten pokarm jest mi smaczny, tego pożądam ja grzeszny ca 1500 |
| 'ten, co kieruje sterem, statkiem, qui navem regit, gubernator': |
| 'podpalacz, ten, kto umyślnie wywołuje pożar, incendiarius' : |
| 'ten, kto udziela pożyczki, wierzyciel, qui alicui aliquid mutuatur, creditor': |
| 'ten, kto udziela pożyczki, wierzyciel, qui alicui mutuatur, creditor': |
| Jakokole o lata jim było obeźrzano, jako to (videlicet) parobkom do pięcinaćcie a dziewkam do dwunaćcie lat wlicznie, aby w ten to czas nie powinny były otpowiedać |
| Iże ten to Mikołaj miał dać toczenicę za dwie kopie 1483 |
| 'ten, kto wyszedł, opuścił swój kraj, qui exivit, terram suam deseruit': |
| O ten koń stracił Janusz swoj koń 1396 |
| 'ten, kto znajduje się w ciężkim położeniu, zwłaszcza materialnym, ubogi, też nieszczęśnik, miser, egens': |
| Ten, ktory tę piosnkę jest złożył, ku czci, chwale twej, Chryste, ją wyłożył XV ex. |
| 'ten, kto wytacza okrągłe przedmioty z drzewa, tornator': |
| Jako m[y]nie ten kmieć, Wociech s Koszkowa, nie dał owce dzielnie..., ani s mą wolą wyciągnął s dziedziny 1427 |
| 'ten, kto się topi, tu: rozbitek na morzu, qui in aqua perit, hoc loco: naufragus': |
| bot. 1. 'śnieć kamienna, także choroba kłosów zboża wywołana przez ten grzyb, zapewne też choroba zbóż wywołana przez grzyb zwany rdzą źdźbłową, Ustilago carbo Tul., etiam morbus aristarum hoc fungo effectus, fortasse etiam morbus frumenti Puccinia graminis effectus': |
| Ja przysięgam..., iż ja... sprawiedliwy ortel znać ('znajść') chcę i ten przysiężniczy stolec podług niemieckiego prawa bronić XV ex. |
| Ten (sc. radźca) ma to pokupić podług mieskiego wielkrzu i też stracił radziecki stolec (sedem consularem ipse ammisit) |
| Kto sie wymawia [v]upicia (qui se ebrium verbis excusat), ten sie sam soczy XV p. post. |
| 'ten, kto pokonał przeciwnika (zwłaszcza w walce), wygrał bój, osiągnął zwycięstwo, victor, triumphator': |
| 'ten, kto wygrał sprawę w sądzie, qui iudicio aliquem vicit': |
| Iż gdyby... ten to pożyczca za summę pieniędzy... proście a przez ktorejkole wymowy (sine aliqua condicione), jakoby za przerzeczoną summę pieniędzy dosyć czyniące, przyjął (sc. rzeczy zastawione) |
| 'ten, kto umie pięknie przemawiać, kto posiada łatwość przekonującego mówienia, orator eloquens': |
| 'ten, kto coś ogłasza, zapowiada, qui aliquid nuntiat, notum facit': |
| Jesliby kto płynąc... jaz gwałtem wyłomił..., takowy... od każdej persony, ktorem by ten gwałt wyczynił (violentiam fecerit), ma zapłacić 1498 |
| 'ten, kto z kim przebywa w jednym miejscu a. sytuacji, uczestnik wspólnej pracy, akcji czy zabawy, qui cum aliquo eodem loco commoratur, socius cuiusdam negotii vel ludi': |
| Przeto raczył się na ten świat narodzić..., aby przez Twą świętą śmierć miedzy Bogiem Oćcem a miedzy grzesznym mir uczynił, a toż by Twa święta śmierć była na wykupienie wszem grzesznym 1451 |
| 'ten, kto się trudni noszeniem ciążarów, gerulus, gestator: |
| Cum autem non haberet, vnde redderet, gdysz jest ten to sługa nie miał, skądby zapłacił, iussit eum dominus venundari (Mat 18, 25) ca 1420 |
| 'ten, co bierze udział w sporze, strona procesowa, qui litem cum aliquo habet': |
| 'ten, kto spożywa śniadanie, qui prandet': |
| 'ten, kto coś daje, wydaje, pokazuje, dawca, exhibitor, dator': |
| 'ten, kto potajemnie kogoś a. coś wydał wrogowi, ułatwił wyrządzenie szkody, krzywdy, zdrajca, proditor, traditor': |
| 'ten, kto wypatruje, pilnuje, strażnik, speculator, vigil, custos': |
| 'ten, który poszukuje, bada, zgłębia, explorator, examinator': |
| 'ten, który został wypędzony, zmuszony do opuszczenia jakiegoś miejsca, exul, extorris': |
| 'ten, który ucieka, uciekający, exul, extorris': |
| Ten miesiąc jest szosty jej, chtora wezwana jest niepłodna (quae vocatur sterilis Luc 1, 36) |
| Ten Jan, jegoż miłował miły Jesus..., ale osobnym miłowanim, by mirnie z tego żywota wyszedł (ut per pacem de vita exiret), a nie przez mękę |
| 'ten, kto kastruje świnie, qui sues castrat': |
| A gdy się mu syn narodził, ten się w lepsze przygodził |
| Jakom... nie wniosł się w ten dom samoczwart..., gdzie ją jej mąż zostawił... anim tem wniesienim umniejszył jej w ważności jako dwie kopie groszy 1491 |
| bot. 'śnieć kamienna, także choroba kłosów zboża wywołana przez ten grzyb, zapewne też choroba zbóż wywołana przez grzyb zwany rdzą źdźbłową, Ustilago carbo Tul., etiam morbus aristarum hoc fungo effectus, sine dubio etiam morbus frumenti Puccinia graminis effectus': |
| 'ten, co śpiewa, cantor': |
| 'ten, co gra na jakimś instrumencie muzycznym, muzykant, instrumenti cuiusdam musici tractandi peritus, symphoniacus': |
| Gdyby kto o złodziejstwo... był przekonan..., alibo rzecz ukradłą lubo gwałtem otjętą (Dział 56: rzecz kradzioną abo gwałtem wziętą) wrociłby (vel rem furtivam seu violenter ablatam restituerit), ten przezeczciwy ostań na wieki |
| Ten istny (sc. sługa)... przerąbi ono drzewo i ukroci je (praecidit ille ligna nimis accurtata) |
| Kto jest w obfitości wina trzeźwy, ten jest ziemski bog XV p. post. |
| 'ten, co pilnuje, strzeże kogoś lub czegoś, pełni dozór nad kimś, czymś, strażnik, custos': |
| Wierzymy, iż cię wysłusza ten, ... jego wsza twarz słusza XV in. |
| 'ten, który powołuje do istnienia, stwórca, qui creat, auctor, opifex': |
| 'ten, który powołuje do istnienia, stwórca, qui creat, auctor, opifex': |
| 'ten, kto nadaje kształt, twórca, qui formam dat, fingit, auctor, opifex': |
| 'ten, który powołuje do istnienia, stwórca, qui creat, auctor, opifex': |
| 'twórca, ten, kto nadaje kształt, qui formam dat, fingit, auctor, opifex': |
| 'ten, kto nadaje kształt, qui formam dat, fingit': |
| Ześli Świętego Ducha..., aby ten to miły Święty Duch... raczyłby serce moje zapalić, uczyścić i umieść |
| 'ten, kto opowiada, przedstawia, opisuje, narrator, scriptor': |
| 'ten, kto podejmuje zobowiązanie wynikające z poręki, fideiussor': |
| 'ten, kto coś wysyła, wyprawia, qui aliquid mittit, emittet': |
| 'stwórca, ten, który powołuje do istnienia, do życia, daje czemuś początek, creator, parens, auctor': |
| 'stworzyciel, ten, który powołuje do istnienia, creator': |
| Mnie pirwej styczeń dzieją, w ten ci ludzie barzo piją ca 1455 |
| Dum non fuit aqua in illo stagno, vyszchla na ten czasz, per orationem Ysaye... misit dominus sibi aquam de illo monte Syon ca 1500 |
| Jako ten człowiek nie wyszedł dobrowolnie ode mnie [pana Tomisława wysiedziaw], wysiedziawszy ziemski układ, będąc w mojem dzierżeniu, i wysiedział rok kromie gabania 1438 |
| 'ten, kto czymś dysponuje, kto coś rozdziela, rozdaje, rozdawca, dispensator': |
| O wystawieniu (de expurgatione, Dział 44: o oczyszczeniu) sługi przeciw panu. Kiedy pan przeciwko... słudze... ma cso rzeczy, tedy ten... sługa... ma się sześcią świadki oczyścić |
| 'ten, kto narusza prawo, zasady moralne, przestępca, violator iuris': |
| 'ten, co szczepi drzewa, qui arbiribus surculos inserit': |
| Niechc<i> będzie szcześliwy ten dzień felix tibi sit hujus diei exortus XV ex. |
| Ten (sc. św. Stanisław)... wiodąc swoj żywot we cności, wytrwał w swej sprawiedliwości 1455–60 |
| Jako jest ten woł doma uchowan a nie jest kupny 1406 |
| Gdyby ten za gorąca ufacon (si hic in facto manifesto deprehensus fuerit), [...] kako to mają sędzić w wiązane dni podług prawa? Nie będzieli złomca miru w wiązane dni za gorąca ufacon (fuerit... facto manifesto... non deprehensus, OrtMac 78: nie będzieli... uchwacon) i ożałowan, na tego mają... żałować w trzech sądziech |
| Ten przepadł mieski wielkierz... albo jako ktory wielkierz od radziec... jest postawion i jawno uchwalon (nisi quod consules... alia arbitria desuper constituissent publice denuntiata, OrtOssol 34, 2: wywołan) |
| 'ten, kto uciekł, zbieg, qui fugit, profugus': |
| 'ten, który sprawia radość, pociesza, dodaje otuchy, qui gaudio afficit, consolatur, in spem bonam adducit': |
| 'ten, który sprawia radość, pociesza, dodaje otuchy, qui gaudio afficit, consolatur, in spem bonam adducit': |
| Aby ten to miły Święty Duch, moj ucieszyciel, ... raczyłby serce moje zapalić |
| corruptum pro mściciel 'tu ten, kto karze za niewierność, kto się mści, qui pro infidelitate poena afficit, ulciscitur': |
| 'ten, co się uczy, tu o uczniach Jezusa, discipulus, hic de Iesu Christi discipulis': |
| 'ten, co się uczy, discipulus': |
| Iże Wlodzimir dał za ten ucząstek Piotrowskich dzieci 40 marcas 1422 |
| 'ten, co wyrządza szkodę, krzywdę, qui nocet, iniuriam infert': |
| 'ten, kto należy do stanu szlacheckiego, legitymuje się szlacheckim pochodzeniem, qui ad nobilitum ordinem pertinet, nobili loco natus': |
| 'ten, kto należy do stanu szlacheckiego, legitymuje się szlacheckim pochodzeniem, qui ad nobilitum ordinem pertinet, nobili loco natus': (o stosunkach niepolskich): |
| 'ten, kto naucza innych, nauczyciel, qui alios docet, magister, doctor': |
| 'zadośćuczynić, zaspokoić czyjeś roszczenie, pretensję, zastosować się do wyroku sądowego, wypełnić zobowiązania, alicui aliquid petenti satisfacere, sententiam iudicis observare, promissa solvere': |
| Wszakoś przeto raczył się na ten świat narodzić..., aby przez twą świętą śmierć miedzy Bogiem Ojcem a miedzy grzesznym mir uczynił 1451 |
| Niestli ten opiekaldnik tej dziewce uczynił liczbę (OrtMac 26: liczby), ... tedy jeszcze ma tę liczbę uczynić (si... non posuit rationem, extunc ei adhuc facere debet) |
| 'ten, kto przyznał się do winy, qui culpam suam confessus est': |
| 'ten, kto wyznaje jakąś wiarę, confessor, qui fidem aliquam confitetur': |
| 'ten, kto wiele wie, znawca, multarum rerum peritus, gnarus': |
| 'ten, kto przestrzega przepisów prawnych, qui leges colit, observat' (?): |
| ~ Można ten wyraz uważać za fonetyczny wariant wyrazu uchwaliście 'na mocy uchwały, ex decrecto'. |
| 'szynkarz albo ten, kto zajmuje się transportem beczek z piwem, caupo vel is, qui cerevisiam transportandam curat' (?): (tylko z fleksją łacińską): |
| 'ten, który pokazuje, przedstawia, qui ostendit, demonstrat': |
| (ten) świat |
| Jesliby ktory towarzysz święcił poniedziałek swą wolą, tedy ten tydzień do szuswarku nie ma nic mieć 1491 |
| 'ten, kto kradnie rzeczy święte, kościelne, rerum sacrarum fur, sacrilegus': |
| 'ten, kto handluje godnościami lub beneficjami kościelnymi, simoniacus': |
| Kto człowieka wzdzierży (qui percusserit hominem Ex 21, 12, BZ: kto by człowieka bił), ch<c>ąc zabić, ten śmiercią umrze XV p. post. |
| Prz<e>z ten twoj naświęczszy owoc, miła Panno, racz nam pomoc! XV in. |
| 'ten, kto prowadzi szynk, karczmarz, caupo': |
| Kto da na ktorąkolwiek kupią boży pieniądz, słowie zadatek..., ten targ ma stać |
| 'ten, kto zajmuje się czytaniem, lektor, qui legit, lector': |
| ten kto pilnuje pasącego się bydła, owiec, świń itp., qui pecus, oves, sues pascentes custodit': [o Bogu] |
| Ty (sc. dziewki) obykli są stryjowie... chować na ten koniec..., iżby je... z dziedzin wypchnęli (quod ipsas... de hereditatibus excludant) |
| wtenczas..., tedy kiedy: |
| Zawiodł li kto dziewkę, niżli ją pojął, słowie w stadło, i spał s nią, ten ma jej dać wiano (dotabit eam Ex 22, 16) i pojąć ją w stadło małżeńskie XV p. post. |
| Paknięli ten, jen naganił skazanie jego, będzie chciał doświadczyć fałszywości, kakoby sędzia niesprawiedliwie... skazanie uczynił, to doświadczyć ma przez sześć świadkow |
| 'ten kto maluje sobie twarz, ciało (tu o rytualnych tatuażach), qui suam faciem, corpus pingit (hic de notis cuti ritualiter compunctis)': |
| 'ten kto coś bada, docieka czegoś, qui investigat, exquirit': |
| 'ten kto niszczy, rujnuje, tu diabeł, qui delet, diruit, hic diabolus': |
| Jako ten row wyszej jidzie mimo trzydzieści lat i jim woda chadzała 1438 |
| 'ten kto jest hojny, szczodry, dobroczyńca, largus, liberalis, benefactor': |
| (w kulcie religijnym, in cultu religioso) 'ten kto oddaje cześć, czci, venerator, cultor': |
| 'ten kto coś czyni, tu o sprawującym opiekę nad niepełnoletnim, qui aliquid agit, hic de tutore': |
| 'ten kto daje, dawca, qui dat, dator': |
| 'ten kto wymienia pieniądze, negotiator pecuniarius, argentarius': |
| 'ten kto się trudni wydobywaniem i obróbką minerałów, qui in metallis laborat, fossor': |
| 'ten kto pracuje w hamerni, tj. w kuźnicy, przy wytopie i obróbce żelaza, fusor et cusor ferri': |
| 'ten kto głosi, wyznaje herezję, heretyk, qui haeresim praedicat vel sequitur, haereticus': |
| 'ten kto się trudni robotami kamieniarskimi, kamieniarz, lapicida, quadratarius': |
| ~ Ten zapis (dwóch różnych rąk) wydrukowano w Sstp jako dwa hasła: Kruszyna i 1. Onica. |
| Wykładamy, iż gdyby kto o złodziejstwo alibo łupstwo (de furto vel spolio, Dział 56: o złodziejstwo abo zboj) w sądzie był przekonan trzykroć..., ten przezeczciwy ostań na wieki |
| 'ten kto wprowadza w czyn, wypełnia, confector, effector': |
| 'ten kto obwinia, oskarża, qui culpam in aliquem confert, accusat': |
| (o Chrystusie, de Christo) 'ten kto naprawia to co ludzie zepsuli swoimi grzechami, Odkupiciel, Zbawiciel, qui ea ab hominibus impiis corrupta reparat, Redemptor, Salvator': |
| 'ten kto nie odczuwa lęku, strachu, nie boi się, homo audax, impavidus': |
| 'ten kto coś zaniedbuje, nie troszczy się o nic, neglector, qui aliquid non curat': |
| 'ten kto nie jest u siebie, gość, qui apud aliquem commoratur, hospes': |
| 'ten kto coś nosi, dźwiga, qui aliquid portat, portator': |
| 'ten kto przyjął nową wiarę, prozelita, qui fidem veram nuper amplexus est, proselytus': |
| Słuch ten pastyrze ucieszył, jeden do drugiego mowił: Podźmy do Betleem rychło, obględajmy takie słowo ca 1500 |
| 'ten kto jest nieszczery, fałszywy, dwulicowy, hipokryta, non sincerus, falsus, bicors, hipocrita': |
| (o Bogu, o Duchu Świętym, de Deo, Spiritu Sancto) 'ten kto odpłaca, obdarza, remunerator, donator': |
| 'ten kto obmawia, oszczerca, potwarca, calumniator, concitator': |
| 'ten kto wypełnia, wykonuje czyjąś wolę, wypełniciel, qui voluntatem alicuius facit, factor voluntatis alicuius': |
| 'ten kto płaci, tu przenośnie, qui solvit, hoc loco translate': |
| 'ten kto pognębia kogoś siłą lub podstępem, qui aliquem vi vel dolo comprimit': |
| 'ten którego zostawia się po sobie, potomek, unus ex eis, quem aliquis ex se reliquit, prognatus': |
| 'ten kto prowadzi kogoś, wskazuje drogę, przewodnik, qui ducit aliquem, ductor, dux, qui viam monstrat': |
| 'ten kto chce pić, odczuwa pragnienie, cupiens bibere, sitiens': |
| 'ten kto przemierza, bada, poznaje nowe tereny, qui loca nova perambulat, explorat et cognoscit, locorum novorum explorator': |
| 'ten kto poprzedza, zwiastun, tu o św. Janie Chrzcicielu, praecessor, praecursor, nuntius, hic de sancto Ioanne Baptista': |
| 'ten kto kogoś lub coś niszczy, prześladuje, prześladowca, qui (aliquem vel aliquid) delet, persequitur, insectator, persecutor': |
| 'ten, kto doprowadza do pojednania, rozjemca, pośrednik, reconciliator, arbiter, intercessor': |
| 'ten kto się chwali, chełpi, wynosi nad innych, qui gloriatur, se extollit, homo gloriosus': |
| Jesliby ktory towarzysz święcił poniedziałek <z> swą wolą, tedy ten tydzień do szuswarku nie ma nic mieć 1491 |
| 'ten kto coś bada, docieka czegoś, qui investigat, exquirit': |
| 'ten kto uprawia czary przy użyciu świętych przedmiotów lub w świętych miejscach, qui rebus sacris adhibitis vel locis sacris incantationem facit': |
| 'ten, kto nabył prawo do nieruchomości, został urzędowo wprowadzony w jej posiadanie, qui in possessionem rerum immobilium publica auctoritate inductus est': |
| 'ten, kto bada wnikliwie, zgłębia, investigator, perscrutator, inspector perspicax': |